Laboratoryjne metody
oznaczania zdrowotności
układu rozrodczego
ð Badanie histologiczne
ð Badanie mykologiczne
ð Badanie bakteriologiczne
ð Biocenoza pochwy i macicy
ð Badanie cytologiczne
WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
1. Krwawienia o nieustalonej etiologii (przyczynie).
2. Ocena stanu endometrium.
3. Niemożność zajścia w ciążę lub jej donoszenia.
4. Wady macicy.
5. Podejrzenie przerwania ciągłości ściany macicy.
6. Pobieranie wycinków celowanych.
Badanie histologiczne błony śluzowej
macicy
Badanie polega na pobraniu fragmentów błony
śluzowej kanału szyjki (endocervix) i błony śluzowej
jamy macicy (endometrium) w celu mikroskopowej
oceny histopatologicznej.
Badanie to umożliwia w sposób bezpośredni
rozpoznanie bÄ…dz
wykluczenie stanów patologicznych
dotyczących śluzówki kanału szyjki i jamy macicy np.
rozrostowych, nowotworowych zmian, endometriozy.
Pobieranie materiału do badao
" Tkanki pobierane są śródoperacyjnie, na drodze
biopsji.
" Fragment tkanki przeznaczony do zbadania jest
umieszczany w utrwalaczu (najczęściej formalinie).
Tkanka poddawana jest obróbce histologicznej,
umożliwiającej jej zbadanie pod mikroskopem. Polega
ona na umieszczaniu tkanki w stężonym roztworze
etanolu (by odwodnić próbkę), w toluenie albo ksylenie
i ostatecznie w płynnej parafinie.
" Skrawki są umieszczane na szkiełkach
mikroskopowych i poddawane procesowi barwienia.
ð Barwienie pozwala na zakontrastowanie przedziałów
komórkowych i zewnątrzkomórkowych oraz
wybarwienie poszczególnych organelli komórkowych.
Najczęściej stosuje się barwienie hematoksyliną i
eozyną, w którym hematoksylina barwi jądra
komórkowe na niebiesko, a eozyna cytoplazmę i
substancję pozakomórkową na różowo
ð Otrzymane preparaty oglÄ…dane sÄ… przez specjalistÄ™
patologa, który opisuje je i stawia rozpoznanie
histopatologiczne.
Badanie mykologiczne
Grzyby jedno lub wielokomórkowe mogą wywoływać u
ludzi i zwierząt 2 grupy procesów chorobowych:
vð grzybice  zakażenia grzybicze (mycosis)
vð zatrucie toksynÄ… grzybiczÄ… (mycotoxicosis)
Pobieranie materiału do badao
Sposób pobierania materiału di badań maże mieć
decydujące znaczenie dla prawidłowego wykonania
badania mykologicznego.
Materiał do badań stanowią:
vð wydaliny i wydzieliny macicy i pochwy
vð fragmenty tkanek pochodzÄ…ce z biopsji
vð wymaż z bÅ‚on Å›luzowych
Materiały te powinny zostać pobrane do szczelnie
zamykanych, jałowych pojemników i traktowane z
dużą ostrożnością ze względu na możliwość
zanieczyszczenia preparatu drobnoustrojami nie
pochodzącymi od zwierzęcia i z uwagi na możliwość
obecności patogenów chorobotwórczych dla
człowieka.
Badanie mykologiczne wykonywane jest
w celu:
ð Uwidocznienia grzybów i oceny ich wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci
morfologicznych
ð Izolacji i hodowli grzybów in vitro, na odpowiednich
podłożach z oceną właściwości biochemicznych
odpowiednimi testami
ð OkreÅ›lenia patogennoÅ›ci w odniesieniu do
wytwarzanych toksyn
Badanie bakteriologiczne
Ogólne nieukierunkowane badanie bakteriologiczne
materiału klinicznego ma na celu :
vð dokonanie mikrobiologicznej oceny jakoÅ›ciowej i
ilościowej na podstawia badania bezpośredniego
materiału i wyniku wykonanego posiewu
vð przeprowadzenie etiologicznego czynnika/ków
zakaz
nego procesu chorobotwórczego
vð okreÅ›lenie lekoopornoÅ›ci etiologicznego
czynnika/ków etiologicznego na podstawowe leki
stosowane w tyerapii
Podstawowe badanie bakteriolo-
giczne polega na wykonaniu :
ð BezpoÅ›redniego badania mikroskopowego
ð Posiewów izolowanych na podÅ‚oża bakteriologiczne
ð Antybiogramu
Materiał do badao
vð Wymazy bÅ‚on Å›luzowych z pochwy lub macicy
vð Wydaliny (ropa) lub wydzieliny macicy i pochwy
vð Fragmentów tkanek pochodzÄ…ce z biopsji
Spośród ponad 100 gatunków wykrytych w pochwie
najczęściej spotykane drobnoustroje należą do
rodzajów:
Escherichia, Staphylococcus, Corynebacterium,
Streptococcus, Enterococcus, Peptostreptococcus,
Bacteroides, Porphyromonas, Gardnerella, Ureaplasma,
Mycoplasma, Propionibacterium, Klebsiella, Mobiluncus,
Veillonella, Clostridium itd.
