bezdotykowe urządzenia ochrone - wymagania bezpieczeństwa http://www.wypadek.pl/body/bibl/czasopisma/bezp_pracy/artykuly/19...
Bezdotykowe urządzenia ochronne - wymagania bezpieczeństwa
Marek Dz
wiarek, Centralny Instytut Ochrony Pracy
Bezpieczeństwo Pracy, NR 1 (282) STYCZEC
1995
Stały rozwój nauki i techniki pociąga za sobą powstawanie nowych, coraz bardziej efektywnych maszyn i
technologii. Pozwalają one na stały wzrost produkcji przemysłowej. Stosowanie ich wią\
e siÄ™ jednak z nowymi
zagro\
eniami dla operatorów i osób znajdujących się w pobli\
u.
Du\
ym postępem w zakresie bezpieczeństwa pracy przy obsłudze pras i stanowisk zrobotyzowanych było
zastosowanie do ochrony operatora bezdotykowych urządzeń ochronnych (BUO). Są to urządzenia wykorzystujące
zmiany pola optycznego, elektrostatycznego, elektromagnetycznego lub innego rodzaju, do uniemo\
liwienia
włączenia lub przerwania niebezpiecznego ruchu maszyn i urządzeń produkcyjnych przy naruszeniu tych pól częścią
ciała człowieka lub przedmiotem. Do BUO nale\
ą np.: elektrooptyczne urządzenia ochronne (kurtyny świetlne,
przekaz
niki fotoelektryczne), ultradz
więkowe urządzenia ochronne oraz pojemnościowo lub indukcyjnie działające
urządzenia ochronne. Działające bezdotykowo wyłączniki krańcowe (np. czujniki zbli\
eniowe) nie zaliczajÄ… siÄ™ do
BUO. Ró\
norodny zakres zastosowań determinuje wysoki poziom wymagań w stosunku do tych urządzeń, zwłaszcza
w zakresie ich niezawodności oraz dostosowania do warunków panujących na stanowisku pracy z konkretnym
rodzajem maszyny. Realizacja funkcji ochronnych powoduje konieczność szczególnej odporności tych urządzeń na
niekorzystne zjawiska występujące w trakcie pracy.
Zgodnie z dyrektywami EWG [1], [2], a tak\
e przepisami polskimi, maszyny o podwy\
szonym poziomie ryzyka
podlegają obowiązkowym badaniom i certyfikacji na zgodność z postanowieniami dokumentów normatywnych,
dokonywanym przez upowa\
nione jednostki niezale\
ne od producenta. W związku z tym wymagane są równie\

badania zgodności współpracujących z nimi urządzeń ochronnych, takich jak BUO, maty czułe na nacisk, ruchome
osłony itp. Obecnie prowadzone są prace mające na celu wdro\
enie w Polsce europejskich norm bezpieczeństwa dla
tych urządzeń. Szczegółowa norma europejska dla bezdotykowych urządzeń ochronnych znajduje się obecnie w
stadium projektu [3]. Mo\
na jednak ju\
teraz przewidywać, \
e ostateczny tekst będzie zbli\
ony do normy brytyjskiej
[4] oraz niemieckich zaleceń [5]. Natomiast w Polsce obowiązują obecnie wymagania norm [6], [7].
W Centralnym Instytucie Ochrony Pracy buduje się obecnie stanowiska do badań zgodności BUO z tymi
wymaganiami.
Pełny zakres wymagań przedstawiony jest na rysunku. Został on opracowany na podstawie analizy norm
krajowych i zaleceń międzynarodowych organizacji normalizacyjnych (CEN, IEC). Opierano się zwłaszcza na
normach i zaleceniach dotyczących bezpieczeństwa pracy oraz zapewnienia poprawnego funkcjonowania urządzenia
w ró\
norodnych warunkach spotykanych w przemyśle.
