Kwartalnik

Bellona 2/2007

Przyszłość

Sił Zbrojnych RP

DOROTA JATCZAK

kierownik Zespołu

Strategicznego Przeglądu

Obronnego w Departamencie

Transformacji MON.

Absolwentka m.in. podyplo-

mowego studium obronności

państwa. Współautorka

„Raportu strategicznego

przeglądu obronnego”.

P

rzemiany polityczne i gospodarcze

w kraju i w sąsiedztwie Polski, które do-

konały się w ostatnich siedemnastu la-

tach, przyniosły zasadniczą poprawę bezpie-

czeństwa państwa. Polska, dążąc do osiągnię-

cia poziomu najbardziej rozwiniętych gospo-

darczo państw, staje się znaczącym podmio-

tem polityki międzynarodowej. Członkostwo

w Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego

i Unii Europejskiej, a także współdziałanie

w ramach ONZ, OBWE, Rady Europy i wie-

lu innych organizacji międzynarodowych,

zwielokrotnia zarówno poczucie bezpieczeń-

stwa, jak i jego realne warunki. W bezpo-

średnim sąsiedztwie Polski nie ma jakichkol-

wiek otwartych międzynarodowych konflik-

tów zbrojnych.

Procesy integracji politycznej i ekonomicz-

nej sprawiły, że siły zbrojne, pozostając narzę-

dziem polityki międzypaństwowej, zaczęły od-

grywać na kontynencie europejskim mniejszą

rolę niż w przeszłości. W rezultacie większość

państw Europy zredukowała znacznie swój

potencjał wojskowy i odchodzi od systemu

obowiązkowej służby wojskowej na rzecz

armii zawodowej.

Przyszły kształt polskich sił zbrojnych, jako

jednego z instrumentów polityki bezpieczeń-

stwa państwa, powinien odpowiadać jej celom.

Należy jednak zaznaczyć, że obecnie nie wi-

dać czytelnej, kompleksowej wizji rozwoju

państwa w perspektywie kilkunastu czy kilku-

dziesięciu lat. Brakuje również prognozy stra-

tegicznych celów państwa. Dlatego też specja-

liści resortu obrony, ze swą wiedzą i doświad-

czeniem, po to, aby opracować wizję przy-

szłych sił zbrojnych, muszą najpierw pokusić

się o sporządzenie analiz warunków politycz-

nych, społecznych, gospodarczych, w jakich

będzie funkcjonować państwo za kilkanaście

lat. Na tej podstawie dopiero można zdefinio-

wać przyszłe wyzwania i zagrożenia jego bez-

pieczeństwa. A to z kolei pozwoli na określe-

nie militarnych implikacji tych wyzwań i za-

grożeń, opisanie charakteru przyszłego pola

walki, operacji, w których będą uczestniczyć

Siły Zbrojne RP, oraz zdolności zapewniają-

cych skuteczność w tych operacjach.

Polska z roku na rok doskonali współpracę

wojskową w ramach NATO, wspierając jego

inicjatywy oraz uczestnicząc aktywnie w mi-

sjach sojuszniczych. W ramach doraźnie two-

rzonych koalicji państw bierzemy udział

w operacjach antyterrorystycznych i stabiliza-

cyjnych. Postępuje integracja w Unii

Europejskiej. Coraz wyraźniej zarysowuje się

konieczność bliskiego współdziałania państw

członkowskich również w sferze polityki

zagranicznej i bezpieczeństwa, w tym także

w ramach polityki obronnej. Proces tworze-

nia tej wspólnej polityki jest trudny, gdyż do-

tyka najczulszych elementów suwerenności

państwowej. Wydaje się on jednak nieodwra-

calny. Ma przy tym ogromny wpływ na

rozwój narodowych sił zbrojnych, narzucając

współdziałanie i harmonizację w zakresie pla-

nowania obronnego, tworzenia doktryn obron-

nych, struktur dowodzenia, techniki wojsko-

wej oraz szkolenia wojsk. Polskie siły zbrojne

będą coraz pełniej uczestniczyły w tych

procesach.

W ostatnich latach w kraju, szczególnie

w siłach zbrojnych, narastała świadomość ko-

nieczności przyspieszenia i racjonalizacji pro-

cesów rozwoju. Z jednej strony, biorąc pod

uwagę technikę wojskową oraz wiele rozwią-

zań strukturalnych i organizacyjnych, jest do-

strzegane zapóźnienie naszego wojska. Z dru-

giej z kolei, rozwój ekonomiczny kraju, w tym

wzrost dochodu narodowego, stwarza szanse

przyspieszenia pozytywnych przemian w woj-

sku. Jednakże praktyka planistyczna, widocz-

na w czasie przygotowywania kolejnych wie-

loletnich planów rozwoju sił zbrojnych, cha-

rakteryzowała się brakiem pełnego zbilanso-

wania zamierzeń z możliwościami finansowy-

mi państwa. Dominował sposób myślenia

zgodny z interesami poszczególnych rodza-

jów sił zbrojnych, z uszczerbkiem dla wspól-

nych rozwiązań systemowych, służących

całej armii. Procesy planistyczne w Wojsku

Polskim nie były w pełni zharmonizowane

z planowaniem Organizacji Traktatu Północno-

atlantyckiego, co stało się szczególnie widocz-

ne po przyjęciu przez NATO dziesięcioletnie-

go okresu planistycznego.

płk

WŁODZIMIERZ

KOZŁOWSKI

zastępca kierownika

Zespołu Strategicznego

Przeglądu Obronnego

w Departamencie

Transformacji MON.

Absolwent WAT oraz pody-

plomowego studium opera-

cyjno-strategicznego piechoty

morskiej USA. Służył m.in.

w misjach ONZ na Bliskim

Wschodzie, PNPW przy

SHAPE, PKW w Iraku.

Bezpieczeństwo RP

Kwartalnik

Bellona 2/2007

Według

Global Strategic

Trends Programme

2007–2036,

prawdopodobieństwo
konfliktu zbrojnego
pomiędzy państwami
europejskimi jest
znikome z uwagi na
postępujące procesy
integracyjne. Może ono
wzrosnąć nieznacznie po
roku 2030 na tle walki
o dostęp do surowców,
źródeł wody i żywności
lub w rezultacie istotnych
zmian demograficznych.

W sojuszniczej oraz unijnej koncepcji za-

pewnienia bezpieczeństwa podkreśla się zna-

czenie podejmowania działań na rzecz stabi-

lizacji i pokoju w rejonach położonych rów-

nież poza obszarem odpowiedzialności soju-

szu – z dala od kontynentu europejskiego.

Zostało to zaakceptowane także przez Polskę,

co oznacza konieczność istotnego przewartoś-

ciowania akcentów w polskiej strategii naro-

dowej. W ślad za tym – niezbędne jest doko-

nanie transformacji sił zbrojnych, która mię-

dzy innymi powinna objąć zmianę dyslokacji

jednostek, struktur organizacyjnych, w tym

dowodzenia, nakreślić nowe kierunki roz-

woju techniki wojskowej oraz metody szkole-

nia wojsk.