Biocenoza pochwy i macicy
Biocenoza pochwy to złożona populacja
drobnoustrojów zasiedlająca nabłonek pochwy. Skład
gatunkowy, dynamika i struktura tych populacji ma
podstawowe znaczenie dla zdrowia i czynności
narzÄ…du rodnego.
Åšrodowisko pochwy stanowi samodzielnÄ…, stabilnÄ…
biocenozę, w której najistotniejszym składnikiem są
pałeczki kwasu mlekowego.
Pałeczki kwasu mlekowego
Gram dodatnie pałeczki występujące w wielu postaciach
małe, średnie, olbrzymie.
Obecność pałeczek kwasu mlekowego jest bardzo ważna
dla utrzymania równowagi środowiska pochwy przez:
ð utrzymywanie odpowiedniej kwasowoÅ›ci (niskie pH w
granicach 3,5 - 4,2, uniemożliwia namnażanie się
drobnoustrojów chorobotwórczych)
ð produkowany przez paÅ‚eczki kwasu mlekowego nadtlenek
wodoru uniemożliwia rozwój bakterii beztlenowych
ð paÅ‚eczki kwasu mlekowego przez swojÄ… obecność blokujÄ…
miejsca przylegania, adhezji do komórek nabłonkowych oraz
stymulują układ odpornościowy.
Zasady postępowania w badaniu biocenozy pochwy
(zasady ogólne):
ð MateriaÅ‚ (treść wydzieliny pochwowej pobrać w
jałowym wzierniku, jałową wymazówką z tylnego
sklepienia pochwy) natychmiast po pobraniu należy
opracować :
ð wykonać starannie rozmaz na szkieÅ‚ku podstawowym i
zabarwić metodą Grama
ð wykonać pomiar pH
ð wykonać test aminowy (zapachowy)
ð i/lub wykonać posiew (hodowla) na różne podÅ‚oża w
celu wykrycia grzybów, rzęsistka, dwoinek rzeżączki i
innych bakterii tlenowych i beztlenowych
STOPNIE CZYSTOÅšCI POCHWY wg K.
KUCZYC
SKIEJ
Podstawowym kryterium oceny biocenozy pochwy jest
obecność lub brak pałeczek kwasu mlekowego oraz
stosunek ilościowy innych drobnoustrojów i
leukocytów. Podział obejmuje stopnie podstawowe 0, I,
II, III, IV oraz stopnie pośrednie 0/I, I/II, II/III, III/IV,
0/IV.
W obrazie mikroskopowym obecne sÄ… jedynie
pałeczki kwasu mlekowego. Brak leukocytów i
innych bakterii.
Wśród licznie występujących pałeczek kwasu
mlekowego spostrzega się pojedyncze, różniące
się zasadniczo od pałeczek kwasu mlekowego
bakterie Gram - ujemne i/lub Gram - dodatnie.
Leukocyty występują sporadycznie.
Pojedyncze pałeczki kwasu mlekowego. W polu
widzenia mikroskopu widoczna jest obfita
mieszana flora bakteryjna i liczne leukocyty lub
leukocytów jest niewiele
Brak pałeczek kwasu mlekowego. Całe pole widzenia
mikroskopu pokryte jest jednorodnÄ… lub mieszanÄ… florÄ…
bakteryjną. Zwraca uwagę duża różnorodnośd form
bakteryjnych. Odczyn leukocytarny znaczny lub zupełny
brak leukocytów.