Niejednokrotnie producent urządzeń deklaruje spełnienie wymagań ostrzejszych ni\
przewidujÄ… to normy. Mo\
e mieć
to miejsce wtedy, gdy BUO jest przeznaczone do pracy w szczególnie niekorzystnych warunkach (np. nieostro\
ne
obchodzenie się, efekty wilgotności, zmiany temperatury otoczenia, skutek działania czynników chemicznych,
korozja, pola elektromagnetyczne du\
ej energii), jednak w artykule niniejszym omówiono tylko wymagania
minimalne.
Rys.1. Grupy wymagań bezpieczeństwa dla bezdotykowych urządzeń ochronnych
Dokumentacja towarzyszÄ…ca
Ka\
dy przyrząd elektroniczny musi być dostarczony nabywcy wraz z niezbędną dokumentacją towarzyszącą. W
przypadku BUO producent obowiązany jest dostarczyć dokumentację techniczno-ruchową (DTR). Polskie wymagania
dla DTR przedstawione sÄ… w normie [8].
Treść dokumentacji techniczno-ruchowej bezdotykowych urządzeń ochronnych powinna stanowić zbiór dobrze
czytelnych instrukcji z rysunkami, schematami elektrycznymi i danymi umo\
liwiajÄ…cymi zgodne z przeznaczeniem,
prawidłowe i bezpieczne u\
ytkowanie urzÄ…dzenia. Zawarte w instrukcjach informacje powinny wyraz
nie określać:
dane wg oznaczenia;
1 z 6 2009-06-8 06:45
bezdotykowe urządzenia ochrone - wymagania bezpieczeństwa http://www.wypadek.pl/body/bibl/czasopisma/bezp_pracy/artykuly/19...
przewidywane zastosowanie;
warunki bezpiecznego załadunku , transportu, składowania i wyładunku BUO;
wymagania dotyczące posadowienia urządzenia i przyłączania do instalacji zasilającej i ochronnej;
opisy działania BUO oraz rozwiązania konstrukcyjne jego zespołów i zabezpieczeń;
kolejność i zakres czynności związanych z przygotowaniem urządzenia do uruchomienia próbnego oraz do
podjęcia normalnej eksploatacji;
wykaz i częstotliwość czynności obsługowych i kontrolnych zapewniających sprawność działania
poszczególnych elementów urządzenia;
pełną informację o wszystkich dopuszczalnych sposobach pracy (algorytm pracy);
wykaz elementów, dla których przewidziane są resursy, po wykonaniu których u\
ytkownik urzÄ…dzenia jest
zobowiązany te elementy wymienić na nowe;
instrukcje dotyczące bezpieczeństwa zawierające
opis typowych zagro\
eń dla personelu obsługującego BUO;
wymagania dotyczące obsługi z wykazem czynności niedozwolonych;
sposób postępowania przy awaryjnym zatrzymaniu maszyny;
zalecenie, by klucze i specjalne narzędzia chroniące dostęp do części niebezpiecznych (je\
eli sÄ…
dostarczone) przechowywać pod kontrolą odpowiedzialnych lub upowa\
nionych osób.
Wa\
ność DTR powinna być potwierdzona podpisami osób do tego upowa\
nionych. Przy podpisach powinny
znajdować się daty ich zło\
enia. DTR powinna być wykonana w języku polskim.
Dostawca zobowiÄ…zany jest tak\
e do przedstawienia u\
ytkownikowi zasad udzielania gwarancji na sprzedawane
urzÄ…dzenia.
Opakowanie transportowe
Opakowanie powinno zapewniać mo\
liwość transportowania jednym lub kilkoma rodzajami transportu z
uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa i ergonomii. Musi ono umo\
liwiać zamocowanie ładunku w środkach
transportu oraz układanie go w pakiety lub stosy. Konstrukcja opakowania nie mo\
e stwarzać zagro\
eń podczas
magazynowania. Muszą więc być spełnione następujące wymagania:
zapewnienie łatwego i bezpiecznego przenoszenia i transportu (miejsca do chwytania, podejścia urządzeń
transportowych itp.);
konstrukcja opakowania powinna umo\
liwiać składowanie i transport większej partii BUO w stosach i
szeregach;
oznakowanie powinno zawierać: znaki zasadnicze (identyfikacji odbiorcy, miejsca przeznaczenia), znaki
informacyjne (np. masa, gabaryty, nadawca) oraz znaki manipulacyjne (np. ostro\
nie kruche, góra, nie
przewracać; miejsce zakładania zawiesi itd.).
