2010-12-20
Diagnoza psychologiczna
Jedna z podstawowych form praktycznej działalności
zawodowej psychologa
Rodzaje diagnozy:
diagnoza terapeutyczna
diagnoza rozwojowa (dziecka)
diagnoza na zlecenie sądu
Diagnoza psychologiczna Diagnoza psychologiczna
Diagnoza w procesie terapeutycznym - celem takiej
Psycholog w sytuacji diagnostycznej musi zachować
diagnozy jest przygotowanie programu oddziaływań
bezstronność i obiektywizm, jednocześnie nawiązując
wobec klienta, co pozwoli na wprowadzenie
relację opartą na zaufaniu i gotowości do współpracy
oddziaływań psychologicznych.
Diagnoza rozwojowa np. badanie dziecka z
trudnościami szkolnymi  celem jest wskazanie
przyczyn trudności i sformułowanie wskazówek dla
Życzliwa Formalny
rodziców oraz szkoły.
atmosfera charakter
Diagnoza w procesie rekrutacyjnym  celem jest
badania kontaktu
wskazanie osoby, która najlepiej będzie wypełniała
rolę pracownika na danym stanowisku
Diagnoza psychologiczna Obiektywizm diagnostyczny
Pamiętać należy o zasadzie zawartej w Kodeksie
nie polega na bezdusznym , aemocjonalnym
zawodu psychologa, która mówi:
podejściu do klienta
Wykonując czynności zawodowe, psycholog
bezwzględnie wyklucza udzielania pomocy
zawsze dąży do tego, żeby kontakt z nim był
psychologicznej w trakcie badania
pomocny dla drugiego człowieka czy grupy osób.
Psycholog z racji swojego zawodu poczuwa się
oddziaływanie psychologiczne pojawia się
do udzielania pomocy psychologicznej w
w końcowej części kontaktu psychologa
każdych okolicznościach, gdy zachodzi taka
z klientem  podczas przekazywaniu
potrzeba. (pkt 1, Zasady ogólne)
informacji zwrotnej
1
2010-12-20
Dobrowolność kontaktu
Badanie w pełni dobrowolne  klient
samodzielnie zgłasza się na badanie
Badanie pod przymusem np. przymus
prawny  obowiązek poddania się
badaniom psychologicznym
w przypadku osób oskarżonych
lub podejrzanych na podstawie
postanowienia organów sądowych
Przymus prawny Dobrowolność badania
art. 74 ż 2 ust. 2 Kodeksu postępowania karnego Między całkowitą dobrowolnością, a przymusem prawnym
istnieje cała gama nacisków formalnych
1. Oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia swej niewinności
ani obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść. i psychologicznych, które powodują, że badanie staje się
przymusowe:
2. Oskarżony jest jednak obowiązany poddać się:
1. (& ) rekrutacja
2. badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom
badanie okresowe pracownika
połączonym z dokonaniem zabiegów na jego ciele, z wyjątkiem
dziecko skierowane przez rodziców, szkołę na badanie
chirurgicznych, pod warunkiem, że dokonywane są przez
uprawnionego do tego pracownika służby zdrowia z zachowaniem sprawa rozwodowa
wskazań wiedzy lekarskiej i nie zagrażają zdrowiu oskarżonego,
Zadaniem psychologa jest rozważyć przyczyny,
jeżeli przeprowadzenie tych badań jest nieodzowne; w
które spowodowały, że osoba zgłosiła się na badanie
szczególności oskarżony jest obowiązany przy zachowaniu tych
warunków poddać się pobraniu krwi, włosów lub wydzielin i uwzględnić wynikające z nich motywację do udziału
organizmu, (& )
w procesie diagnostycznym
Oczekiwanie badanego Lęk przed oceną
Zdaniem Orne'a, w typowej sytuacji badawczej, Relacja psycholog-badany jest niesymetryczna
a więc przy dobrowolnym udziale w badaniach
psycholog ocenia  badany jest oceniany
psychologicznych i braku poczucia zagrożenia
nastawienie badanego na ochronę poczucia
poczucia własnej wartości, osoba badana jest
własnej wartości
skłonna współpracować z badaczem.
Jak zostanę oceniony przez psychologa?
Mówiąc inaczej, osoba badana będzie pozytywnie
Zderzenie obrazu samego siebie z tym,
zmotywowana do tego, aby odegrać rolę  dobrej"
osoby badanej i  ...będzie się starała swoim który może wyłonić się z badania 
zachowaniem potwierdzić postawioną przez Czy w obiektywnej ocenie jestem tak
eksperymentatora hipotezę" (Orne, 1991, s. 22-23). sprawny, jak sam sądzę?