Przedstawione w dalszej części artykułu

rozważania są oparte między innymi na wy-

nikach strategicznego przeglądu obronnego

(SPO). Zakończony w połowie 2006 roku

przegląd był pierwszą – i jak dotychczas jedy-

ną w naszym państwie – próbą kompleksowej

analizy wojskowej sfery obronności i określe-

nia kształtu sił zbrojnych w perspektywie ro-

ku 2020. Wskazał on kierunki przekształceń

na najbliższych piętnaście latach oraz zdefi-

niował siły, środki i zdolności niezbędne do

obrony Polski i jej aktywnego udziału w ope-

racjach NATO i UE. Wypracowana w ramach

SPO wizja transformacji wojska miała zapew-

nić jego harmonijny rozwój, przy założonym

poziomie wydatków obronnych, i doprowa-

dzić do takiej jego przebudowy, aby jak naj-

lepiej spełniało ono narodowe oraz sojuszni-

cze wymagania obronne. Przygotowany raport

SPO nie doczekał się jednak rangi oficjalne-

go dokumentu ministerialnego. Co więcej,

spotkał się z kontrowersyjnymi, często poza-

merytorycznymi opiniami i ocenami. Jednakże

obecnie to właśnie on jest jedynym dokumen-

tem analitycznym, będącym podstawą rozwa-

żań o przyszłym kształcie Wojska Polskiego.

Raport SPO oraz opracowana w Depar-

tamencie Transformacji MON Wizja Sił

Zbrojnych RP – 2030 są dokumentami,

z których korzystali autorzy niniejszego opra-

cowania. Oczekują oni, że przedstawiona pro-

gnoza przyszłych Sił Zbrojnych RP zainicju-

je dyskusję nie tylko w środowisku wojsko-

wym i przyczyni się do powstania pełnej kon-

cepcji Sił Zbrojnych RP 2030. Mogłaby to być

podstawa do wypracowania strategii prze-

kształceń naszego wojska, jaką należy przy-

jąć, aby odpowiadało one przyszłym potrze-

bom obronnym państwa.

Prognoza

środowiska bezpieczeństwa

Z analizy istniejących – narodowych i so-

juszniczych – dokumentów strategicznych

1

wynika, że na przełomie drugiej i trzeciej

dekady XXI wieku czynnikami determinują-

cymi rozwój sytuacji międzynarodowej

będzie przede wszystkim pogłębiająca się glo-

balizacja stosunków politycznych, gospodar-

czych, społecznych i kulturowych, wzrost zna-

czenia politycznego, militarnego i gospodar-

czego państw Azji i Ameryki Południowej

(Chiny, Indie, Brazylia), dalsza integracja

państw wspólnoty europejskiej, w tym w sfe-

rze polityki bezpieczeństwa.

Przyszłe wyzwania i zagrożenia będą wy-

stępować na tle pogłębiających się różnic

w rozwoju ekonomiczno-cywilizacyjnym

państw i regionów oraz przeobrażeń w środo-

wisku naturalnym, wynikających z głębokich

zmian klimatycznych (np. pustynnienie, zale-

wanie obszarów przybrzeżnych), których

skutki odczujemy również w Europie oraz

w jej bezpośrednim sąsiedztwie. Zjawiska te

– na większą niż dziś skalę – przyczynią się

do ograniczenia dostępu do dóbr podstawo-

wych (woda, żywność). Narastające dyspro-

porcje w rozwoju cywilizacyjnym regionów

będą powodować migracje znacznych grup

ludności pomiędzy państwami. Skutki zmian

klimatycznych mogą sprawić, że również

w ramach państw ludność będzie się prze-

mieszczać, co w skrajnych wypadkach może

skutkować destabilizacją struktur państwo-

wych. Spadek liczby ludności w krajach

europejskich w połączeniu z migracjami lud-

ności z państw dotkniętych narastającą biedą,

konfliktami lub gwałtownymi zmianami śro-

dowiska naturalnego może przyczynić się do

naruszania struktur społecznych państw

europejskich, powstawania ekstremistycznych

ruchów religijnych i etnicznych oraz potęgo-

wania, odczuwalnych już dziś, negatywnych

zjawisk społecznych, takich jak przestępczość

zorganizowana i terroryzm. Istotnym zagro-

żeniem dla państw wysoko rozwiniętych i roz-

wijających się staną się zakłócenia w dosta-

wach surowców energetycznych.

Źródłem przyszłych zagrożeń, które mogą

oddziaływać na bezpieczeństwo obszaru

euroatlantyckiego, pozostaną nadal konflikty

etniczne, zadawnione i nierozwiązane spory

między państwami, funkcjonowanie państw au-

torytarnych oraz „państw w stanie rozkładu”.

1

Global Strategic Trends Programme 2007–2036; NATO Strategic Vision; Strategia bezpieczeństwa RP. Warszawa 2003; Strategia wojskowa RP. Warszawa 2004.

Kwartalnik

Bellona 2/2007

Bezpieczeństwo RP

Na tym tle, tak jak i dziś, będą występowały

napięcia, kryzysy lub konflikty zbrojne, co

z kolei będzie destabilizować sytuację

w rejonie konfliktu oraz stanie się pożywką

dla pozapaństwowych organizacji terrorystycz-

nych i przestępczości zorganizowanej.

Wyzwanie przyszłości to również intensyw-

ny postęp naukowo-techniczny, zwłaszcza

w dziedzinie informatyki, biologii, elektroni-

ki i cybernetyki, inżynierii materiałowej oraz

nanotechnologii. Rozwój technik wymiany in-

formacji, coraz powszechniejszy dostęp do

źródeł informacji ułatwi pozyskiwanie między

innymi istniejących już, aczkolwiek pilnie

strzeżonych, technologii nuklearnych, pań-

stwom niestabilnym, autorytarnym i organiza-

cjom terrorystycznym, a także ich wykorzy-

stanie w konfliktach zbrojnych lub atakach

terrorystycznych.

Bezpieczeństwu państw coraz bardziej

będą zagrażać wyrafinowane, trudne obecnie

do sprecyzowania, zagrożenia asymetryczne.

Nastąpi renesans stosowania najprostszych,

klasycznych środków i metod walki. Względnie

łatwo będzie można wykorzystać jako

cele i środki ataku obiekty infrastruktury prze-

mysłowej oraz wytwory cywilizacji. Będzie

narastać prawdopodobieństwo pozyskania

przez organizacje terrorystyczne technologii

wytwarzania broni masowego rażenia i środ-

ków jej przenoszenia. Zwiększa to możli-

wości stron stosujących asymetryczne meto-

dy walki oraz prawdopodobieństwo wystąpie-

nia w przyszłych konfliktach stosunkowo

dużych strat, zwłaszcza wśród ludności

cywilnej.

Utrzymanie globalnego znaczenia Europy

oraz bezpieczeństwo kontynentu będą uzależ-

nione przede wszystkim od stopnia integracji

państw w ramach Unii Europejskiej oraz

woli współpracy wojskowej państw NATO.

Jednym z wyróżników bezpieczeństwa euro-

pejskiego będzie postępujący wzrost zdolno-

ści wojskowych Unii oraz doskonalenie zdol-

ności operacyjnych NATO. Jest to proces

ciągły, który dzięki integracji będzie trwać

również wtedy, gdyby w perspektywie kilku-

nastu lat doszło w Europie do powstania tylko

jednej organizacji bezpieczeństwa i obrony.

Może on zostać osłabiony jedynie w wypad-

ku negatywnych przemian w relacjach między

USA a Europą.

2

Sytuacja geopolityczna w bezpośrednim

otoczeniu Polski pozostanie stabilna.

