Madagaskar

1 lutego 2009
20:48

Czarna Afryka Strona 1

Islam dominuje w północno-wschodnim i zachodnim Sudanie i w Afryce Wschodniej (tzw. Azanii) od VII w. n.e.

-

Występują liczne synkretyzmy spowodowane oddzieleniem od reszty krajów islamskich Saharą i chrześcijaoską Etiopią (ale ortodoksi udają że
nic się nie dzieje)

-

Do lat 70' XX w. w Afryce występowała tolerancyjna forma islamu

-

Islam w Afryce nie jest - w przeciwieostwie do chrześcijaostwa - postrzegany jako narzucony siłą - to wolny wybór

-

Z drugiej strony - ortodoksja arabskich kupców

-

Decydujące dla islamizacji było przyjęcie islamu przez plemię Suahili - długo uważano, że tak mówią wszyscy Afrykanie

-

Suahili było pierwszym językiem, na jaki przełożono Koran

-

Na zachodzie islam przyjął lud Hausa (Sudan), za nimi paserze Fulbe (zmienili się w kupców i duchownych, misjonarzy)

-

Zu Sudani Hausa = muzułmanin

-

Islamizacja Afryki Zachodniej - Ghana, Mali, Songhaj - zislamizowane tylko elity, lud został przy religii tradycyjnej

-

W epoce kolonialnej islam był postrzegany jako przeciwieostwo chrześcijaostwa - i stąd łatwiej akceptowany

-

Liczba zislamizowanych mieszkaoców Afryki to w latach 80' - 40%, dziś - 50%

-

Zarówno uczelnie, jak i Achmadija wysyłają do Afryki swoich misjonarzy

-

Na każdego nawróconego w Afryce chrześcijanina przypada 10 muzułmanów (nawrócenie na islam jest awansem społecznym)

-

W Afryce islam jest miejski i małomiasteczkowy - większośd wyznawców to kupcy i rzemieślnicy (a inteligencja to chrześcijanie)

-

W mieście nowa religia jest zastępczą wobec plemienia grupą odniesienia, są odrębne dzielnice islamskie

-

Oczekiwanie błogosławieostwa Allaha - bogactwa

-

Wiodąca rola ummy w kreowaniu życia społecznego

-

Islam podobnie jak religie tradycyjne ceni rodzinę - poligamia

-

Podobieostwa i różnice między islamem a religiami Bantu:
surowy monoteizm w islamie a Najwyższa Istota - Mungu i świat duchów - pośredników

-

Większośd Bantu postrzega Allaha w kategoriach Istoty Najwyższej

-

nie mają pojęcia kim był Muhammad, a jeśli już to uważają go za potężnego czarownika lub hipostazę Allaha

-

W obu tradycjach występuje obrzezanie

-

Kult w przypadku islamu obejmuje modlitwę i post, w przypadku religii tradycyjnej - ofiarę i modlitwę

-

Dalej istnieje kult przodków - jako świętych mężów islamu - czci się muzułmaoskich przodków

-

Tradycyjni bogowie są uważani za złe duchy (dobre duchy to islamskie dżinny)

-

Przy składaniu tradycyjnych ofiar odmawia się muzułmaoskie modlitwy

-

Na amuletach pojawiają się litery alfabetu arabskiego, mające działad też na niewiernych

-

Koran - jako książka - traktowany jest jak święty przedmiot

-

Meczety budowane są z reguły w miejscach centrów tradycyjnych kultów

-

W eschatologii bardziej uznawane są zaświaty w wyobrażeniach muzułmaoskich (rzeka, most, dwaj aniołowie)

-

Poszerzenie funkcji duchownego islamskiego - staje się on uzdrowicielem, znachorem, wróżbitą

-

Nawiedzenie przez duchy, "wypełnienie mocą" - mówi się, że to duchy muzułmaoskich przodków

-

Rozpowszechniona ekscyzja - obrzezanie kobiet - nie jest pochwalana przez islam

-

Duchowny muzułmaoski powinien znad język arabski, umied czytad i pisad - ale większośd nie umie