2
2010-12-20
Lęk przed oceną Nastawienie psychologa
Ważne są również uprzednie doświadczenia Efekt Rosenthala - psycholog przed przystąpieniem
badanego z określoną sytuacją diagnostyczną do badania może mieć już pewne oczekiwanie
odnośnie do przebiegu badania, kontaktu z badanym,
Czy jest to pierwsze badanie, czy kolejne?
jego możliwości tzw. wstępne założenie, jak badany
Różny poziom lęku, niepewności i poczucia zagrożenia
będzie się zachowywał w trakcie badania
 wymaga rozpoznania, aby zmniejszyć negatywne
emocje u badanego, aby kontakt z klientem przebiegał
Potwierdzenie wstępnych oczekiwań
prawidłowo
pozytywnych (efekt Galatei)
Poziom niepewności w odniesieniu do przebiegu
negatywnych (efekt Golema)
badania wpływa negatywnie na klienta i wzmaga
potrzebę ochrony poczucia własnej wartości
Wstępne oczekiwanie Wstępne oczekiwanie
Należy pamiętać o tym, że nasilenie
" Pozytywne wstępne
Efekt nastawienie wobec badanego
określonych oczekiwań wobec klienta
" Oczekiwanie sukcesu
może w rażący sposób zniekształcać
Galatei
zarówno cały proces diagnostyczny
(wybór określonych zadań, sposób
" Negatywne wstępne
Efekt nastawienie wobec badanego
zadawania pytań w wywiadzie itp.)
" Oczekiwanie porażki,
oraz rzutować na interpretację
niepowodzeń
Golema
uzyskanych wyników.
y
ródło oczekiwań wstępnych Osobowość diagnosty
Przekonania, postawy, system wartości oraz wiedza
psychologa
osobowość
Największy wpływ mają takie cechy jak:
psychologa
autorytaryzm,
dogmatyczny styl myślenia,
uprzednie
kontakty
konformizm,
z
badanym
zależność od grupy,
dane o badanym
sztywność,
 obiektywne
i subiektywne
utrzymywanie dystansu społecznego,
impulsywność,
nieufność
3
2010-12-20
Posiadanie  danych obiektywnych Wcześniejsze kontakty z klientem
Przed przystąpieniem do badań psycholog dysponuje wcześniejsze kontakty z klientem, które kształtują
wstępnymi obiektywnymi informacjami na temat wstępne oczekiwania diagnostyczne i rzutują na
badanego np. przebieg i rezultaty aktualnego kontaktu
wyniki badań medycznych, płeć, wiek,
należy unikać opiniowania psychologicznego osób,
dane proto-diagnostyczne pochodzące z różnych
z którymi psycholog pozostawał w jakichkolwiek
instytucji, czy grup społecznych itp.
relacjach przed rozpoczęciem diagnozy (zasada
Dodatkowo na nastawienie psychologa wpływają unikania konfliktu ról)
odczucia subiektywne, często formułowane na
Niestety nie zostało to zapisane w Kodeksie etycznym
podstawie zewnętrznych, spostrzeżonych cech klienta
psychologa
np. wygląd zewnętrzny, sposób wysławiania się,
mimika, sposób siedzenia itp. (pierwsze wrażenie)
Etapy procesu diagnostycznego
Kontrakt  Zakończenie
ustalenie celu Przebieg badania diagnozy
i zakresu diagnostycznego i opracowanie
diagnozy opinii
Etapy procesu diagnostycznego Kontrakt diagnostyczny
Początek kontraktu psychologa z klientem to
ustalenie zasad współpracy oraz wyjaśnienie jej
podstawowych cech.
Psycholog jako profesjonalista występuje w roli osoby,
Kontrakt  Zakończenie
która jest przygotowana zawodowo do oceny klienta,
ustalenie celu Przebieg badania diagnozy
wie więcej od niego i ma decydujący wpływ na wszystko,
i zakresu diagnostycznego i opracowanie
co się będzie działo w procesie diagnozy.
diagnozy opinii
Zawarcie kontraktu pozwala klientowi zrozumieć to,
co będzie miało miejsce w czasie badania j jakie
będą skutki (jakie jest znaczenie diagnozy? i komu
zostanie przekazana?)
4
2010-12-20
Kontrakt diagnostyczny Jaki jest cel działania psychologa?
Wyjaśnienie przebiegu diagnozy ma za zadanie: Szczegółowe omówienie celu badania oraz metod,
które zostaną użyte jest podstawą wyrażenia
rozwiać wątpliwości klienta
świadomej i dobrowolnej zgody na poddanie się
zmniejszyć lęk
badaniom.
zmniejszyć poczucie zagrożenia wynikające z braku
Również wtedy, gdy badanie przeprowadzane jest pod
zrozumienia istoty diagnozy
przymusem, psycholog powinien dążyć do
Wiele osób uważa, że psycholog  prześwietla na wylot !!!
akceptacji przez klienta proponowanego procesu
diagnostycznego (patrz Kodeks i Ustawa)
Co należy omówić z klientem???
Na czym polega określenie celu Jaki jest zakres interwencji
badania? psychologicznej?
