16

Farmakoterapia

Herbata ma dwie łacińskie nazwy:

szwedzki botanik, Karol Linneusz, na-

zwał ją

Thea sinensis

, zaś jego brytyj-

ski kolega, sir George Watt przechrzcił

ją w XIX wieku na

Camelia sinensis

. Na-

zwa

Camelia

pochodzi od nazwiska

Georga Josepha Kamela, jezuity i far-

maceuty, który napisał dzieje roślinno-

ści Filipin. W literaturze fachowej obie

nazwy są używane zamiennie.

Camelia sinensis

, zwana również her-

batą chińską lub krzewem herbacianym,

jest małym zmiennym zimozielonym krze-

wem o skórzastych eliptycznych liściach.

Istnieje wiele jej odmian hodowanych

w różnych zakątkach świata. Obok ory-

ginalnych odmian krzewów herbacia-

nych pochodzących z Chin (

Camelia si-

nensis var. sinensis

) lub Assamu (

Came-

lia sinensis var. assamica

), uprawia się

także tzw. hybrydy – rośliny powstałe

ze skrzyżowania tych dwóch odmian.

Z krzewu herbacianego otrzymu-

je się kilka produktów w zależno-

ści od długości procesu fermenta-

cji liści, m.in. herbatę białą, czarną,

żółtą,

oolong

i zieloną.

Najbardziej szlachetną, bo zachowują-

cą najwięcej wartości i witamin, jest her-

bata zielona. W przeciwieństwie do od-

miany czarnej nie poddaje się jej proce-

sowi fermentacji. Świeżo zerwane liście

pozostawia się do przeschnięcia, a na-

stępnie, w wyniku obróbki cieplnej, po-

wstrzymuje się proces fermentacji. Dzięki

etapowi podgrzewania enzymy zosta-

ją unieczynnione, a połączenia alkalo-

idów z garbnikami zostają zachowane.

W wielu regionach wysokiej klasy zielo-

ne herbaty produkuje się klasyczną, sta-

rożytną metodą, wykonując wszystkie

czynności ręcznie. Częściej jednak pro-

dukcja odbywa się mechanicznie. Her-

bata zielona ma smak bardziej gorzki

niż czarna, a w filiżance napar przybie-

ra barwę jaśniejszą, zbliżoną do cytry-

nowo-żółtej lub słomkowej.

Skład zielonej herbaty

Camelia sinensis

zawiera:

•

alkaloidy purynowe: kofeinę (ok.4,5%),

teobrominę (do 0,5%), teofilinę, teaninę;

•

polifenole – najważniejsze z nich to

pochodne katechinowe (monomerycz-

ne flawon 3-ole):

– epigalokatechina (EGC),

– galokatechina,

– epikatechina(EC),

– 3-O galusan epigalokatechiny

(EGCG) i trigaloiloglukoza,

– 3-O galusan epikatechiny (ECG).

Ilość katechin w herbacie zależy od

czasu trwania procesu fermentacji, dla-

tego zielona herbata wykazuje wyższą

zawartość pochodnych katechinowych

w porównaniu z innymi herbatami.

•

saponiny;

•

sole mineralne – przede wszystkim du-

żo jonów fluorkowych (do 0,03% su-

chej masy), żelazo, potas, sód, krzem,

wapń, magnez, fosfor, miedź, man-

gan;

•

witaminy – wit. C (w czarnej herbacie

nie występuje), B

1

, B

6

, B

2

;

•

kumaryny, aminokwasy, kwasy orga-

niczne, olejek eteryczny;

•

galo- i elagotaniny (identyczne

z obecnymi w czarnej herbacie).

Zastosowanie i działanie

W chińskiej medycynie moc zielonej her-

baty wykorzystuje się w leczeniu zabu-

rzeń trawiennych, bólów głowy, zatruć

alkoholowych i rozstrojów żołądka. Cie-

kawostkę stanowi fakt, że zielona herba-

ta, pojawiając się po raz pierwszy w

Europie w XVII wieku, początkowo do-

stępna była przede wszystkim w apte-

kach, jako środek przeciwko rozstrojowi

żołądka, wzdęciom oraz jako lek prze-

ciwgośćcowy.

Właściwości zielonej herbaty:

Obniża poziom cholesterolu

– zielona

herbata hamuje Cu

2+

(zależne utlenianie

frakcji LDL) oraz aktywność lipooksyge-

nazy. Katechiny mają zdolność do hamo-

wania powstawania wolnych rodników,

wychwytywania ich oraz chelatowania

katalizatorów reakcji wolnorodnikowych.

Dzięki tym właściwościom hamują utle-

nianie frakcji LDL i zapobiegają zlepianiu

się płytek krwi. Dodany do herbaty sok

z cytryny potęguje to działanie.

Zapobiega otyłości

– katechiny za-

warte w zielonej herbacie ograniczają

aktywność COMT (enzymu odpowie-

dzialnego za degradację adrenaliny).

Picie dużych ilości naparu, około 10

filiżanek dziennie, hamuje wchłanianie

cukrów, tłuszczów, a także czynność

lipazy. Wykazano również wpływ na

hamowanie różnicowania się preadipo-

cytów, zaobserwowano proces indukcji

apoptozy adipocytów, a także modu-

lowanie wychwytu glukozy w tkance

tłuszczowej i mięśniach szkieletowych.