Postępujący proces integracji politycznej i go-

spodarczej państw europejskich ogranicza

możliwość powstawania napięć, mogących

w nadchodzących latach doprowadzić w Europie

do konfliktu zbrojnego na dużą skalę.

Polska nie może jednak nie dostrzegać

tendencji występujących ostatnio w polity-

ce Rosji. Dotyczy to przede wszystkim po-

lityki energetycznej tego państwa, która sta-

je się narzędziem wywierania presji ekono-

micznej. Jeśli ich charakter okaże się trwa-

ły, to musimy być przygotowani na możli-

wość pojawienia się napięć i kryzysów lo-

kalnych w bliskim otoczeniu naszego

kraju. Mogą one wymagać interwencji

NATO lub Unii Europejskiej.

Dynamika opisanych zjawisk oraz ich po-

tencjalne destrukcyjne skutki zmuszą społecz-

ność międzynarodową, w tym organizacje

bezpieczeństwa zbiorowego, do szybkiego

i skutecznego reagowania na zagrożenia

wszystkimi możliwymi środkami, w tym

wojskowymi.

Środowisko operacyjne 2030

Uwzględniając powyższe rozważania, na-

leży stwierdzić, że w przyszłości bezpieczeń-

stwo narodowe będzie w znacznie większej

mierze uzależnione od stopnia stabilizacji

regionów oddalonych od terytorium Polski.

W kontekście przewidywanych wyzwań i za-

grożeń koncepcja bezpieczeństwa państwa bę-

dzie wykraczać poza tradycyjne pojmowanie

obrony terytorium. Zapewnienie bezpieczeń-

stwa będzie wymagać podejmowania działań

2

O. Osica: Bezpieczeństwo Polski w obliczu zmierzchu idei atlantyckiej. „Zeszyty Naukowe AON” 2007 nr 1(66).

Fot. 1. Przyszłe operacje będą prowadzone w obecności mediów oraz różnorodnych

organizacji cywilnych – międzyrządowych i pozarządowych (fot. J. Rybak)

Bezpieczeństwo RP

10

Kwartalnik

Bellona 2/2007

Asymetria

w sferze bezpie-

czeństwa narodowego i dzia-

łań militarnych oznacza działa-

nie, organizowanie, myślenie

odmienne od przeciwnika

w celu maksymalnego zwięk-

szenia własnej przewagi,

wykorzystania słabości prze-

ciwnika, przejęcia inicjatywy,

ewentualnie zdobycia większej

swobody działania.

WYJAŚNIENIE

NR1

innych od dotychczasowych. Będą one obej-

mować przede wszystkim przedsięwzięcia po-

lityczne, ekonomiczne i wojskowe z zakresu

reagowania na wszelkiego rodzaju sytuacje

nadzwyczajne.

Z analizy wspomnianych już dokumentów na-

rodowych i sojuszniczych oraz ocen ekspertów

wynika, że w ciągu najbliższych kilkunastu lat

prawdopodobieństwo wystąpienia w Europie

konfliktu na dużą skalę jest stosunkowo małe.

Jednakże w planowaniu rozwoju Sił Zbrojnych

RP nie można go całkowicie pomijać. Stąd na-

leży przyjąć, że w rozważanej perspektywie cza-

sowej, NATO nie zaniecha całkowicie przygo-

towań do prowadzenia operacji o dużej skali na

mocy art. 5 traktatu waszyngtońskiego. Również

państwa europejskie sojuszu nie zrezygnują

z przygotowań swych sił zbrojnych do prowa-

dzenia takich operacji obronnych. Nie można

także wykluczyć, że podobne będą prowadzone

w ramach Unii Europejskiej lub doraźnie two-

rzonych koalicji.

Podobnie jak dziś, również w przyszłości

polityka bezpieczeństwa Polski będzie zakła-

dać kompleksowe, w tym militarne, przeciw-

stawianie się zagrożeniom bez względu na

miejsce, z którego oddziaływają one na ob-

szar euroatlantycki. I dlatego Siły Zbrojne RP,

pozostając jednym z zasadniczych narzędzi

polityki bezpieczeństwa państwa, będą

przede wszystkim uczestniczyć

w operacjach

sojuszniczych (NATO, UE) lub koalicyj-

nych, prowadzonych w rejonach występo-

wania tych zagrożeń, w tym również poza

wspomnianym obszarem. Będą to różnorod-

ne, wielonarodowe operacje sił połączonych,

począwszy od operacji humanitarnych (ewa-

kuacja, pomoc w wypadku klęsk żywiołowych

lub katastrof), przez działania prewencyjne –

zapobiegające wybuchowi konfliktu, opera-

cje pokojowe (utrzymania i wymuszania po-

koju), zwalczania terroryzmu, po operacje wy-

sokiej intensywności, a następnie operacje sta-

bilizacyjne.

Przeciwnikiem SZRP w przyszłych opera-

cjach mogą być między innymi ugrupowania

terrorystyczne, rebelianckie lub paramilitarne,

stosujące asymetryczne sposoby walki.

(1)

Będą

one wykorzystywać proste, chałupnicze metody

produkcji broni, jak też coraz łatwiejszy dostęp

do najnowszych technologii, przede wszystkim

wymiany informacji oraz wytwarzania broni ma-

sowego rażenia i środków jej przenoszenia.

Celem strony przeciwnej będzie atakowanie sła-

bych punktów naszego wojska oraz osłabienie

jego morale. Przewaga technologiczna polskiej

armii w walce z takim przeciwnikiem może być

niwelowana z uwagi na fakt, że będzie on dzia-

łać w dogodnym znanym sobie środowisku.

Należy też zakładać, że dla osiągnięcia swych ce-

lów przeciwnik nie będzie stosował się do posta-

nowień międzynarodowego prawa konfliktów

zbrojnych.

W przyszłych operacjach będzie się dążyć

do osiągnięcia strategicznych celów politycz-

no-wojskowych przez neutralizację elementów

o zasadniczym znaczeniu dla systemu obron-

nego przeciwnika, uniemożliwienie mu pro-

wadzenia działań lub ograniczenie swobody

ich prowadzenia i osłabienie jego woli walki.

Powodzenie tych operacji nie zawsze

będzie jednoznaczne ze zniszczeniem sił prze-

ciwnika bądź opanowaniem jego terytorium.

Coraz bardziej będzie ono funkcją komplekso-

wego i skoordynowanego wykorzystania

w walce również pozawojskowych sił, środków

i mechanizmów oddziaływania, to znaczy nie-

których cywilnych struktur państwa lub pod-

miotów pozapaństwowych, i w ten sposób bę-

dzie się osiągać końcowy efekt strategiczny.

3

Aby tego dokonać, konieczne będzie uwzględ-

nienie tych struktur – na wszystkich szczeb-

lach dowodzenia i we wszystkich fazach kon-

fliktu – w procesie planowania, przygotowa-

nia i prowadzenia działań, oraz ich powiąza-

nie informacyjne dzięki zastosowaniu nowo-

czesnych technologii informatycznych.

W zasadniczy sposób zmienią się również

warunki i charakter przyszłych operacji.

Potencjalny przeciwnik, wykorzystując efekty

postępu w nauce i rozwoju technologii wojsko-

wych, będzie dysponować coraz liczniejszymi

systemami nowoczesnego uzbrojenia i sprzę-

tu, o coraz lepszych parametrach i większych

możliwościach. Dotyczy to zarówno klasycz-

nych operacji bojowych, jak i działań asyme-

trycznych. Ocenia się, że w przyszłych kon-

fliktach asymetrycznych lub atakach terrory-

stycznych wzrośnie prawdopodobieństwo uży-

cia broni masowego oddziaływania, na przy-

kład biologicznej, chemicznej, jądrowej lub ra-

diologicznej.