Zasada ograniczenia ingerencji w prywatność
Przełożenie pytania zleceniodawcy lub zapisów
prawnych na język zrozumiały dla klienta  Czemu Zakres diagnozy jest określony przez cel dlatego
wyjaśnienie klientowi, jakie obszary funkcjonowania
służy badanie?
zostaną poddane ocenie, pozwala zrozumieć
Wytłumaczenie, na czym będą polegać poszczególne
klientowi, że psycholog nie ma prawa ingerować
zadania stawiane przed badanym.
w prywatność badanego i dopytywać o postawy,
Poinformowanie, że dopiero po zakończeniu procesu
przekonania i fakty wykraczające poza ten zakres.
diagnostycznego będą przekazane wnioski
Nie oceniamy człowieka w ogóle, ale w wybranym
dotyczące poziomu wykonania zadań i ostateczna
zakresie np. badanie kierowcy: pamięć, uwaga,
ocena (pytanie: Czy dobrze wykonałem zadanie?) koordynacja wzrokowo-ruchowa, ale nie kompetencje
interpersonalne
Czego oczekuje klient? Jaki będzie czas trwania badania?
Klient poddawany diagnozie, próbuje odczytać Określenie czasu trwania badania pozwala klientowi
właściwy cel badania w oparciu o: zachować kontrolę nad sytuacją, co wyraża się
wzrostem poczucia bezpieczeństwa podczas
własne doświadczenie
badania.
wiedzę o badaniach psychologicznych i psychologach
Przeciętnie jednorazowe badanie nie powinno
informacje zwrotne
przekraczać 1,5-2 godzin (zmęczenie i znużenie
Badania zlecone przez sąd powodują, że psycholog jest
klienta może zafałszować wyniki)
spostrzegany jako osoba, która chce zaszkodzić
klientowi  brak zaufania, brak wiary w dobre intencje
psychologa.
5
2010-12-20
Jakie jest wynagrodzenie Podsumowanie  ustalanie
psychologa? kontraktu
Należy pamiętać, że opłata za badanie czasem może Chroni klienta przed rozczarowaniem, że nie otrzymał
budować przekonanie u klienta, że ocena będzie dla od psychologa tego, czego oczekiwał
niego pozytywna
Chroni psychologa przed poczuciem, że zawiódł
Trzeba podkreślić, że opłata jest
Podstawowa zasada  psycholog nie bada osób, które
za przeprowadzenie badania i czas poświęcony
nie wyraziły na to zgody
na jego wykonanie
Psycholog sam określa warunki badania i dobiera
określone narzędzia
Etapy procesu diagnostycznego Przebieg badania diagnostycznego
Psycholog jest odpowiedzialny za stworzenie właściwych
warunków badania (zasada poszanowania godności):
miejsce, które sprzyja skupieniu się  cisza, odpowiednie
oświetlenie, czytelne arkusze testowe, przybory do pisania
Kontrakt  Zakończenie itp.
ustalenie celu Przebieg badania diagnozy
skoncentrowanie na kliencie  zadbanie o to, aby nikt nie
i zakresu diagnostycznego i opracowanie
przeszkadzał w trakcie badania, wyłączone telefony
diagnozy opinii
Dobór odpowiednich narzędzi diagnostycznych 
techniki trafne, rzetelne, standaryzowane, obiektywne,
z aktualną normalizacją, adoptowane do warunków
polskich
Zakończenie procesu
Etapy procesu diagnostycznego diagnostycznego
Kontrakt  Zakończenie
Przekazanie Sformułowanie
ustalenie celu Przebieg badania diagnozy
informacji pisemnej opinii
i zakresu diagnostycznego i opracowanie
zwrotnej psychologicznej
diagnozy opinii
6
2010-12-20
Przekazanie informacji zwrotnej Przekazanie informacji zwrotnej
To podstawowe prawo każdego klienta i podkreślenie
Język zrozumiały dla klienta
jego podmiotowości
Nie podawać informacji destruktywnych  sprawiających
Obowiązek ten zapisany jest w Kodeksie i Ustawie
wrażenie niezmiennych np. jesteś agresywny
Należy pamiętać, że informacja zwrotna trafia często
nie tylko do klienta, ale np. jego rodziny  Nie podawać wyników liczbowych
konsekwencja społeczne
Nie stygmatyzować
Mamy tendencję do dopasowania się do diagnozy !!!!
Informacje podane w formie  kanapki
Odpowiedzieć na pytania klienta
Przekazanie informacji zwrotnej
Podmiotowe traktowanie klienta  wszystko, co
dotyczy klienta jest mu przekazywane; informacja, co
zostanie przekazane dalej
Stygmatyzacja  negatywne wartościowanie
Wypełnienie zobowiązania zawartego w kontrakcie
Trudności:
Poczucie cierpienia i krzywdy
A
atwość asymilacji błędnej diagnozy
Pytanie: jak daleko sięga nasze prawo do budzenia
autorefleksji klienta?
Pytanie: czy diagnoza nie będzie usprawiedliwieniem
dla pewnych zachowań klienta?
