Zarys metodyki zuchowa

Zuchy

Związek Harcerstwa Polskiego

Zarys metodyki

Publik

acja wydana na zlecenie Głównej Kw

y Związku Har

cerstw

a P

olskiego

zez Har

cerskie Biuro W

yda
wnicze „Hor

yzonty”

Broszur

a pow

ała dzięki w

spar

ciu f

inanso

wemu Minis

rstw
a Eduk

acji N

arodowej

i Spor

ISBN 83-8903

7-50-5

Au
to
rk

phm. Aldona K

asza

pwd. Alek

sandra K

ozubsk

phm. Emilia Kulczyk

hm. Anna P

phm. Małgor

zat
a W

yspiańsk

uhno Dr

użynowa,

uhu Dr

użynowy!

Granat

owy sznur na T

woim r

amieniu oznacza, że t

właśnie T

y jes
teś najważniejszym i bezpo-

średnim har

cerskim wyc

cą – dr

użynowym. Pr

zez osobisty pr

zykład, s

tosowanie me

to-

dy har

cerskiej, wierność har

cerskim ideałom w codzienn

ym ży

ciu k

szt
ałtujesz post

awy innyc

– swoic

h zuchów

, har

cer
ek i har

cer
zy

. W realizacji celów wy

chowa

czy
ch

har

cerskiej w

spól-

no
ty duże znaczenie ma znajomość i s

tosowanie odpowiedniej dla wieku T

woic

h podopiecz-

ch met

odyki: zucho

wej, har

cerskiej, s

tar

szohar

cerskiej lub wędrowniczej.

ok 2003 pod wzg

lędem w

spar

cia dr

użynow

go w pr

y wy

chowa

czej jest bardzo

ważny

. T

w
łaśnie w tym rok

zost

ał

y opisane w

szystkie me

todyki, zatwier

dzone no

instr

uk
cje działania gromady i dr

użyny

, uaktualnione lub opr

acowane i zatwierdzone

rzez władze ZHP inst

rumenty me

tody
czne, m.in.: s

topnie har

cerskie, próba har

cer
za,

spr
awności har

cerskie, znaki służb, projekty

. Dec

yzją

ady N

aczelnej ZHP od 1 wr

ześnia

2003 r

ku w całej naszej or

ganizacji zaczyna obowiązyw

ać nowy podział met

ody

czny

Ab
y Ci t

w
szy
stkie zmiany pr

zybliży

ć i pomóc w pełn

ym st

oso
w

aniu har

cer
skiej metody

zygo

waliśmy niniejszą publik

ację. W sposób prosty i zwięzł

y pr

zepr

owadzi Cię ona

zez w

szy
stkie t

ajniki me

todyki, kt

ór

ą powinieneś st

osować w pr

y ze swoją gromadą,

swoją dr

użyną.

A kiedy będziesz czyt

ać t

k
siążeczkę, my będziemy pisać jeszcze obszerniejsze

i bardziej dokładne rozdział

y por

adnik

ów dla dr

użynowych, kt

ór

e w T

wojej bibliotece

ma
ją szansę znaleźć się już wiosną 200

4 rok

Czuw

aj!

hm. Anna P

stępczyni naczelnik

a ZHP

stęp

„Kt
o t
o

z kniei się wynur

za? Czy t

ycer
z? Czy to duch?”. Może Indianin, a może jednak zuch”.

– Kimże jes

t t
en zuc

h? – Mał

ym człowiekiem w wieku 6–1

0 lat, często nieśmiał

ym, zagubiony

w szk

oln
yc

h mur

ach. Jeszcze c

hciałb

y po

zymać mamę za ręk

ę, ale trochę mu już nie wypada. Do

nieda

wna pr

zebyw

ał tylk

o w domu, gdzie czuł troskliw

ą opiekę rodziców

, gdzie móg

ł sobie pozwolić

na chwile słabości, na spanie pr

zy zapalonym świetle... b

ył po prostu mał

ym synkiem/córeczk

ą swoich

rodzicó

. T

raz musi nagle odnaleźć się w no

wym otoczeniu – poszedł do g

rupy zer

ej czy szk

oł

Musi b

yć pilny

, rezolutny

, odpowiedzialny

. P

ozna

je now

zasady

, ma cor

az więcej obowiązków

, pod-

por
ządk

owuje się wymag

aniom szk

oł

y. Nie za

sze może sobie z tym por

adzić i wt

edy poja

wia się

poczucie niższości wobec rówieśnik

ów
. Czasami ma „szczęście” i w ty

ch „zmaganiach” ze szkołą pomoże

mu gromada zuchowa – wzmocni go, pok

aże, jak r

adzić sobie z tr

udnościami, będzie odsk

ocznią od

szkoł

y. Ale musisz pamię

tać, że w

ąpienie dziec

a do gromady to również no

a dla niego sytuacja,

nowe wyzw

anie, no

we o

toczenie. Znów ma obowiązki, znów czeg

oś się uczy

. Jeszcze tr

oc
hę pot

nim poczuje się napra

wdę bezpieczne, nim wróci do domu i zgasi światło pr

zed snem… I tu zaczyna się

twoja rola – r

ola wy

chowa

…

Pr
acując z g

romadą zuc

ho
w

ą spełniasz bardzo w

ażne zadanie. P

ozw

alasz zuc

hom poznać ot

acza

ją-

świat, prowok

ujesz je do st

awiania sobie tr

udny

ch wymagań. Uczy

sz je panować nad emocjami,

wyr
ażania ich w sposób niezagr

aża
jąc
y innym. P

azujesz, jak zdob

ać wiedzę i umiejętności, jak

pracow

ać w gr

upie, jak mądr

ze w

spółzawodniczy

ć z kolegami i k

oleżank

ami. T

właśnie na zbiór

ach

dzieci za

wiązują pier

sze pr

zyjaźnie, twor

zą pier

sze gr

upy zarówno for

malne, jak i niefor

malne, st

ają

się cor

az bardziej świadomymi członk

ami społeczeństw

a. Dost

rzega

ją, że już nie ty

o będą „br

ał

y” od

tacza

jącego świat

a, mogą t

eż coś dać od siebie. Dzięki t

obie zuchy ma

ją możliwość s

tania się cor

lepszymi ludźmi. Ale co na

jważniejsze i najpiękniejsze – to w

łaśnie ty będziesz świadkiem i uczes

tnikiem

„narodzin dzielności” twoich zuchów

ods
ta

wową for

mą aktywności zuchów jest zabawa w coś lub k

ogoś. Realizowana jest ona pr

zez

zdob

ywanie spr

awności zespoło

wy
ch or

az uczestniczenie w zbiór

ach pojedynczy

ch gromady zuchów

Spo

ając się raz w ty

godniu na zbiór

ce, zuc

hy pr

zenoszą się w k

olorowy świat mar

zeń, w jednej chwili

ają się podróżnik

ami, zdob

ywa

jąc
ymi biegun, lecą w k

osmos w poszukiw

aniu nowych galaktyk czy

tańczą t

aniec pr

zyjaźni z Apaczami. Zbiór

zucho

ą od inn

h zaba

w wyr

óżnia t

o, że ma swój t

emat

i f

abułę, jes

t zaplano

ana i pr

owadzona zgodnie z met

odyk

ą pr

zez dorosłą osobę – dr

użynow

go.

Częs

ematyk

a zucho

ych spo

ań zaczer

pnię

jest z r

zeczywist

ości, któr

a ot

acza twoich pod-

opieczn

h. Ba

wiąc się w str

ażak

ów
, bolk

ow
yc

h wojów czy policjantów zuchy k

szt
ałtują swoje spojr

ze-

nie na świat i ot

acza

jąc
yc

h je ludzi.

Wszy

y jednak wiemy

, że k

ażdy zuc

h jest inn

y, ma inne zaint

ereso

ania, mar

zenia i inne możliwości

– t
o

wielk

a indywidualność zamknięt

a w mał

ym czło

wieczku. Ab

y zuc

hy mogł

y swobodnie rozwijać

swoje zaint

resowania, zdob

ać nowe umiejętności, w swojej pr

y wykor

stuj obok spr

awności

zespołowy

ch również spr

awności indywidualne, a pr

zede w

szy
stkim gwiazdki zuchow

A t
e

raz po k

olei, jak prowadzić gromadę zuchów

...

Elementy metody harcerskiej

Prawo i Obietnica Zucha

awo i Obietnica Zucha t

fundamenty twojej pr

y. Pr
awo Zucha jes

t drogow

azem, kt

óre
go

powinny tr

zymać się zuchy

. Wyty

cza ono kier

unek wy

chowania najmłodszej g

y wiekowej w r

chu

har
cerskim. Za zachowanie t

go kier

unku odpowiedzialny jes

t dr
użynowy gromady zuchow

ej – czy

li ty

– wódz, zuchmistr

Musisz wyznaczy

ć cele, jakie wr

az z gromadą chcesz osiągnąć i pr

zez st

osowanie różnor

odny

ch for

prac

y or

az ins

ument

w met

ody

czn
yc

h wytr

wale do nich dąży

ć. Cele wychowa

cze g

romady wynik

ją w

łaśnie z Pra

a Zucha.

stępuj t

, b

y zuchy naśladując ciebie (a t

ak zwykle się dzieje w gromadzie zuchow

ej) post

ępo-

wał
y zgodnie z Pr

em Zuc

ha. Dzieci, z któr

ymi pr

acujesz, są ciek

świat

a, otw

te na w

szy
stkie

twoje propozy

cje – pamięt

aj więc, ab

y wprowadzić Pr

awo Zuc

ha w atr

ak
cyjny sposób i podkreślić

jego znaczenie, pok

azać, dlaczeg

o jes

t w
ażne – wt

edy zuchy będą dąży

ć do jeg

o pr

zes
tr

zeg
ania. Pr

pomina

j tr
eść poszczególnyc

h punkt

wplat

ając je w t

sty ga

węd, tłumacząc reguł

y gr

y czy wpro-

wadzając w ma

jst

ę lub ją podsumo

wując. P

wiesz: – Zuch st

a się b

yć cor

az lepszy i w w

aszej pr

to widać – wyk

onaliście t

akiet

ę w
spaniale!!!

Zuchy pr

zyjmują Pr

awo wpr

t jak

o kodek

s pos

tępowania, kt

óre
go muszą pr

zes
tr

zegać, a zobo

wią-

zują się do t

go, składając Obietnicę Zucha. P

amię

j, że zuch powinien złoży

ć Obietnicę nie później

niż w 3 miesiące po w

ąpieniu do g

romady i pr

zypominać sobie o złożon

ym zobowiązaniu pr

zy k

aż-

dym nadaniu gwiazdki składając tr

ochę zmienione sło

a Obietnic

y: „Obiecuję b

yć dobr

ym zuchem

ochoczym (spr

nym, gospodar

nym), za

sze pr

zes
tr

zegać Pr

a Zucha”. Zuch składa Obietnicę kil-

akr
o

tnie, poniew

aż dzieci w tym wieku (co wynik

a z ich rozwoju psy

chicznego) częst

zapomina

ją

o złożonej obietnic

y. Jeśli po

wt
ór

zy jej słow

a po raz k

olejny

, i t
o

w obr

zędowy

, ur

oczy

sty sposób,

utr
wali ją sobie i umocni się w pos

tano
wieniu pos

tępo
w

ania zgodnie z Pr

em Zucha.

Nie chodzi nam t

eż tylk

o o t

o, b

y zuc
hy znał

y Pra

wo Zucha, musim

y umożliwić k

ażdemu z nic

h jego

zrozumienie. Zapoznanie zuchó

w z sensem Pr

a t
o

podst

awo
we zadania „zbiórek pier

szego miesią-

ca” (kt

óre zwykle tr

wa
ją dłużej niż jeden miesiąc). N

a k

olejn

h zbiór

ach wprow

adzasz poszczególne

punkty Pr

a (niek

oniecznie po k

olei), wykor

stując f

abuł

y spr

awnosci, obr

zędowość gromady itd.

Rozmawiasz z zuchami o nich, p

asz, jak r

ozumieją dany punkt Pra

a i w jaki sposób mog

ą g
o

pr
ze-

str

zegać i pr

acow

ać nad sobą, aby b

yć cor

az lepszymi. Jeśli masz w gromadzie więk

szość nowy

ch zu-

chów

, t

pr
acę z Pr

em na

jlepiej włączy

ć w obr

zędowość gromady

, kt
ór

ą zuchy dzięki t

emu pozna

ją.

a jej podst

awie budujesz f

abułę c

yklu. Jeśli jest t

długo działa

jąca g

romada, pr

acę z Pr

em najle-

piej opr

zeć na jakimś c

yklu spra

wnościo

wym (np. r

ycer
za, któr

y pr

zest

rzega k

odek

su; Kubusia Puchat-

a, kt

ór

y za

sze chce w

szy
stkim pomagać i k

cha swój Stumilo

wy Las). T

akie wpr

owadzenie Pr

Zuc

ha da możliwość doświadczon

ym zuchom pr

zypomnienia sobie jego treści i znaczenia, młodszym –

zapoznanie się z nim a w

szy
stkim – zdob

ycie spr

awności.

Oczywiście pojmo

anie treści Pr

a będzie różne u r

óżny

ch zuchó

. K

ażde z dzieci musi odpowiedzieć

sobie na p

anie, co t

oznacza, że zuch mó

wi pr

awdę, jest dzielny

, k

cha Bog

a i P

olsk

ę. Na pewno twoje

jmłodsze zuc

hy będą wymag

ał

y innego tłumaczenia Pr

a Zucha. S

tar

sze będą miał

y już swoje pr

zem

yśle-

nia, obser

wacje, doświadczenia. Od na

jst

szy
ch możesz już wymag

ać post

ępowania ściśle według Pra

Zuc

ha. Ale jedno jes

t pewne – praca z Pr

em nie jes

t to spr

a kilk

u zbiór

. Ono powinno b

yć obecne

na k

ażdej zbiór

ce, wyjeździe, w codziennym ży

ciu. Dlat

o t
eż musicie umożliwić zuchom cor

az bardziej

pogłębione rozumienie poszczególny

ch punktó

, t

ak ab

y post

ępował

y zgodnie z nimi.

Zapamię

➤
zuchy składa

ją Obie

tnicę najpóźniej po 3 miesiącac

h uczęszczania na zbiórki;

➤
Pr

awo Zucha to k

odek

s, w
edług kt

órego zuchy po

winny pos

tępować nie tylk

o na zbiór

ach, ale

i poza nimi;

➤
st

aj się, aby Pr

awo by

ło nie tylk

o for

mułk

ą, ale t

stem pełnym znaczeń i tr

eści.

System małych grup

em mał

h gr

up w gromadzie zucho

wej realizowany jest pr

zez podział na szóstki i wyk

styw

y pr
zy or

ganizowaniu zabawy

. Szóstki r

ealizują powier

zone im zadania w tr

ak
cie zbiór

ki gromady

Szós

a nie ma swoic

h samodzieln

h zbiórek

, składa się z dzieci t

ej samej płci. T

natur

alna gr

upa

rówieśnik

ów
, k
olegów

, pr
zyjaciół. Szóstki ma

ją swoją nazw

ę, często jakiś znaczek lub t

ajemnicę wyr

óż-

niającą je od inn

h w gromadzie. „

odzem” szós

tki jes

t szóstk

wy – wybr

an
y pr

zez zuchy

. Może on

yć st
ał

y lub zmieniać się w tr

ak
cie r

u, a na

wet ze zbiór

ki na zbiór

– w zależności od w

aszy

pot
rzeb or

az zwyczajó

w gromady

Zuchy sk

upione w szóst

ce uczą się w

spółdziałania, odpowiedzialności, samor

ządności, pr

zes
tr

zega-

nia nor

m. Nie obce są im t

akże doświadczenia związane ze w

spółza

wodnictw

em zaró

wno między

szós

ami, jak i pojedynczymi zuchami. I t

raz do was – dr

użynowe

go i pr

zyboczn

h – należy pokie-

rowanie uczuciami zuchów związanymi z pr

acą i w

spółza

wodnictw

em w szóstk

ach i między nimi. P

nie wiecie, że w

spółpr

aca w szóstk

ach i między szós

ami jest jedn

ym z na

jtr

udniejszy

element

ów

prac

y na zbiór

ce zucho

ej. Jednak nie w

to z niej rezy

gno

wać. T

rud związan

y z podziałem g

romady na

szós

tki, utr

zymaniem ich st

ałego składu i niedopuszczeniem do pr

zesadnego w

spółzawodnictw

a po-

między szós

ami zao

wocuje w bliskiej pr

szłości zgr

aniem gromady

, lepszą dy

ypliną or

az więk

szym

zaang

ażowaniem zuchów w pr

acę g

romady

odział g

romady na szóstki umożliwia c

i t

eż spr

awniejszą or

ganizację działań na zbiór

ce: wiesz, jak będą

wyg

lądał

y zespoł

y podczas g

ry czy t

eż jak podzielić pr

acę podczas ma

jst

rki. Znasz możliwości gr

upy
.