Wzrośnie dynamika i zasięg przyszłych ope-

racji. Nowoczesne, o lepszych parametrach

technicznych środki transportu wojsk oraz

wspomagane informatycznie rozwiązania

organizacji transportu w zdecydowany sposób

poprawią mobilność sił zbrojnych w skali stra-

tegicznej (globalnej) oraz operacyjnej na

teatrze działań. Poprawi się więc możliwość

reagowania na zagrożenia na odległych obsza-

rach, stan zabezpieczenia logistycznego ope-

3

Effect Based Approach Concept. NATO Strategic Vision 2004.

11

Kwartalnik

Bellona 2/2007

Bezpieczeństwo RP

racji oraz dynamika ich prowadzenia. Działania

często będą się składać z wielu mniejszych

operacji połączonych i będą prowadzone rów-

nocześnie w trzech wymiarach: lądowym,

morskim i powietrznym. Coraz powszechniej-

sze będzie wykorzystanie przestrzeni informa-

tycznej jako kolejnego obszaru prowadzenia

działań.

4

W przyszłości zostanie w tym celu

wykorzystana również przestrzeń kosmiczna.

Przyszłe operacje nie ograniczą się jedy-

nie do etapu intensywnych walk. Zakłada się,

że będzie on stosunkowo krótki, natomiast na-

stępujący po nim etap stabilizacji może trwać

latami. SZRP uczestniczące w operacji, po wy-

konaniu zadań typowo wojskowych będą brać

udział w odbudowie lokalnych struktur władzy

oraz infrastruktury w rejonie konfliktu. Nie

można też wykluczyć, że w rejonie konfliktu

operacja będzie miała charakter kompleksowy

– na jednym terenie będą prowadzone działa-

nia zbrojne, na przykład antyterrorystyczne,

a na innym natomiast będzie odbudowywana

infrastruktura oraz będą podejmowane działa-

nia porządkowo-ochronne, typu policyjnego.

Operacje te będą prowadzone w obecno-

ści mediów oraz, zwłaszcza w fazie stabili-

zacji, różnorodnych organizacji cywilnych

– międzynarodowych i pozarządowych. Siły

zbrojne powinny więc wypracować odpo-

wiednie reguły współpracy z tymi organiza-

cjami, oparte na przejrzystych zasadach ot-

wartości i rygorystycznym przestrzeganiu

międzynarodowego prawa konfliktów zbroj-

nych. Jednocześnie muszą one podjąć dzia-

łania w celu niedopuszczenia przeciwnika

do przejęcia inicjatywy w kształtowaniu spo-

sobu odbierania konfliktu przez społeczność

międzynarodową. Zaniechanie tego może

stać się dodatkowym elementem oddziały-

wania na wolę udziału w operacji kierowni-

ctwa naszego państwa i społeczeństwa oraz

na morale sił zbrojnych.

W przyszłości, z uwagi na coraz powszech-

niejszy dostęp do informacji, w tym pochodzą-

cych od przedstawicieli organizacji międzyna-

rodowych z rejonu konfliktu, operacje będą

w znacznie większym stopniu niż obecnie mo-

nitorowane przez międzynarodową opinię pub-

liczną. Doświadczenia z Iraku i Afganistanu

pokazują, że każdy, nawet niezamierzony, in-

cydentalny przypadek łamania prawa konflik-

tów zbrojnych niesie określone konsekwencje

natury politycznej i wojskowej. Zagraża przy

tym osiągnięciu politycznych i wojskowych

celów operacji. Coraz częściej władze państw

będą pod presją pozyskania poparcia społecz-

nego dla podejmowanych działań militarnych,

osiągnięcia w nich szybkiego sukcesu i ich za-

kończenia. W tej sytuacji dowództwa sił

uczestniczących w operacjach będą zmuszo-

ne do szybkiego i skutecznego prowadzania

działań, a dla zapewnienia w nich sukcesu ko-

niecznością stanie się również bliska współ-

praca wojsk z mediami oraz innymi organiza-

cjami cywilnymi tam działającymi.

Potrzeba uzyskania w społeczności między-

narodowej poparcia politycznego dla prowa-

dzenia operacji, pozyskania własnej opinii

publicznej oraz ludności w rejonie konfliktu

może narzucać pewne ograniczenia w sposo-

bie prowadzenia działań. Istotnym elementem

w przyszłych operacjach będzie ograniczenie

do minimum strat własnych oraz wśród lud-

ności cywilnej, a także zniszczeń infrastruk-

tury. Coraz powszechniejsze będzie więc uży-

cie środków precyzyjnego rażenia oraz stoso-

wanie systemów broni, które nie powodują

utraty życia, zwłaszcza w operacjach o cha-

rakterze asymetrycznym.

W przyszłych działaniach wzrośnie zasięg

oddziaływania środków walki będących w wy-

posażeniu wojsk, co umożliwi obezwładnia-

nie celów bez konieczności bezpośredniego

kontaktu bojowego. W tym kontekście trzeba

wspomnieć o powszechnym wykorzystaniu

technologii cyfrowych oraz automatyzacji

i robotyzacji sił zbrojnych. Wprowadzane do

wyposażenia wojsk bezzałogowe platformy

lądowe, powietrzne i morskie będą używane

wszędzie tam, gdzie klasyczne systemy uzbro-

jenia niosą zbyt due ryzyko strat ludzkich.

Systemy bezzałogowe nie tylko będą służyć

śledzeniu i rozpoznaniu, lecz będą również

pełnić funkcję środków uderzeniowych.

Czynniki te wpłyną w znaczący sposób na

opracowanie i wdrożenie nowych koncepcji

działania i użycia systemów uzbrojenia i wy-

posażenia. Będą one dla nas również wyzwa-

niem i zagrożeniem, gdyż strona przeciwna,

dzięki dostępowi do nowoczesnych technolo-

gii, uzyska nowe możliwości oddziaływania

operacyjnego na nasze siły zbrojne.

4

Operacja NATO na Bałkanach (marzec 1999 r.) oraz ataki na systemy informatyczne Estonii (marzec/kwiecień 2007 r.).

Bezpieczeństwo Europy będzie uzależnione od stopnia integracji

w ramach Unii Europejskiej oraz woli współpracy wojskowej państw NATO.

Z doświadczeń

ostatnich lat wynika, że
w rejonach konfliktów
(Bałkany, Irak, Timor
Wsch., Bliski Wschód,
Sudan) działają
agendy ONZ, np.
przedstawicielstwa
Wysokiego Komisarza
ONZ ds. Uchodźców
(UNHCR), Czerwonego
Krzyża lub Półksiężyca,
a także przedstawiciele
pozarządowych
organizacji
humanitarnych
i pomocowych (np.
Lekarze bez Granic,
organizacje
humanitarne). Tak
będzie również
w przyszłości. Ponadto
w rejonach konfliktów
w fazie odbudowy będą
funkcjonować
rekonstruowane, lokalne
struktury władzy.