Diagnoza psychologiczna Diagnoza stygmatyzująca
Czynności diagnostyczne psychologa i ich rezultaty Psycholog stygmatyzuje, gdy przyjmuje wobec osób
mogą podlegać ocenie moralnej ze strony zarówno badanych postawę prokuratorską  podczas
klientów, jak i osób trzecich. diagnozowania:
przypisuje etykietki
Psycholog powinien pamiętać, że racje etyczne zawsze
powinny poprzedzać racje teoretyczne, naznacza jakimiś pejoratywnymi właściwościami o
metodologiczne, czy praktyczne  ocenie takiej zabarwieniu negatywnym
powinno podlegać to, czy i w jakiej mierze czynności
naraża na szwank poczucie własnej wartości i godności
diagnostyczne i sama diagnoza zawiera elementy
w sposób jawny lub ukryty występują elementy
stygmatyzujące jednostkę, czy grupę społeczną
wartościowania  wskazywanie, w jakim stopniu i pod
jakim względem zachowanie jest niepożądane,
szkodliwe, nienormalne, zakazane, nieaprobowane
7
2010-12-20
Diagnoza stygmatyzująca Diagnoza stygmatyzująca
Zawiera elementy pewnej generalizacji np. zamiast Stygmatyzujące ludzi etykietki zawierają różne treści,
 nadużywa alkoholu jest  alkoholik ; zamiast czy kryteria wartościujące, które wykluczają jedne
 uczestniczy w bójkach   jest agresywny ; zamiast wartości, a preferują inne
 dużo mówi   jest gadułą itd.
Osoby stygmatyzowane są potrzebne tzw.
Etykieta dotyczy osoby, a nie zachowania  normalnym ludziom do podbudowy ich samooceny,
poczucia wyższości i sukcesu, określenia własnego
Etykiety są uproszczona formą kategoryzacji
miejsca w świecie, czy umocnienia własnego widzenia
społecznej  przyporządkowują, kategoryzują ludzi
świata
według procedury 0-1:  normalny-nienormalny ,
 inteligentny-nieinteligentny ,  przystosowany 
nieprzystosowany itd.
Diagnoza psychologiczna może być diagnozą Stygmaty w diagnozie psychologiczne zamiast
stygmatyzującą tylko dlatego, że tak została odczytana wyjaśniać mechanizmy psychologiczne i determinanty
 psycholog powinien brać pod uwagę odbiorcę pisanej określonego zachowania, ograniczają się do
przez siebie diagnozy!!! przyporządkowania osoby tak się zachowującej do
określonej grupy  dewiantów
Moc diagnozy często jest proporcjonalna do autorytetu
diagnosty oraz instytucji, którą reprezentuje (podpisy, np. na pytanie dotyczące przyczyn naruszania przez
pieczątki) ucznia reguł współżycia szkolnego uzyskuje się
diagnostyczne  wyjaśnienie , że dzieje się tak dlatego,
że uczeń jest osobą społecznie niedostosowaną lub
emocjonalnie niedojrzałą
Błędne koło stygmatyzacji
Zamiast wyjaśniać
Obiektem stygmatyzowania są przede wszystkim
przyczynę zachowania
osoby, które nie spełniają oczekiwań otoczenia, które
Przemoc
diagnoza stygmatyzująca
domowa
nie chcą lub nie potrafią być takie, jak chce tego od
Ciągi
alkoholowe
podsumowuje różne
nich otoczenie
objawy, symptomy,
Utrata Dotyczy to osób odmiennych, nietypowych pod
zachowania wygodną
pracy
względem cech swojego społecznego czy
etykietką, która
następnie uznawana jest psychologicznego funkcjonowania
jako wyjaśnienie tych
Otoczenie oczekuje od psychologa, aby jego diagnoza
objawów, symptomów,
była stygmatyzująca, bo pozwoli to na uwolnienie się
alkoholik
zachowań
od odpowiedzialności, czy współodpowiedzialności za
ich postępowanie  on/ona po prostu taki/taka jest
8
2010-12-20
Teoria naznaczenia społecznego Teoria naznaczenia społecznego
Stygmat tym łatwiej i skuteczniej przylega do osób,
Osoba, która została przez psychologa naznaczona
jeśli czują się one wobec nich bezsilne i bezradne,
jakimś stygmatem, jest karana za próby odsunięcia
a w otoczeniu nie ma żadnego wsparcia
go od siebie
antystygmatyzującego
Próby opierania się, narzuconemu przez
Skutek działania stygmatu  zmiana sposobu
psychologa stygmatowi nie mają szans
myślenia danej osoby na swój własny temat
powodzenia, a nawet działają na niekorzyść osoby
(myślenie o sobie w kategoriach stygmatu):
protestującej, ponieważ wywołują dodatkowe działania
szkoła  uczniowie z diagnozą IQ
stygmatyzacyjne ze strony otoczenia mające na celu
szpital psychiatryczny
skłonić daną osobę do pogodzenia się ze stygmatem,
rodzice   mój rozrabiaka ;  zosia  samosia ;  uparty
aby jej zachowania były zgodne z jego treścią
osiołek ;  ty głupku
psychologiczną
akty nagany,
etykieta potępienia,
drwin itd.