Czasami tr

udno jes

t sprost

ać wymaganiom regulaminu. Zdar

za się to w pr

zypadku, kiedy dzieci

mieszk

ają, np. na w

si. Wt

edy w

szy
stkie zuchy należą do jednej szós

tki w dr

użynie wielopoziomow

ej.

Nie jest t

jednak r

egułą, ale dopuszczaln

ym wyjątkiem.

Zapamię

➤
szós

a t
o

naturalna g

rupa ró

wieśnicza t

ej samej płci;

➤
pomy

śl o w miarę równ

ym r

zkładzie sił w szóstk

ach;

➤
pozwól zuc

hom na podejmo

wanie dec

yzji do

cząc

h ic

h szós

tki.

Uczenie w działaniu

Metoda har

cers

a mówi nam, że mamy wy

chowyw

ać w sposób czynny

, pr
zez aktywne uczestnictwo

zuchów w prac

y gromady

. Zbiór

a zuchowa t

zaba

a w coś lub kogoś (lis

tonoszy

, lek

, mar

ynar

Indian, pogo

wie mik

oła
jk

owe, zlo

t wróżbit

ów itd.). Zaba

a ma swoją f

abułę, treść i „ukr

yty” cel

(pośredniość oddział

ań). T

a for
ma zaspok

aja potr

zeby rozwojow

naszy

podopieczn

h a nam

da
je możliwość dosk

onalenia ic

h c
harakt

erów w sposób naturalny

Nie mów wpr

ost, że chodzi ci o s

tar

anność, sy

stematy

czność, odpowiedzialność zuchó

w – zdob

wacie tylk

o spr

awność „aktor

a”, kt

ór

y na czas uczy się r

oli, dba o swój k

stium, pr

zyc
hodzi sy

stema-

tycznie i punktualnie na prób

y. Wszy

stkie zuc

hy biorą czynny udział w t

ej zaba

wie, ucząc się i k

szt
ałtu-

jąc pożądane cechy

. W
ciela

jąc się w pos

tać z danej spr

awności, odg

ając jej pr

gody i sceny z ży

cia,

zuch łatwiej pr

zejmuje jej pozytywne cechy

, uczy się obser

wować o

toczenie, szuk

ać po

zebn

h wia-

domości, wniosk

ow
ać. I na

jczęściej nie zda

je sobie spr

awy z t

go, że właśnie się czegoś uczy

Zapamię

➤
zaba

wa pozw

ala na bezpośrednie i tr

wałe pr

swojenie pozytywny

cech i wyk

szt
ałcenie pos

➤
w zbiór

ach po

winny uczes

tniczyć w

szy
stkie zuchy;

➤
odpo

wiednie spr

awności i w

łaściwa ich realizacja pozwoli osiągnąć ci zamier

zone cele.

Stale doskonalony i pobudzający do rozwoju program

masz olbr

zymie pole do popisu. T

ty i twój pr

zyboczny budujecie program i wy jes

teście odpo-

wiedzialni za jeg

o realizację. Jes

t to bardzo tr

udne, ale t

eż bar

dzo w

ażne zadanie. Planuj pr

acę swojej

gromady t

, ab
y k
ażdy z zuchó

w znalazł w niej coś dla siebie. A

y popr

zez realizację progr

amu zdoby

nowe umiejętności, zaint

resowania, pr

zezwy

ciężył słabości. Progr

am powinien by

ć atr

cyjn
y, st
ale

dosk

onalony – t

ak ab

y dzięki niemu zuc

hy miał

y możliwość s

topnio

wego i har

monijnego r

zwijania

się. Zas

tanów się, jakie c

ykle spr

awnościo

we na

jlepiej pomogą w realizacji pos

wion

h pr

zez ciebie

celów i będą odpowiedzią na zaint

reso
w

ania twoich zuc

hó
w

. Nie zapomnij o zdob

aniu pr

zez

zuc
hy spr

awności indywidualny

ch or
az gwiazdek zuchowyc

h – wpleć je w całoroczną pr

acę gr

omady

one pobudzają zuc

hy do cor

az śmielszy

ch wyzw

ań, są zac

hę
tą

do samodosk

onalenia. Pamię

j, że

zaplanowane zadania można zmienić – nie są one niczym s

tał

ym i t

, co w

wr
ześniu wyda

wało w

się tr

afne, nie musi b

yć t
akie w mar

cu.

Uaktualniaj st

ale swój w

arszt
at pr

y, sięg

aj do nowyc

propozycji ZHP

, chor

ągwi czy swojego

huf
ca. Sięg

aj do lit

atur

y, filmó

, szuk

aj wiedzy f

achow

ej, bier

z udział w różnorodn

h w

szt
at

ach.

amię

j t

akże o szuk

aniu i twor

zeniu no

wyc

spr
awności, uaktualniania ich zg

odnie z po

zebami

zuc
hó
w

, kt
óre masz w gromadzie.

Pr
og
ram od strony t

hnicznej, czy

li co i w jakiej k

olejności

1.
Charakte

rys

tyk

a gr

omady

– tut

aj po
winny zna

jdować się infor

macje o k

adr
ze or

az zuchac

(ilu was jes

t, gdzie działacie, spec

yfi

a środo

wisk

a działania, gdzie i kiedy macie zbiór

ki, jakie są

twoje zuchy

, jakie ma

ją spr

awności, ilu z nic

h złożyło Obie

tnicę, ilu zdob

ywa gwiazdki i jakie itp.).

2.
Cele i zamier

zenia wy

owa

wcze

– wynik

ają one z c

har
akt
er

tyki gromady

; zas

tanó
w się,

nad czym chciałb

yś

pr
acow

ać, jakie cec

hy powinieneś wyk

szt
ałcić lub wzmocnić u poszczegól-

ch zuchów or

az w całej gromadzie.

3.
Tzw

. kratk

a, czy

li har

monogram działania

– twoim zadaniem jes

t t
e

raz dobr

anie c

ykli

spr
awnościow

h, któr

e pomogą ci zr

ealizow

ać wybr

ane cele – jes

t to ok

. 4–5 spra

wności ze-

społo

wy
ch rocznie. Zaplanuj daty zbiór

ek – powinien to

yć konkret

ny dzień w tygodniu (zbiórki

gromady odbyw

ają się co tydzień), s

tała godzina, długość (1

,5 –2 g

odz.). Zaplanuj zbiór

ki poje-

dyncze (wynik

ają one najczęściej z k

alendar

za, np. andr

zejki, wigilia, Dzień Matki). Zast

anó

w się,

jakie spr

awności indywidualne mog

ą zdob

yć

zuchy podczas k

onkretnego c

yklu. W

to t

eż za-

mieścić w har

monogr

amie r

ubr
yk

ę „różne”, gdzie będziesz wpisyw

ać uw

agi pr

zydatne podczas

realizacji progr

amu, np. co musisz pr

tow

ać na daną zbiór

ę, infor

mację, że w ma

ju część

zuchów pr

ępuje do pier

szej k

omunii i mogą opuszczać zbiór

ki)

Pr
zykładowa t

abelk

Miesiąc,

Cykl spr

awnościowy

Zbiór

Spr
awności

óżne

daty zbiórek

tematy zbiórek

pojedyncze

indywidualne

(do c

yklu)

Zapamię

og
ram pr

y gr
omady uwzględnia pr

zede w

szy
stkim:

➤
potr

zeb
y zuchów;

➤
program

y spra

wności zespoło

wyc

i indywidualny

ch;

➤
zadania gwiazdek zucho

wy
ch.

Instrumenty metodyczne

Gwiazdki zuchowe

Gwiazdki zuchow

e t
o

inst

rument, kt

ór

y służy do indywidualnego rozwoju zucha, bar

dziej k

mplek

sow

i długof

alo
we
go niż spr

awności indywidualne. Zuchy realizują zadania na zbiór

ach, w domu

i w szk

ole. W

ymag

a t
o

od ciebie i twoich pr

zybocznyc

h zaplanowania z zuchem jego aktywności,

ułożenia zadań odpowiednich do jeg

o wieku, pr

edy
spozy

cji, po

zeb, umieję

tności i zaint

ereso

wań.

Zadań, kt

óre będzie realizo

wał w określonym czasie, k

olejno a nie jednocześnie. N

ależy zwrócić uw

agę

na t

akie ukier

unk

owanie działań zucha, ab

y jak na

jwięcej wiadomości i umiejętności zdob

yw
ał samo-

dzielnie.

Bardzo is

tna jest for

ma plas

tyczna zaplano

anyc
h

zadań. Im będzie ona atr

ak
cyjniejsza, tym

ętniej zuc

hy będą chciał

y realizować zadania. Możecie tu wyk

ać wyda

wane pr

zez HBW k

sią-

żeczki gwiazdek zuc

h albo dać pole do popisu w

łasnym umiejętnościom ar

stycznym. W

ażne

jes
t, żeby zuch wiedział, jakie zadanie w t

ej chwili realizuje, żeb

y łatwo mógł sobie o nim pr

zypomnieć.

A t
akże żeb

y wiedział, ile zadań już zrealizow

ał i ile jeszcze mu pozos

tało.

olejną spr

ą, na kt

ór

ą musisz zwrócić uw

agę, jes

t stwor

zenie t

akiego progr

amu pr

y gromady

ab
y poszczeg

ólne zuchy mogł

y osiągać k

olejne e

y własneg

o r
ozwoju i realizować zadania na zbiór-

ach w różnym czasie (zg

odnie ze swoimi możliwościami). P

amię

j o mo

tywo

waniu i w

spieraniu zucha

w jego pr

y, chw

al naw

t na

jmniejsze post

y, pomaga

j w wykonaniu (suge

ruj, jak t

obić) tr

ud-

niejszy

ch zadań.

Jedyn

ym wymogiem, kt

ór

y zuch musi spełnić pr

zed pr

ąpieniem do zdob

yw
ania gwiazdki, jest

poznanie i zrozumienie Pr

a Zucha or

az złożenie Obietnic

Zuc

hy zdobyw

ają tr
zy gwiazdki. K

ażda z nich okr

eśla et

ap rozwoju zucha. R

ozwoju int

elektualnego,

duc

ho
we
go, emocjonalnego, społecznego i f

izy
cznego.

azwy gwiazdek określa

ją, jakim powinien się st

ać zuch po zrealizow

aniu odpo

wiednich zadań:

➤
zuc

h oc

hoczy

– Chętnie bier

ze udział w życiu gromady

, pr

chodzi na zbiór

ki, uczestniczy w

zaba

wie. Jes

t zdy

yplinowany

, wypełnia swoje obo

wiązki. Chętnie pomaga innym, jes

t k
oleżeński.

➤
zuc

h sprawny

– Aktywnie uczestniczy w ży

ciu gromady

, st
ar

a się w

spółtwor

ć zespół, po

traf

zor
ganizować zabaw

dla gr

upy rówieśnik

. P
o

i określić swoje zaint

ereso

wania i umie nimi

inny

ch zaciek

awić. P

odejmuje dec

yzje kier

ując się Pr

em Zuc

ha.

➤
zuc

h g
ospodar

ny
– Jest w

spółgospodar

zem gromady

, pomag

a młodszym zuchom, or

ganizuje

dla nich zabawy

. Dosk

onali się w wybr

anej dziedzinie, s

tar

a sięb

yć samodzieln

Gwiazdkę nadajemy w sposób obr

zędowy

, jest t

olejny stopień wt

ajemniczenia dla zucha i za-

mknięcie pewnego e

tapu jeg

o pr

y (patr

z s

tr.

6).

Oznaczeniem gwiazdki jest f

ilcowy pr

tok
ąt o wymiar

ach 1–4 cm w k

olor

ze chusty z odpo

wiednią

liczbą gwiazdek

. Zuch nosi t

oznaczenie pod znaczkiem zucha.

Zapamię

➤
gwiazdki t

podst

awo
wy ins

trument me

tody

czn
y indywidualnego rozwoju zucha;

➤
zdob

yw
anie kolejny

ch gwiazdek t

pr
zec
hodzenie pr

zez zuc

ha k

olejny

ch et
apów rozwoju;

➤
zar
ezer

wuj w planie pr

y czas na zdob

ywanie gwiazdek pr

zez k

ażdego z twoich podopiecznych;

➤
opiek

ę nad realizacją zadań pr

zez zuchy po

winieneś spr

ać wr

az z pr

zybocznymi.

Sprawności indywidualne

Indywidualna spr

awność zucho

a t

zest

aw określony

ch progr

amem umiejętności i pożądanyc

zachowań, jakie zuc

h może osiągnąć realizując zadania opr

acowane na pods

wie wymagań na daną

spr
awność.

Zadania t

pozwalają na rozwój zaint

ereso

ań zucha, ćwiczenie pożyt

eczny

ch umiejętności or

pok

azują o

tacza

jąc
y go świat. Zadania na spr

awność układamy razem z zuchem i są one r

ealizowane na

zbiór

ce i poza nią. P

winny one b

yć jasne i dokładnie sprec

yzow

ane, ab

y zuch wiedział, co ma wyk

nać. P

amięt

aj, że zuch po

winien mieć możliwość zaprezent

ania innym zuchom pr

ac wykonan

poza zbiór

ą lub zdob

ytyc

wiadomości i umiejętności. Dzięki t

emu w

szy
stkie zuc

hy zobaczą jeg

działanie, będą wiedział

y „za co” zuch spr

awność dost

ał. Będzie t

eż czynnikiem mo

tyw
ac

yjn
ym dla

innyc

h dzieci. P

amię

j, że o pr

zyznaniu spr

awności dec

ydują zuchy w Kręgu R

ady! W

ytłumacz zu-

chom, dlaczego na jedną spr

awność k

ażdy z nic

h wyk

onuje inne zadania o różnym poziomie tr

udności.

to wręczać znaczek spr

awności w sposób obr

zędowy – to podnosi jej r

angę or

az jes

t docenie-

niem tr

udu, jaki zost

ał w

łożony w jej zdob

ycie.

aca z zuchowymi spr

awnościami indywidualnymi jest t

eż doskonał

ym nar

zędziem do prac

y z pr

bocznymi – dziel się z nimi pracą, niec

h oni ró

wnież poczują, że są wy

chowa

cami. Da

j im możliwość

indywidualnej pr

y z zuchami, niech wymy

ślają z zuchami zadania, w

spiera

ją ich r

ozwój, pomaga

ją

w zdob

aniu spr

awności.

Zapamię

➤
zapozna

j gromadę z możliwością zdob

ania spr

awności indywidualn

➤
opr
acuj właściw

e dla danej g

romady sposoby ich zdob

ywania;

➤
pobudź zaint

reso
wanie zuc

hó
w zdob

aniem ty

ch spr

awności.

Odpowiednio dobrane spr

awności indywidualne dosk

onale uzupełnia

ją wiadomości i umiejętności

potr

zebne do zdob

ycia spr

awności zespołow

ych.

Bardzo pomocne pr

zy realizacji spr

awności są tzw

. worki z twor

zyw
em. N

a początku wymaga t

dużeg

o nakładu pr

y dr

użynow

i pr

zybocznyc

h, w

to jednak podjąć t

en tr

ud. Do t

akiego wor

„wr
zucasz” w

szy
stko, co może pomóc w r

ealizacji zadań na spr

awność, w

szy
stko, co pr

zybliży zuchowi

jej t

ematyk

ę(rekwizyty

, k
siążki, fo

togr

ie, widok

ówki). W

ażne jest, żeb

y znalazł się w nim również

regulamin spr

awności (w dowolnej for

mie, np. k

ta), a t

akże by worek b

ył uzupełnian

y o pr

acę

dzieci, kt

óre już t

spr

awność zdob

yły

. Nie pr

zerażaj się! Jest t

ajna i pr

zydatna pomoc, a za

sze

możesz popr

osić o w

spółpracę zapr

zyjaźniony

ch har

cer
zy

, kt
ór

zy podczas realizowania w

łasny

ch spr

ności lub znak

ów służb (służb

y dzieck

u) mogą wykonać odpo

wiednie „wor

ki z twor

zyw
em”.