-

Marabut/ Szejk - w islamie jest to przywódca stowarzyszenia religijnego, w Afryce jest wodzem - bractwa religijne są przez nich zarządzane,
przechwytując funkcje tajnych stowarzyszeo, mają też elementy kultów inicjacyjnych

-

Czarny Islam

20 stycznia 2009
18:25

Czarna Afryka Strona 2

Duchy, które opętują - dżinny; są powszechne na terenach styku islamu i Afryki Sudaoskiej (Somalia)

-

Transy - ndaep - zwykle występują w nich kobiety - członkinie kultu. W czasie obrzędów taoczą, każda w innym rytmie (każda ma swojego dżinna, a każdy
dżinn ma własny taniec), ale w kole. Elementami obrzędów są bardzo dynamiczne taoce, składanie ofiar z kozłów, opętanie, smarowanie krwią (te same
elementy występują w wudu, czyli ma ono faktycznie afrykaoskie korzenie)

-

Mówi się tu o kulcie posesyjnym, a nie o przypadkach opętania, gdyż są to rytuały odstawiane ze standardowych religijnych powodów, j ak na przykład
chęd nadania płodności polu

-

sar/ zar

W tych kultach stanów posesyjnych dostępują głównie kobiety

-

Opętania nie są planowane, działają egzorcyści kierujący obrzędem, by duch mógł się wypowiedzied a potem odejśd

-

Młode dziewczęta porzucone przed ślubem - okazują gniew



Młodzi mężczyźni - zmuszani do ślubu - "miłosne szaleostwo" - opętanie pozwala na negocjacje



Mężczyźni pod koniec pory wypasu wielbłądów - bo bardzo długo przebywali w samotności (tu do egzorcyzmów-taoców są potrzebne młode
dziewczyny)



Mężatki - kiedy mąż przyprowadza drugą żonę lub się oddala - z samotności



Głównymi ofiarami opętao są:

○

Duchy dziwnym trafem opętują raczej ludzi zamożniejszych - żądają darów (zależnie od statusu ducha), które to dary zostają potem przy opętanym

○

Duchy mogą byd muzułmaoskie, pogaoskie lub chrześcijaoskie (wtedy żądają zachodnich strojów)

○

Zwykle żądania duchów sprowadzają się do szat i ozdób

○

Do egzorcyzmu jest potrzebna kapłanka, orkiestra i tancerki - i wszystkim trzeba zapłacid

○

Kiedy opętanie trwa i kosztuje już za dużo - męża szlag trafia i zwykle bije żonę lub grozi rozwodem - co zwykle pomaga :D

○

Lewis analizował te kulty by sfalsyfikowad tezę o opętaniu jako technice kompensacyjnej. Okazało się, że:

-

Kulty posesyjne

27 stycznia 2009
18:40

Czarna Afryka Strona 3

Chrześcijaostwo było do Afryki wprowadzane przez kolonizatorów

-

W tych krajach (zwł. W Kongu Belgijskim, Afryka południowa) wprowadzano inne zasady administracji - powodujące, że dawni wodzowie
tracili na znaczeniu

-

z jednej strony opłacało się byd chrześcijaninem, gdyż powoduje to włączenie do grupy kolonizatorów

○

Z drugiej strony - to nowe, złe, nietradycyjne, a na dodatek nie można mied więcej niż jedną żonę (co jest bardzo kłopotliwe
gospodarczo, bo kobiety pracują w polu)

○

Te fakty powodują, że stosunek do chrześcijaostwa od początku był ambiwalentny

-

Ta sytuacja powodowała rozbieżnośd między oficjalnym nauczaniem Kościoła a praktyką - czasem pierwsza żona była uznawana przez
Kościół, a inne traktowane jako kochanki

-

Problemem (zwłaszcza dla rodzącego się kleru afrykaoskiego) była też kwestia potomstwa - absolutnie nie uznaje się tam celibatu - jeśli
nie ma się dzieci, to nie ma kontaktu z przodkami, bo nie będą mogły one odprawiad kultu po zmarłym. W praktyce zatem również księża
i zakonnice mają dzieci