W stygmatach zawarte jest pewne prognozowanie
i oczekiwanie dotyczące stylu zachowania się
danej osoby  umysłowego, emocjonalnego i
wzrost
społecznego oraz kierunku rozwoju osobowości
zachowanie
poczucia
zgodnie z
bezsilności
etykietą Prognozy dotyczą zarówno bliskiej (nie uda ci się
i bezradności
zrobić tego zadania0, jak i dalekiej (z ciebie nic
dobrego nie wyrośnie) perspektywy czasowej
Efekt samospełniającego się proroctwa tzw.  efekt
Golema  chęć faworyzowania własnej wstępnej
wzrost
poczucia
hipotezy
bezradność zagrożenia,
wyuczona obniżenie
poczucia
zaufania
Etykiety - podsumowanie Warunki dobrej diagnozy
W etykietach zawarta jest ponura wizja przyszłości brak emocjonalnego nastawienia do klienta
człowieka, rzutują na interpretację/ocenę
sprawdzone kompetencje psychologa (wiedza i
zachowania człowieka w przyszłości: on zawsze był
umiejętności np. obserwacji, posługiwania się testami i
trudnym dzieckiem; ona już w szkole zachowywała się
ich interpretacja)
frywolnie; on już się taki urodził itp.
konsultowanie się w sprawach wątpliwych
Niektóre etykiety są dziedziczone społecznie: rodzice
przyznanie się do pomyłki
upośledzonego dziecka, córka alkoholika, syn
ocena zachowań, a nie ludzi  unikanie
przestępcy itp.
etykietyzowania !!!!!!!!!
Istnieją też etykiety warunkujące skuteczną
rehabilitację  warunkiem skutecznej terapii jest akt
samonaznaczenia (ruch AA  jestem alkoholikiem)
9
2010-12-20
Opinia psychologiczna
Diagnoza psychologiczna często przybiera
formę pisemnej opinii, ekspertyzy
lub raportu.
Opinia jest to opis stosowanych w badaniu
procedur diagnostycznych, podsumowanie
i interpretacja uzyskanych z różnych z
ródeł
wyników badań (testy, wywiad, obserwacja)
oraz charakterystyka funkcjonowania
klienta w ustalonym w kontrakcie zakresie
Opinia psychologiczna
Opinia i orzeczenie jest oceną psychologiczną, która
Opinia jest zatem interpretacją wszystkich
jednak nie wartościuje (psycholog nie stwierdza, czy
zgromadzonych o badanym danych,
klient jest lepszy, czy gorszy od innych osób; określa
odniesieniem konkretnych wyników
jaki jest klient):
testowych do doświadczeń i zachowań
opis poziomu funkcjonowania klienta na określonych,
ważnych wymiarach (ocena)
klienta w warunkach naturalnych, o czym
porównanie wyników konkretnych testów i odniesienie
psycholog wie z wywiadu
ich do norm dla danej grupy, z której pochodzi badany
Celem opinii jest udzielenie odpowiedzi na
pytania zleceniodawcy
Opinia a orzeczenie Orzecznictwo psychologiczne
Nakłada na psychologa te same obowiązki jak w przypadku
Orzecznictwo to ogół decyzji jednego bądz
wielu sadów i
lekarza:
innych organów państwa
Istotą orzecznictwa lekarskiego jest wypowiadanie się o
W psychologii  jest przeniesieniem kompetencji
wnioskach wynikających ze stwierdzonych badaniem odchyleń
od stanu zdrowia.
sądowniczej na określony obszar psychologii (ekspertyza
Ma ono istotne znaczenie, gdyż od niego może zależeć los
psychologiczna)
człowieka  jego zdrowie, warunki bytowe, wolność i honor.
Czynności orzecznicze w psychologii mają ścisły związek z
Wydając orzeczenie specjalista powinien zdawać sobie sprawę
z odpowiedzialności i z kredytu zaufania, jakim obdarzyło go
regulacją prawną poprzez ustawy i rozporządzenia
społeczeństwo (współczucie, litość, powiązania zawodowe i
wykonawcze w konkretnym obszarze życia społecznego np.
towarzyskie nie mogą mieć wpływu na treść orzeczenia).
psychologiczne badanie kierowców (Dz.U. z 2005r., Nr 69
Wydając orzeczenie należy przeanalizować stan faktyczny i
poz.622), psychologiczne badanie osób ubiegających się o wysunąć wnioski, oparte na aktualnym stanie wiedzy i
przepisach prawnych w danej dziedzinie oraz etyce i sumieniu
pozwolenie na broń (Dz.U. z 2000r., Nr 89 poz.898)
osoby wydającej je.
10
2010-12-20
Orzecznictwo psychologiczne
Orzecznictwo psychologiczne jest sformalizowane i
wypisywane na zatwierdzonym prawnie druku
(załącznik do konkretnego rozporządzenia)
Opinia powinna zawierać (1): Opinia powinna zawierać (2):
Pytania i problemy, które są Dokładna charakterystykę
powodem oraz celem sporządzania zastosowanych przez psychologa
opinii. metod diagnostycznych.
Prezentacja problemu na początku Należy podać pełną nazwę
opinii w sposób logiczny stosowanych testów ze wskazaniem
i jednoznaczny określa cele wersji, jeśli dane narzędzie posiada
diagnozy. ich wiele.