Dlatego właśnie ekstrakty z zielonej

herbaty zawarte są w suplementach

diety wspomagających odchudzanie.

Jedna kapsułka takiego preparatu za-

wierająca ekstrakt z zielonej herbaty

odpowiada średnio 4–10 filiżankom,

w zależności od produktu. Ciekawym

połączeniem jest połączenie CLA z zie-

loną herbatą – sprzężony kwas linolowy

działa redukująco na tkankę tłuszczową

poprzez wspomaganie spalania nagro-

madzonego tłuszczu bez naruszania

mięśni, a wyciąg z zielonej herbaty do-

datkowo to działanie wzmacnia.

Wspomaga leczenie chorób OUN

– kwas galusowy, EGCG i ECG za-

pobiegają gromadzeniu się amyloidu

w komórkach nerwowych, odpowie-

dzialnego za rozwój chorób otępien-

nych, takich jak np. Alzheimer.

Fenomen zielonej herbaty

Nikt nie wie, jaka jest prawdziwa historia odkrycia her-
baty, choć istnieje na ten temat wiele legend. Do Euro-
py została przywieziona na początku XVII wieku przez
holenderskich i portugalskich kupców.

17

Farmakoterapia

Wykazuje właściwości antynowotworowe

– chroni

komórkowy DNA przed degradacją, a także hamuje

rozwój stanu zapalnego i wzmacnia układ odporno-

ściowy. Z obecnością polifenoli wiążą się właściwości

antyoksydacyjne, zdolność hamowania aktywności en-

zymów karcynogennych, a także właściwości antypro-

liferacyjne i przeciwangiogenne. Stąd zalecanie picia

zielonej herbaty w chemoprewencji nowotworów. Polife-

nole zielonej herbaty hamują również aktywność kinazy

białkowej aktywowanej mitogenami oraz zmniejszają

aktywność czynnika biorącego udział w indukcji trans-

formacji nowotworowej. W badaniu przeprowadzonym

w Szwecji zaobserwowano, że spożywanie co najmniej

2 filiżanek zielonej herbaty dziennie może zmniejszyć

ryzyko rozwoju raka jajnika aż o 46%.

Hamuje rozwój bakterii

m.in. wywołujących próchni-

cę, powstawanie płytki nazębnej i chorób przyzębia

(

Streptococcus mutans

i

Porphyromonas gingivalis)

. Do-

datkowo dzięki dużej zawartości jonów fluorkowych

wzmacnia zęby i zapewnia świeży oddech. W obrębie

jelit herbata działa także przeciwbakteryjnie. Stwierdzo-

no, że hamuje rozwój

Vibrio cholerae, Salmonella typhi,

Campylobacter jejuni, Campylobacter coli, Shigella sp.,

Salmonella sp., Candida.

Nasila działanie insuliny

– naukowcy sugerują, że

EGCG może mieć wpływ na regenerację komórek

β trzustki oraz blokowanie aktywności 2-amylazy.

Poprawia pamięć i koncentrację

– L-teanina (

L-Theanine

,

glutamylethylamide

lub

N-Ethyl-L-glutamine

) łatwo poko-

nuje barierę krew-mózg i jest związkiem psychoaktyw-

nym. Ma działanie uspokajające, zmniejszające stres

i niepokój, stabilizujące nastrój. Picie zielonej herbaty

lub wzbogacanie diety w L-teaninę działa relaksująco,

pozwalając jednocześnie na zachowanie czujności

umysłu.

Zielona herbata ma również szereg innych zastosowań.

Chłodny napar polecany jest do przemywania oczu

przy zapaleniu spojówek oraz powiek. Wyciągi z niej

używane są do produkcji kosmetyków, np. kremów,

szamponów, żeli, mleczek, maseczek. Japońscy naukow-

cy wierzą także, że w zielonej herbacie tkwi tajemnica

długiego życia. Zawarte w niej składniki wpływają ha-

mująco na procesy starzenia się organizmu – zielona

herbata jest silnym antyoksydantem.

Stwierdzono, że

EGCG jest 25–100 razy wydajniejszym antyoksydan-

tem niż witaminy C i E.

mgr farm. Barbara Domagała

www.pharmanord.pl

Bezpłatna infolinia 0 800 476 510

•

Bio-C.L.A. z zieloną herbatą zmniejsza apetyt

•

Bio-C.L.A. z zieloną herbatą wspomaga spalanie

tłuszczu zwłaszcza podczas

aktywności fi zycznej

•

Bio-C.L.A. z zieloną herbatą

przeciwdziała efektowi „jo-jo”

•

Bio-C.L.A. z zieloną herbatą

redukuje objawy cellulitu

Preparat dostępny bez

recepty w aptekach.
Suplement diety.

PL

_C

LA

+T

_A

d_

Sw

ia

t_

Fa

rm

ac

ij_

09

09

_1

05

x2

97

SPAL

TŁUSZCZ

pozbądź się niechcianych fałdek za

pomocą Bio-C.L.A. z zieloną herbatą

Produ

kt

uho

noro

wan

y

god

łem E

KO L

AUR

20

09 ora

z nagro

dą

konsume

ntó

w Z

ŁOT

Y O

TIS 20

09.

Mała kapsułka. 50 % więcej kapsułek w opakowaniu.

CLA+T_Ad_Swiat_Farmacij_0909_1 1

14-09-2009 13:33