Wstęp
Podział
Źródła w żywności
Prawidłowe stężenie cholesterolu we krwi Wstęp
Już na początku XX wieku odkryto związek między schorzeniami układu krążenia, a cholesterolem. Zwiększone stężenie "złego" cholesterolu i wolnych trójacylogliceroli w osoczu krwi należy do najważniejszych czynników ryzyka miażdżycy. Kiedy krew swobodnie przepływa przez naczynia krwionośne, wraz z nią do każdej komórki dostarczane są substancje odżywcze i niezbędny do życia tlen. We krwi krążą również związki, które mogą od wewnątrz uszkadzać nasze tętnice (np. wolne rodniki). Powstające w ten sposób uszkodzenia sprawiają, że w miejscach tych zaczynają osadzać się substancje tłuszczowe (głównie cholesterol) oraz płytki krwi. Tworzą się złogi, które utrudniają dopływ krwi do wielu narządów.
Tym samym, dociera do nich coraz mniej tlenu, a postępujące niedotlenienie narządów prowadzi do ich niewydolności. Zwykle zwężenie nie obejmuje wszystkich tętnic, pojawia się jedynie na pewnych odcinkach. Najczęściej dotyczy to tętnic wieńcowych, które doprowadzają krew do serca. Należy 1
jednak pamiętać, że cholesterol jest również prekursorem wielu ważnych, niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu związków tj.
hormony płciowe, hormony kory nadnercza, witamina D, kwasy żółciowe.
Podział
LDL - "zły cholesterol"
HDL - "dobry cholesterol"
LDL - "zły cholesterol"
Są to lipoproteiny o niskiej gęstości. Powodują podwyższenie poziomu cholesterolu we krwi przez jego transport z wątroby do tkanek - dlatego przyspieszają rozwój miażdżycy. Podwyższony poziom cholesterolu LDL
zwiększa ryzyko chorób serca gdyż ta forma cholesterolu osadza się na ścianach tętnic. Aby ograniczyć poziom tej frakcji należy ograniczyć spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych i izomerów trans (produkty pochodzenia zwierzęcego np. mięso, masło, tłuste mleko oraz margaryny utwardzane, ciastka, frytki, chipsy), zwiększyć spożycie żywności zawierającej błonnik rozpuszczalny, utrzymywać prawidłową masę ciała.
2
HDL - "dobry cholesterol"
Są to lipoproteiny o wysokiej gęstości. Powodują obniżenie całkowitego poziomu cholesterolu we krwi przez jego transport do wątroby, skąd jest wydalany - dlatego działają korzystnie, hamując rozwój miażdżycy naczyń.
HDL zbiera zbędny cholesterol i przenosi go z powrotem do wątroby, żeby został przetworzony przez organizm. Może również usuwać cholesterol zalegający w tętnicach czyli cofać miażdżycę.
Źródła w żywności
Jedynym źródłem "złego cholesterolu" w diecie są produkty pochodzenia zwierzęcego, a produkty roślinne (nawet te o dużej zawartości tłuszczu) nie zawierają go. Zbyt duża zawartość "złego cholesterolu" w diecie może zwiększać poziom tego składnika w surowicy krwi, choć niektórzy ludzie posiadają podwyższone "spalanie" cholesterolu pochodzącego z żywności pochodzenia zwierzęcego. Dla pozostałych jednym z zabiegów ochronnych jest ograniczenie dziennego spożycia cholesterolu do 300 mg.
3
cholesterolu"
Nazwa produktu
w mg/100 g
produktu
Baranina
66
Cielęcina
82
Indyk
82
Jaja świeże całe
578
Jaja świeże żółtko
1592
Jogurt
12
Kaczka
70
Kaszanka
100
Kawior
50
Kiełbasa biała
100
Królik
65
Kurczak mięso z nóg
83
Kurczak mięso z piersi
64
Kurczę gotowane
87
Łosoś
360
Makrela
95
Masło
336
Mózg cielęcy
2830
Mleko krowie 3,5%
14
tłuszczu
Mleko w proszku pełne
109
Nerki gotowane
804
Okoń
38
Ozór wołowy
108
Pasztetowa
123
Płuca wołowe
350
Pstrąg
55
Sardynka w oleju
120
Serca drobiowe
136
Słonina świeża
99
Smalec
95
4
92
Ser edamski
133
Szpik kostny
3000
Śledź
64
Śmietana 20%
66
Śmietana kremowa 35% 120
Tran
850
Tuńczyk w oleju
55
Wątroba wieprzowa
360
Wieprzowina – schab
61
Wołowina
75
Prawidłowe stężenie cholesterolu we krwi Prawidłowe stężenie we krwi osób dorosłych:
•
Cholesterol całkowity - 120-200 mg/dl,
•
Cholesterol LDL ("zły cholesterol") - poniżej 135 mg/dl,
•
Cholesterol HDL ("dobry cholesterol") - powyżej 35 mg/dl (najlepiej 50
mg/dl)
W przypadku podwyższonego stężenia cholesterolu i trójglicerydów we krwi ważne jest zastosowanie skutecznej diety niskocholesterolowej.
5