Zapamię

➤
spr
awności indywidualne pozw

alają na r

ozwój zaint

esowań zucha, osiąg

anie pożądany

ch cec

i zdobyw

anie określony

ch wiadomości;

➤
zadania na t

ę samą spra

wność dla dwóch zuchów mog

ą b
yć r
óżne, co spo

wodo

wane jest inn

apem r

ozwoju k

ażdego z nich – pamię

j wytłumaczyć zuchom

, dlaczego ich zadania różnią się;

➤
włącz w zdob

ywanie spr

awności swoich pr

zyboczny

ch.

Sprawności zespołowe

Spr
awnosci zespołow

po
winny odpowiadać post

awionym celom wy

cho

czym i potr

zebom gro-

mady

. Zdob

ywa

jcie t

akie spra

wności, które rozwiną pozytywne cechy zuc

hó
w i spo

wodują ogr

anicze-

nie albo pozb

ycie się niepożądanyc

h cech. P

amię

j, że podczas zdob

ywania spr

awności zespołowyc

zuchy uczą się pr

y i w

spółdziałania w g

rupie a t

akże mądr

go w
spółzawodnictw

ybór spra

wności powinien b

yć uzależnion

y od „s

tażu” gromady

, wieku zuchó

, popr

zednio zdo-

byw

anej spra

wności. Im zuchy st

sze, tym spra

wność może b

yć tr
udniejsza, st

awia
jąca pr

zed dziećmi

więk

sze wymagania.

Ba
jk

owe spr

awności, n

p. „czar

odziej-czarodziejk

a”, „K

ubuś Puc

hat
ek”, „Mo

wg
li”, „zaczarowana

palet

a”, „Pio

uś P

an” czy „kr

asnoludek”, są w

azane dla gromad nieda

wno po

ał

, do kt

ór

należą w więk

szości zuc

hy z zer

ówki lub pier

szoklasiści. Odpo

wiada

ją one poziomowi rozwoju dzieci

w tym wieku. Łatwiej będzie ci z nimi pr

acować, oper

ując obr

azk
ami, k

olor

ow
ank

ami, kolorowymi

siążk

ami, w kt

ór

h jest mnóstwo ilust

racji i nie

wiele t

stu, znan

ymi dzieciom z t

ele
wizji i kina

ba
jk

ami i f

ilmami.

sza st

ażem g

romada może zdob

ywać spr

awności pr

zygo

wujące zucha do b

ycia har

cer
zem. T

spr
awności wprowadzają w pewnym zakresie t

chniki har

cerskie, dost

cza
ją wiedzy po

zebnej pr

realizacji pier

szy
ch

spr
awności har

cerskich (np. „Indianin”, „mar

ynar

z”, „leśnik”).

amięt

aj t

eż, ab

y dwie k

olejne spr

awności b

yły

óżne t

ematycznie, k

ontr

ast
o

we, np. „Kubuś Pu-

chat

ek” i „mój region”. Związane jest t

z kr

ał

ymi zaint

reso
waniami zuchów

. 4–6 zbiór

ek na

ten sam t

emat wy

czer

puje zdolność zuc

hó
w do sk

upienia się nad jednym t

emat

em. Zróżnico

wanie

tematyki zbiórek jes

t ważnym element

em budo

wy pr

og
ramu. Pr

zy dobor

ze spr

awności w

to wziąć

pod uw

agę również por

y rok

u. Pr

zecież tr

udno zdob

ywać spr

awność „Eskimosa” na wiosnę (choć

sł

yszałam o kolonii zucho

wej, na której zdob

ywano t

spra

wność – wyk

ano podobno ogromne

ilości styr

opianu). P

amięt

aj t

eż o tym, że duże możliwości stw

za nam czasem środo

wisk

o (ale t

czasem nas ogr

anicza), war

to więc pamięt

ać o pobliskim par

ku, zakładac

h, ur

zędach czy regionie,

w kt

ór

ym się zna

jdujemy

Cykl spr

awnościo

wy t

zazwycza

j 4–6 zbiór

ek na t

en sam t

emat, opr

acow

na podst

awie

programu spr

awności zespołowyc

h. W

ażne, ab

y zbiór

ki t
e

łączył

y się ze sobą w pewien sposób – t

sama obr

zędowość, t

en sam t

emat, bohat

, f

abuła. P

amięt

aj t

eż o wpleceniu c

yklu w obr

zędowość

omady

. Zakończenie zdob

ywania spr

awności powinno odb

yw
ać się w sposób uroczy

sty i obr

zędowy

czasem może spr

awność wręczy

ć gość lub t

war

sząc

y w tr

ak
cie realizacji c

yklu bohat

. Cyklu spr

nościow

nie powinny pr

zer
yw

ać zbiór

ki pojedyncze. Jeżeli podczas zdob

ania spr

awności wypada

jak
aś uroczy

ość, w

to ją wpleść w f

abułę c

yklu, np. Dzień Matki na planecie Zuc

holandia.

Oto jak najlepiej zabierać się do prac

y ze spra

wnościami zespoło

wymi – czy

li two-

rzenie planu prac

y gr

omady

a)
Zanim zaczniesz wybierać, jak

ą spra

wność zespoło

ą chcesz zapropono

ać zuchom:

➤
za

zyj do char

akt
er

tyki zuchów – jakie są ich zalety i wady

, jakie są ich zaint

reso

wania,

w jakim są wieku, czy w gromadzie pr

zew

aża
ją chłopc

y czy dzie

czynki,

➤
za

zyj do celó

w i założeń; zas

tanó
w się, kt

óre z nic

h osiągniesz dzięki zdoby

anej spr

awności,

➤
zast

anów się, co int

eresuje k

adrę, jakie ma umiejętności.

)

tuj się do zdob

ywania t

ej spr

awności mer

ycznie – zajr

zyj do lit

eratur

y, porozmawia

z kimś, kt

o zna się na danej dziedzinie. Zaangażuj do tyc

pr
ac pr

zyboczn

h. Zanim pr

ąpisz

do dokładnego rozpisyw

ania zbiórek

, musisz zdob

yć

wiedzę, któr

a pomoże ci s

twor

ć atmosfe-

rę, f
abułę c

yklu. Będzie inspir

acją do ga

węd i obr

zędów

, no i oczywiście pozwoli nauczyć czegoś

now

twoje zuchy

Dokładnie rozpisz za

jęcia. P

amię

j o tym, ab

y dana zbiór

a st
anowiła całość, ale t

akże, b

zbiór

ki b

yły

wiązane między sobą. Jeśli chcesz dobr

ze „wejść” w t

emat danej spr

awności,

chcesz, ab

y zuc

hy coś zapamię

ły

, dużo dowiedział

y się, t

musisz na dany c

ykl poświęcić co

na
jmniej 5 zbiórek

)

Zast

anów się, jakie spr

awności indywidualne mog

ą zuc

hy zdoby

ć pr
zy ok

azji c

yklu spra

wnościo-

or
az jakie zadania na gwiazdki zr

ealizować. W

ypisz je sobie. N

apisz r

egulaminy nowy

spr
awności, kt

óre mogą zaint

ereso

ać twoje zuchy i pomogą im w pr

y nad sobą.

amię

j, że dec

yzję o zdob

ywaniu spr

awności podejmują zuchy w Kr

ęgu R

ady
. T
woim zadaniem

jes
t więc t

akie poprow

adzenie pier

szej części zbiórki, ab

y zachęcić zuchy do jej zdob

ywania – s

tosuj

dużo nowyc

gier

, pląsó

, zaproś gościa bądź opowiedz dobr

ą (ciek

ą, zilus

trowaną) ga

ędę.

Os
tania zbiór

a c

yklu jes

t za
w

sze jego podsumowaniem, po kt

ór

ym w Kręgu R

ady podejmujecie

dec

yzję o pr

zyznaniu zuchom spr

awności,a ty wr

ęczy

sz ją w obr

zędowy sposób.

Zapamię

➤
spr
awność zespołowa odpowiada założon

ym celom wy

chowa

czym, czy

li zapo

zebow

aniu twojej

gromady;

➤
cykl spr

awnościo

wy t

4–6 zbiórek na t

en sam t

emat

;

➤
dobier

aj spr
awności, t

ak ab

y odpowiadał

y one poziomo

wi zuchów;

➤
pamięt

aj o obr

zędowym rozpoczęciu i zak

ończeniu (nadaniu) zdoby

ania spr

awności.

Działanie gromady

Zorganizowanie do działania

Gromada działa całością. P

odział na szós

tki funk

cjonuje ty

o i wyłącznie podczas zbiórek

. Za dzia-

łanie gr

omady jes

teś odpo

wiedzialny ty i twoi pr

zyboczni. N

mias

t zuchy uczestnicząc w zbiór

ach

uczą się odpo

wiedzialności za siebie, swoją szóstk

ę, g
romadę. Dzieje się t

ak pr

zez for

mę demokr

atyzacji

działania gromady – Kr

ąg R

ady
. T

czas i miejsce na podejmo

wanie pr

zez zuchy dec

yzji. P

odczas Kr

ęgu

ady k

ażde dziecko może zabr

ać głos i k

ażde z nich jest t

ak samo ważne. T

rzeba uw

ażać, ab

y dec

yzje,

jakie zapadną, nie b

yły

kr
zywdzące dla poszczeg

ólny

ch zuchów

, nie st

ał

y się podst

awą do dezor

ganiza-

cji pr

y gr

omady

. I tu t

eż uwidacznia się r

ola twoja i twoich pr

zyboczny

ch. P

odczas Kręgu R

ady

powinniście uświadamiać zuchom, że k

ażda dec

yzja ma swoje k

onsekw

encje. I że tr

zeba je pr

zewidy

wać, ab

y za jakiś czas nie ok

azało się, że podjęt

a dec

yzja b

yła nie

trafna.

Rola drużynowego

ełnisz najw

ażniejszą funk

cję, jak

ą w ZHP pełnić można. Pr

acujesz bezpośrednio z dziećmi. Od

ciebie zależy

, czego się nauczą i co osiągną, będąc w g

romadzie. T

wielk

a pr

zyjemność i ogromne

wyzwanie.

Jak
o dr

użynowy jest

eś wodzem g

romady

. Or

ganizujesz jej pr

acę, kor

ając z pomoc

y huf

ca, na-

mies

tnictw

a zucho

weg

o, szczepu. W

yznaczasz cele i kier

unki w pr

y gromady

. Od ciebie zależy

, czy

rozwój zuchó

w będzie w

szechst

ronny

, równomier

ny w

szy
stkich sfer

ach; czy dzieci będą mog

ły

po-

szer

zać na zbiór

ach swoją wiedzę o świecie, ćwiczy

ć nowe umiejętności, czy będą się uczy

ć w
łaściwego

post

ępowania, post

ępując zgodnie z Pr

em Zucha.

Jest
eś s
tar

szym br

em – st

szą siost

rą. T
o

ażne, bo nie jes

teś dla dzieci t

akim samym dorosł

jak rodzice czy nauczy

ciele. W gr

omadzie s

jesz się jednym z zuc

hów

, tylk

o o więk

szym doświadczeniu

i więk

szej świadomości t

go, co się dalej będzie działo. Aktywnie uczestnicz w zabawie.

Jes
teś wy

cą. T

oznacza nie tylk

o w

azyw

anie dzieciom właściwe

wzor

u pos

tępowania

go w Pr

awie Zucha, ale t

eż (a może naw

t pr

zede w

szy
stkim) da

anie pr

zykładu swoim wła-

snym zachowaniem. Zuchy bacznie cię obser

wują, naw

t gdy nie zdajesz sobie z t

go spr

y. Byw

ają

wpatr

zone w ciebie jak w obr

azek

. Dlat

go wymaga

j od siebie, b

y by
ć dla nic

h dobr

ym wzorem do

naśladow

ania.

amię

j o tym, że odpo

wiadasz za powier

zone ci dzieci. T

roszcz się o ich zdr

owie i bezpieczeństwo.

Bądź pr

zewidując

y. W
yobr

aźnia dzieci jest nieog

raniczona i twoja t

eż t

a musi by

ć. Proponując na

zbiór

ach r

óżne zaba

wy
, zwr

aca
j uw

agę na t

o, czy są bezpieczne. Zast

anów się, co może się wydar

w tr

ak
cie za

jęć. Dobr

ze, b

yś miał w

śród funk

cyjny
ch pr

zyna

jmniej jedną osobę pr

tow

aną do

udzielenia pier

szej pomoc

y pr

zedlek

arskiej. Jeśli planujesz wypr

ę, zapozna

j się dobr

ze z pr

zepisami

doty

czącymi ochr

ony zdrowia i ży

cia uczes

tnik

ów wy

cieczek

. Jeśli nie jest

eś pełnoletni, pamięt

aj, że

w k

ażdej zbiór

ce poza szk

ołą musi uczes

tniczyć pełnoletni opiek

un!

Twoim zadaniem jest t

akże w

spółpr

aca z pr

zyboczn

ymi. Zape

wnij im odpo

wiedni r

ozwój i sy

ema-

cznie pr

go
to

wuj ic

h do samodzielnego prowadzenia gromady

. N
a początk

u w

spółpraca z pr

zybocz-

ymi może się wyda

wać bar

dzo tr

udna. St

aj się dzielić obo

wiązki między całą k

adrę, dost

osowując

zadania do umieję

tności pr

zyboczny

ch. S
topniowo st

awia
j pr

zed nimi cor

az bar

dziej odpowiedzialne

zadania. Rozwijaj ich wiedzę instr

ukt
orsk

ą, wy

ła

jąc ich na w

arszt
aty
, k
u

rs pr

zyboczny

ch, dr

użynow

ych.

ama

wiaj ich do zdob

ania stopni ins

trukt
orskich i bądź z nimi, gdy będą t

robić. P

oza dosk

onaleniem

się w pr

y z dziećmi nie po

winni zapomnieć o swoim indywidualnym rozwoju. By

ć może w w

aszej

kolic
y działa dr

użyna st

szohar

cers

a lub wędro

wnicza, w kt

ór

ej pr

y moglib

y uczes

tniczyć? Może

działa dr

użyna dr

użyno

h pr

zy namies

tnictwie? Jeśli nie, t

zadbaj o t

o, b

y pr
zyboczni zdob

ali

stopnie har

cerskie, spr

awności, znaki służb

y or

az upr

awnienia pańs

twow

Ilu i jakic

h pr

zyboczny

ch powinieneś mieć, zależy od t

go, jak

ą masz gr

omadę. Oczywiście im więcej

zuc
hó
w należy do gromady

, tym więk

szej pomoc

y będziesz potr

zebował. Jeśli g

romada jes

t k

oeduk

yj-

na, po

winna posiadać co na

jmniej dwóc

h pr

zyboczny

ch różnej płci. Zuchy się identyf

ują z k

adr
ą

i w
ażne jest, ab

y miał

y odpo

wiednie wzorce. W

iadomo ż

e dziew

czynki zazwy

cza
j c

ętniej będą rozma

wia-

ły

i zwier

zał
y się pr

zybocznej, a c

hłopcom zaimponuje pr

zyboczn

y, kt
ór

y świetnie str

zela z łuku

Jak
o dr

użynowy jest

eś reprezent

ant
em g

romady na ze

wnątr

z – w szczepie, namies

tnictwie, w huf

cu.

ty r

azem ze swoimi pr

zyboczn

ymi dec

ydujesz, w jakich wydar

zeniach progr

amowyc

szczepu czy

huf
ca gromada w

eźmie udział. Dec

ydujesz o prac

y namiestnictw

a w

spółtwor

ząc jeg

o plan działania.

Aktywnie uczes

tnicz w or

ganizow

aniu w

spólny

ch pr

zedsięwzięć dla gromad huf

ca or

az dla instr

ukt
o-

rów

. Dba

j o int

eresy swoich pr

zyboczny

ch. Może w

to pr

zepr

ow
adzić w

arszt
aty r

eper

tuaro

e albo

im
pr

ezę int

rac
yjną dla k

adr
y zuchowej? Może war

to zadbać o t

o, b

y zos
tała zor

ganizow

ana w

spólna

olonia, jeśli część g

romad nie ma szans na zor

ganizow

anie samodzielnego wyjazdu?