Bezpieczeństwo RP

12

Kwartalnik

Bellona 2/2007

Ogromny wpływ na charakter przyszłych

operacji Sił Zbrojnych RP będzie wywierać

powszechna informatyzacja i towarzysząca jej

rewolucja technologiczna w dziedzinie wspo-

magania procesów decyzyjnych. Wykorzys-

tanie w armii nowoczesnych technologii

informatycznych w procesie kierowania, do-

wodzenia, rozpoznania oraz śledzenia celów

zapewni możliwość szybkiego pozyskiwania,

przetwarzania i dystrybucji danych. Umożliwi

pełne zobrazowanie sytuacji operacyjnej oraz

zapewni informacyjną i decyzyjną przewagę

nad przeciwnikiem. Technologie te pozwolą

na skrócenie czasu wykrycia i identyfikacji

celów, wypracowanie sposobu reakcji oraz ich

neutralizację.

Sukces operacji będzie zależeć między

innymi od możliwości niezakłóconej wymia-

ny informacji pomiędzy jej uczestnikami

(rodzajami sił zbrojnych, strukturami cywil-

nymi) oraz od wygenerowania wspólnego

obrazu sytuacji operacyjnej. Umożliwi to in-

tegracja systemów informatycznych i powią-

zanie ich w bezpieczną sieć informatyczną,

czyli tak zwane usieciowienie sił. W przy-

szłości więc

siły zbrojne będą działały

w warunkach sieciocentrycznego pola

walki, opartego na możliwości gromadzenia,

przetwarzania, przechowywania i rozpo-

wszechniania informacji pomiędzy poszcze-

gólnymi uczestnikami operacji.

Przewaga technologiczna nad potencjal-

nym przeciwnikiem oraz osiągniecie zdol-

ności do działania w środowisku sieciocen-

trycznym będzie warunkiem uzyskania

przewagi informacyjnej i decyzyjnej.

Pozwoli to na przekazywanie dowódcom

wszystkich szczebli informacji o środowisku

operacyjnym w postaci jednolitego zintegro-

wanego obrazu operacyjnego w czasie rze-

czywistym lub zbliżonym do rzeczywistego.

Umożliwi właściwą ocenę sytuacji i szybkie

podjęcie właściwych decyzji. W efekcie

zwiększy się świadomość sytuacyjna dowód-

ców, wzrośnie skuteczność dowodzenia i pro-

wadzenia działań, chociaż będą zaangażowa-

ne stosunkowo małe siły. Istotne jest to, że

ograniczy się straty własne.

Przyszłe wyzwania i zagrożenia bezpieczeń-

stwa będą wymagały nowych sposobów my-

ślenia, planowania i organizacji działań.

Wymogiem będzie również to, aby jedno z na-

rzędzi zapewnienia bezpieczeństwa państwa,

jakim są jego siły zbrojne, posiadało odpo-

wiednie zdolności operacyjne, pozwalające na

realizację tych zadań.

Fot. 2. Wojska lądowe pozostaną w perspektywie roku 2030 zasadniczym rodzajem Sił Zbrojnych RP (fot. J. Wiśniewski)

13

Kwartalnik

Bellona 2/2007

Bezpieczeństwo RP

Przyszłe Siły Zbrojne RP

Nowe wyzwania i zagrożenia oraz ich woj-

skowe implikacje zdecydowanie wpłyną na za-

dania, zdolności operacyjne oraz organizację

i sposób funkcjonowania Wojska Polskiego.

Wymuszą one konieczność osiągnięcia przez

siły zbrojne odpowiednich parametrów plano-

wania, organizowania i prowadzenia operacji.

Należy sądzić, że w najbliższych dwudziestu

latach zadania te nie ulegną zasadniczym zmia-

nom. Inne natomiast pojawią się narzędzia,

którymi będzie dysponować wojsko, aby je wy-

konać. Oceniamy, że w 2030 roku, podobnie

jak dziś, Siły Zbrojne RP będą realizować trzy

zasadnicze grupy zadań.

Pomimo głębokich procesów integracyjnych

w Europie, Wojsko Polskie musi być przygoto-

wywane do skutecznego przeciwstawienia się

zagrożeniu agresją z zewnątrz. Stąd też zada-

nie

zapewnienia bezpieczeństwa państwa

i przeciwstawienie się agresji będzie nadal naj-

ważniejsze. Potencjał polskich sił zbrojnych

musi więc zagwarantować możliwość wypeł-

nienia zasadniczej funkcji, jaką jest odstrasza-

nie potencjalnego przeciwnika, a w wypadku

wybuchu konfliktu na dużą skalę wojsko musi

być zdolne zwiększyć ten potencjał oraz być

gotowe do wykonania zadań wynikających

z przynależności państwa do sojuszy między-

narodowych.

Pogłębiająca się integracja europejska,

w tym sojusznicze zobowiązania Polski, spo-

wodują, że środek ciężkości w wykonywaniu

zadań przez Siły Zbrojne RP przesunie się ku

wszelkiego rodzaju zadaniom stabilizacyjno-

-pokojowym oraz związanym z pomocą

humanitarną. W przyszłości więc wiele bie-

żących zadań podejmowanych przez nasze

wojsko będzie obejmowało

udział w procesie

stabilizacji międzynarodowej.

Kolejną grupą zadań SZRP będzie

wsparcie

struktur cywilnych państwa w zapewnieniu

bezpieczeństwa i pomoc społeczeństwu.

Z uwagi na charakter przyszłych zagrożeń wal-

ka z nimi będzie domeną służb cywilnych, od-

powiedzialnych za bezpieczeństwo państwa.

W zwalczaniu tych zagrożeń siły zbrojne

będą wspierać struktury cywilne lub przejmo-

wać główne zadania walki z powyższymi za-

grożeniami wtedy, gdy możliwości struktur

cywilnych okażą się niewystarczające (np.

w wypadku zagrożeń terrorystycznych). Polskie

wojsko musi więc posiadać odpowiedni poten-

cjał do wykonania wszystkich przypisanych mu

zadań w kraju i poza jego granicami.

Oprócz gotowości do realizacji zobowiązań

wynikających z art. 5 traktatu waszyngtoń-

skiego, Wojsko Polskie musi być przygotowa-

ne, w zdecydowanie większym stopniu niż

dziś, do udziału w ekspedycyjnych operacjach

wielonarodowych połączonych sił zadanio-

wych kierowanych przez NATO, UE, ONZ lub

koalicje państw. Zakłada się, że w 2030 roku

siły zbrojne przekroczą sojusznicze wskaźni-

ki dostępności sił (tzw. cel Robertsona – w wy-

padku wojsk lądowych, lub – o ile zostaną zde-

finiowane – podobne wskaźniki dla sił po-

wietrznych, marynarki wojennej oraz wojsk

specjalnych).

(2)

Między innymi dzięki temu

będą w stanie wydzielić do tych operacji od-

powiednio silny kontyngent wojskowy.

Najczęściej będą to operacje niskiej intensyw-

ności, co wynika z charakteru przyszłych za-

grożeń oraz nowego podejścia państw do za-

pewnienia bezpieczeństwa międzynarodowe-

go. Będą to zarówno operacje humanitarne

(ewakuacyjne, pomocy w wypadku klęsk ży-

wiołowych lub katastrof), działania prewencyj-

ne – zapobiegające wybuchowi konfliktu, na

przykład demonstracje siły czy też mniej lub

bardziej intensywne działania bojowe,

a następnie operacje stabilizacyjne. Mogą to też

być operacje pokojowe (utrzymania i wymu-

szania pokoju), antyterrorystyczne lub inne

działania wysokiej intensywności.