Badanie cytologiczne
Cel :
ocena, czy złuszczające się komórki są prawidłowe,
czy nie. W rozmazach obok komórek
nabłonkowych (nabłonka wielowarstwowego
płaskiego i nabłonka jednowarstwowego
walcowatego o charakterze gruczołowym)
pochodzących z tarczy i kanału szyjki macicy, a
niekiedy nawet z jamy macicy, występują też z
reguły komórki nienabłonkowe (np. krwinki
czerwone, limfocyty czy komórki zapalne).
Sposób pobrania materiału:
ð metody poÅ›rednie, polegajÄ…ce na zasysaniu treÅ›ci
zawierającej złuszczone komórki
ð metody bezpoÅ›rednie, polegajÄ…ce na Å›cieraniu
nabłonka z powierzchni błony śluzowej.
Barwienie
- SporzÄ…dzony preparat suszymy na powietrzu
- Zanurzamy 5 razy po 1s. w utrwalaczu po czym usuwamy
namiar płynu
- Zanurzamy 5 razy po 1s. w barwniku I po czym usuwamy
namiar płynu
- Zanurzamy 5 razy po 1s. w barwniku II po czym usuwamy
namiar płynu
- Pozostawiamy do wyschnięcia
Barwniki
ð Pierwsza z kÄ…pieli Diff-Quik Fix- utrwalacz roztworów,
zawiera szybką zieleń(0,002g/l) w metanolu.
ð Druga z kÄ…pieli Diff-Quik I  roztwór barwiÄ…cy pierwszy,
zawiera eozynÄ™ Y (1,22g/l) w buforze fosforowym( pH 6.6 ) i
0.1% azydek sodu.
ð Trzecia z kÄ…pieli Diff-Quik I- roztwór barwiÄ…cy drugi,
zawiera barwnik tiazynowy (1.1g/l) w buforze fosforowym
(pH 6.6)
W preparatach ocenia siÄ™:
" Elementy komórkowych warstw
superficjalnej, intermedialnej, parabazalnej i
bazalnej, ich ilość a także obecność
złuszczonych płatów komórek
endocerkwialnych
" Komórek odczynu zapalnego tj. neutrofile,
limfocyty, eozynofile, bazofile i makrofagi.
" Charakter ,barwliwość oraz śluzu
Klasyfikacja Papanicolaou-
badanie to pozwala ocenić stopień
zagrożenia możliwością rozwoju nowotworu
wywodzącego się z tkanki nabłonkowej (4
stopniowa skala oceniająca stopień dysplazji
komórek nabłonka)
Samice zdrowe
-prawidłowe komórki nabłonkowe oraz
złuszczone płaty komórek gruczołowych
endocerkwialnych lub endometrialnych
(walcowate i sześcienne urzęsione lub bez
rzęsek).
-pojedyncze krwinki czerwone
Samice z niewielkimi zmianami
zapalnymi
- prawidłowe komórki nabłonkowe oraz złuszczone
płaty komórek gruczołowych endocerkwialnych lub
endometrialnych
- Neutrofile formy zdegenerowane i młodociane
- Limfocyty, makrofagi, eozynofile nie więcej niż 20 w
polu widzenia (400x)
- Bakterie, spory grzybów i fragmenty grzybni
- śluz słabo wybarwiony
- Liczne krwinki czerwone
Samice z ostrym stanem zapalnym
- Komórki nabłonkowe nieprawidłowe o sinych
zmianach zapalnych i silnej eozynofilności
- Neutrofile formy zdegenerowane i młodociane
- Eozynofilne, makrofagi, limfocyty więcej niż 20 w polu
widzenie (400x)
- Liczne jądra komórkowe pochodzące z rozpadłych
komórek nabłonkowych
Widoczne są komórki parabazalne,
neutrofile i pasma śluzu.
Przewlekłe limfocytarne zapalenie szyjki macicy
charakteryzuje się mieszaniną neutrofilów i limfocytów w
rozmazie. Niektóre komórki nabłonkowe wykazują
intensywną eozynochłonnośd.
Limfocyty
Neutrofile
Eozynofile
A
awica eozynofilów częściowo
zdegrnulowanych
eozynofil,
limfocyt
eozynofil,
neutrofil
neutrofil,
makrofag
limfocyt,
neutrofil
E - eozynofile, M - makrofag
N - neutrofil, M - monocyt, ES - eozynofil z jÄ…drem
segmentowanym, EP - eozynofil z jÄ…drem
pałeczkowatym, EM - mielocyt kwasochłonny
makrofag
limfocyt
neutrofil
eozynofil