Żeby spełnić t

w
szy
stkie zadania, powinieneś pr

zede w

szy
stkim wiele wymag

ać od siebie. St

ale

rozwija

j i dosk

onal swoje własne umiejętności. K

j z k

siążek

, k
u

rsów

, Int

netu. Szuk

aj wiedzy w

szy
stkich dos

tępny

ch źródłach. Nie bój się szuk

ać pomoc

y. W pr

y ins

trukt
orskiej możesz liczy

ć na

spar

cie huf

ca, namiestnictwa, szczepu. Jak

o członek w

spólno

ty huf

ca wymienia

j się pomy

słami

i rozwiązuj problemy z innymi inst

rukt
or

ami. P

omaga

jcie sobie. R

azem możecie zdziałać więcej.

oi pr

zed t

obą wiele zadań. Nie bój się błędó

. Nie myli się ty

o t
en, kto nic nie robi. Jeśli czasem

poczujesz się zagubiony w ty

ch w

szy
stkich obo

wiązk

ach, pr

zypomnij sobie sło

wa Zobowiązania In-

rukt
orskieg

o. Jest t

am spisane w

szy
stk

o, co na

ażniejsze na twojej dr

odze.

Zapamię

➤
planując pr

acę gr

omady

, s

wia
j pr
zez zuchami i sobą ambitne cele;

➤
nie pr

mor

ałó
w

, tylk

o pr

zez zaba

wę i własny pr

zykład ucz swoje zuchy w

łaściwy

ch pos

;

➤
uw
ażaj na bezpieczeństwo swoic

h podopiecznyc

h – uw

aża
j na ost

re pr

zedmioty

, miej pr

zy sobie

teczk

ę, miej dost

ęp do t

elefonu, by w

ezw

ać pomoc;

➤
na zbiór

ce poza szk

ołą zape

wnij zuc

hom pełnoletniego opiekuna;

➤
dbaj o rozwój własn

y i twojej k

adr
y.

Rodzaje zbiórek

W pr

acy gromady r

ozróżnia się nast

ępujące rodza

je zbiórek: nor

malne, kominek

, tur

niej, wy

cieczk

ZBIÓRKA N

ORMALN

– zbiór

a, podczas której różne for

my pr

y są tr

akt
ow
ane ró

wnor

zęd-

nie i ułożone zgodnie z zasadami dobrej zbiór

ki. T

zbiór

ki, podczas kt

ór

h zdob

ywacie spr

awności

zespołow

e or

az t
o

więk

szość zbiórek pojedynczy

ch.

OMINEK

– zbiór

ki, podczas kt

ór

h wy

ępuje pr

zew

a spok

ojniejszy

for
m pr

y (ga

ęda,

teatr zuchow

y, piosenki, niezbyt r

chliwe gr

y i zabawy). K

ominki or

ganizow

ane są pr

ważnie jak

podsumowanie jakiegoś w

ażnego zadania, spec

iczneg

o dnia na k

olonii, jak

o uroczy

stość.

TURNIEJ

– t

zbiór

a w całości poświęcona g

rom, pr

ważnie r

chowym w opr

awie odpo

wied-

niej dla t

ematu c

yklu albo k

olonii (n

p. turniej międzyplane

y, k

onk

urs str

ażak

ów
, egzamin

w Ak

ademii P

ana Klek

sa).

CIECZKA

– to zbiór

ki typowo zwiadowcze. P

odczas nich zuc

hy poznają no

we miejsca, zdob

wa
ją now

wiadomości czy po pros

tu obser

wują o

tacza

jąc
y je świat. Pr

zykładem może b

yć wypr

a do

muzeum, wy

cieczk

a w poszukiw

aniu wiosny

, zwiad do remizy P

aństwow

j St
raży P

ożar

nej. Jedną z for

wy
cieczki może b

yć zuchowy biw

, podczas kt

óre
go zuchy zdob

yw
ają nowe wiadomości, nabywa

ją

nowy

ch doświadczeń, nocując poza domem. P

amięt

aj, żeb

y zapewnić zuchom bezpieczny nocleg

w schr

onisk

u, szkole, u znajomy

ch gospodar

. I co jeszcze jes

t ważne – biw

ak zuchowy to nie biw

har
cerski. Zuchy nie nocują pod namio

tami.

Zasady dobrej zbiórki

iesz już, na czym polega zuchowanie, znasz elementy

, które będą służy

ły

ci do k

mpono

wania

zbiór

ki zuchow

ej. Jednak ab

y na tw

zach twoich podopieczny

ch pojawiła się radość, a w oczach

zaiskr

ła c
hęć pr

zyjścia na k

olejne spo

anie z no

ą pr
zygodą, musisz poznać jeszcze jedną t

ajemnicę

– zasady dobr

ej zbiór

ki. T

one w połączeniu z twoimi pomy

słami spr

awią, że osiągniesz suk

ces w swoim

działaniu. Zasady t

określa

ją, jak powinna b

yć sk
onst

owana zbiór

a. No t

po k

olei:

➤
Zasada logicznego ciągu

yobr

aź sobie – nic nie dzieje się bez pr

czyn

y – tym bar

dziej na zbiór

ce zuchow

ej. Jeśli podczas

zdob

yw
ania spr

awności „k

olejar

za” zuchy ma

jst

ując wykona

ją czapk

ę i lizak

, to pewne jes

t, że

będzie t

niezbędne podczas podróży zuchowym ek

spresem. N

omias

t wiadomo, że Sło

wianie nie

będą budować ig

loo. Wszy

stkie elementy zbiór

ki związane są z jednym temat

em. K

ażde k

olejne dzia-

łanie wynik

a z wcześniejszy

ch, twor

ząc logiczną, nier

ozer

walną całość – zbiór

zuchową.

➤
Zasada tempa zbiórki

ażdy wie, że zbiór

ą zuchową nie może zawładnąć nuda i mono

tonia. Żaden zuc

h nie będzie

słuchał pr

zez 25 minut g

awędy dr

uha dr

użyno

we
go, albo śpiew

ał pięciu k

olejn

h piosenek

. Dlat

pamię

j – t

ty musisz wiedzieć, kiedy pr

spieszy

ć, a kiedy zwolnić, t

ak ab

y k
ażde dzieck

miało

jęcie, ale i czas na wyk

onanie zadania. Czasem lepiej w tr

ak
cie zbiór

ki zmienić trochę jej pr

zebieg,

zw
alnia

jąc lub pr

spiesza

jąc niż uśpić czy zamęczyć zuc

➤
Zasada przemienności elementów

A t
er

az dalszy ciąg receptur

y na udaną zbiór

kę... Jak pe

wnie zauw

ażyłeś, mamy for

my pr

y s
tatyczne

i dynamiczne. K

yst

aj z nich do woli, ale z g

ło

ą. P
o

ażdym elemencie r

chowym,

wymaga

jąc
ym wy

siłku

fizycznego

, dobr

ze jes

t, gdy dzieci będą miał

y czas na odpoczynek podczas zajęć siedząc

h. Dba

j o t

o, ab

na zbiór

ach by

ła zachowana zasada pr

zemienności element

w (szybko–

wolno, cicho–

głośno…).

➤
Zasada czterech stałych elementów

Suk

ces tkwi w szczeg

ółach – dokładnie czt

erech: obr

zędowe powit

anie i pożegnanie, g

ęda

i Kr
ąg R

ady
. N
aw

t Mat

ejk
o twor

ząc swe ar

cydzieła zawsze miał pędzel, palet

ę, f
arby i płótno. T

ak i ty

musisz stwor

ć pra

dziw

e dzieło sztuki… K

ażda gromada wit

a i żegna się w sobie ty

o znan

y sposób,

zasiada w Kręgu R

ady obr

adując o w

ażny

ch spr

ach, a w świat mar

zeń zuc

hy wpr

owadza ga

ęda.

➤
Zasada czegoś nowego na każdej zbiórce

By zbiór

ki by

ły

atr
ak
cyjne, na k

ażdym spotk

aniu zaproponuj zuchom coś no

we
go: piosenkę, pląs

bądź grę. P

aj się jednak

, aby t

no
wości nie pr

zytłoczył

y całej zbiór

ki. Pr

zecież t

o, co z gr

omadą

już znacie, należy również szlifo

wać i powt

zać – w

szak trening czyni mist

rza.

➤
Zasada samodzielności i inicjatywy zuchów

ażdy zuc

jest inny

, posiada r

óżne zaint

ereso

ania i umieję

tności, ma t

eż ciek

e pom

ły

i w
łasne zdanie na pewne t

ematy

. Niech zbiór

a zucho

a pozwoli mu wyk

azać się tymi zdolnościami.

Kier

uj pr

zebiegiem za

jęć w t

aki sposób, ab

y k
ażdy zuch czuł się kimś napr

awdę w

ażnym, niepowt

zal-

nym (np. zaba

wa t

ematyczna), b

ył wy
słuc

han

y i mógł się wypo

wiedzieć (n

p. w Kręgu R

ady), po prostu

ab
y by

ł członkiem waszej w

spólnoty

➤
Zasada podziału prac między drużynowego i przybocznych

Nie jest

eś sam! P

osiadasz pe

wien sk

arb – to oni st

oją pr

zy twym boku i służą r

adą i pomocą. P

ozwól

im to zadanie w pełni r

ealizować. Niech na jednej zbiór

ce odpowiedzialni będą za pr

zepr

owadzenie

pląsów i gier

, a innym r

azem niech pr

zygo

tują i pr

zepr

ow
adzą ma

jst

ę. Nie pomija

j pr
zybocznyc

w pr

zygotowaniac

h do zbiór

ki a, na pewno nie zabr

aknie w

am now

ych pomy

słó
w

➤
Zasada – drużynowy też się bawi

A t
e

raz zdr

adzim

y ci jeszcze jedną, c

hyba na

ażniejszą t

ajemnicę. A

y zbiór

a b

yła w pełni udana,

użynowy i pr

zyboczni powinni r

azem z dziećmi uczes

tniczy

ć aktywnie w zabawie. Bo co to za pr

jemność pł

ynąć po oceanie, gdy dr

uh zost

ał w har

có
w

ce, a w

łaśnie on po

winien r

azem z nami walczy

z pir

ami i szuk

ać zaginionego sk

arbu. Nie zapomnij jednak

, że to na twoich bar

ach spoczyw

kierow

anie zaba

ą. Nie pr

gląda

j się bier

nie! Chwy

ć swoją szpadę! P

omóż w schwyt

aniu pirat

ów
,

a r
azem na pewno uda wam się odnaleźć ukr

e zło

to i k

oszt

owności.

Formy pracy

ZAB

A TEMA

CZN

– za

jmuje naczelne miejsce w pr

y gromady i jest for

mą bar

dzo atr

cyjną. P

olega ona na spont

anicznym odtw

zaniu działalności ludzi dorosł

h w zaba

wie z podziałem

na role. Pr

zebieg

a swobodnie. Zuchy po wyk

onaniu po

zebnyc

h do zaba

wy rekwizytów odg

ają

swoje role, wyk

onują odpo

wiednie zadania, r

eagują na sytuacje wynik

ające z t

ku zabawy

, wyk

azują

się inicjatyw

ą.

Tę

for
mę s

tosuje się, by wpł

ynąć na rozszer

zenie wiedzy o świecie i pr

zygo

wać zuchy do dorosłeg

ży

cia, pełnienia różny

ch r
ól społeczny

ch. Stw

zamy w niej możliwość wyk

azania się pr

zez dzieci zdob

tymi w

cześniej umiejętnościami or

az posiadaną wiedzą. R

ozwijamy ich wyobr

aźnię, a częst

również

ajemy upus

t ic
h mar

zeniom.

zed r

ozpoczęciem zaba

wy zuchy w Kr

ęgu R

ady dzielą się rolami, częs

to t

eż rozmawia

ją o obo-

wiązk

ach poszczególnyc

h osób. P

amięt

ajcie, że k

adr
a w k

ażdej zaba

wie t

eż powinna mieć pr

zydzie-

lone role!!!

Cec

y zaba

wy tematy

cznej

➤
nie jest pr

dziwą pr

acą pr

zynoszącą społecznie pożyt

eczny efekt, ale da

je r
adość z działania,

➤
nie wy

ępuje w

spółza

wodnictwo jak

o met

oda pobudzania do działania,

➤
jej zadaniem jest k

mplek

we odtw

zanie działalności danej g

rupy ludzi, a nie ty

o naby

cie

i wy

ćwiczenie pożyteczn

h umiejętności,

➤
pr

zebieg

a swobodnie, nie ma go

scenar

iusza (ale ma zak

ończenie i począt

ek).

ZWIAD ZU

OWY

– jes

t sposobem aktywnego pozna

wania ot

acza

jącego świat

a. Zwiad dos

cza wiedzy na t

emat r

óżny

ch miejsc, zja

wisk i r

zeczy

a zwiad możecie wybr

ać się całą gr

omadą podczas zbiór

ki. Wt

edy idziecie coś zobaczy

ć, czegoś się

dowiedzieć i wyk

stujecie t

na t

ej samej zbiór

ce. T

aki zwiad tr

a 1

0–30 minut. T

ą for
mę nazy

amy zwiadem – element

em zbiór

ki.

Zwiad – wy

cieczk

a może zająć na

wet cał

y dzień. Możecie udać się do lasu, sąsiedniej miejscowości,

par
ku, muzeum, ur

zędu czy f

abr
yki. T

akie wyjście dost

czy zuchom no

wy
ch wiadomości i wr

ażeń.

Zuc

hy bardzo lubią t

for
mę.

Jeśli zuchy ma

ją się czegoś dowiedzieć na nast

ępną zbiór

ę, będzie t

zwiad – zadanie międzyzbiór

we. P

odczas realizacji t

zadania zuchy ma

ją się samodzielnie do

wiedzieć czegoś od dor

osł
yc

rówieśnik

ów
, pójść gdzieś i coś zaobser

wo
w

ać. N

a nas
tępnej zbiór

ce będą opo

wiadać o tym, co zoba-

czy
ły

i poznał

y – złożą spra

wozdanie ze zwiadu.

Zanim wybier

zesz się z zuc

hami na zwiad

➤
idź zobaczyć sam miejsce, do kt

óre
go

chcesz zabr

ać gromadę, ab

yś

wiedział, na co należy zwrócić

uw
agę dzieci,

➤
jeśli ktoś ma opo

wiadać zuchom o tym miejscu, upr

zedź go, ab

y wiedział, do k

ogo będzie mówił

i co c

hciałb

yś, aby podkreślił w swojej wypowiedzi,

➤
pamię

j o spr

awdzeniu, jak możesz t

am dojechać, o kt

órej godzinie masz n

p. aut

obus,

➤
poinfor

muj rodzicó

w o planow

anej wypr

awie (cel, miejsce, godzina itp.).

Zwiad, kt

ór
y pr

gotujesz, powinien

➤
mieć jasno określony cel,

➤
b

yć ok

azją do rozwijania samodzielności zuchów

➤
uczy

ć pożyt

eczny

ch umiejętności (np. por

uszania się po drog

ach, k

tania z k

siążki t

elefo-

nicznej),

➤
pok

azyw

ać pos

wy ludzi godne naśladow

ania,

➤
dać możliwość zobr

azo
wania k

onkretnego problemu (np. zaniedbane miejsca pamięci narodo

ej).

powrocie pamię

j o podsumow

aniu zwiadu, ab

y utr

alić zdob

ą wiedzę i pr

zeży

cia.

WĘD

– spełnia ona wiele funk

cji wy

czy
ch: pr

zek
azujesz w niej zuchom infor

macje

o świecie, ludziach; uk

azujesz w niej wzor

y do naśladowania. Gaw

ęda ułatwia wprow

adzenie no

wyc

nor
m jeszcze nie funk

cjonując

h w g

romadzie, pobudza wyobr

aźnię, wprowadza nas

trój. Z g

awędy

powinno wynik

ać, co będziecie robić dalej na zbiór

ce.

Ga
węda t

pr
zew

ażnie opo

wiadanie. T

y opo

wiadasz zuc

hom hist

rię odpowiednią do t

ematu zbiór

ki.