Gabaryty znaków powinny być dostosowane do gabarytów opakowania. Znaki nale\
y umieszczać na opakowaniu
w odpowiednich i widocznych miejscach. Powinno się je malować farbą przez szablon bezpośrednio na opakowaniu,
za pomocÄ… stemplowania lub za pomocÄ… maszyn znakujÄ…cych. Dopuszcza siÄ™ stosowanie nalepek lub zawieszek z
wyjątkiem znaków manipulacyjnych. Znaki powinny mieć barwę czarną na jasnym tle lub białą na czarnym tle.
Znaki powinny być wykonane wyraz
nie i dokładnie bez zacieków farby. Napisy powinny być rozmieszczone w
równych liniach, równolegle do poziomych krawędzi opakowania. Wymagania te są wyszczególnione w następujących
normach [9], [10], [11], [12], [13].
Konstrukcja obudowy
Podstawowym zadaniem obudowy przyrządu elektrotechnicznego jest ochrona układów elektronicznych i
mechanicznych przed wpływami zewnętrznymi. Nie mo\
e stwarzać dodatkowych zagro\
eń na stanowisku pracy.
Wymagania stawiane obudowom zawarte sÄ… w normach [14], [15], [16], [17] i dotyczÄ…:
poprawności wykonania elementów przyłączeniowych na wszystkich funkcyjnych i sterowniczych częściach
urzÄ…dzenia;
u\
ycie tej samej barwy dla wszystkich oddzielnych części urządzenia;
poprawności wykonania elementów zewnętrznych, takich jak pokrętła, osie pokręteł, przyciski, uchwyty, które
powinny być wykonane z materiałów izolujących;
konstrukcji i monta\
u obudowy, które powinny być zgodne z wymaganiami bezpieczeństwa i estetyki; unikać
ostrych krawędzi i zakończeń elementów, nierówności powierzchni, złych pasowań pokryw, uszczelnień itp.
Istotne są równie\
wymagania dotyczące napisów i oznakowań. Urządzenie powinno być wyposa\
one w trwałe
oznaczenia informacyjne, ostrzegawcze, nakazu i zakazu. Powinno ono mieć tabliczkę znamionową umieszczoną na
części zewnętrznej jednej ze ścian obudowy z co najmniej następującymi danymi:
nazwa lub znak firmowy producenta,
nazwa i typ urzÄ…dzenia,
numer fabryczny i rok produkcji,
2 z 6 2009-06-8 06:45
bezdotykowe urządzenia ochrone - wymagania bezpieczeństwa http://www.wypadek.pl/body/bibl/czasopisma/bezp_pracy/artykuly/19...
napięcie i rodzaj prądu zasilania,
dopuszczalna temperatura pracy,
czas zadziałania,
rozdzielczość,
maksymalna długość pola ochronnego.
Zastosowane symbole graficzne i literowe powinny być trwałe i zgodne z normą [18]. Wszystkie napisy powinny
być wykonane w języku polskim.
BUO musi mieć co najmniej dwa sygnalizatory świetlne (światła kontrolne) sygnalizujące aktualny stan pracy
urzÄ…dzenia oraz to, \
e urządzenie jest dołączone do zasilania oraz czy nastąpiło wtargnięcie do strefy ochronnej.
Wszystkie zastosowane wskaz
niki świetlne i przyciski powinny być oznaczone zapisami lub symbolami w kolorach
zgodnych z normÄ… [19].
Konstrukcja urządzenia powinna być zgodna z dokumentacją towarzyszącą. Do potwierdzenia tego wystarczy
sprawdzić: poprawność cechowania całego urządzenia oraz głównych zespołów (np. głowica nadawcza, odbłyśnik w
przypadku osłony fotoelektrycznej), rodzaj, typ i wielkość bezdotykowego urządzenia ochronnego, sposób
mocowania BUO na maszynie oraz kolorystykÄ™ urzÄ…dzenia.