Analiza doświadczeń z przebiegu współczes-

nych konfliktów wskazuje na konieczność przy-

gotowania Sił Zbrojnych RP do ich odmienne-

go niż obecnie charakteru. Zakłada się, że bę-

dą one prowadzone poza granicami kraju,

w znacznych odległościach od macierzystych

baz. Jak wspomniano, w tego typu operacjach

po krótkotrwałym okresie walk nastąpi praw-

dopodobnie znacznie dłuższy okres stabiliza-

cji. Nasza armia musi więc być przygotowana

zarówno do prowadzenia intensywnych walk,

jak też – po ich zakończeniu – do wsparcia pro-

cesu odbudowy i stabilizacji sytuacji w rejonie

konfliktu. W całym spektrum przebiegu tych

operacji Wojsko Polskie musi być gotowe do

prowadzenia działań w warunkach konfliktu

asymetrycznego.

Obecnie trudno jest precyzyjnie określić li-

czebność i struktury organizacyjne polskiej ar-

mii w trzeciej dekadzie bieżącego stulecia.

Z pewnością będą one funkcją przyszłych po-

trzeb obronnych państwa, zadań przewidywa-

nych dla sił zbrojnych oraz zmian jakościo-

wych w ich uzbrojeniu i wyposażeniu. Ze

względu na niewielkie prawdopodobieństwo

prowadzenia działań zbrojnych na szeroką ska-

lę w najbliższym otoczeniu Polski oraz wzrost

zdolności operacyjnych naszego wojska, wy-

nikający z postępu w dziedzinie technologii

wojskowych, będzie możliwe ograniczenie

liczebności armii bez negatywnych konse-

kwencji dla zdolności wykonywania przypisa-

Cel Robertsona

przewiduje,

że w państwach NATO wskaź-

nik dostępności sił lądowych

powinien wynosić 40% i 8%.

Oznacza to, że państwa te po-

winny posiadać 40% sił

zdolnych do przerzutu w rejon

ewentualnej operacji sojuszni-

czej oraz 8% gotowych do

natychmiastowego użycia lub

zaangażowanych już w opera-

cje poza granicami kraju.

WYJAŚNIENIE

NR2

Bezpieczeństwo RP

14

Kwartalnik

Bellona 2/2007

nych jej zadań. W ciągu najbliższych 15–20

lat pogłębi się też integracja rodzajów sił

zbrojnych, a jednostki bojowe, wsparcia

i zabezpieczenia przyjmą strukturę moduło-

wą. Pozwoli to na elastyczne tworzenie zgru-

powań bojowych sił połączonych, zgodnie

z potrzebami operacji. W tym czasie zgrupo-

wania te osiągną zdolności do prowadzenia

operacji połączonych poza granicami kraju.

Zakładamy, że w roku 2030 w skład Sił

Zbrojnych RP powinny wchodzić: wojska

lądowe, siły powietrzne, marynarka wojenna

oraz wojska specjalne, wspierane przez żan-

darmerię wojskową. Z uwagi na specyficzny

charakter zadań zakładamy, że nadal będą

funkcjonować takie komponenty wsparcia

i zabezpieczenia, jak Dowództwo Garnizonu

Warszawa, szkolnictwo wojskowe oraz woj-

skowa służba zdrowia.

Wojska lądowe pozostaną zasadniczym ro-

dzajem Sił Zbrojnych RP. Ich struktura po-

zwoli na tworzenie, w zależności od potrzeb

operacyjnych, komponentu lekkiego, przezna-

czonego do udziału w operacjach niskiej in-

tensywności, na przykład pokojowych, stabi-

lizacyjnych i humanitarnych, oraz działaniach

zabezpieczających wejście do walki pozosta-

łych komponentów. Tworzony może być rów-

nież komponent średni, który będzie

w stanie prowadzić działania o niskiej i wy-

sokiej intensywności, oraz komponent ciężki,

przeznaczony przede wszystkim do działań

o wysokiej intensywności. Z uwagi na

zwiększający się potencjał bojowy wojsk lą-

dowych będzie wzrastać efektywność ope-

racyjna sił lekkich. Umożliwi to wykony-

wanie zadań przeznaczonych dotychczas dla

jednostek cięższych. Komponent lekki

będzie wyposażony w kołowe transportery

opancerzone nowej generacji, mobilne

systemy wsparcia bojowego (rozpoznania,

artyleryjskie, inżynieryjne, przeciwlotnicze

itp.) oraz systemy zabezpieczenia logistycz-

nego i medycznego, instalowane na pojaz-

dach kołowych o wysokiej mobilności oraz

na pojazdach ogólnego przeznaczenia.

Zakładamy, że w strukturze brygady,

a w brygadach wysokiej gotowości również

batalionu, będą środki oddziaływania po-

wietrznego, co umożliwi tym jednostkom

prowadzenie działań w wymiarze powietrz-

no-lądowym.

Siły powietrzne będą przeznaczone do obro-

ny przestrzeni powietrznej kraju i teatru dzia-

łań, rozpoznania i walki elektronicznej, wspar-

cia innych rodzajów sił zbrojnych, w tym pre-

cyzyjnego rażenia celów oraz zabezpieczenia

transportu wojsk. W skład sił powietrznych bę-

dą wchodzić wojska lotnicze z lotnictwem tak-

tycznym i specjalnym oraz wojska obrony prze-

ciwlotniczej i radiotechniczne. W 2030 roku

siły powietrzne będą dysponowały samolota-

mi bojowymi i szkolno-bojowymi oraz specja-

listycznymi, w tym bezzałogowymi statkami

powietrznymi, oraz pododdziałami wsparcia

bojowego i zabezpieczenia logistycznego,

które pozwolą na efektywny udział kontyngen-

tów sił powietrznych w operacjach ekspedy-

cyjnych. Do 2030 roku zostaną one wyposa-

żone w systemy rakietowe małego zasięgu do

osłony baz lotniczych, średniego zasięgu do

osłony obiektów o znaczeniu strategicznym,

w tym do zwalczania pocisków manewrują-

cych i rakiet balistycznych.

Potencjał

marynarki wojennej w 2030

roku umożliwi prowadzenie skutecznych

działań na obszarach wodnych, między in-

nymi ochronę morskich linii zaopatrzenio-

wych i komunikacyjnych. Siły marynarki

będą zdolne do tworzenia morskich zespo-

łów zadaniowych, udziału w takich zespo-

łach oraz do transportu i zaopatrywania kon-

tyngentów sił ekspedycyjnych. Ponadto

będą zdolne do rozpoznania obszarów mor-

skich oraz strefy przybrzeżnej, wsparcia og-

niowego operacji lądowych, wsparcia ope-

racji sił specjalnych, prowadzonych prze-

ciwko obiektom morskim lub lądowym.

Marynarkę wojenną będą tworzyły siły okrę-

towe w składzie dywizjonów okrętów bojo-

wych i pomocniczych, siły lotnicze, w tym

bezzałogowe środki rozpoznawcze, siły

zwalczania okrętów podwodnych, ratowni-

ctwa oraz transportowe, a także brzegowe

jednostki wsparcia i zabezpieczenia.