To, w jaki sposób zuchy będą na nią r

eag
o

ać, zależy od t

go, jak będziesz opo

wiadać. Jeśli za

jmująco

i z pr

zekonaniem – zuchy będą w niej aktywnie uczestniczy

ć i słuchać z za

jęciem. Jeśli opowiadanie

będzie nudne i mało za

jmujące – szybko zauw

aży
sz oznaki znudzenia wśr

ód zuc

hów

. Ciek

awie opo-

wiadać jes

t bardzo tr

udno, ale ć

wiczenie czyni mis

za. P

amięt

aj o modulacji głosu, mimice tw

wykor

styw
aniu rekwizyt

ów
, ilus

acji itp. Jeśli będziesz wytr

wa
ły

i sy
st

ematyczn

y, na pewno s

taniesz się

wy
śmienitym g

ędziar

zem.

W naszej prac

y możemy wyróżnić aż siedem r

odzajów ga

➤
ga

węda klasyczna – wpr

owadza do treści c

yklu spra

wnościow

go, pok

azuje losy bohat

era or

cel, jaki mamy osiągnąć – na

jczęściej ją wyg

łaszam

➤
ga

węda sytuac

yjna – kró

tkie opowiadanie wpr

ow
adza

jące w kolejną for

mę,

➤
ga

węda r

ozmow

a – r

ozmowa z zuc

hami na t

emat zapropono

y lub wywołany w tr

cie zbiór

ki pr

zez zuchy

➤
ga

węda w

spólne opowiadanie, n

p. w

spólne opowiadanie treści k

siążki lub filmu,

➤
ga

węda scenar

iusz zbiór

ki – nar

racja pr

zeplat

ająca i łącząca poszczególne elementy zbiór

ki,

➤
ga

ęda gościa – może bar

dzo uatr

cyjnić zbiór

ę, ale pamięt

aj, ab

y w
cześniej por

ozmawiać

o treści oraz sposobie, w jaki g

ość powinien r

ozmawiać z zuchami,

➤
ga

ęda obr

zęd – ma podniosł

y nast

rój, wyk

styw

ana jes

t w w

ażn
yc

h dla g

romady chwilach,

➤
ga

ęda wykład – s

tosow

ana g

łównie, gdy tłumaczymy zuchom, jak ma

ją coś wyk

onać – należy ją

stosować jak najr

zadziej.

Nie za

sze dobr

ą for

mą ga

wędy będzie opowiadanie. Czasami w

to pr

zeczyt

ać fr

agment k

siążki,

obejr

zeć fr

agment f

ilmu, sk

oment

ować slajdy

, zdjęcia czy album. Ga

wędą będzie również odczyt

any

zez dr

użyno

we
go

list od bohat

a c
yklu.

PIOSENKA I PL

ĄS
– jedna z bardziej lubianyc

h for

m prac

y zarówno pr

zez zuc

, jak i dr

użyno-

wy
ch i pr

zyboczn

h. Musisz uw

ażać jednak

, żeby zbiór

ki nie b

yły

tylk

o śpiew

aniem i pląsaniem.

Piosenki i pląsy odgr

ywa
ją w

ażną rolę. R

ozwija

ją inw

encję twór

czą zuchów

, są upus

tem dla pr

zeży

i emocji, zaspok

aja

ją po

zebę zabawy

, wpł

yw
ają na umuzyk

alnienie, poczucie smaku ar

sty
cznego,

ćwiczą pamięć, uw

agę, wprowadza

ją nas

trój, int

egr
ują, są dobr

ym pr

zer
ywnikiem podczas zaba

chowej, pozwalają poznać o

tacza

jąc
y świat. Piosenki i pląsy są w

spaniał

ym odzwier

ciedleniem st

sunk

u zuc

hó
w do ot

acza

jącego je świat

a, pr

zyrody

, ludzi.

Piosenk

a jak

o element zbiór

ki uspok

oi zuchy po wy

czer

pującej zaba

wie, pląs jes

t w
spaniał

ym na-

ępcą majst

rki – rozgr

zeje zuchy

, gdy dzieci już sk

ończą popr

zednią pracę. Jakie piosenki będziecie

śpie

wać na zbiór

ce, zależy od aktualnie zdob

anej spr

awności. Dobr

ze dobr

any reper

tuar t

połowa

suk
cesu. Dr

uga połow

a t

stopień tr

udności piosenki. Nie może mieć ona zbyt sk

omplik

owanej linii

melody

cznej i słów

, w pr

zeciwn

ym r

azie nie będzie ona zb

yt chę

tnie śpiew

ana pr

zez zuchy a jej nauk

nie będzie spr

iała saty

ak
cji ani t

obie, ani zuc

hom.

Rodzaje piosenek

➤
spr
awnościow

e – wprowadzają zuchy w atmosferę spr

awnościo

wej zaba

wy i ak

centują jej t

emat,

➤
marszo

we – śpiewane w mar

szu, nada

ją się do rozr

uszania po ga

wędzie i pr

zed wymar

szem, n

na zwiad; marsz z piosenk

ą wzmacnia dy

yplinę,

➤
k

ominkowe – nast

rojo
we lub wesołe; nast

rój piosenki powinien b

yć dost

oso
w

any do klimatu

omink

a lub zbiór

ki,

➤
obr
zędow

– są dobr

ym rozpoczęciem i zak

ończeniem zbiórki; powinny b

yć śpie

wane pr

zy t
ak

ważny

ch sytuacjach, jak Obietnica Zuchowa czy nadanie gwiazdki.

Rodza

je pląsó

w zuc

howy

➤
pląs inscenizac

yjny – piosence t

war

szą pe

wne ges

, miny ilust

rujące treść piosenki,

➤
pląs t

aneczn

y – wszy

stkie zuchy t

ańczą, obo

wiązują pewne kroki, prost

igur

y t
aneczne,

➤
pląsy r

ytmiczne – piosence t

war

szy r

ch, kt

ór

y jest całk

owicie oder

wany od sensu piosenki,

uwydatnia r

ytm.

Zasady śpie

wania i pląsania

➤
nie dyktuj słów

➤
jeśli piosenk

a jest długa, to na zbiór

ce naucz jej fr

agmentu, czas uczenia nie powinien by

dłuższy niż 1

0–1

5 minut,

➤
zbiór

a t

nie est

rada, nie wymaga

j od zuc

hów

, b
y śpiewał

y jak „Ga

ęda”,

➤
śpiew

aj pr
zy k

ażdej ok

azji (st

aj się nie robić t

go jednak podczas forso

wnej wędrówki, na

mr
ozie, wiet

rze, w zak

zonym pomieszczeniu),

➤
czas śpie

ania nie po

winien pr

zekroczy

ć 1
0

minut (poza nielicznymi wyjątk

ami),

➤
stwór

z ok

azję do im

prowizowania, twor

zenia piosenek

, pląsó

➤
wyk

stuj ins

trumenty (t

akże t

obione pr

zez zuc

hy),

➤
nie oddziela

j słów od melodii,

➤
st

opień tr

udności piosenki nie może pr

zekr

aczać możliwości głoso

wy
ch dzieck

➤
tematyk

a piosenki nie może b

yć niezrozumiała dla zuchów

➤
zwr
óć uw

agę na właściwą pos

wę podczas śpiewu, na właściwy oddech, dyk

cję, ar

tykulację.

ZU
C

OWE ZN

AKI, ZWY

CZAJE, OBRZĘD

Y I T

AJEMNICE

– to coś, co s

tano
wi o pr

zynależ-

ności do ZHP a zar

azem świadczy o odrębności k

ażdej g

romady

. Wszy

stkie zuc

hy łączy mundur

, znaczek

zucha, oznaczenia spr

awności, gwiazdek i funk

cji szós

tkowe

go. Og

lądając mundur dowolnego zuc

jest
eśmy w st

anie powiedzieć, na jakim jes

t et

apie rozwoju „zuchowe

go – har

cerskiego”.

omias

t w
szy
stkie pozos

tałe oznaczenia na mundur

ze twojego zucha już najpr

awdopodobniej

będą dla nas t

ajemnicą. T

znaki i t

ajemnice danej gr

omady

. Zacznijm

y od nazwy gromady

. Jest w

esoła,

jemnicza, świadcząca o tym, jakimi c

hcą b

yć zuc

. T
y jak
o wódz g

romady po

winieneś pokierować

zuchami, ab

y t
a nazwa b

yła dwuczłono

wa (pr

zymiotnik i r

zeczownik) i o pozytywnym zabar

wieniu (np.

acowit

e pszczółki, Dzielni wojowie).

ajbar
dziej odróżnia gromady od siebie chus

gromady

. Można na niej umieścić dr

obny symbol

świadcząc

y o nazwie g

romady

. Gromada po

winna mieć t

eż sw

ą piosenk

ę i okr

zyk
. P
amięt

aj, żeb

odnosił

y się one do nazwy g

romady

Obr

zędami związanymi z pr

zebiegiem zbiór

ki są: r

ozpoczęcie, zakończenie, zawołanie do kręgu

rady
. Są one charakt

styczne dla danej g

romady i nie powinny się zb

yt częs

to zmieniać, gdyż wt

edy

aci się w

łaśnie t

odrębność i s

tałość, jakie cec

hują obr

zędowość.

Lis
ta

spra

i list

a obecności w

łączona do obr

zędowości ułatwi ci utr

zymanie por

ządku na zbiór

az uatr

cyjni nudne obowiązki.

Char

akt
er

czne dla gromady i związane z jej nazw

ą są t

eż: tot

em, kr

onik

a, pieczęć g

romady

arbiec, pac

holik i bank

. K
ażda z ty

ch r

zeczy może b

yć pod opiek

ą innego zucha.

tem

wizytów

a gr
omady

. N
a nim mogą by

ć oznaczane święt

a gromady

, jej w

ażne spr

Kr
onik

obr

az życia

gromady

. Wpisu może dok

onywać kronik

z gromady albo osob

y pr

zez niego o t

poproszone.

Pie-

częcią g

romady

znakujecie w

szy
stkie w

ażne pisma wy

odzące od g

romady do rodzicó

, szk
oł

huf
ca. W

sk
arbcu

jest miejsce na symbole gromady jak i na mat

iał

y, kt
óre będą po

zebne podczas

zbiórek

. Zmieszczą się na pewno t

akże rekwizyty do gier i zaba

. P

holik

to dyr

ent ży

cia zuchow

go na zbiór

ce. T

nim uciszasz w

szy
stkie zuchy

, pr
o

wok

ujesz do śpie

wu czy zwr

acasz na siebie uw

agę.

Znaki, jakie będziesz wyk

on
yw

ał pacholikiem, powinny b

yć zuchom dobr

ze znane i dosy

ć częs

to wy

ywane. Może on pomóc t

akże pr

zy zacho

aniu por

ządku w Kręgu R

ady
, pr
zy pr

zyjmowaniu zucha

do g

romady czy nadawaniu k

olejnej gwiazdki.

Bank

miejsce pr

zechowywany

ch składek zuchów na

rzecz g

romady

. P
amięt

aj o dwóch r

zeczach – o obowiązku odprowadzania składek do komendy huf

az o e

widencjono

aniu w

szy
stkich wpłat dzieci.

Mówiąc o zuchow

ej obr

zędo

wości, nie można pominąć zuchowego apelu. Jes

t t

chyba na

jbar

dziej

jemny obr

zęd zuchow

y. N
a pe
wno pr

awdziwy zuc

howy apel jest niezrozumiał

y dla „niewt

ajemni-

czony

ch”. K

ażda gromada us

tala swój własny r

ytuał apelowy

. Odb

ywa się on w uroczy

styc

h momen-

zbiórek

, biw

aków or

az k

ażdego dnia na k

olonii zuc

ho
wej. Jego celem jes

t spr

awdzenie liczebno-

ści zuc

hó
w i og

łoszenie w

ażny

ch spr

MAJS

TERKA

– jest wyk

onaniem jakiegoś po

zebnego na zbiór

ce pr

zedmio

tu. Dlat

go zadbaj

o t
o, ab

y zaw

sze b

yła wyk

ana i nie b

yła pr

zepr

ow
adzana dla „zabicia czasu” Ma

jst

rki st
osuje się

na zbiór

ach ponieważ:

➤
uczą zna

jdywania r

adości w pożyt

ecznym działaniu,

➤
wyr
abia

ją zręczność i umiejętności pr

akty

czne,

➤
k

szt
ałtują wyczucie est

czne,

➤
uczą solidności pr

➤
ćwiczą w

spółdziałanie w zespole,

➤
uczą kor

ania z nar

zędzi.

W tr

cie pr

zeprowadzania ma

jst

ek musisz pamięt

ać o tr

akt
owaniu zuchów indywidualnie i pr

dzielaniu im zadań zgodnie z ich możliwościami. Zacznij od ma

jst

rek pr

ch i st

ale zwięk

szaj tr

udność,

stosuj różne mat

iał

y i t
echniki. Zanim rozpoczniesz ma

jst

kow
ać, pozwól się zuchom wy

szaleć. P

amię-

j, że na

wet pr

zy wyko

ywaniu wielkiej majst

rki czas twor

zenia pr

zez zucha pojedynczego elementu

nie powinien pr

zekraczać 20 minut. Pr

aca t

a nie może b

yć w żadnym wypadk

u mono

tonna, a jeśli

wyk

onanie czegoś za

jmuje więcej czasu i widzisz znudzenie zuc

hów

, pr
zer
wij ją krótk

ą zaba

ą lub pląsem.

ystuj na zbiór

ach różne rodzaje ma

jst

, np. ma

ę minutk

ę (łatw

a i szybk

a do wykona-

nia,

np. or

igami), pr

zyr
ządzanie jedzenia, twor

zenie rekwizytów

, str
ojów do dalszej zaba

wy czy dek

acji.

Używa

j do pr

y różny

ch mat

eriałów (n

p. k

tonó
w

, plast

eliny

, pudełek

, drewna, darów natur

y).

amięt

aj, ab

y podczas prac

y zachować zasady bezpieczeńs

tw
a (odpowiednie nar

zędzia), właściwej

ganizacji pr

y (e

entualny podział na zespoł

y, w

łaściw

a ilość mat

iałó

w itp.).

ZU
C

OWY TEA

TR
– jes

t dosk

onałą for

mą do pr

y z zuchami. Głó

wnymi celami st

oso
w

ania

for
m t
eatr

alnyc

h w g

romadzie są:

➤
k

szt
ałt
ow
anie samodzielności i samor

ządności,

➤
rozwijanie wyobr

aźni, pomy

słowości i inicjatywy

➤
ćwiczenie pamięci, dyk

cji, pł

ynności r

, gracji,

➤
zgranie zespołu i nauk

a w
spółpr

y, rezy

gnacji z własn

h zachcianek na r

zecz og

ólnego efektu,

➤
dos
ta

rczenie bezpośr

edniego doświadczenia uzupełnia

jącego suchą infor

mację,

➤
w

czucie się w uczucia i my

śli inny

ch osób,

➤
nauk

a wyr

ażania uczuć,

➤
rozwiązywanie w

wnętr

h k
onf
likt
ów zespołu,

➤
pr

tow

anie do tr

udnej sytuacji, kt

ór

a może zdar

ć się w życiu,

➤
zas
tano
wienie nad problemem mor

aln
ym,

➤
próba zrozumienia sytuacji, w jakiej znaleźli się kiedy

ś inni,

➤
zmuszanie do niek

onw

encjonalnego my

ślenia,

➤
wprow

adzenie do zaba

wy
, dy

skusji...

Zuc

ho
wą zaba

wę w teatr możemy podzielić na:

atr samor

odny

– zucho

a zaba

wa w inscenizację.

Zuc

hy same dec

ydują o k

szt
ałcie scenki – scenar

iuszu, podziale ról, us

taleniu, kt

o co i jak będzie

robił, e

entualnie mówił, nie pr

zepr

owadza się dług

ał

h prób, zuchy nie ć

wiczą ról, nie uczą się

na pamięć t

stów
.