Bezpieczeństwo obsługi
Jednym z istotnych wymagań dla ka\
dego urządzenia pracującego w przemyśle jest zminimalizowanie
ewentualnych zagro\
eń, jakie mogą się pojawić w związku z jego u\
ytkowaniem. Dotyczy to tak\
e BUO. Poniewa\

BUO są urządzeniami elektronicznymi, więc dotyczą go normy bezpieczeństwa przewidziane dla urządzeń
elektronicznych i elektrotechnicznych, jak równie\
dla urządzeń automatyki [20].
Pracujące w warunkach przemysłowych BUO mo\
e być obsługiwane przez ludzi o niskim stopniu świadomości
istnienia zagro\
eń i ryzyka, więc powinno ono spełniać równie\
wymagania norm dotyczące bezpieczeństwa sprzętu
elektrotechnicznego powszechnego u\
ytku.
Konstrukcja i sposób zastosowania typowych BUO wskazuje na konieczność zakwalifikowania ich do urządzeń I i II
klasy ochronności zgodnie z normami [21], [22], [23].
Parametry u\
ytkowe
PodstawowÄ… normÄ… opisujÄ…cÄ… wymagania funkcjonalne dla BUO jest PN-84/Z-08206 [7]. Norma ta nie
uwzględnia zale\
ności pomiędzy rozdzielczością urządzenia a odległością bezpieczeństwa ujmowaną w
przygotowywanej EN-999. Dlatego ogranicza rozdzielczość urządzenia do 14 mm, która wynika z wymogu reakcji
urzÄ…dzenia ju\
na wniknięcie palców. Istotą obydwu tych norm jest zapewnienie ochrony poprzez usytuowanie
urządzenia ochronnego przy maszynie w odległości zapewniającej bezpieczeństwo. Ustalenie tej odległości z
uwzględnieniem dodatkowych współczynników wymienianych w prEN-999 i zale\
nych od rozdzielczości urządzenia,
równie\
zapewni bezpieczeństwo.
Normy polskie w zasadzie nie zezwalajÄ… na Å‚Ä…czenie funkcji ochronnych i sterujÄ…cych. Jednak, w przypadku BUO
norma [7] dopuszcza mo\
liwość pracy urządzenia przy cyklicznym przesterowaniu maszyny. Przy takim
zastosowaniu nakłada ona dodatkowe ograniczenia na sposób funkcjonowania urządzenia. Są to wymagania
dotyczÄ…ce:
blokady ruchu maszyny współpracującej w przypadku wniknięcia prawidłowego i nieprawidłowego,
wymogu wniknięcia testującego ka\
dorazowo przed uruchomieniem urzÄ…dzenia,
zablokowania urządzenia po upływie co najwy\
ej 30s bez wniknięcia przy realizacji funkcji kontrolno-
sterujÄ…cych,
sposobu zdjęcia blokady po nieprawidłowym wniknięciu.
Urządzenie musi działać tak, aby ka\
de wniknięcie w pole ochronne powodowało zatrzymanie ruchu części
niebezpiecznych maszyny.
Musi ono dać się testować bądz
poprzez wniknięcie w pole ochronne, bądz
za pomocą samodzielnie działającego
układu. Oznacza to, \
e ka\
dorazowo po resecie lub włączeniu do sieci, pierwszy niebezpieczny ruch narzędzia
mo\
liwy będzie dopiero po przeprowadzeniu testowania sprawności BUO przez wniknięcie próbne w pole ochronne.
Jest to tak zwana pozycja rozruchowa. Właściwość ta powinna być jednoznacznie wyró\
niona w algorytmie pracy
BUO.
W przypadku wykonywania funkcji kontrolno-sterujÄ…cych z cyklicznym wnikaniem w strefÄ™ ochronnÄ… (praca typu
jednotakt lub dwutakt) urządzenie powinno być wyposa\
one w układ automatycznie blokujący maszynę w razie, gdy
następny ruch roboczy nie rozpoczyna się w ciągu 30s. Wznowienie ruchu po takim zablokowaniu mo\
liwe jest
jedynie poprzez wykonanie specjalnej procedury załączania. Równie\
po zablokowaniu w wyniku nieprawidłowego
wtargnięcia wymagane jest stosowanie specjalnych procedur uruchamiania maszyny.
