PRZEWODNIK... WETERYNARIA W PRAKTYCE
dr Janine Huebner
 Koci katar
DIAGNOSTYKA PATOGENÓW METOD
PCR
nić. Za główne miejsce latencji wirusa oraz postać niehemotroficzną (Mycopla-
Tzw.  koci katar jest zespołem ob-
uważa się zwój nerwu trójdzielnego. sma felis). Poza ustrojem mykoplazmy
jawów, z którymi lekarz weteryna-
są bardzo nietrwałe. Występują na bło-
rii ma często do czynienia, jednak
Kaliciwirus kotów (FCV) nach śluzowych układu oddechowego
przez długi czas nie poświęcano
Jest on bezotoczkowym wirusem z gru- i moczowo-płciowego, gdzie przez długi
mu szczególnej uwagi. W związku
py RNA i wykazuje znaczną oporność czas nie wywołują reakcji immunologicz-
z zaobserwowanymi niedawno cięż- na czynniki zewnętrzne. Istnieją liczne nej u zainfekowanego osobnika. Stosun-
szczepy tego wirusa wykazujące jedy- kowo rzadko wywołują schorzenia gór-
kimi, a nawet śmiertelnymi przy-
nie niewielkie zmiany serologiczne, na- nych dróg oddechowych.
padkami oraz z aktualnÄ… dyskusjÄ…
tomiast silnie zróżnicowaną zjadliwość, Do najczęstszych objawów klinicznych
na temat szczepionki choroba po-
w wyniku czego obserwuje się silne zróż- należą zapalenie spojówek i nieżyt nosa.
nownie znalazła się w centrum za-
nicowanie genetyczne. W praktyce ozna- Po 2-4 tygodniach może nastąpić spon-
interesowania.
cza to, że również zwierzęta szczepione taniczne samowyleczenie. Do tej pory
potencjalnie mogą mieć kontakt z wiru- nie udało się wyjaśnić, czy mykoplazmy
sem, wobec którego wykazują niedosta- są patogenem o działaniu pierwotnym,
Mimo iż obraz kliniczny z reguły jest teczną odporność lub też jej całkowity czy jedynie wtórnym.
jednolity, stoi za nim cały szereg drob- brak. Objawy kliniczne mogą być bar-
noustrojów wywołujących, a przynaj- dzo zróżnicowane  od zapalenia dzią- Bartonella
mniej komplikujących przebieg choroby, seł i jamy ustnej do bólu stawów i mię- To bakteria Gram-ujemna mogąca paso-
co często utrudnia działania diagnostycz- śni. Podtypy o wysokiej zjadliwości mogą żytować wewnątrz komórek. Przenoszo-
ne i leczenie. W badaniu przeprowa- wywoływać ciężkie infekcje ustrojowe na jest przez pchły i kleszcze. Uważa się,
dzonym z udziałem 68 kotów wykazują- o przebiegu śmiertelnym. U części ko- iż jest odpowiedzialna za  chorobę ko-
cych objawy kliniczne pobrano wymazy tów dochodzi do infekcji przetrwałej, ciego pazura u ludzi. U kotów zakaże-
ze spojówek i z gardła, które poddano a wirus wydalany jest w przerywanych nie rzadko wywołuje chorobę, może na-
analizie metodą PCR na obecność wiru- odstępach czasu. tomiast wywoływać gorączkę, bolesność
sów FHV i FCV oraz bakterii Chlamydo- mięśni, lokalne powiększenie węzłów
phila felis, Bartonella henselae i Mycoplasma Chlamydophila felis chłonnych, sporadycznie również obja-
felis. Celem badania było stwierdzenie, Jest wewnątrzkomórkowym patogenem wy neurologiczne, które ustępują po kil-
który z drobnoustrojów przeważa i jak Gram-ujemnym, który nie posiada zdol- ku dniach, a czasem po kilku tygodniach.
przedstawia się udział poszczególnych ności samodzielnego namnażania, lecz Ostatnio przedmiotem dyskusji jest coraz
drobnoustrojów na tle ogólnej liczby in- zdany jest na działanie enzymów komór- częstszy udział pałeczki Bartonella hense-
fekcji mieszanych. ki będącej jego żywicielem. Infekcja tym lae w zapaleniu dziąseł i jamy ustnej.