Wielki t

eatr zuc

ho
wy
– pra

wdziwe pr

zeds

wienie pr

towyw

ane pr

zez zuchy

, zwykle podczas

zdob

ania spr

awności „akt

ora” lub na fes

tiw
al na k

olonii.

ymaga pr

zygo

ań i prób pr

zez kilk

a zbiórek

, zuchy uczą się odczytyw

ać (t

eatr lalek

, cieni) lub

rec
ytow
ać t

sty (t

eatr akt

orski), or

ganizow

any jest całą gr

omadą, używ

amy pr

awdziwyc

h, pr

zygo

anyc
h

pr
zez zuchy rekwizyt

ów
, dek

acji i k

stiumó

w lub lalek

. T
eatr

u lalk

owy lub cieni po

winien

yć zor

ganizowany dla widowni spoza gromady

, r

eży
serem jes

t dr
użynowy lub pr

zyboczn

amię

jmy
, że t

st sztuki jes

t nośnikiem infor

macji i w

tości. P

winniśmy się tym kierować pr

wybor

ze scenar

iusza.

POŻY

TECZNE PRA

CE
– pr

ace na r

zecz inny

ch. T
a for
ma ma olbr

zymie znaczenie wy

chowa

cze,

jes
t pewneg

o r
odza

ju wpr

adzeniem do har

cerskiej służb

Rodzaje pożytecznyc

prac:

➤
element c

yklu spr

awnościow

go; wt

edy pożyt

eczne pr

ace pomaga

ją zuc

hom zdob

yć

spr
awność,

np. pospr

ząt
anie placu zabaw w c

yklu „Niewidzialna ręk

a”;

➤
wynik

ające z po

zeby śr

odo

wisk

a, w kt

ór

ym działa gromada, n

p. praca na r

zecz szk

oł

y, osiedla;

➤
domow

e – jak

o realizacja zadań na spr

awności indywidualne i gwiazdki, n

p. zmywanie naczyń

zy spra

wności „k

uchcik

a”;

➤
„pr
zy ok

azji” lub „po drodze” – podejmowane w tr

ak
cie innyc

h za

jęć, np. spr

ząt
anie ścieżki,

któr

ą podąża gromada na zwiadzie.

Zasady

, któr

ymi należy się kiero

wać stosując t

rmę prac

➤
pożyt

eczne pr

ace muszą b

yć dos

tosowane do wiek

u zuc

hów

, do ich możliwości;

➤
zuchy łatwo męczą się, nudzą – dlat

o pożyt

eczne pr

ace powinny by

ć element

em zbiór

wa
jąc
ym do 20 minut;

➤
zuchy muszą znać cel pr

y, wiedzieć, dlaczego wykon

ywana pr

aca jest pot

rzebna;

➤
zuchy same muszą podjąć dec

yzję o wyk

onyw

aniu pożytecznej pr

➤
nie można zmuszać zuc

hó
w do wyk

onyw

ania pożyt

ecznej prac

y, podczas gdy one chcą się ba

wić;

można jedynie sug

ać lub podpowiadać;

➤
k

ażdy zuch musi coś zrobić;

➤
zuchy powinny mieć możliwość wyk

azania własnej inicjatywy;

➤
k

ażda pr

aca po

winna b

yć doprowadzona do k

ńca;

➤
dobr

ze b

yłob
y, ab
y kt

oś – oprócz oczywiście dr

użynow

ego – docenił pr

acę zuchó

, pochw

alił je.

GR
Y I ĆWICZENIA

– gr

a jest r

alizacją, ma ściśle ust

alone zasady pr

zebiegu i wy

łonienia zwy

cięzcó

, określony czas tr

wania lub moment zak

ończenia. Ćwiczenie jes

t zwykle f

izy
czną lub int

elek-

tualną for

mą uspr

awniania swoic

h umieję

tności.

Zasady org

anizo

wania zuc

ho
wyc

gier i ć

wiczeń

Zasada rozumienia pr

zepisów

. Wszy

stkie zuchy bior

ące udział w gr

ze powinny znać i rozumieć

zepisy

Zasada bezwzględnego pr

zes
tr

zegania pr

awideł gr

➤
liczy się tylk

o uczciwe zwy

cięs

two,

➤
szanse w

szy
stkich muszą b

yć równe,

➤
szlache

tnie jes

t ust

ępować w spor

ze,

➤
obr
ażanie się nie pr

stoi,

➤
jeśli w

alczy gr

upa, t

ażdy daje z siebie w

szy
stko,

➤
nieeleganck

jes
t naigr

ać się z pr

zegr

anyc
h

➤
tr

zeba umieć i pr

zegr

ać, i wygrać.

Zasada s

topniowania tr

udności.

Zasada równomiernego rozkładu zwycięs

. T
ak tr

zeba dobier

ać k

onkur

encje, b

y k

ażdy miał

szansę kiedy

ś wy

grać.

Zasada os

trożności w st

oso
w

aniu w

spółzawodnictw

a. Nie dla zwy

cięstw bier

ze się udział w g

rach,

ale dla zaba

wy
.

Zasada higieny i bezpieczeńs

tw
a. T

rzeba za

sze dobierać g

ry do miejsca, w kt

ór

h ma

ją się

odb

yw
ać. K

ażda g

ra i ć

wiczenie muszą za

sze b

yć spr

awdzone pod k

ąt

em e

entualny

zag

ro-

żeń pr

zy ich pr

zepro

adzaniu. Ilość, tr

udność, spec

a gier i ć

wiczeń zależy od t

go, jakie

mamy zuchy

Pr
zykłady r

odzajów gier i ć

wiczeń

➤
ru

cho

we, gr

a – w

alk
a wężów i ćwiczenie – sk

ok w dal.

➤
k

ominkowe, g

ra planszo

a st

tegiczna i ćwiczenie – co t

za pr

zedmio

t w wor

➤
logiczne, gr

y – tur

niej szacho

wy i ć

wiczenie – t

ang

ram.

➤
te

renowe, gr

y – dw

a mos

ty i ćwiczenie – mapa do sk

arbów

ajlepiej jest, gdy pr

zeć
wiczy

sz na

jpier

umiejętności będące później po

zebne w g

rach. P

ozwoli

ci t
o

zor

ient

ow
ać się, jak spra

wne są zuchy

Co należy ć

wiczy

➤
re

flek
s – łapki,

➤
zr

ęczność – łowimy r

yby na magnes,

➤
spr
awność – r

zut oszczepem,

➤
by

rość – zagubiony guzik

➤
słuch – co to za dźwięk

➤
w

– gdzie mieszk

a w
anilio

a wr
óżk
a,

➤
smak – co t

za war

zywo,

➤
do
tyk – co mam w plecak

➤
umy

sł – zagadki sf

ink
sa.

awie k

ażde ćwiczenie można pr

zerobić na grę i pr

awię k

ażdą g

rę można r

ozłożyć na ser

ię ćwiczeń.

W dobor

ze f

, kt
óre chcesz podczas danej zbiór

ki wyk

ać, powinieneś kierować się

pod-

owymi kr

riami: skuteczności

(czy dzięki t

j for

mie osiągniesz cel zbiór

ki, czy jest odpo-

wiednia do treści, jak

ą c
hcesz pr

zek
azać),

atrak

cyjności

(czy jes

t właściw

a do wieku i możliwości

zuc
hó
w

, czy zaspokoi ich pot

rzeby),

różnor

odności

(czy pr

zeplat

ają się for

y o r
óżn
ym poziomie

aktywności, czy jes

t czymś nowym dla zuchów),

realności

(czy w

unki ar

chit

ektoniczne, atmosfer

ycz-

ne, mat

rialne itp. pozwolą ci ją zast

osować).

Zapamię

➤
st

aj się wykor

styw

ać w swojej pr

y jak na

jwięcej for

m pr

y, im więk

sza będzie ich r

żno-

rodność, tym zuchy c

ętniej będą pr

chodzić na zbiór

ki;

➤
prakty

cznie k

ażda zbiór

a powinna za

wier

ać w sobie co na

jmniej kilk

a z podany

ch wyżej form

➤
w

ażna jest celowość st

oso
w

anyc
h

for
m pr

y – im lepiej będą one dobrane do potr

zeb zbiór

ki,

tym pełniejsze szanse na osiągnięcie celów wyc

czy
ch

olonia zuchowa

Czy w

to or

ganizo

wać k

olonię zucho

ą? Oczywiście, że t

ak! Jadąc ze swoimi zuc

hami na k

olonię

skujesz ty

le czasu na pr

acę wyc

czą ze swoimi podopieczn

ymi, ile miałb

yś

prow

adząc gromadę

zez tr

, czt

y lat

a. Jeśli więc chcesz w pełni wyk

ać swoje możliwości wy

cze, post

się, b

y twoje zuc

hy wyjechał

y na kolonię.

olonia po

winna b

yć k
ontynuacją całorocznej pr

y gr
omady

. Będzie t

świe

y spr

awdzian two-

ich umiejętności or

ganizac

yjn
yc

h i programowy

ch. T

woje zuchy będą miał

y nat

omias

t możliwość pr

ze-

ży

cia w

spaniałej pr

gody i pr

zede w

szy
stkim spr

awdzenia swojej samodzielności.

Kolonia zuc

a różni się od inn

h wyjazdó

w dla dzieci. K

odek

sem post

ępo

ania, t

ak jak

w gromadzie w ciągu rok

harcer

skieg

o, jest Pr

awo Zuc

ha.

odczas k

olonii zuchy uczą się samodzielności, samor

ządności, dy

ypliny

, por

ządku, rozwijają swoje

zaint

reso

wania, wzmacnia

ją k

ondy

cję f

izy
czną, zdobyw

ają pożyt

eczne umiejętności. Uczą się t

akże

spółży

cia z innymi, prac

y w gr

upie, współdec

ydow

ania o spr

ach kolonii. Ma

ją niezas

tąpioną ok

zję, b

y nauczy

ć się szanowania pr

inny

ch osób, liczenia się z ic

h potr

zebami.

ajlepiej, b

y na kolonię wyjeżdżała cała gromada, jednak nie za

wsze jes

t t

możliwe. Częs

to się

zdar

za, że na w

spólną k

olonię jedzie kilk

a gromad. K

omendant

em k

olonii powinien b

yć wt

edy na

bardziej doświadczony dr

użynowy

awo or

ganizowania k

olonii zuc

how

ej mają gromady zuc

how

e, namiestnictw

a zuchow

e i har

cer-

skie k

omendy

. Samodzielnie prowadzić k

olonię zuchową może ty

o pełnoletni instr

ukt
or zuchow

w st

opniu podhar

cmis

za, posiadając

y doświadczenie w prac

y z zuc

hami i or

ganizo

waniu k

olonii or

spełnia

jąc
y wymagania for

malne, wynik

ające z pr

zepisó

w pańs

two

wyc

tow

anie do k

olonii na

jlepiej zacznij w

czesną wiosną. Zas

tanó
w się nad miejscem, t

rminem

i programem k

olonii. Określ wraz z k

adr
ą, jakie k

ażdy z w

as będzie miał obowiązki na k

olonii. T

pozwoli uniknąć ewentualny

ch problemó

. Pr
zemy

ślcie, gdzie c

hcecie wyjechać z zuchami. Im k

tniejsze miejsce wybier

zecie, tym lepiej uda się k

olonia. Szuk

ając miejscam, zwr

óćcie uw

agę na t

y dzieci miał

y możliwość odpocząć od codzienności, by miejscowość była ciek

a tur

cznie

i krajobr

azo
wo, by obiekt by

ł bezpieczny (w

łaściwy budynek

, miejsce do zabawy

, łatwy kont

akt

z pogo

towiem, policją, st

rażą pożar

ną).

olonia po

winna by

ć zor

ganizo

wana w budynk

u albo w domk

ach. Pr

zede w

szy
stkim jest t

ozwiąza-

nie lepsze niż w namio

tach ze wzg

lędó

w opiek

uńczy

ch. Dzieci częst

się pr

zeziębia

ją, tr

udniej im utr

mać higienę obozując pod namiot

ami. Częs

eż dzieci w tym wiek

u boją się ciemności. Or

ganizowanie

olonii w budynk

ach jes

t t

eż ważne ze względó

w me

tody

czn
ych. Jeśli pr

aca k

olonii nie będzie się różnić

od pr

y obozu har

cerskieg

o, niektóre zuchy nie będą widział

y powodu, b

y zost

ać har

cer
zami.

Rozkład dnia k

olonii odpowiada t

wi zbiór

ki zuchow

ej – po

wit
anie dnia, gr

y i zabaw

y, za
jęcia,

podsumow

anie dnia, pożegnanie dnia. N

a k

olonii wyk

stuje się w

szy
stkie możliwe for

my pr

Wszy

stkie kolonijne dni splat

a jedna f

abuła, któr

ej podpor

ządk

ane są zdob

ywane pr

zez zuchy spraw

ności, wy

str

ój kolonii, jej obr

zędowość.

Planując pr

ogram k

olonii pr

towujecie go t

, jak plan prac

y na rok har

cerski. P

winniście w nim

opisać g

romadę, co po

afią już w

asze zuc

y, a czeg

o jeszcze powinny się nauczy

ć. N

tępnie ust

alcie, co

cecie zmienić w w

aszy

ch zuchach podczas k

olonii i jak chcecie to zrobić – dobier

zcie właściwe spr

ności zespołowe i indywidualne, kt

óre będą rozwijać pożądane cec

hy w zuc

hach; pamięt

ajcie o pr

z gwiazdk

ami. Zas

tanó
w

cie się nad f

abułą całej k

olonii. Obr

zędowość powinna zaint

esować dzieci

i zawier

ać elementy wyc

cze. Progr

am k

lonii po

winien b

yć t
ak pr

zemy

ślan

y, ab
y dzieci uczył

y się

wy
ch umieję

tności, rozwijał

y inicjatywę, k

szt
ałt
o

ał

y osobowość, ró

wnocześnie zapewnia

jąc ok

azję

do dobr

ej zaba

wy i aktywneg

o wypoczynku. P

amięt

ajcie, b

y zaplano

wać par

ę dni za

jęć (najlepiej do

ażdego c

yklu) na dni deszczowe. Bez względu na pogodę zuchy nie mogą się nudzić!

ybier

ając c

ykle spr

awnościo

we, musisz pamięt

ać o tym, żeb

y czas zdobyw

ania w

szy
stkic

h spr

awno-

ści b

ył mniej więcej t

aki sam. N

ajlepiej, b

y jeden c

ykl spr

awnościowy tr

wał 5-7 dni k

olonijny

ch.

olonia zuc

howa jes

t w
spaniał

ym miejscem dla realizacji spr

awności indywidualnyc

h. W tym celu na-

leży pr

zeznaczy

ć czas na samodzielne za

jęcia zuchów w ciągu dnia, w czasie kt

ór

h będą realizow

ał

zadania wybr

anyc

h prog

ramów spr

awności indywidualny

ch (np. na dr

ugiej godzinie ciszy poobied-

niej). Dec

yzje o pr

zyznaniu zuc

hom zarówno spr

awności zespołow

ej, jak i indywidualnej podejmowa-

ne są w Kr

ęgu R

ady
.

Dobr

ze pr

zygo

wana i pr

zeprowadzona k

olonia spr

awi w

am wielk

ą saty

ak
cję a zuchy zachwy

co-

ne pob

em zachęcą swoich k

olegów do w

ąpienia do w

aszej gromady

. P
amię

j o tym, że podczas

olonii sami możecie r

ealizować zadania swoich prób na s

topnie har

cerskie i ins

ukt
orskie.

Zapamię

➤
k

olonia zuc

howa t

nieodłączna część zuchowania, naturalna k

ontynuacja pr

y r

ocznej groma-

, możesz zor

ganizow

ać ją sam, z inną g

romadą, namiestnictwem;

➤
k

olonia zucho

a po
winna b

yć zor

ganizowana w budynk

u albo w domk

ach; jeśli or

ganizujecie ją

pod namio

tami, pamię

jcie o zape

wnieniu zuchom war

unk

ów zgodn

h z inst

cjami HAL;

➤
im w

cześniej zaczniecie pr

ace nad programem k

olonii (wykonując więk

szość r

ekwizyt

ów czy

zdobnictw

a), tym więcej czasu będziecie mogli poświęcić zuchom podczas jej tr

ania;

➤
dzień k

olonijny t

jedna zbiór

a zuc
ho
w

a, podczas kolonii możecie zdob

yć

2 albo 3 spra

wności

zespołowe (w zależności od czasu tr

wania k

olonii);

➤
podczas k

olonii nie zapomina

jcie o zdob

yw
aniu pr

zez zuchy spr

awności indywidualny

ch i realizo-

aniu zadań na gwiazdki or

az o r

ealizacji pr

zez w

as zadań na s

topnie har

cerskie i instr

ukt
or

skie.

Jak pracować w gromadzie zuchowej z sześciolatkami?