-

Lokalne kościoły zbytnio angażują się w system władzy, robiąc nieraz z mieszkaoców niewolników, stosując metody publicznej i fizycznej
kary za grzechy wyznawane na spowiedzi

-

Konkurencja - zwykle na jednym terenie działają misje z wielu kościołów - idą na ilośd, nie na jakośd

-

CHARAKTER

Bóg chrześcijaoski wchodzi w miejsce Najwyższej Istoty

-

Obrzędowośd chrześcijaoska podlega reinterpretacji

-

Chrzest często nie jest czymś jednorazowym - jest traktowany jako metoda oczyszczenia z grzechów (nie tylko z pierworodnego)

-

Wszechobecnośd czarów i czarowników - kościoły nie negują ich istnienia, ale nazywają szataoskimi - odbywają się specjalne modlitwy i
obrzędy przeciw czarownikom

-

"ikonoklazm afrykaoski" - niszczenie fetyszów

-

Biblia i krzyż bywają z kolei fetyszyzowane - traktuje się je tak samo jak dawne fetysze

-

Czasem chrześcijaostwo przeradzało się w ruch religijno-społeczny, będący próbą wyswobodzenia się z nacisków kolonizacji

-

Panafrykanizm - ruch dążący do wyzwolenia się od białych (traktowanego jako dosłowne zbawienie) - wskazuje na nieważnośd dawnych
podziałów plemiennych

-

Były też ruchy inspirowane przez ZSRR

-

Często występuje silne ciążenie do Starego Testamentu - widzenie się jako Narodu Wybranego, akceptacja poligamii

-

Wg Hortona ruchy afrochrześcijaoskie to przykład naturalnej ewolucji religii - rezygnowanie z kultu przodków na rzecz Istoty Najwyższej.
Islam i chrześcijaostwo są to tylko katalizatorami

-

Ruchy te można ustawid w pewnym kontinuum pomiędzy tradycyjnymi religiami afrykaoskimi gdzie występują tylko niewielkie akcenty
inspirowane chrześcijaostwem (np. Bwiti, gdzie w wizjach narkotycznych wierni identyfikują się z Chrystusem), po ortodoksyjne

-

Różnice te są bardzo widoczne w kwestii relacji do postaci Chrystusa - bywa on traktowany jako jeden z wielu pośredników między ludźmi
a Najwyższą Istotą, jako najważniejszy z przodków itp.

-

Sundkler podzielił kościoły afrykaoskie na dwie zasadnicze grupy

-

PROBLEMY

KOŚCIOŁY AFRYKAOSKIE

ETIOPSKIE/ ETIOPIAOSKIE
Bazują na ortodoksji

-

Tam, gdzie są dobrze zorganizowane misje
dążą do wykształcenia własnych
duchownych, po czym marginalizują białych

-

Zerwanie więzi z kościołem-matką

-

Nie mają specjalnych nazw, określają się
według krajów

-

Są niezależne i antyeuropejskie

-

Kościół Etiopski powstał na bazie
metodystycznego. Etiopia jest tu używana
w znaczeniu biblijnym - jako Afryka

-

SYJOOSKIE
Nazwa pochodzi od Amerykaoskiego Kościoła Syjonu
(zielonoświątkowego)

-

Bazują na postaci typu proroka

-

"sabatarianie", zielonoświątkowcy, "heretycy"

