ZAGROŻENIA WYNIKAJĄCE ZE SPALANIA TWORZYW

SZTUCZNYCH I SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

Czynnikami, które stwarzają zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi

podczas spalania niekontrolowanego (pożaru) są (wg L. Czarnecki, T.

Broniewski, O. Henning: Chemia w budownictwie):

• oddziaływanie cieplne,

• występowanie zadymienia co ogranicza zasięg widzialności,

• obniżenie stężenia tlenu,

• toksyczność produktów rozkładu lub spalania materiałów objętych pożarem.

Spalanie tworzyw sztucznych to proces, który obejmuje wiele przemian

fizycznych i chemicznych, w czasie których powstaje mieszanina substancji

chemicznych o złożonym składzie.

W zależności od rodzaju tworzywa, mogą wydzielać się następujące

produkty (wg R. Grosset, G. Kocoń: Prognozowanie zagrożenia toksycznego w

zależności od charakterystyki materiałów wyposażeniowych):

• gazy palne lub pary, które spalają się w obecności powietrza (metan, etan, etylen, formaldehyd, aceton, tlenek węgla),

• gazy niepalne lub gazy, które nie palą się w obecności powietrza (dwutlenek węgla, chlorowodór, bromowodór, para wodna),

• ciecze, zwykle częściowo rozłożony polimer i związki organiczne o wysokim ciężarze cząsteczkowym,

• produkty stałe - zwykle zwęglone pozostałości, węgiel lub popiół,

• porwane cząsteczki stałe lub fragmenty polimeru jako dym.

Podczas rozkładu termicznego i spalania polimerów powstaje wiele

gazowych związków toksycznych, takich jak:

• tlenki węgla (CO i CO2),

• tlenki azotu (NO i NO2),

• amoniak (NH3),

• brom, chlor, fosgen (Br2, Cl2, COCl2),

• cyjanowodór, siarkowodór, dwutlenek siarki (HCN, H2S, SO2),

• chlorowodór, bromowodór, fluorowodór (HCl, HBr, HF),

• aldehydy i inne.

Oprócz związków toksycznych pożarom towarzyszy wydzielanie się

dymu co ma decydujący wpływ na prowadzenie akcji ratowniczej. Dym

utrudnia przede wszystkim ewakuację ludzi poprzez ograniczenie widoczności,

przez co człowiek narażony jest na oddziaływanie pozostałych czynników zagrażających jego życiu.

W celu obniżenia stopnia palności i podatności do inicjacji reakcji

spalania do polimerów dodaje się środki ogniochronne - antypireny.

Jeśli chodzi o ilość wydzielającego się dymu, to dodatek antypirenu może

spowodować zarówno obniżenie jak i podwyższenie emisji dymu, dlatego też

należy brać pod uwagę rodzaj środka jak i spalania (płomieniowe,

bezpłomieniowe)(wg Z. Kłosowska – Wołkowicz i inni. Polimery nr 12. 1986).

O zagrożeniu dla życia i zdrowia ludzi powodowanym przez obecność

tworzyw sztucznych w budynkach nie tylko właściwości pożarowe materiałów,

ale również ich rozmieszczenie w pomieszczeniach. Prawa rządzące rozwojem

pożaru powodują, że poza strefą spalania (spalającym się płomieniem

materiałem) podstawowe zagrożenie stanowią dymy pożarowe wypełniające od

góry pomieszczenie, w którym rozwija się pożar oraz inne pomieszczenia

budynku (tzw. strefa podsufitowa). Oznacza to, że wszelkie materiały

występujące w górnych częściach pomieszczeń narażone są w przypadku pożaru

na oddziaływanie bardzo wysokich temperatur - nawet te, które nie znajdują się w pomieszczeniu, w którym rozwija się pożar. Oprócz tego zastosowanie

tworzyw termoplastycznych jako elementów oddzielających poszczególne

pomieszczenia lub do konstrukcji stolarki budowlanej może prowadzić do

szybszego rozprzestrzeniania się pożaru między pomieszczeniami oraz jego

dotlenienie, co zwiększa jego intensywność. Największe zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi podczas pożaru tworzyw sztucznych stwarzają poliamid,

polichlorek winylu oraz poliuretan, według następującego uszeregowania:

poliamid > polichlorek winylu > poliuretan > polistyren > polietylen > polipropylen > polimetakrylan metylu.