Zgodnie ze zmianami w sy

emie metody

cznym ZHP od wr

ześnia 2003 ro

członk

ami gromad zu-

h będą dzieci w wiek

u 6–1

0 lat (uczniowie klas 0–3). Obniża się nam wiek zuc

hó
w

. Oznacza t

że gromady zuc

how

e będą mogł

y b

yć zakładane już w zerów

ce. Nie jest t

spra

a łatwa i tr

zeba się do

go odpo

wiednio pr

tow

ać. N

a pe
wno należy r

ozpocząć od rozmo

wy z dyrekt

orem pr

zedszk

ola

bądź szk

oł

y. Zdec

ydowanie na lepsze efekty t

akich r

ozmów może liczy

ć nauczy

ciel – jedno jes

t pe

wne –

musi t

yć osoba dorosła. N

ależy się r

wnież zas

tanowić, czy w ogóle chcecie zakładać gromadę

w pr

zedszkolu, jakie są w t

ej sytuacji „plusy i minusy”. Za

jęcia w pr

zedszk

olu mog

ą odb

ać się w tr

cie

codzienn

h za

jęć pr

zedszkolak

ów – o ile będziecie mieli t

akie możliwości. Można liczyć na ogromną

pomoc mat

ek
, kt
óre nie pracują, a codziennie pr

zypr

ow
adza

ją dzieci do pr

zedszkola. Minusem może by

fakt, że dzieci po opuszczeniu pr

zedszkola mog

ą tr
af

ić do różny

ch szk

ół – a co za tym idzie – do różn

ych

omad. W

czas istnieje zag

rożenie, że g

romada się rozpadnie a zuchy mogą b

yć nar

ażone na po

wt
ór

kę

„miesiąca z Pra

em Zucha” w nowej gr

omadzie. Nat

mias

t w pr

zypadk

u zer

ówki w szk

ole dzieci pozo-

aną w t

ej samej szk

ole, jedynie mogą tr

ić do różn

h klas. W

ięc powt

ór

zmy p

anie: Czy zakładać

omady w zer

ów
ce? – T

ak! Gdyż jes

teśmy pozytywnie nas

wieni do świat

a i wiemy

, że naw

et jeżeli

zuchy odejdą z g

romady

, t

pr
zyjdą now

e, a nasze zuchy

, kt
óre pr

zejdą do innych gromad, na pe

wno

traf
ią na odpowiedzialnego dr

użyno

weg

o, kt

ór

y pos

się, ab

y nasz zuch, kt

ór

y zdob

ył pier

szą gwiazd-

kę, na pr

zykład zost

ał szós

wym. P

oza tym i t

ak więk

szość dzieci z w

aszej gromady zna

jdzie się w t

samej szk

ole. A t

raz na

ażniejsze – zuchy sześciolatki ma

ją jeszcze mało obowiązków

, dużo czasu –

dokładnie na ty

le, żeby połknąć „bak

la” zuc

ho
w

ania i utr

zymać g

na
wet, kiedy nadejdą „ciężkie

czasy” i tr

zeba będzie się uczyć i robić wiele r

zeczy

, na kt

óre b

yć

może

nie będą miał

y ocho

. N
o

i jeszcze

bardzo is

tna spr

a – żeb

y zuc

h mógł pr

zejść całą dr

og
ę zuchowania od swojeg

o znaczk

a zucha aż po

zecią gwiazdk

ę (bo pr

zecież te

bardzo chcemy), powinien rozpocząć swoją „k

ierę zuchową” od

zeró

wki. W

ięc dr

uhno dr

użyno

a, dr

uhu dr

użynowy – do zer

ówki czas r

uszyć!

Wszy

y już wiemy

, jak pr

acuje się z dziećmi siedmio-, ośmio- czy dziewięcioletnimi. Czym więc różni

się od nich sześciolat

ek?

Jes
t on „no

wy” w środowisku szk

olnym. Nie po

traf

i jeszcze w

spółpracować w gr

upie, nie po

traf

panować nad emocjami (czasem są one nieadekw

atne do zaistniałej sytuacji), nie posiada podst

awo-

wej wiedzy szk

olnej, kt

ór

ą wyk

stujemy w prac

y z g

romadą. Co t

dla nas oznacza?

Planując pr

acę gr

omady zuchow

ej musimy pamię

tać, ab

y stosow

ać t

akie for

my pr

y, kt
óre pozwolą

różnico

ać poziom – t

znaczy

, ab

y młodsze zuchy miał

y do wykonania łatwiejsze zadania, niewymag

jące czyt

ania, pisania, sk

omplik

owanego wy

cinania czy pre

cyzji. Musimy bardzo indywidualizo

ać pr

acę

zuc
hó
w i pamięt

ać o s

topniow

aniu tr

udności, ab

miał

y mo

żliwość ciąg

łego

rozwoju. Zer

wicze

mają jeszcze problem ze sk

oncentrow

aniem się, szybk

o się rozpr

asza

ją, „gubią my

śli” – st

ajcie się więc

sze spr

awdzać, czy zrozumiał

y treść ga

ędy
, polecenie, zasady g

, ab
y podczas dalszy

ch zajęć gromady

nie s

ły na uboczu i nie b

yły

bier

nymi obser

wat
o

rami lub tylk

o naślado

cami.

ażne będzie również motywo

wanie ich do zdob

ywania spr

awności indywidualn

h i naprow

adza-

nie ic

h na wybór na

łaściw

szy
ch do ic

h wiedzy i możliwości (np. „lalk

z”, „śpiewak”), a jeszcze

ażniejsze – czuw

anie nad wykon

ywaniem pr

zez nich zadań. Sześciolatki nie ma

ją zb

yt wielu obo

wiąz-

, nie muszą „o niczym” pamięt

ać – bardzo szybk

o zapomina

ją również, że rozpoczęł

y zdob

ywać

spr
awność czy gwiazdk

ę i miał

y coś wyk

onać, pr

zynieść na zbiór

ę. Pr

tuj dla nich k

ty spr

awności,

na kt

ór

h będą zaznaczać, co wyk

onał

y (pamięt

aj jednak

, by zr

obić je w atrak

cyjn
y sposób i umieścić

na nic

h jak na

jmniej t

stu – lit

y zerówk

wicze pozna

ją pr

zez cał

y r
ok i prost

wyr

azy składa

ją

dopier

o w lutym-mar

cu!). Niech zna

jdzie się na k

cie spr

awności dużo miejsca na dor

wyw

anie,

zaznaczanie i k

olorowanie. Bardzo w

ażna jest t

akże w

spółpr

aca z rodzicami or

az infor

mowanie ich

o tym, że dziec

rozpoczęło zdob

ywanie spr

awności i ma t

akie a t

akie zadania. R

odzice mog

ą w
am

wiele pomóc w pr

y z g

romadą, a f

akt, że będą „na bieżąco” infor

mo
w

ani o waszy

poczynaniach

uspok

oi ich sk

ołat

ane ner

wy – pr

zecież oddali w

am swoje maleńs

tw
a, które do

tąd by

ły

pod ic

wyłączną opiek

ą. P

amięt

ajcie o poziomie zadań, dost

osowyw

aniu wymag

ań do wieku i możliwości

zuc
hó
w – t

o, co dla siedmiolatk

a jes

t czymś banaln

ym, dla zucha sześcioletniego, szczególnie w pier

szej połowie r

ku szk

olnego, może b

yć wielkim wyzw

aniem (n

p. podpisyw

anie się, nauczenie się

sznurow

ania obuwia, umiejętność odczyt

ania godziny z zegar

a czy nauczenie się nazw dni ty

godnia).

odkreśla

j zaw

sze w

tość k

ażdeg

o zucha jak

o jednostki, ucz pok

on
ywania tr

udności i zauw

aża
j naw

małe pos

tęp
y, minimalne kr

oki, kt

óre uczyni.

Sześciolatki mają t

eż wiele zalet. Są bar

dzo ambitne, chętnie się w

szy
stkieg

uczą, angażują w ży

cie

gromady

, w
szy
stk
o

im się podoba, jes

t dla nic

now

e. Są bar

dzo ciek

e świat

a. St

si k
oledzy są czymś

ażnym a dr

użynowy t

dla nic

h wielki aut

et. Stw

za t
o

możliwość rozwoju społeczneg

o g
roma-

. St
arszym zuchom można „dać pod opiek

ę” maluchy

, ab

y wpr

ow
adzał

y je w życie gromady

. W t

sposób, k

ażdy poczuje się doceniony – „maluch”, bo ma k

ogoś, kt

o mu pomoże i będzie się mógł

pochw

alić w klasie, że ma s

tarszego k

olegę, a „s

rszy”, że zost

ał docenion

y i coś w g

romadzie znaczy

że dr

użyno

wy g

docenił i zobaczył w nim osobę odpowiedzialną.

„Maluchom” po

zebna jes

t do działania inspir

acja (propozy

cje zaba

, sposobu wyk

onania prac

y),

órą możesz dawać im zar

wno ty

, jak i s

tar

sze zuc

Dzieci w tym wieku uczą się podpatr

ując środo

wisk

o, w kt

ór

ym pr

zebyw

ają. Bar

dzo łatwo więc

wejdą w g

romadę i pr

zyjmą wszy

stkie elementy obr

zędowe jako w

łasne.

Sześciolatki szybk

o się w

szy
stkiego uczą i widać ich rozwój – a t

o, drogi dr

użynowy

, da ci olbr

zymią

saty

ak
cję, gdy na bieżąco będziesz widział efekty swojej pr

Zapamię

➤
pr

aca z sześciolatk

ami będzie tr

udna, ale i saty

sfak

cjonująca;

➤
różnicuj for

my pr

y t
ak

, ab
y na

jmłodsze zuchy mogł

y bez problemów uczestniczy

ć w zbiór

ach

gromady;

➤
zadania dla sześciolatk

ów powinny by

ć łatw

e do zr

ozumienia i na odpo

wiednim dla nich pozio-

mie tr

udności;

➤
możesz liczy

ć na pomoc r

odziców na

jmłodszy

ch zuchów

, oni t

eż bar

dzo chętnie będą pomag

ać

swoim dzieciom pr

zy realizacji zadań.

Metodyka zuchowa a harcerska

Wszy

stk
o

ma swoje miejsce i odpo

wiedni czas. Z biegiem lat zmieniają się nasze zaint

reso
w

ania,

mar

zenia i pot

rzeby… W ży

ciu k

ażdego jes

t czas na zaba

wę, g

rę, poszukiw

anie i służbę. Jest

eśmy

w dobrej sytuacji, ponie

waż jak

o członk

owie ZHP możemy k

tać z t

go, co ofer

uje nam Związek

A jest z czego k

tać…

Dzięki podziałowi na me

todyki zucho

ą, har

cersk

ą, st

arszohar

cersk

ą i wędrowniczą oraz pr

opono-

wanymi pr

zez nie for

mami pr

y, dos
tosowanymi do odpo

wiednic

h gr

up wiekowy

ch naszy

wy
cho-

wank

ów
, możem

y zaspok

oić potr

zeb
y dzieci i młodzieży

, zgodnie z ic

h r
ozwojem psyc

hof
izy
cznym.

iesz, czym jes

t met

odyk

a zuchowa. Nies

, częst

zdar

za się, że dr

użynowi zuc

howi wyk

stują

elementy met

odyki har

cerskiej. Ob

ydwie me

todyki dopasowane są do daneg

o et

apu rozwoju psy

cho-

fizy
cznego. Odpowiednio dobr

ane elementy metodyk wy

chodzą napr

zeciw zapot

rzebo

aniu dzieci

w danym pr

zedziale wiek

wym na zabaw

ę, ć
wiczenia, grę. W

ażne jes

t, ab

y dos

rczy
ć zuchom i har

ce-

rzom wr

ażeń odpowiednich i pr

zeznaczon

h dla ich wiek

Prowadząc g

romadę zuchową chcesz zapewnić dzieciom jak na

jwięcej atr

cyjn
yc

h za

jęć, t

ak ab

ętnie i sy

ematycznie pr

chodził

y i uczestniczył

y w zbiór

ach. A

trak
cyjn
yc

h for

m szuk

aj w
śród tyc

zeznaczony

ch dla dzieci w wieku 6–1

0 lat. Dobr

ze dobrana i pr

zepr

ow
adzona zaba

a, ćwiczenie,

piosenk

e, t
eatr zape

wnią suk

ces t

bie i twojej gr

omadzie. Oczywiście, po jakimś czasie zuchy będą nale-

ły

i upierał

y się, że są już na tyle dorosłe, że mog

ą trochę pohar

cować i dla nic

h są nocne alar

my
,

ognisk

a i w

. T

naturalna ciek

awość świat

a i oczekiw

anie nowości powoduje, iż zuchy domaga

ją się

czegoś, co wydaje im się atra

cyjne, po prostu inne od t

go, co robił

y dot

ychczas. T

dla ciebie znak

, że

twoje zuchy dorosł

y i czas popatr

zeć na nie inaczej. Co r

obić? Nie wy

czy wt

edy wytłumaczy

ć, że

zyjdzie na t

odpowiedni czas, gdy będą w dr

użynie har

cer
skiej. T

woim zadaniem w t

akim momencie

jes
t zapropono

anie spr

awności o wyższej tr

udności, odpo

wiednie dopaso

wanie zadań realizując

wymagania na spr

awności indywidualne or

az posługiwanie się w atr

cyjn
y sposób dos

tępnymi for

mami

y. Duże znaczenie ma r

wnież tut

aj zakr

es po

wier

zony

ch zuc

hom obowiązków i zadań, np. funk

cja

szós
tk

ow
eg

o czy kronik

za gromady

. Nie zapomina

j t

akże o zdob

ywaniu pr

zez zuchy tr

zeciej gwiazdki –

zuc
ha g

ospodar

neg
o. Pr

zecież, ab

y ją zdob

yć, zuc

hy muszą nawiązać kont

akt z dr

użyną har

cer
sk

ą. T
o

będzie dla nich bodźcem, ab

y zost

ać har

cer
zem, złoży

ć Pr

zyr
zeczenie, zdob

yć

kr
zyż harcerski, pojec

hać na

obóz. A

y zasmak

ać t

go, co podczas zuc

howania b

yło dla nich tylk

o mar

zeniem.

Dlat

go pozwól swoim zuchom b

yć nadal dziećmi, bawić się, chodzić na k

ominki z kr

asnoludk

ami,

zymać w

tę u wr

t w
aszego zamku… P

ozwól zuc

hom pr

zeżyć do k

ońca zaba

wę w zuchowanie

i spr

, ab

y z r

adością i niecier

pliwością c

hciał

y rozpocząć nową pr

godę w dr

użynie har

cerskiej.

Nies

, wszy

stk
o, co dobre, kiedy

ś się kończy i nadejdzie czas rozst

ania z twoimi zuchami. Musisz

siebie i zuc

hy odpo

wiednio do t

go pr

tow

ać. Pr

zede w

szy
stkim zadba

j o to, ab

y zuchy realizow

ał

wymagania tr

zeciej gwiazdki, żeb

y znał

y dr

użynę, do kt

órej ma

ją tr

ić, żeby wiedział

y, że pr

zek
azanie

do dr

użyny har

cerskiej jest natur

alną koleją r

zeczy i początkiem no

we
go har

cerskiego ży

cia. Dobr

dopr

acuj z dr

użyną har

cersk

ą sam „sposób pr

zek
azania”, niech będzie t

duża, obr

zędowa, niezapo-

mniana ur

oczy

stość.

A t
obie na ot

cie łez tylk

o pr

zypominamy

, że już na za

sze będziesz pier

wszą dr

uhną, pier

szym

uhem, kt

ór

y pok

azał im har

cerski sposób na ży

cie, kt

ór

y t
e

raz stoi z bok

u i z dumą patr

, jak

szt
ałtuje się ich har

cersk

a świadomość i kt

ór

y za

sze służy im pomocą.

Zuchowe mundury

Jak powinien wy

glądać pr

awidło

wo umundur

ow
an
y zuc

h, określa regulamin mundurowy

. Czym jest

mundur zuc

ho
wy
, również wiesz. T

nie ty

o wier

hnie, ochr

onne nakr

ycie, lecz symbol pr

zynależ-

ności do ZHP

, wyr

óżniając

y nas spośród inny

ch or
ganizacji. Mundur pełni r

wnież funk

cję wy

czą: uczy schludności, obowiązkowości, szacunk

W
iemy jednak

, że wielu rodzin po prostu nie st

ać na t

o, ab

y zak

upić dziec

mpletne umundu-

rowanie i mimo chęci dr

użynowe

go nie ma szansy na t

o, ab

y g
romada b

yła jednak

owo wzor

cowo

umundurow

ana. Oczywiście, w

szy
sc

y powinniśmy dążyć do t

go, ale czasami jest t

niemożliwe.