Jednym z najbardziej istotnych parametrów BUO jest czas zadziałania. Na jego podstawie dobierany jest sposób
usytuowania BUO na stanowisku pracy. Parametr ten będzie równie\
decydował o zdolności ochrony BUO. Czas
zadziałania jest to maksymalny odstęp czasu pomiędzy wtargnięciem próbnika w pole czułości a pojawieniem się
sygnału sterującego w wyjściowych urządzeniach przełączających i wtórnych urządzeniach przełączających. W całym
obszarze pola ochronnego, niezale\
nie od tego, jaka wielkość pola jest aktualnie ustawiona, czas ten musi być
zawsze nie większy ni\
deklaruje producent.
Zdolność ochrony
3 z 6 2009-06-8 06:45
bezdotykowe urządzenia ochrone - wymagania bezpieczeństwa http://www.wypadek.pl/body/bibl/czasopisma/bezp_pracy/artykuly/19...
Wymagania dotyczące zdolności ochrony BUO obejmują:
realizowanie komunikacji z systemem sterowania maszyny za pośrednictwem przekaz
ników wyposa\
onych w
styki z prowadzeniem wymuszonym,
ustalenie takich zakresów zmian parametrów regulowanych, aby w całym zakresie ich regulacji utrzymane
były funkcje ochronne urządzenia,
zapewnienie zamknięcia elementów odpowiedzialnych za poprawność funkcjonowania urządzenia przy u\
yciu
specjalnych kluczy lub narzędzi,
zapewnienie samokontroli urzÄ…dzenia.
W urządzeniach ochronnych z wyjściami stykowymi styki muszą mieć "prowadzenie wymuszone". Ma to miejsce
wtedy, gdy styki są ze sobą taka połączone mechanicznie, \
eby Å‚Ä…czniki pomocnicze - rozwierny i zwierny nigdy nie
były równocześnie zamknięte. Poza tym w całym okresie u\
ytkowania urządzenia, równie\
w razie uszkodzenia,
szczelina między stykami ma wynosić minimum 0,5 mm.
Je\
eli producent przewidział mo\
liwość regulacji czułości, to mo\
e ona mieć miejsce tylko w granicach, w których
utrzymane jest działanie ochronne.
Urządzenie ochronne będzie poprawnie realizować swoje funkcje jedynie wtedy, gdy samo nie stworzy sytuacji
zagro\
enia na stanowisku pracy. Jest to mo\
liwe jedynie wówczas, gdy ewentualne uszkodzenia wewnątrz
urządzenia nie będą powodować efektów mogących doprowadzić do wypadku. Normy dotyczące maszyn w ogólności,
a urządzeń ochronnych w szczególności, stanowią, \
e urządzenie powinno być odporne na pojedyncze uszkodzenie.
Oznacza to, \
e w razie wystąpienia takiego uszkodzenia wymagane jest zrealizowanie jednej z następujących
mo\
liwości:
dalsze poprawne działanie urządzenia z jednoczesną sygnalizacją uszkodzenia,
zawieszenie działania urządzenia i blokada sterowania maszyny współpracującej w sposób nie stwarzający
zagro\
enia.
BUO powinno być wyposa\
one w sygnalizację jego niesprawności.
Wymagania środowiskowe
Wszystkie wyroby powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby mogły wytrzymać bez uszkodzeń i
pracować w niekorzystnych warunkach środowiskowych. Zasadniczo wpływ środowiska mo\
e oddziaływać na wyroby
w dwojaki sposób:
krótkotrwałe działanie ekstremalnych warunków środowiskowych, które mo\
e bezpośrednio spowodować
wadliwe działanie lub zniszczenie wyrobu;
długotrwałe oddziaływanie nieekstremalnych warunków środowiskowych, które mo\
e powoli pogarszać
właściwości wyrobu i w końcu spowodować jego wadliwe działanie lub zniszczenie.