Fot. 3. W 2030 roku wojska specjalne będą siłami o najwyższej gotowości operacyjnej

(fot. A. Rawski)

15

Kwartalnik

Bellona 2/2007

Bezpieczeństwo RP

W 2030 roku

wojska specjalne, dzięki

wzrostowi liczebności, wyposażeniu w nowo-

czesne systemy uzbrojenia i sprzętu oraz suro-

wym kryteriom selekcji personelu będą siła-

mi o najwyższej gotowości operacyjnej i do-

stępności. Będą prowadzić działania na rzecz

Wojska Polskiego oraz sojuszników lub koali-

cjantów na lądzie, morzu, w powietrzu i w cy-

berprzestrzeni, wsparte przez przedsięwzięcia

psychologiczne. W zależności od charakteru

operacji sojuszniczej mogą stanowić zasadni-

czy komponent sił ekspedycyjnych. Będą wy-

korzystywane również do wsparcia sił w ope-

racjach połączonych, a w walce z przeciwni-

kiem stosującym asymetryczne formy walki

będą zasadniczym rodzajem wojsk.

Wymagania przyszłego pola walki oraz uwa-

runkowania społeczne wymuszą posiadanie

przez Polskę całkowicie

profesjonalnych, za-

wodowych sił zbrojnych. W czasie pokoju bę-

dą one zdolne do wykonywania zadań wyni-

kających z Konstytucji Rzeczypospolitej

Polskiej oraz do wypełniania sojuszniczych

i międzynarodowych zobowiązań naszego

kraju. Profesjonalna armia zapewni wymaga-

ny potencjał bojowy, niezbędny do powstrzy-

mania ewentualnego agresora do czasu wspar-

cia przez siły NATO. W wypadku groźby agre-

sji lub konfliktu zbrojnego na dużą skalę po-

tencjał wojska będzie powiększany dzięki wy-

korzystaniu narodowych sił rezerwowych.

Oceniamy, że warunkiem skuteczności ope-

racyjnej przyszłych polskich sił zbrojnych bę-

dzie osiągnięcie przez nie zdolności operacyj-

nych, adekwatnych do prognozowanych zagro-

żeń, pozwalających na skuteczny udział we

wszystkich przewidywanych operacjach.

Zdolności operacyjne

przyszłych Sił Zbrojnych RP

Warunki prowadzenia przyszłych działań na-

rzucają polskim siłom zbrojnym konieczność

osiągnięcia – rozbudowy bądź udoskonalenia

– najważniejszych, z punktu widzenia sku-

tecznego wykonywania zadań, zdolności ope-

racyjnych. Potrzeba posiadania określonych

zdolności wynika z poziomu ambicji wojsko-

wych Rzeczypospolitej Polskiej, zobowiązań

sojuszniczych i międzynarodowych, a także

konieczności udziału komponentów Sił

Zbrojnych RP w wielonarodowych opera-

cjach połączonych na terytorium kraju oraz

poza jego granicami.

Skuteczność zaangażowania Wojska

Polskiego w operacje ekspedycyjne wielona-

rodowych sił połączonych – sojuszniczych lub

koalicyjnych – będzie wymagać

pełnej inte-

roperacyjności naszych jednostek z siłami so-

juszników lub koalicjantów na wszystkich

szczeblach dowodzenia. Zasadniczym wyzwa-

niem będzie osiągnięcie interoperacyjności

w zintegrowanym systemie kierowania i do-

wodzenia siłami, systemach łączności i wy-

miany informacji, rozpoznania oraz identyfi-

kacji środków walki, kompatybilnych syste-

mach uzbrojenia i zabezpieczenia działań.

Pamiętać trzeba także o wspólnych procedu-

rach określonych w dokumentach standaryza-

cyjnych i o przygotowaniu personelu zdolne-

go do współdziałania z sojusznikami z NATO

i UE oraz spoza tych organizacji.

We wszystkich rodzajach operacji kluczo-

we znaczenie dla osiągania celów strategicz-

nych będzie mieć

zdolność do prowadzenia

szybkich działań rozstrzygających. Będzie

ona obejmować możliwość zastosowania od-

powiedniej taktyki działania, stosownego ro-

dzaju i pożądanych wielkości sił, a także pre-

cyzyjnych środków rażenia – amunicji inteli-

gentnej lub, jeśli sytuacja będzie tego wyma-

gać, środków niepowodujących utraty życia.

Doświadczenia z obecnie prowadzonych

operacji oraz przewidywany charakter przy-

szłych zagrożeń narzucają konieczność posia-

dania przez SZRP

zdolności do współdzia-

łania z innymi uczestnikami operacji.

W operacjach humanitarnych, utrzymania po-

koju czy stabilizacyjnych, współdziałanie

z organizacjami cywilnymi – międzynarodo-

wymi, rządowymi i pozarządowymi – w za-

sadniczy sposób wpłynie na powodzenie dzia-

łań. W konsekwencji polska armia, oprócz

zdolności do walki, będzie musiała mieć moż-

liwość wsparcia lub prowadzenia działań hu-

manitarnych, ewakuacyjnych, likwidacji skut-

ków katastrof i klęsk żywiołowych czy wspie-

rania procesu odbudowy infrastruktury i in-

stytucji państwa. Włączenie w proces plano-

wania operacyjnego i przygotowania operacji

instytucji i organizacji cywilnych oraz odpo-

wiednie szkolenie personelu wojskowego po-

winny zapewnić przygotowanie naszych sił do

udziału w wielonarodowych operacjach połą-

czonych, prowadzonych z udziałem tych

organizacji.

Nieodłączną cechą zdolności operacyjnych

sił zbrojnych powinna być przewaga techno-

logiczna nad potencjalnym przeciwnikiem.

Należy ją zagwarantować, między innymi za-

pewniając Siłom Zbrojnym RP dostęp do no-

woczesnych technologii użytecznych dla woj-

ska oraz wdrożenie rozwiązań organizacyj-

nych, narzuconych przez te technologie. Ich

przydatność powinna być weryfikowana przez

eksperymenty i symulacje. W wyniku rozwo-

ju nowych technologii nastąpi rozwój syste-

mów uzbrojenia, w tym systemów broni

o działaniu nieśmiercionośnym, które zastą-

Przewaga

technologiczna

nad potencjalnym
przeciwnikiem oraz
osiągnięcie zdolności
do działania w środowisku
sieciocentrycznym będą
w przyszłości warunkiem
uzyskania przewagi
informacyjnej i decyzyjnej.

Bezpieczeństwo RP

16

Kwartalnik

Bellona 2/2007

pią tradycyjne środki walki. We wszystkich

rodzajach sił zbrojnych szeroko będą wprowa-

dzane odporne na zakłócenia systemy infor-

matyczne wspomagające procesy dowodze-

nia, rozpoznania, wywiadu i śledzenia, zało-

gowe i bezzałogowe platformy rozpoznawcze

i bojowe, procesy zabezpieczenia. Nastąpi peł-

na automatyzacja i robotyzacja.

Fundamentalne znaczenie dla skuteczności

przyszłych działań Sił Zbrojnych RP ma

zdol-

ność do funkcjonowania w środowisku sie-

ciocentrycznym. Wynika to z wymagań przy-

szłego pola walki oraz ze współdziałania na-

szych sił zbrojnych z siłami zbrojnymi państw

sojuszniczych, wykorzystujących sieciocen-

tryczną formę działania. Do osiągnięcia tej

zdolności niezbędne są zmiany w koncepcji

dowodzenia, użycia sił oraz w kształceniu

i szkoleniu personelu sił zbrojnych, a także ich

wyposażeniu w nowej generacji systemy roz-

poznania, śledzenia, wymiany informacji i ra-

żenia celów oraz ich integracja.