Opinia powinna zawierać (3): Opinia psychologiczna
Każda opinia powinna być sporządzona z kopią, która
Formalną charakterystykę
pozostaje u psychologa  na kopii klient potwierdza
psychologowi otrzymanie przez niego opinii
badanej osoby, miejsca i czasu
Opis procedury diagnostycznej jest cenną
diagnozy.
informacją dla innego psychologa, który będzie badał
klienta np. w procedurze odwoławczej
Opinia powinna być w miarę krótka  daje to
możliwość kontroli , w jaki sposób interpretacje i
wnioski zostaną odebrane i zrozumiane
11
2010-12-20
Ograniczenie zakresu opinii do celu
Standardy pisania opinii: jej sporządzenia
Opinia musi odpowiadać na wszystkie
Ograniczenie zakresu opinii do celu jej sporządzenia
pytania zamawiającego lub określać
Selekcja informacji uzyskanych w procesie diagnozy
funkcjonowanie klienta w wymienionych
zakresach we właściwym akcie prawnym.
Interpretacja wyłącznie materiału diagnostycznego
Zasada ochrony prywatności klienta
wskazuje, że psycholog powinien ograniczyć
Sformułowanie opinii w sposób komunikatywny 
w języku zrozumiałym dla klienta
informacje, wnioski, oceny i interpretacje
wyłącznie do tych, które służą opinii.
Unikanie stygmatyzacji i etykietyzowania
Ograniczenie zakresu opinii do celu Selekcja informacji uzyskanych
jej sporządzenia - przykład w procesie diagnozy
24-letni mężczyzna starający się o zezwolenie na
Wiąże się z zasadą ochrony
posiadanie broni (stanowisko pracy: wartownik)
Opiniowany pochodzi z rodziny pełnej, ma sześcioro rodzeństwa prywatności i poufności relacji
(on jest trzeci). Mama jest emerytką, pracowała jako tkaczka, ojciec
klientem.
pracuje w zakładach energetycznych. Ojciec nadużywa alkoholu,
bywa, że awanturuje się. Pamięta, jak w dzieciństwie matka
zabierała dzieci do jednego pokoju i zamykała się. (& ) Jedynie
W opinii powinny być zawarte
starsza siostra jest mężatką i usamodzielniła się, pozostałe dzieci
mieszkają z rodzicami. wyłącznie informacje niezbędne
Jakie znaczenie dla intelektualnego i emocjonalnego
i związane z pytaniami np.
funkcjonowania klienta oraz reagowania na sytuacje
postawionymi przez sąd.
trudne (zakres diagnozy) mają opisane fakty z życia
rodzinnego? Czy istnieje potrzeba ujawniania podanych
informacji?
Interpretacja wyłącznie materiału Sformułowanie opinii w sposób
diagnostycznego komunikatywny
W opinii należy odwoływać się wyłącznie do
Nie należy w opinii używać wyłącznie języka
informacji uzyskanych z badania.
specjalistycznego (hermetycznego języka
Należy oddzielić wyniki badań i fakty od interpretacji. naukowego lub żargonu zawodowego), ani języka
potocznego, bez odwoływania się do wyjaśnień
Wnioskowanie uwzględniające dane spoza badania
może spowodować podważenie wiarygodności opinii i psychologicznych.
jej odrzucenie.
Przygotowując opinię należy pamiętać: kto jest
Nie wolno wypowiadać się na temat osób, które nie
właściwym odbiorcą opinii?
zostały poddane badaniu.
Opinia powinna być zrozumiała dla laika
W opinii nie podaje się danych liczbowych, a jedynie
i jednocześnie powinna wyjaśniać psychologiczny
ich interpretacje !!!!!
mechanizm funkcjonowania klienta.
12
2010-12-20
Unikanie stygmatyzacji
i etykietyzowania Wpływ opinii psychologicznych
Opinia psychologiczna ma znaczenie społeczne 
W opinii należy unikać wszelkich wartościowań
zarówno klient, jak i zleceniodawca może wykorzystać
zachowania klienta oraz należy unikać przypisywania
ją niezależnie od pierwotnego celu
mu etykiet (nie zachęca do pracy nad własnym
(niebezpieczeństwem są diagnozy stygmatyzujące):
problemami)
badany zaczyna dostosowywać się do oczekiwań
niedojrzały emocjonalnie  negatywna ocena, która nie
otoczenia
pokazuje jak człowiek zachowuje się w rozmaitych
badany może mieć poczucie, że niezależnie od tego, co
sytuacjach życiowych
robi to i tak został naznaczony i zaliczony do określonej
kategorii  wysiłki, aby zmienić pogląd otoczenia nie
prowadzą do sukcesu
stygmatyzacja może zmienić kształtującą się tożsamośc
młodego człowieka
Podstawowe zasady -
podsumowanie
Opinia (ekspertyza) musi odpowiadać na wszystkie pytania
zamawiającego, ale tylko na te pytania
Opinia powinna być napisana zrozumiale, bez epatowania
terminami psychologicznymi
Opinia nie może zawierać liczbowych wyników testów
Sporządzając opinię należy bezwzględnie przestrzegać
formalnych zasad
Każda opinia powinna być sporządzana z kopią, która
pozostaje u psychologa
Sporządzając opinię psycholog pamięta, że podstawową
wartością jest dobro jednostki - PIERWSZEC
STWO
INTERESU BADANEGO NAD CH
CI

USATYSFAKCJONOWANIA ZLECENIODAWCY
Dokumentacja z badań Dokumentacja z badań
W zakres dokumentacji pracy psychologa wchodzą:
Musi być przechowywana w taki
protokoły przeprowadzonych badań testowych
sposób, aby klient czuł się bezpiecznie
notatki z obserwacji, wywiadu, przebiegu diagnozy i
i wiedział, że nikt poza psychologiem
terapii
wytwory klienta np. rysunki, opowiadania itp.