Wymagania dotyczące BUO obejmują: odporność na warunki środowiskowe w opakowaniu transportowym,
odporność na warunki środowiskowe w trakcie u\
ytkowania, stopień ochrony obudowy oraz odporność na pola
zewnętrzne. Normami określającymi warunki środowiskowe są [24] i [25].
BUO przeznaczone są do pracy stacjonarnej w pomieszczeniach zamkniętych, w miejscach chronionych przed
wpływem czynników atmosferycznych, w których poziom wibracji mo\
e być bardzo wysoki, gdy\
mo\
na je instalować
bezpośrednio na maszynach.
Nale\
y uwzględnić nara\
enia BUO na czynniki klimatyczne i mechaniczne. Nie uwzględnia się nara\
eń
abiologicznych, chemicznych oraz nara\
eń na substancje o działaniu mechanicznym. Wynikają stąd następujące
klasyfikacje warunków pracy urządzenia:
1. warunki klimatyczne - 3K5,
2. warunki mechaniczne - 3M7,
3. pełna klasyfikacja warunków środowiskowych w trakcie u\
ytkowania 3K5/3B1/3C1/3S1/3M7.
Wynikają stąd następujące wymagania odporności na nara\
enia środowiskowe:
1. zakres temperatur pracy od -5oC do +45oC,
2. wilgotność względna od 5% do 95%,
3. wibracje ciągłe sinusoidalne
amplituda przemieszczenia - 10 mm,
amplituda przyspieszenia - 30m/s2,
przedział częstotliwości od 2 do 200Hz,
4. wibracje nieciągłe łącznie z udarami,
rodzaj II przyspieszenie szczytowe 250m/s2.
Zakres przewidywanych nara\
eń dla urządzeń w opakowaniu transportowym wynika z oczekiwanych sposobów
transportu i przechowywania tych urządzeń. Przewiduje się przechowywanie w pomieszczeniach magazynowych oraz
transport kolejÄ… lub pojazdami samochodowymi w klimacie umiarkowanym. Oznacza to zakwalifikowanie tych
4 z 6 2009-06-8 06:45
bezdotykowe urządzenia ochrone - wymagania bezpieczeństwa http://www.wypadek.pl/body/bibl/czasopisma/bezp_pracy/artykuly/19...
urządzeń do klas 1K3/1B1/1C1/1S1/1M2 oraz 2K2/2B1/2C1/2S2/2M1. Wynikają stąd następujące wymagania
dotyczące odporności BUO w opakowaniu transportowym:
1. temperatura od -25oC do +60oC,
2. szybkie zmiany temperatury od -25oC do +25oC,
3. wibracje ciągłe sinusoidalne
amplituda przemieszczenia - 3,5mm,
amplituda przyspieszenia - 10m/s2,
częstotliwość od 2 do 9Hz,
4. wibracje nieciągłe łącznie z udarami pojedynczymi, rodzaj I przyspieszenie szczytowe - 100m/s2,
5. spadki swobodnych z wysokości 0,25m.
Wszystkie urządzenia elektrotechniczne i elektroniczne muszą być odporne na niekorzystne oddziaływanie
otoczenia. Realizowane to jest poprzez umieszczanie przyrządów w odpowiednio skonstruowanych obudowach.
Stopień ochrony obudowy jest szczególnie istotny w przypadku urządzeń ochronnych, a więc tak\
e BUO. Zgodnie z
przewidywanymi warunkami pracy BUO powinno być umieszczone w obudowie o stopniu ochrony co najmniej IP54
według normy [26].
W trakcie pracy BUO mo\
e być niejednokrotnie nara\
one na niekorzystne oddziaływanie zewnętrznych pól
zakłócających, takich jak stałe i zmienne pola magnetyczne, a tak\
e wyładowania elektrostatyczne i zakłócenia
impulsowe. Istotne jest, aby właściwości ochronne BUO zostały zachowane tak\
e w razie awarii lub zakłóceń w sieci
zasilającej. Najczęściej spotykanymi zakłóceniami sieci są: tąpnięcia napięcia zasilającego, zmiany częstotliwości
sieci, piki napięciowe oraz awaryjne wyłączenia sieci.
