Brian Scott

N

ie istnieje nic takiego jak ca∏-
kowicie kuloodporna kamizel-
ka. Od ponad 3000 lat ˝o∏nie-

rze próbujà chroniç si´ przed obra-
˝eniami cia∏a. Jednak nawet kolczuga
o wyjàtkowo wymyÊlnej budowie czy
te˝ tkanina spleciona z w∏ókien wytwo-
rzonych wed∏ug najbardziej zaawanso-
wanych technologii nie oprze si´ przed-
miotowi wystarczajàco ostremu, wy-
konanemu z odpowiednio twardego
materia∏u i docierajàcemu do celu z do-
statecznie du˝à pr´dkoÊcià.

Chemia polimerów osiàgn´∏a jednak

pewien sukces w wytwarzaniu mate-
ria∏ów, które mogà zatrzymaç pociski
wi´kszoÊci r´cznej broni palnej. Jed-
noczeÊnie osoba noszàca ubiór wyko-
nany z takich tworzyw nie musi si´ ju˝
czuç jak rycerz zakuty w zbroj´; materia-
∏y te sà wystarczajàco lekkie, by nada-
wa∏y si´ na p∏aszcz lub ˝akiet. Do po∏o-
wy lat siedemdziesiàtych odzie˝
kuloodpornà wykonywano z tylu
warstw nylonu, jedwabiu, skóry
czy materia∏ów metalicznych,
˝e by∏a niewygodna – znie-
ch´ca∏o to cz´sto policjan-
tów do jej zak∏adania.

Pierwszy spoÊród materia∏ów kulo-

odpornych nowej generacji wykonano
na bazie poli(p-fenylenotereftalamidu)
znanego pod nazwà handlowà Kevlar.
Jest on podobny do nylonu, z tà jednak
ró˝nicà, ˝e struktur´ typu w´glowodo-
rowego istniejàcà w nylonie zast´pujà
pierÊcienie aromatyczne. Struktura pier-
Êcieniowa zapobiega zginaniu polimeru,
co nadaje materia∏owi sztywnoÊç. (Rów-
nie˝ inne firmy wyprodukowa∏y kulo-
odporne tworzywa sztuczne.)

Pierwszym zastosowaniem Kevlaru

by∏o wzmacnianie opon radialnych. Jed-
nak˝e w 1971 roku w National Institu-
te of Justice stwierdzono, ˝e polimer ten
jest 16 razy sztywniejszy ni˝ nylon sto-
sowany we wczeÊniejszych modelach
kamizelek kuloodpornych. Oznacza∏o

to, ˝e na tego typu ubiory mo˝na zu˝yç
mniej materia∏u.

Najcieƒsze spoÊród zalecanych kami-

zelek wykonuje si´ z oko∏o 20 zszytych
ze sobà warstw tkaniny. Mogà one po-
ch∏onàç i rozproszyç energi´ porusza-
jàcego si´ z pr´dkoÊcià oko∏o 370 m/s
pocisku wystrzelonego z pistoletu kali-
bru 9 mm. Ubiory takie dajà gwarancj´,
˝e g∏´bokoÊç wgniecenia skóry pod ma-
teria∏em nie b´dzie wi´ksza ni˝ 43 mm.
Mimo ˝e taki nacisk wystarcza do zro-
bienia siniaka, zazwyczaj nie grozi po-
wa˝nym urazem wewn´trznym. Zwi´k-
szenie liczby warstw materia∏u daje
odpornoÊç na uderzenia pocisków o
wi´kszej energii.

Plastikowe pancerze dowiod∏y ju˝

swej przydatnoÊci. W ciàgu minionych
20 lat oko∏o 2000 policjantów w kami-
zelkach z Kevlaru otrzyma∏o postrza∏y
i prze˝y∏o.

T∏umaczy∏

Tomasz Zmierczak

BRIAN SCOTT jest naukowcem wspó∏-
pracujàcym z firmà Du Pont. Kevlar®
stanowi znak handlowy zastrze˝ony przez
t´ firm´.

NAUKA W ZAPRZ¢GU

KAMIZELKI KULOODPORNE

STEPHANIE KWOLEK

otrzyma∏a ostatnio National Medal

of Technology za odkrycie w 1965 roku, w firmie Du Pont,
rozpuszczalnika umo˝liwiajàcego prz´dzenie Kevlaru. W prz´dzy
tej czàsteczki uk∏adajà
si´ w proste, sztywne
∏aƒcuchy (z prawej).

N

H

C

O

N

H

C

O

110 Â

WIAT

N

AUKI

Maj 1997

CZUBEK POCISKU

ulega deformacji,

przybierajàc kszta∏t grzyba, kiedy w∏ókna
rozciàgajà si´ pod wp∏ywem uderzenia.
Na powierzchni pocisku jest widoczny
odcisk w∏ókien.

WYTRZYMA¸OÂå I TRWA¸OÂå

Kevlaru zademonstrowano
podczas sfotografowanej próby.
W∏ókna si´ rozciàgn´∏y,
lecz pocisk nie przebi∏ materia∏u.

DU PONT

DU PONT