drobnoustrojem stanowi u kotów jedną
Herpeswirus kotów (FHV) z głównych przyczyn zapalenia spojówek, MATERIAA
DIAGNOSTYCZNY
To herpeswirus ą z genetycznego punktu może jednak wywoływać również gorącz- I METODYKA
widzenia jest stosunkowo homogeniczny, kę, stany letargowe i paraliż. Koty
gdyż występuje tylko w jednym seroty- Patogen przenoszony jest przez bez- Próbki pozyskane zostały w ramach pro-
pie. W jego przypadku mamy do czynie- pośredni kontakt z wydzieliną spojówki. jektu sterylizacji wolno żyjących kotów
nia głównie z objawami ze strony ukła- Możliwe są również infekcje przetrwałe, w Niemczech. W tym celu zwierzęta zo-
du oddechowego, takimi jak nieżyt nosa a u niektórych zwierząt mogą pojawić stały złapane, wysterylizowane, a następ-
czy zapalenie zatok połączone z wypły- się utrzymujące się tygodniami objawy nie poddane leczeniu.
wem z oczu i z nosa. Dochodzi także ze strony układu oddechowego. Dodatkowo od każdego kota z obja-
do zapalenia spojówek, a często również wami kociego kataru pobrano wyma-
do owrzodzeń rogówki. Mykoplazmy zy ze spojówek i z gardła. Sporządzone
Z reguły objawy te ustępują w stosun- Są patogenami prokariotycznymi. Można z wymazów próbki zostały umieszczo-
kowo krótkim czasie, lecz infekcja prze- wyróżnić ich postać hemotroficzną (My- ne w specjalnym transporterze i do cza-
chodzi w stan latencji i pod wpływem coplasma haemofelis/Mycoplasma haemomi- su dalszej analizy przechowywane były
stresu może siÄ™ w każdej chwili uaktyw- nutum/Candidatus Mycoplasma turicensis) w temperaturze +4°C.
KWIECIEC
" 4/2009
78
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE PRZEWODNIK...
Badania z zakresu u 4,5% zwierząt. Zdecydowanie najwięcej dotyczących udziału B. henselae w scho-
biologii molekularnej wymazów spojówkowych, bo aż 44%, wy- rzeniach jamy ustnej.
Ze wszystkich wymazów pobranych kazało obecność wirusa FCV. U jednego Wśród wymazów spojówkowych udział
ze spojówek i gardła przy użyciu zesta- z kotów stwierdzono jednoczesną obec- próbek pozytywnych w kierunku FHV
wu diagnostycznego QIAamp Viral RNA ność FHV i FCV, a u trzech kotów z FCV i Chlamydia był stosunkowo niski, wyż-
Mini Kit firmy Qiagen GmbH z Hilden stwierdzono dodatkowo infekcję bakterią szy był natomiast udział próbek wykazu-
sporządzono ekstrakt materiału genetycz- Mycoplasma felis (ryc. 2). jących obecność, wynoszący 4,5%, przy
nego zawierający DNA i RNA poszczegól- czym u trzech kotów stwierdzono infek-
nych patogenów. Ponieważ odstąpio- Dyskusja cję podwójną z dodatkowym udziałem
no od wytrawienia materiału DNA-zą, Dzięki klasycznym objawom diagnoza wirusa FCV. Uwagę zwraca tu (w prze-
uzyskana ilość preparatu zawierała za- kliniczna kociego kataru jest prosta, lecz ciwieństwie do innych badań) jedno-
równo RNA, jak i DNA. Badania PCR z punktu widzenia leczenia i prognozy znaczna obecność wirusa FCV w prawie
w kierunku FHV wykonano w sposób bardzo ważne jest potwierdzenie obecno- połowie przebadanych wymazów spo-
opisany przez Weiglera (Weigler et al., ści przedmiotowych patogenów. jówkowych. W porównaniu z częstością
1997), w kierunku FCV metodą Helpsa Ze względu na działanie szczepion- występowania wirusa FHV jest to dość
(Helps et al., 2003) i Truyena (indywidu- ki przeciwko kociemu katarowi wynik nieoczekiwany wynik. PotencjalnÄ… przy-
alna konsultacja), w kierunku Mycopla- wskazujący na zakażenie wirusami FHV czyną może być generalnie przetrwała
sma felis metodą Chalkera (Chalker et al., i FCV, uzyskany na podstawie obecno- infekcja wirusem FCV, w odróżnieniu
2004), w kierunku Bartonella henselae me- ści przeciwciał, należy interpretować od przebiegającej raczej w formie utajo-
todą Margolisa (Margolis et al., 2003), z ostrożnością. Dlatego zalecanym roz- nej infekcji wirusem FHV. Próbka pobra-
a w kierunku Chlamydophila felis metodą wiązaniem diagnostycznym jest bezpo- na wcześniej mogłaby ewentualnie do-
Messnera (Messner et al., 1997). średnie, wrażliwe, a jednocześnie niein- starczyć innych wyników.