Wymagania odporności na zakłócenia przez pola elektromagnetyczne oraz zakłócenia elektrycznej sieci
zasilającej określone są w normie [27]. Zgodnie z tą normą BUO kwalifikuje się do urządzeń o wysokiej odporności
W3. Norma ta określa równie\
dopuszczalne poziomy zakłóceń generowanych przez urządzenie.
Niezawodność
Wymagania niezawodności są istotne przede wszystkim przy ocenie typu urządzenia. Dotyczą one określenia
wskaz
ników z grup "zdatność" i "trwałość", bez "naprawialności" oraz "zachowawczości" (odporność na
przechowywanie i transport). Wymagania te przedstawione sÄ… w normach [28], [29], [30]. Zgodnie z nimi mo\
emy
określić kod BUO:
BUO zalicza się do obiektów naprawialnych (kod 2);
ograniczeniem czasu eksploatacji jest osiągnięcie przez BUO stanu granicznego (kod 2);
BUO jest przeznaczone do pracy, w czasie której mogą wystąpić losowe przerwy (kod 3);
niezale\
nie od długości czasu naprawy, BUO nie mo\
e kontynuować rozpoczętego zadania (kod 2).
Ostatecznie więc pełnym kodem BUO jest 2232. Określa on wielkości wymaganych parametrów
charakterystycznych oraz metody przeprowadzania badań.
Przedstawione wymagania dotyczące bezdotykowych urządzeń ochronnych określają, jakie warunki musi spełnić
takie urzÄ…dzenia, aby mo\
na je było stosować w warunkach przemysłowych. Nale\
y jednak pamiętać, \
e urzÄ…dzenie
5 z 6 2009-06-8 06:45
bezdotykowe urządzenia ochrone - wymagania bezpieczeństwa http://www.wypadek.pl/body/bibl/czasopisma/bezp_pracy/artykuly/19...
nigdy nie pracuje samodzielnie. Zawsze współpracuje ono z systemem sterującym maszyny. Dlatego oddzielnym
zagadnieniem są wymagania dla maszyn, do których mo\
na stosować takie urządzenia: Wymagania te określają
normy szczegółowe dla konkretnych typów maszyn.
Odrębnym zagadnieniem jest równie\
sposób usytuowania urządzenia ochronnego przy maszynie. Zale\
y on
zarówno od parametrów urządzenia (czas zadziałania, rozdzielczość), jak i od parametrów maszyny (np. czas
dobiegu dla suwaka pras). Równie\
to zagadnienie opracowane jest w normach specjalistycznych. Zagadnienie to
omówiono szeroko w nr 11 i 12/94 Bezpieczeństwa Pracy.
Obecnie omówiono jedynie zagadnienia wspólne dla wszystkich typów urządzeń bez wnikania w ich budowę czy
zasadę działania. Nale\
y jednak pamiętać, \
e ka\
dego konkretnego urządzenia dotyczą wymagania szczególne,
wynikające z jego konstrukcji. Na przykład dla kurtyn świetlnych będą to wymagania odporności na zmienne
oświetlenie zewnętrzne czy te\
na błyski świetlne.
Przy opracowywaniu zakresu wymagań oparto się na obowiązujących obecnie Polskich Normach. W praktyce
większość z nich jest zgodna z normami europejskimi. Tak więc mo\
na uznać, \
e urządzenia spełniające PN nie będą
sprzeczne z normami Unii Europejskiej.
Omówione zagadnienia nie wyczerpują więc problemów związanych ze stosowaniem BUO. Ka\
de konkretne
zastosowanie wymaga rozpatrzenia wielu ró\
nych warunków. Szczególnie ma to znaczenie, gdy poprawne działanie
urządzenia decydować będzie o bezpieczeństwie człowieka. W Centralnym Instytucie Ochrony Pracy prowadzone są
prace badawcze z zakresu stosowania ró\
nych typów urządzeń ochronnych. Mo\
na tu równie\
uzyskać ekspertyzę co
do sposobu stosowania tych urządzeń.