Jak sobie r

adzić w t

akim pr

zypadku? Jest wiele możliwości.

ielu dr

użynowyc

h rezygnuje z zakupu ber

ów
, spr

awności zuchowyc

h. Spra

wności można wy

szy
-

wać na st

h, wy

cof
an
yc

h już spr

awnościach, malować f

arbk

ami do tk

anin na f

ilcu albo w r

amach

zdob

ywania k

lejnej spra

wności wy

szyw

ać na mundur

ze odpowiedni znaczek (to jes

t na

jtr

udniejsze ze

szy
stkich propozycji, pozos

tałe wymag

ał

yby od ciebie umiejętności wy

szyw

ania i dużej ilości czasu –

pamięt

aj o spr

awnościach indywidualny

ch i zespołow

h).

W niekt

ór

h gromadach pr

aktyk

owane są s

troje do obr

zędowości. T

znaczy

, że do k

ażdej spr

ności zuchy same sobie r

obią odpo

wiedni s

trój i w nim pr

zez cał

y okres zdob

ywania spr

awności pr

chodzą na zbiór

ki. Opr

ócz te

romada posiada st

roje związane z jej nazw

ą i w nich wy

stępuje na

ważny

ch zbiór

ach i uroczy

stościach.

ajpros

tszym sposobem ujednolicenia i wyróżnienia gromady jest chus

ta. Jednakowa w k

olor

ze dla

całej gromady

, uzupełniona o elementy char

akt
er

tyczne dla niej s

tanowi dobr

y wyróżnik

Oczywiście, nie namawiamy tut

aj do lek

ważenia r

egulaminu mundur

ow
e

go. P
o

pr
os

tu zda

jemy

sobie spr

ę z t
eg

o, iż s

tan f
inansowy wielu rodzin nie jes

t zado

wala

jąc
y a wydatek na mundur może

ano

wić znaczącą kwot

ę w domowym budżecie. Jednak możesz poszuk

ać sposobó

w obniżenia k

osztów

mundur

u zuchow

ego. N

a pewno są dzieci, kt

óre wyrosł

y już ze swojeg

o mundur

u. Są har

cer
ze, któr

jeszcze gdzieś w szaf

ie mają sc

howany mundur zuchowy

. Może w szkole są dzieci, kt

óre kiedy

ś b
yły

zuchami i kt

ór

h mamy nie wiedzą, co t

az zrobić z niepo

trzebnym mundurem. P

orozma

wia
j z mamami

zuchów

. Może któr

aś z nich szyje na maszynie i mogłab

y uszy

ć chusty dla całej g

romady? Kupienie

mat

iału i nici na pewno będzie t

ańsze niż zakupienie g

wyc

chust. Masz tut

aj kilk
a podpowiedzi,

które mogą pomóc ci w

dążeniu do r

egulamino

umundur

owania całej twojej gromady

Nasi sojusznicy

Szkoła t

miejsce, w któr

ym zazwy

czaj pr

ow
adzisz zbiór

ki. Dobr

e st
osunki z dyr

ekt
orem szkoł

y za-

pewnią ci nie tylk

o dac

h nad głową dla gromady w r

azie niepogody

, ale b

yć może i st

ał

y zuchowy

ącik

, zuchówk

ę, w której będzie się t

oczy

ło w

asze zuchow

e ży

cie. Dyrektor szk

oł

y może ułatwić wam

zymanie dof

inansowania z r

ady szk

oł

y, gmin

y czy fundacji działa

jącej na t

renie, na kt

ór

ym prowa-

dzisz gromadę. Dobr

a w
spółpraca t

akże możliwość bezproblemo

we
go zachęcenia dzieci do w

ą-

pienia do zuc

hó
w

. N
a pe
wno dyr

ekt
or nie będzie miał nic pr

zeciwko, żeb

yś

za
jął w szk

ole jedną albo

dwie pr

zer
wy w ciągu dnia albo zaprosił pier

szaki i zerów

wiczó

w do w

spólnej krótkiej zaba

Swoją pr

zygodę ze szkołą rozpocznij od pr

zygo

wania się do rozmowy z dyrekt

orem. P

oproś k

mendant

a hufca o pisemne zezwolenie na or

ganizowanie w danej szk

ole gromady zuc

how

ej. P

my
śl,

co c

hciałby

ś zrobić z dziećmi w ciągu kilku na

jbliższy

ch ty

godni i miesięc

y (t
o będzie zalążek planu

y gromady). Zapisz sobie to – lepiej mieć w zapasie t

ą ściąg

ę niż zapomnieć w poło

wie spo

nia, co c

hciałeś po

wiedzieć. Może dyrektor będzie chciał wiedzieć, czeg

o oczekujesz od niego jak

dyrekt

a szkoł

y? Bądź t

ż pr

zygo

wany na t

ą e

entualność. Jeśli miałeś już jakieś doświadczenie

w pr

y z dziećmi, dobr

ze b

yłob
y t
o

pr
zeds

wić podczas t

ej rozmowy

. Masz już pr

zygo

wany plan

rozmowy? T

elefon do ręki i... dzwoń.

Rodzice t

na
jw

ażniejsi twoi spr

zymier

zeńc

y. Im t

ak samo jak t

obie zależy

, aby ic

h dzieci rozwijał

się jak na

jlepiej, pozna

ał

y nowyc

ludzi, nabyw

ał

y nowyc

umiejętności, zdob

ywał

y wiedzę, a na

dodat

ek żeb

y dobr

ze się pr

zy tym ba

wił
y. R

odzice zuc

hów mogą r

ozwiązać wiele problemów związa-

z funk

cjono

aniem gromady

. Mogą dost

czy
ć mat

iał

y papier

nicze, załatwić wejście do zakła-

du pr

y, zor
ganizować spotk

anie z ciek

awym czło

wiekiem czy pojechać z w

ami na wycieczk

ę. Gdy

zobaczą, jak bar

dzo angażujesz się w pracę z g

romadą, że dzieci są zado

wolone z b

ycia w har

cerstwie,

obdar

zą cię dużym zauf

aniem i cor

az bardziej będą st

ali się ci pomagać. T

eż w

ażne jest w

spólne

talenie tr

udn

h moment

w ży

ciu g

romady

. Pr
zedświąt

eczn

y czas, ma

j – w czasie komunii – w

wiedzieć, czy zuchy będą mogł

y wt
edy nor

malnie uczes

tniczyć w zbiór

ach gr

omady

. K
olejnym t

akim

spólnym us

taleniem będzie t

rmin i for

ma kolonii zucho

wej lub spędzenia r

azem fer

ii zimo

wy
ch.

amię

j t

akże o w

łączeniu rodzicó

w w pr

acę g

romady a pr

zyna

jmniej w zapoznanie ich z tym, co

robią ich pociechy

. Może t

pr
zyjmo

ać różne for

y. T
u

rniej rodzinny

, Dzień Matki, Dzień T

aty
,

spólne świę

to g

romady

, specjalna rodzinna zbiór

a – wpleciona w c

ykl spr

awnościowy – na pewno

spr
awi dużo r

adości i rodzicom, i dzieciom.

ZA
W

ARTOŚĆ BIBLIOTECZKI DRUŻYNOWEGO ZUCHÓW

Częst

nie mamy pomy

słu na zbiór

ę, czujemy

, że czegoś nie wiem

y lub mam

y wielki niedosyt

wiedzy

. W t

akic

h moment

ach na

jlepiej gdzieś za

zeć, coś pr

zeczyt

ać...

Ot
o nieco pozy

cji, z kt

ór

ymi war

to się zapoznać. Nie zna

jdziecie ich w

szy
stkic

h obecnie w k

sięgar-

niach, ale może na półk

ach u inny

ch inst

rukt
orów

...

Metodyka zuchowa, historia ruchu zuchowego, poradniki, pomysły na

zbiórki...

Czar

ski J. „Zucho

we t

eatr

um”, HB

W Hor

yzonty

, W
ar

sza
wa 200

Dmytrow

ski L. „

zy młodości r

chu zuc

how

go”, MA

, W
arszawa 1

985

Eichelber

ger
, W
. „Jak wy

chować szczęśliwe dzieci”, A

gencja W

yda
wnicza T

u, W

arsza
w

a 1

Faber A

., Mazlish E. „Jak mówić, żeb

y dzieci nas słuchał

y. Jak słuc

hać, żeb

y dzieci do nas mó

wił
y”,

Media R

odzina, P

oznań 1

992

Grodec

a E. „O met

odzie har

cerskiej i jej s

tosowaniu”, HBW Hor

yzonty

, W
arsza
w

a 1

„Ins

trukt
or

a czyt

ank

a” red. hm. Gr

zeg
or

z Całek

. R
u

ch Cał

ym Ż

yciem, W

arszawa 2000

amiński A

. „

Ant

ek Cw

aniak”, Drogow

azy
, T

rifolium, W

arsza
w

a 1

998

amiński A

. „Kr
ąg R

ady”, Drogo

azy
, T

rifolium, W

sza
wa 1

998

amiński A

. „Książk

a dr

użyno

go zuc

hó
w”, HBW Hor

yzonty

, W
ar

sza
wa 1

ołak

ow
ski L. „Mini wykłady o maxi spr

ach”, W

yda
wnictwo Znak

, Kr
aków 1

999

Książeczki na gwiazdki zuc

howe *, **, ***, HB

W Hor

yzonty

, W
arsza
w

a 200

Mirow

ski S. „Styl ży

cia” HB

W Hor

yzonty

, W
arsza
w

a 1

Olszew

a B. „Met

oda dobr

go s
tar

tu jak

o sy

em aktywizując

y dojr

załość szkolną dzieci sześciolet-

nich”, W

ing, Łódź 200

„Or

ami. Sztuk

a składania papier

u” opr

acowanie K

zyna Klimas. MA

, W
ar

sza
wa 1

988.

„Pląsaczek” P

oczt

a Har

cers

a Szczecin II, Szczecin 1

998

Progr

amy

ZHP:

– „P

aszpor

t do Europ

y”

– „
W

oda jest ży

ciem”

– „Ścieżk

ami zdrowia”

– „Bar

wy pr

szłości”

– „Od samor

ządności do demokracji”

– „Odkr

yw
cy Nieznanego Świat

a”

Rudziński S. „

iosna – gr

y i zaba

wy zucho

we cz. 2”, W

ing, Łódź 2000

Rudziński S. „Zima – gr

y i zaba

wy zuchow

e cz. 1”, W

ing, Łódź 1

999

Rudziński S. red. „P

adnik dr

użyno

we
go zuc

hó
w”, HBW Hor

yzonty

, W
arszawa 1

Samson A

. „Mit szczęśliwego dziecińs

tw
a”, T

wój Styl, W

arsza
w

a 2000

Seligman M.E. „Optymis

czne dziec

o”, Media R

odzina of P

oznań, P

oznań 2000

dowski J. „P

atyki i patyczki”, W

yda
wnictwo Ar

chidiecezji W

sza
w

skiej, W

sza
wa 1

dowski J. „Sumienie r

uszy

ło i no

we wiersze”, W

yda
wnictwo Ar

chidiecezji W

sza
w

skiej, W

arsza-

a 1

992

dęcki M. „Zuchy”, W

yda
wnictwo Har

cerskie, W

arsza
w

a 1

968

ojtkiewicz S. „K

olonie zuchow

e z f

abułą”, P

oczt

a Har

cers

a Szczecin II, Szczecin 200

ojtkiewicz S. „Majst

a 4 pór roku (jesień – zima)”, Zespół R

edak

cyjny Synogar

lica, T

arnobr

zeg 200

ojtkiewicz S. „Majst

a 4 pór rok

(wiosna – lat

o)”, Zespół Redak

cyjny Synogar

lica, T

nobr

zeg 200

ojtkiewicz S. „Rok w gr

omadzie zuc

hó
w”, Zespół Redak

cyjny Synog

lica, T

nobr

zeg 1

999

ojtkiewicz S. „R

ycer

ze Okr

ągłego St

ołu”, Zespół R

edak

cyjny Synog

lica, T

nobr

zeg 200

„Zuc

hmis

z 1 – wiosna”, pr

aca zbiorow

a, Instr

ukt
or

ki Kr

ąg P

oleń „R

omanosy”, W

sza
wa 2003

„Zuc

hmis

z 2 – lat

o”, pr

aca zbiorowa, Ins

ukt
or

ki Krąg P

oleń „Romanosy”, W

arszawa 2003

„Pr
awo Zucha – k

olorowank

a”, P

oczt

a Har

cersk

a Szczecin II, Szczecin

„Zuc

ho
we rebusy”, P

oczt

a Har

cers

a Szczecin II, Szczecin

„Zuc

hmis

zyni”- czasopismo instr

ukt
orek zuchow

h ZHR

„Zuc

ho
we W

ieści”- czasopismo dr

użyno

we
go

zuc

hów

to t
eż zaglądać do różnego rodza

ju czasopism dla dzieci, t

akich jak „Świerszczyk” czy t

eż oglądać

progr

amy i filmy dla dzieci... Pamię

jcie o k

siążk

ach niezbędny

ch do opr

aco
wyw

ania c

ykli spr

awno-

ściowyc

h – „Kubuś Puc

hat
ek”, „

pus

tyni i w puszczy”, „O kr

asnoludk

ach i sier

tce Mar

ysi”... W

też k

tać z k

siążek pr

zyrodniczy

ch, n

p. „Księg

a pr

zyrody” i inny

ch por

adnik

or
az t

go, co

w danej chwili wyda nam się ciek

i pożyt

eczne...

amię

j! Zna

jomość lit

eratur

y dziecięcej służy nie tylk

o opr

acowyw

aniu zbiórek

, ale st

anowi t

temat do w

aszy

ch w

spólny

ch r
ozmó

w z zuc

hami, zbliża w

as...

Strony www

, na których możesz znaleźć ciekawe wiadomości

i propozycje programowe

Więcej znajdziesz wpisując w dow

olną wyszukiwar

kę: zuc

h, zuc

www

.zhp.or

g.pl

www

.zuchy

.zhp.w

lkp.pl

www

.dolnoslask

a.zhp.or

g.pl/me

todyk

www

.cal
ymzy

ciem.or

g.pl/index1

.html

republik

a.pl/kwier

zbo
w

ski/inde

x.htm

www

.zuch

y.zhr
.pl

www

arsza

apragapd.zhp.org.pl

www

arsza

a-zolibor

z.zhp.or

g.pl

www

gl.pl

www

.zhr
.pl/~piat

eczk

w budo

wie:

rona W

ydziału Zuchow

go GK ZHP: wz.zhp.or

g.pl

rona Zuchowyc

h W

ieści: zw

.zhp.or

g.pl

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Metodyka zuchowa w pracy z dziećmi nadpobudliwymi
Znam Prawa Zucha - gra, ZHP - przydatne dokumenty, metodyka zuchowa
ZARYS METODYKI BADAŃ REOLOGICZNYCH PRODUKTÓW ROŚLINNYCH
MetodykaZuchowa-materialyKursanci, Konspekty - kurs metodyczny, Metodyka Zuchowa i rozwój Zucha
Zuchowe znaki, ZHP - przydatne dokumenty, metodyka zuchowa
Zarys metodyki pracy prokuratora w postępowaniu sądowoadministracyjnym, Prawo
Metodyka+rozwoj-konspekt, Konspekty - kurs metodyczny, Metodyka Zuchowa i rozwój Zucha
zalcznik Opis metodyki zuchowej, ===HARCERSTWO===, metoda harcerska i system wychowawczy
Metodyka zuchowa w przedszkolu, metoda zuchowa
Metodyka zuchowa w praktyce szk Nieznany
Konspekt J Orczyk, Zarys metodyki pracy umysłowej doc
Wpływ metody zuchowej
Proces decyzyjny tlumacza Zarys metodyki nauczania przekladu
Opis metodyki zuchowej
Zarys metodyki wspierajacej nauke projektowania systemow informacyjnych

więcej podobnych podstron