-

Siły sakralne są skupione wokół postaci kapłana i wokół Ducha
Świętego

-

Mają charakter modlitewno - uzdrowicielski

-

Aladura

-

Ruchy profetyczne, ekstatyczne, mesjanistyczne

-

Moc Ducha Świętego - umoja

-

Podział wg. Turnera

-

WSPÓŁCZESNE AFRYKAOSKIE RUCHY RELIGIJNE

NEOPOGAOSKIE

ISLAMICZNE

HEBRAISTYCZNE

CHRZEŚCIJAOSKIE

Afrochrześcijaostwo

27 stycznia 2009
21:21

Czarna Afryka Strona 4

NEOPOGAOSKIE

ISLAMICZNE

HEBRAISTYCZNE

CHRZEŚCIJAOSKIE

judaistyczne

izraelickie

synkretyczne

Niezależne Kościoły
Afrykaoskie

Kościoły

Ruchy pomocnicze

Kościoły
Historyczne

secesje

Ruchy
profetyczne

misje

Kościoły niezależne

syjooskie

etiopiaoskie

eklezjastyczne

ewangeliczne

mesjanistyczne

objawicielskie

terapeutyczne

FORMY SPOŁECZNE

Profetyczna, kongregacyjna, wspólnotowa, klientelistyczna

ALADURA
Nazwa znaczy "Pan modlitwy"

-

Powstała w 1918, na bazie kółek modlitewnych podczas epidemii grypy hiszpanki - były one ekumeniczne, czy raczej łączone z
różnych grup, głównie jednak na podstawie kościoła anglikaoskiego

-

Według doktryny, moc modlitwy to moc Boża, służąca łączeniu ludzi

-

W jej ramach - Wspólnota Cherubinów i Serafinów (anioły jako pośrednicy między ludźmi a Bogiem są popularnym motywem w
Afryce)

-

1925 - niejaki Mojżesz, sam mający wcześniej sparaliżowane nogi i uzdrowiwszy się modlitwą, uzdrawia Christinę Aviodun z jej
choroby. Stąd początek uleczeo za pomocą mocy modlitwy

-

Po śmierci Mojżesza ruch się rozpadł, ale odrodził się potem. Jest to ruch misyjny - głównie w Afryce, ale ma też filię w Londynie

-

Jozjasz Oristelu (?) - uściślił eschatologię ruchu - wierzą w Królestwo Boże na Ziemi, nawoływał do walki z islamem i czarownictwem,
aby walczyd z kolonializmem zakazywał wyznawcom płacenia podatków

-

W 1948 dostał doktorat honoris causa od Narodowego Związku Spirytualistów w Nigerii (:D)

-

Podstawy religii - Biblia, zwalczanie czarnej magii, częsty chrzest, noszenie szkaplerzy, wspólna modlitwa, śpiew i taniec

-

Armia Jezusa i Związek Modlących się Kobiet - przełożeni kultu

-

wszyscy taoczą, kto upadnie jest prowadzony do ołtarza, gdzie ma tarzad się w piasku

○

stany posesyjne

○

Czytanie Biblii

○

Wierni mogą pytad komentatora o znaczenie ich snów i wizji, które interpretowane są jako działanie Ducha Świętego

○

Komunia jest mało istotna, ale jest

○

Krzyż jest symbolem i świadectwem siły duchowej - ma odrębny krąg kultowy - nosicieli krzyża

○

Nabożeostwa są po angielsku

○

W czasie nabożeostw

-

JAMAA

Nazwa - odpowiednik arabskiego "dżanja"

-

Założona przez Tempelsa (autora książki o filozofii Bantu), uznanego później przez papieża za heretyka i ekskomunikowanego wraz z
całą grupą zwolenników

-

Myśl - mawaso - jest podstawową kategorią teologiczną, świat materialny jest wtórny wobec niej

-

Muntu mawasu - człowiek idei, wzorzec, pierwszy człowiek stworzony w myśli Boga (taki Adam Kadmon :D) - to człowiek najbliższy
Bogu i do tego trzeba dążyd, przez wyzbycie się cech indywidualnych

-

Trójca św. Jest symbolem związku - Chrystus, gdy stał się człowiekiem, stał się muntu mawasu

-

Matka Boska i Chrystus jako zasada żeoska i męska - muszą byd zjednoczone, mężczyzna bez kobiety jest do niczego

-

Małżeostwo jest podstawą. Miłośd jest tak ważna, że z czasem w kulcie przerodziło się to w miłośd między całą jamaa i seks zbio rowy

-

Elementy Afrochrześcijaostwa występują też w Ameryce - wudu, santeria, shouteryzm

Czarna Afryka Strona 5