Patomorfologia-wygląd choroby, cierpienia.
Zmiany wsteczne (upraszczają budowę komórki):
● śmierć- mors
● martwica- necrosis
● apoptoza- apoptosis
Zmiany wsteczne jest to grupa zjawisk morfologicznych, u podłoża których obserwuje się obniżenie metabolizmu komórki, tkanek, narządów, na ogół z uproszczeniem ich struktury lub zmniejszeniem liczby i wielkości komórek.
Potocznie nazywane “uszkodzeniami” (leasiones):
● zwyrodnienia- degenerationes
● zaniki- atrophiae
● martwica- necrosis
● śmierć- mors
Śmierć organizmu- trwałe zatrzymanie funkcji życiowych całego organizmu. Jest to proces niejedno czasowy.
Znamiona śmierci (stigmata mortis): 1. niepewne
● bladość pośmiertna- palor mortis
● oziębienie pośmiertne- calor mortis 2.pewne
● stężenie pośmiertne- rigor mortis (trwałe połączenie białek aktyny i miozyny)
● plamy opadowe- livores mortis (przemieszczenie grawitacyjne krwi i skrzepów)
Przemiany pośmiertne:
1. gnicie- putrefactio
2. mumifikacja- mumificatio
3. zmydlanie- saponificatio
4. przemiana torfowiskowa Martwica- stan śmierci niektórych obszarów narządów, tkanek lub/i pojedyńczej komórki, który dokonał się w żyjącym organiźmie i mającym swoje wykładniki morfologiczne.
Obumieranie (necrobiosis)- “powolna” martwica poprzedzona odwracalnym zwyrobnieniem. Etymologia wyrazu: wspólne połączenie tych słów: stopniowa śmierć tkanki lub komórki w żyjącym organiźmie.
Necros- trup, martwy, konający; -osis-właściwość, treść, choroba; -eid- coś podobnego; bios- życie.
Czynniki martwico rodne:
1. egzogenne
-fizyczne (uraz, niska/wysoka temperatura, promieniowanie mikrofalowe, UV, jonizujące, energia elektryczna)
-chemiczne (kwasy, zasady, sole, metale ciężkie)
-biologiczne (mikroorganizmy, pasożyty, jady bakteryjne) 2. endogenne
-niedokrwienie- ischemia
-niedotlenienie- hypoxia
-toksemia metaboliczna (np. mocznica, cholemia, uszkodzenia reperfuzyjne)
-endotoksemia bakteyjna
Martwica programowana- apoptoza (apoptosis- opadanie liści z drzew) Etapy uszkodzenia komórek:
martwica wywołuje reakcję zapalną Rodzaje martwicy:
1. martwica skrzepowa (necrosis coagulativa) np. zawał serca, martwica nabłonka kanalików nerkowych, itd. (przewaga procesów denaturacji białek=uszkodzenie ich struktury II-, III-, IV- rzędowej)
- serowacenie (caseificatio): gruźlica, szybko rosnące nowotwory
- martwica woskowa (necrosis cerea): mm. proste brzucha, w przebiegu duru brzusznego
- martwica tkanki tłuszczowej- enzymatyczna (cytostetonecrosis): ostre zapalenie trzustki
– martwica włóknikowa (necrosis fibrinoidea): choroby kolagenu
– zgorzel (gangraena)- martwica połączona z heterolizą bakteryjną 2. martwica rozpływna (necrosis colliquativa): ognisko zawałowe w
mózgu,owrzodzenie, trawienne (przewaga procesów autolizy) 3. apoptoza
Ogólna morfologia uszkodzenia komórki:
● uszkodzenia odwracalne
1. obrzęk, obrzmienie SER
2. obrzmienie mitochondriów
3. zmiana wyglądu jądra (skupiska chromatyny) 4. autofagi
● uszkodzenia nieodwracalne
1. jądro ulega pyknozie albo kariolizie 2. mitochondria w postaci ziaren
3. figury mielinowe
4. błona komórkowa jest nieciągła przejaśnienia w obrębie cytoplazmy Mechanizm prowadzący do powstania martwicy: niedotlenienie
spadek fosforylacji oksydatywnej w mitochondriach spadek ATP
spadek sprawności
zwiększenie glikolizy
pompy Na/K
beztlenowej
uszkodzenie integralności
wzrost stężenia kwasu
błony komórkowej
mlekowego i
pirogronow.
wzrost stężania Ca, H2O
uszkodzenie
zakwaszenie komórki-
ubytek K
lizosomów
spadek pH
uwolnienie
denaturacja białka
kwaśnych katepsyn
autoliza
dezaktywacja enzymów
martwica rozpływna martwica skrzepowa Zawał (infarctus) to postać martwicy wywołana zatrzymaniem perfuzji krwi prze tkankę. Farctus- nafaszerowany, zawał krwotoczny płuca; in- na, w, ku, do środka.
1. Zawał blady (infarctus pallidus) np. serca – zamknięcie dopływu krwi, zahamowany dopływ krwi tętniczej.
2. Zawał czerwony (infarctus rubor) np. w jelitach- zamknięcie odpływu krwi żylnej.
Zawał nie powstaje w: wątrobie, tarczycy, języku, prąciu, macicy, Poza tym każdy narząd może ulec zawałowi.
Zawał płuc polega na: ograniczeniu odpływu krwi tętniczej z płuc.
W mięśniu sercowym- martwica skrzepowa.
W mózgu nie ma zawału czerwonego, może wystąpić zawal blady w okolicy zatok, martwica rozpływna.
Mechanizmy prowadzące do apoptozy: bodziec z genomu komórkowego, brak bodźców humoralnych, TNF
aktywacja enzymów wewnątrzkomórkowych zależnych od Ca ( mechanizm kaspazowy i serparowy), białka rodziny Bcl-2 (mitochondria) endonukleazy
fragmentacja DNA, kondensacja chromatyny proteazy
rozbiór cytoszkieletu, obkurczanie komórki transglutaminazy
łączenie nici białkowych zawartych w cytoplazmie=
martwica skrzepowa
powstanie ciałek apoptycznych
uprzątanie przez makrofagi (bez udziału innych komórek nacieku zapalnego)