Piśmiennictwo
1. EN292-1. Bezpieczeństwo maszyn. Pojęcia podstawowe. Ogólne zasady projektowania. Cz. 1. Terminologia podstawowa, metodologia
2. EN292-2. Bezpieczeństwo maszyn. Pojęcia podstawowe. Ogólne zasady projektowania, Cz. 2. Zasady techniczne i normy
3. pr.EN50100-1. Bezpieczeństwo maszyn. Elektroczułe urządzenia ochronne Cz. 1. Wymagania ogólne
4. BS6491. Elektroczułe systemy ochronne do maszyn przemysłowych
5. ZH1/281. Zasady bezpieczeństwa dla działających bezdotykowo urządzeń zabezpieczających na prasach do obróbki metali z napędem silnikowym
6. PN-88/Z-08204. Urządzenia ochronne odległościowe do maszyn i urządzeń produkcyjnych. Ogólne wymagania
7. PN-84/Z-08206. Urządzenia ochronne bezdotykowe do maszyn i urządzeń produkcyjnych. Ogólne wymagania
8. PN-77/T-06500/10. Elektroniczne przyrzÄ…dy pomiarowe. Dokumentacja towarzyszÄ…ca
9. PN-81/M-42009. Automatyka i pomiary przemysłowe. Pakowanie, przechowywanie i transport urządzeń. Ogólne wymagania
10. PN-91/M-42020. Automatyka i pomiary przemysłowe. Urządzenia. Ogólne wymagania i badania
11. PN-90/O-79251. Opakowania jednostkowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe
12. PN-85/O-79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe
13. PN-85/T-06500/08. Elektroniczne przyrzÄ…dy pomiarowe. Pakowanie, przechowywanie i transport
14. PN-86/E-08120. Elektryczne przyrządy pomiarowe. Wymagania i badania dotyczące bezpieczeństwa
15. PN-91/M-42020. Automatyka i pomiary przemysłowe. Urządzenia. Ogólne wymagania i badania
16. PN-71/T-06500/03. Elektroniczne przyrządy pomiarowe. Ogólne wymagania konstrukcyjne i badania
17. PN-84/T-06500/05. Elektroniczne przyrządy pomiarowe. Wymagania i badania dotyczące bezpieczeństwa obsługi
18. PN-73/T-06500/09. Elektroniczne przyrzÄ…dy pomiarowe. Napisy i oznaczenia
19. PN-89/E-05028. Barwy wskaz
ników świetlnych i przycisków
20. PN-84/T-06500/05. Elektroniczne przyrządy pomiarowe. Wymagania i badania dotyczące bezpieczeństwa obsługi
21. PN-86/E-08120. Elektryczne przyrządy pomiarowe. Wymagania i badania dotyczące bezpieczeństwa
22. PN-84/T-06500/05. Elektroniczne przyrządy pomiarowe. Wymagania i badania dotyyczące bezpieczeństwa obsługi
23. PN-88/T-06250. Sprzęt elektroniczny powszechnego u\
ytku. Bezpieczeństwo u\
ytkowania. Wymagania i metody badań
24. PN-88/E-04555/01. Wyroby elektrotechniczne. Klasyfikacja warunków środowiskowych. Klasyfikacja grup czynników środowiskowych i ich ostrości
25. PN-88/E-04555/30. Wyroby elektrotechniczne. Klasyfikacja warunków środowiskowych. Klasyfikacja grup czynników środowiskowych i ich ostrości.
Wytyczne ogólne
26. PN-93/E-08106. Obudowy urządzeń elektrotechnicznych. Stopnie ochrony. Podział, wymagania i badania
27. PN-86/E-06600. Automatyka i pomiary przemysłowe. Kompatybilność elektromagnetyczna urządzeń. Ogólne wymagania i badania
28. PN-82/M-42022. Niezawodność maszyn i urządzeń
29. PN-77/N-04005. Wskaz
niki niezawodności
30. PN-77/N-04010. Wybór wskaz
ników niezawodności
Marek Dz
wiarek
© 2002-2003 Centralny Instytut Ochrony Pracy PIB www.ciop.pl, www.wypadek.pl
6 z 6 2009-06-8 06:45