wazyjne badanie metodą PCR. Analiza Porównując wymazy spojówkowe z wy-
Wyniki wymazów z gardła pokazuje jednoznacz- mazami z gardła, stwierdzono, że infekcje
Analiza próbek pobranych od 68 kotów nie, iż najczęstsze są zakażenia wirusem wielokrotne występują głównie w wyma-
wykazujących objawy kliniczne pokaza- FCV i bakterią Mycoplasma felis. Do tej zach z gardła (12/4), z czego można wy-
ła, że wśród zwierząt, od których pobra- pory uważano, że Mycoplasma felis jest je- wnioskować, iż infekcje oftalmologiczne
no wymaz z gardła, 35,8% zainfekowa- dynie patogenem wtórnym, lecz uzyska- wywołuje najczęściej pojedynczy pato-
nych jest wirusem FCV. Udział zwierząt ne wyniki świadczą o tym, iż w przypad- gen.
zainfekowanych Mycoplasma felis był wyż- ku zapalenia dziąseł i jamy ustnej u kota
szy i wynosił 46,3%. U 9% kotów stwier- patogen ten może być również czynni- dr Janine Huebner
dzono infekcję pałeczką Bartonella henselae. kiem pierwotnym. Zadziwiające jest to, Laboklin Polska Sp. z o.o.
U 10 kotów stwierdzono podwójną infek- iż na podstawie wymazu z gardła u żad- 01-495 Warszawa
cję Mycoplasma felis, a u dwóch potrójną, nego ze zwierząt nie stwierdzono wiru- ul. Powstańców Śląskich 101
z dodatkowym udziałem pałeczki Bartonel- sa FHV. Możliwe jest, że FHV jest ra- tel. [phone]
la henselae. W żadnej z próbek nie stwier- czej ogólnym problemem dotyczącym tel. [phone]... 11... 12
dzono obecności wirusa FHV (ryc. 1). układu oddechowego i nie jest odpowie- e-mail: [e-mail]
Analiza wymazów spojówkowych wy- dzialny za procesy lokalne, takie jak ze-
kazała, że 1,5% przebadanych kotów spół zapalenia dziąseł i jamy ustnej u ko-
jest nosicielem wirusa FHV i że po- tów. Pałeczki Bartonella henselae stanowiły
dobna liczba zwierząt jest zakażona w 9% przypadków infekcję pojedynczą,
bakterią Chlamydophila felis. Zakażenie a w 2,9% przypadków infekcję miesza-
bakterią Mycoplasma felis stwierdzono ną. Potwierdza to wyniki innych badań
100,0% 98,5% 98,5%
100% 100%
95,5%
91,0%
90% 90%
pozytywny pozytywny
negatywny negatywny
80% 80%
70% 70%
64,2%
60% 60%
56,0%
53,7%
50% 50%
46,3%
44,0%
40% 40%
35,8%
30% 30%
20% 20%
9,0%
10% 10%
4,5%
1,5% 1,5%
0,0%
0% 0%
FHV FCV Bartonella Mycopla- FHV FCV Chlamydo- Mycopla-
henselae sma felis phila felis sma felis
Ryc. 1. Liczba wymazów z gardła n=68 Ryc. 2. Liczba wymazów spojówkowych n=68
KWIECIEC
" 4/2009
79
www.weterynaria.elamed.pl