nie będzie miał do nich dostępu 
nagrania z przebiegu kontaktu psycholog  klient
zasada poufności kontaktu z
końcowa opinia (zawierająca diagnozę lub raport
psychologiem
terapeutyczny, badawczy)
13
2010-12-20
Dlaczego przechowujemy Czas przechowywania
dokumentację z badań? dokumentów?
Uzasadniają one podjęcie określonego postępowania Brakuje odpowiednich zapisów w Ustawie oraz
terapeutycznego lub wydanie opinii psychologicznej Kodeksie, które precyzowałyby długość czasu
czy orzeczenia przechowywania o chronienia dokumentów z badań
psychologicznych
Umożliwiają w przyszłości działania innych
psychologów wobec klienta Są jednak pewne przepisy prawne ustalające prawne
zasady w tym zakresie
Odpowiadają wymaganiom formalnym danej
instytucji
Zapewniają postępowanie zgodne z prawem
Rozporządzenia Ministra Zdrowia Rozporządzenia Ministra Zdrowia
Ocena poziomu umysłowego i cech osobowości, z Określenie poziomu intelektualnego i opis cech
uwzględnieniem funkcjonowania w sytuacjach osobowości, a także określenie poziomu dojrzałości
trudnych, a także określenie poziomu dojrzałości społecznej
społecznej osoby badanej
dotyczy osób ubiegających się lub posiadających prawo
do wykonywania lub kierowania działalnością
dotyczy osób ubiegających się o licencję pracownika
gospodarczą albo bezpośrednio zatrudnianych przy
ochrony fizycznej, 1999r.  20 lat
wytwarzaniu i obrocie materiałami wybuchowymi,
dotyczy osób ubiegających się lub posiadających
bronią, amunicją oraz wyrobami o przeznaczeniu
pozwolenie na broń, 2000r.  20 lat
wojskowym lub policyjnym, 2002r.  10 lat
Rozporządzenia Ministra Zdrowia Rozporządzenia Ministra Zdrowia
Ocena poziomu umysłowego, ocenę osobowości ze
Ocena cech osobowości, sprawności intelektualnej i
szczególnym uwzględnieniem funkcjonowania w
sprawności psychofizycznej
sytuacjach trudnych, i ocenę poziomu dojrzałości
dotyczy kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do
społecznej i emocjonalnej
kierowania pojazdami oraz wykonujących pracę na
dotyczy osób ubiegających się lub posiadających licencję
stanowisku kierowcy, 2005r.  20 lat
detektywa, 2003r.  20 lat
Ocena poziomu umysłowego i cech osobowości, z
Ocenę poziomu rozwoju umysłowego, dojrzałości
uwzględnieniem funkcjonowania w sytuacjach trudnych,
społecznej i emocjonalnej oraz opis cech osobowości
a także określenie poziomu dojrzałości społecznej
dotyczy osób ubiegających się lub posiadających pozwolenie
dotyczy osób ubiegających się o przyjęcie do służby oraz na nabywanie oraz przechowywanie materiałów
pełniących służbę w strażach gminnych, a także jednostek wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego, 2003r. 
20 lat
uprawnionych do przeprowadzania badań, 2004r.  20 lat
14
2010-12-20
Rozporządzenia Ministra Rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości Infrastruktury
Określenie poziomu rozwoju intelektualnego i cech
Opis cech osobowości z uwzględnieniem zdolności do
osobowości, z uwzględnieniem funkcjonowania w
podejmowania decyzji, zdolności do samodzielnego
sytuacjach trudnych, a także określenie poziomu
oceniania sytuacji oraz odporności na trudne sytuacje
dojrzałości społecznej
dotyczy kandydatów do objęcia urzędu sędziego, 2002r.
dotyczy przeprowadzania badań w celu stwierdzenia istnienia
 10 lat
lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania
czynności inspektora transportu drogowego, 2002r.  20 lat
dotyczy szczegółowych warunków, jakim powinni
odpowiadać funkcjonariusze straży ochrony kolei, zasad
oceny zdolności fizycznej i psychicznej do służby oraz trybu i
jednostek uprawnionych do orzekania o tej zdolności, 2004r.
 20 lat
Rozporządzenia Ministra Spraw Jeżeli prawo nie stanowi inaczej,
Wew. i Administracji to& .
Ocena poziomu umysłowego i cech osobowości, z proponuje się, aby uznać, że 5 lat od zakończenia
uwzględnieniem funkcjonowania w sytuacjach kontaktu psycholog-klient to podstawowy minimalny
trudnych , a także określenie poziomu dojrzałości okres niezbędnego przechowywania dokumentacji
społecznej psychologicznej
dotyczy funkcjonariuszy Straży Granicznej w związku z
należy odwołać się do regulacji przyjętych w
pełnieniem służby w kontyngencie, 2005r.  20 lat
instytucjach, w których pracuje psycholog
Informacje gromadzone w procesie
diagnozy:
W placówkach medycznych w dokumentacji pacjenta Opinia psychologiczna  pisemny raport podsumowujący
historię badanego, wyniki testowe oraz wszelkie otrzymane
psycholog zamieszcza wyłącznie diagnozę lub
w czasie badania dane
przebieg terapii  absolutnie zakazane jest dołączanie
Wszelkie notatki psychologa zawierające obserwacje i
protokołów badań diagnostycznych i notatek z sesji
uwagi psychologa w czasie procesu badania
terapeutycznej:
Protokoły badań testowych, wyniki liczbowe wskazujące na
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21.12.2006r. w
liczbę poprawnych odpowiedzi, także standaryzowane
sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej w
wyniki testów wraz z ich interpretacją
zakładach opieki zdrowotnej oraz sposobu jej
przetwarzania (Dz.U. Nr 247 poz.1819)  historia Bodz
ce stosowane przez psychologa np. pytania, zadania
choroby skada się z: (f) wyników badań lub próby stosowane podczas diagnozy
diagnostycznych, (g) wyników konsultacji, jeżeli nie
Wytwory badanego  odpowiedzi na konkretne pytania,
zostały wpisane w formularz historii choroby,
rysunki, opowiadania itp.
15
2010-12-20
Dokumentacja psychologiczna Dokumentacja psychologiczna
Szczegółowa, poufna
Szczegółowa, Ogólna,
poufna zewnętrzna " nie wydawana klientowi
" pod stałą kontrolą psychologa
" służy do celów diagnostycznych oraz planowania i prowadzenia
" Notatki " Opinia
oddziaływań wobec klienta
" Protokoły " Udostępniana " udostępnia się innemu psychologowi (konsultant)
" udostępnia się sądowi/prokuratorowi na podstawie pisemnego
badania klientowi i
postanowienia (zwalnia psychologa z tajemnicy zawodowej,
zleceniodawcy art.180 par.2 KPK)
" Wytwory
" psycholog odmawia ujawnienia dokumentacji przed sądem
klienta
rodzinnym (postępowanie cywilne) (art.248 par.1 KPC)
Dokumentacja psychologiczna Dokumentacja terapeutyczna
Szczegółową dokumentację terapeutyczna stanowią :
Ogólna, zewnętrzna
dane zebrane w procesie diagnozy niezbędnej dla
zaprojektowania oddziaływania
" wydawana klientowi, opiekunowi prawnemu,
zleceniodawcy dane z sesji psychoterapeutycznych.
" opinia psychologiczna (podsumowanie diagnozy
Jest to materiał poufny, wyłącznie do użytku
psychologicznej) lub zaświadczenie (informacja o
wewnętrznego dla celów planowania i prowadzenia
przeprowadzeniu diagnozy)
terapii i superwizji.
" wydawane na prośbę klienta, opiekuna
Klient otrzymuje (na jego życzenie) opinię jako wniosek
prawnego/faktycznego (małoletni do 16r.ż.), dziecka
z przebiegu terapii oraz zaświadczenie potwierdzające
powyżej 16 r.ż.
odbywanie psychoterapii w wymienionym okresie
" wydawane instytucji (np. szkoła, zakład pracy) na
(kopia pozostaje w dokumentacji psychologa).
podstawie zgody klienta
Co powinno znalez
ć się w
dokumentacji terapeutycznej? Problemy organizacyjne
zaleca, aby zapisywać dokładnie, co i dlaczego robi Remont  przechowywanie i przenoszenie w sposób
psychoterapeuta uniemożliwiający osobom postronnym wglądu w
dokumenty
zapisywać informacje otrzymane z konsultacji z
superwizorem lub innym psychoterapeutą Rozwiązanie umowy o pracę  protokolarne
przekazanie dokumentów swoich klientów innemu
zaleca się rejestracji kolejnych sesji terapeutycznych,
psychologowi lub kierownikowi placówki
aby móc je poddać superwizji
Likwidacja placówki  np. przekazanie dokumentów
oraz narzędzi psychologicznych najbliższej PPP
Śmierć psychoterapeuty  przekazanie dokumentów
jego superwizorowi
16
2010-12-20
Proces selekcji pracowników
W aktach personalnych nie mogą być umieszczane
kwestionariusze testowe  wyłącznie opinia
psychologiczna
Kwestionariusze osób niezatrudnionych można
komisyjnie zniszczyć (?)
17