Zasadniczym wymogiem w działaniach pol-

skich sił zbrojnych będzie przejęcie i utrzyma-

nie inicjatywy operacyjnej. Jest to uwarunko-

wane zdolnościami do

wyprzedzającego wy-

krycia i identyfikacji celów przeciwnika, zro-

zumienia i przewidywania jego zamiaru ope-

racyjnego, zapewnienia maksymalnej

swobo-

dy działania siłom własnym oraz wykonania

szybkich uderzeń rozstrzygających.

Szybkie wykrycie i identyfikacja celów

przeciwnika oraz zrozumienie i przewidywa-

nie jego zamiaru zależą od zdolności do pro-

wadzenia skutecznego rozpoznania, wywia-

du, identyfikacji oraz śledzenia celów i okre-

ślenia ich hierarchii ważności. Działania te

będą prowadzone za pomocą rozpoznania

i wywiadu osobowego oraz z wykorzystaniem

funkcjonujących na korzyść wszystkich

szczebli dowodzenia wielosensorowych, zin-

tegrowanych systemów obserwacji i rozpozna-

nia, umieszczonych na platformach lądowych,

powietrznych, morskich i satelitarnych. Będą

one przesyłać w czasie rzeczywistym obraz

z obszaru operacji oraz odpowiedzialności

operacyjnej do systemów dowodzenia i kiero-

wania ogniem. W rezultacie powstanie stale

aktualizowany zbiór informacji o teatrze ope-

racji, co pozwoli na zobrazowanie sytuacji

operacyjnej oraz jego ciągłą aktualizację.

Efektywność tych systemów będzie decydo-

wać o uzyskaniu i utrzymaniu przez armię pol-

ską przewagi decyzyjnej.

Warunkiem skuteczności Sił Zbrojnych RP

w operacjach, w tym przejęcia i utrzymania

inicjatywy operacyjnej, będzie posiadanie od-

powiedniego

systemu dowodzenia. Musi on

zapewnić wspomaganie planowania oraz kie-

rowanie, koordynację i kontrolę nad działa-

niem sił. Jego struktura powinna umożliwić

skuteczne funkcjonowanie wojska w czasie po-

koju, kryzysu i wojny oraz dowodzenie opera-

cjami, bez względu na ich rodzaj, ilość zaan-

gażowanych sił oraz obszar prowadzenia.

Nowoczesny system dowodzenia Wojska

Polskiego będzie zautomatyzowany i zintegro-

wany z systemami rodzajów sił zbrojnych

i z możliwością połączenia go w jedną sieć

z systemami rozpoznania, śledzenia i kierowa-

nia ogniem.

Automatyzacja systemu dowodzenia nie za-

stąpi dowódców, którzy będą odgrywać zasad-

niczą rolę w procesie kierowania i dowodze-

nia siłami. Muszą oni być samodzielni w po-

dejmowaniu decyzji, odpowiedzialni i mieć

inicjatywę. Powinni być świadomi możli-

wości operacyjnych, wynikających z wyposa-

żenia swych sił w nowoczesny sprzęt technicz-

ny oraz z możliwości, jakie daje funkcjonowa-

nie w środowisku sieciocentrycznym. Muszą

umieć działać w razie zakłóceń systemów do-

wodzenia, ich uszkodzenia lub zniszczenia.

Coraz szersze stosowanie nowoczesnych

technologii wymiany informacji spowoduje

uzależnienie wojska od sieci informatycznych.

Ataki na sieci informatyczne Sił Zbrojnych RP

będą jedną z form działań asymetrycznych pro-

wadzonych zarówno w czasie kryzysu, jak

i operacji bojowych. Stąd też kluczowe zna-

czenie dla powodzenia operacji będzie miało

zapewnienie

bezpieczeństwa sieci. Zabez-

pieczenie własnego procesu decyzyjnego i jed-

nocześnie zakłócanie procesu decyzyjnego

przeciwnika będzie jednym z celów

operacji

informacyjnych prowadzonych przez polskie

siły zbrojne.

Wojsko Polskie będzie spełniać wymogi so-

jusznicze dotyczące

dostępności sił do uży-

cia w operacjach. Większa niż obecnie ich

część będzie pozostawać w gotowości do szyb-

kiego, a nawet natychmiastowego użycia.

Stopień ukompletowania stanów osobowych

jednostek, uzbrojenie i sprzęt oraz stan zapa-

sów środków bojowych i materiałowych osiąg-

nie standardy NATO.

(3)

Będą sformowane

wyspecjalizowane pododdziały wsparcia i za-

bezpieczenia działań oraz utrzymywane w tej

samej gotowości do działań, co wspierane

przez nie jednostki bojowe. Ocenia się, że zdol-

ności takie w pierwszej kolejności osiągną wy-

brane jednostki wojsk lądowych, sił powietrz-

nych oraz wojska specjalne.

Doświadczenia wyniesione z prowadzonych

obecnie przez Siły Zbrojne RP operacji wska-

zują na istotne znaczenie

zdolności przerzu-

tu sił oraz ich mobilności na teatrze dzia-

łań, jako czynnika zapewniającego swobodę

Ukompletowanie

jednostek

wysokiej gotowości, zdolnych

do przerzutu powinno wynosić:

stan osobowy – nie mniej niż

90%; zasadnicze uzbrojenie

i sprzęt wojskowy (UiSW) –

90%; zapasy środków

materiałowych – 30 dni.

Ukompletowanie jednostek

zgłoszonych do Sił Odpowiedzi

NATO (NRF): stan osobowy –

95–100%, zasadnicze UiSW

– 100%; zapasy środków.

materiałowych – 30 dni. Jed-

nostki o obniżonej gotowości:

stan osobowy – 70%; UiSW

– 90% oraz zapasy środków

materiałowych – 30 dni.

WYJAŚNIENIE

NR3

1

Kwartalnik

Bellona 2/2007

Bezpieczeństwo RP

manewru oraz ciągłość zaopatrywania. Dostęp

do powietrznych i morskich środków transpor-

tu strategicznego będzie warunkiem skutecz-

nego udziału Wojska Polskiego w operacjach

ekspedycyjnych. Z uwagi na potrzeby opera-

cyjne oraz możliwości finansowe państwa, pol-

skie siły zbrojne powinny kontynuować pozy-

skiwanie tych zdolności, wykorzystując roz-

wiązania narodowe (zakupy sprzętu, czarter)

oraz udział w programach międzynarodowych

mających na celu zwiększenie zdolności

państw NATO i UE do przerzutu wojsk.

Siły Zbrojne RP 2030 będą mobilne, co po-

zwoli na ich koncentrację w określonym rejo-

nie, uzyskanie przewagi lokalnej, rozpoczęcie

działań rozstrzygających oraz szybką reakcję

na manewr przeciwnika. Zdolność do przerzu-

tu i mobilność sił mają istotne znaczenie

w operacjach o niskiej intensywności oraz

jako element działań demonstracyjnych.

W celu poprawy możliwości przetrwania

wojsk i zapewnienia im właściwej ochrony na-

leży zwiększyć efektywność operacyjną syste-

mu identyfikacji własnych środków walki

przez polepszenie ich odporności na zakłóce-

nia, zwiększenie prawdopodobieństwa prawid-

łowej identyfikacji, rozszerzenie możliwości

informacyjnych systemu oraz polepszenie

kompatybilności elektromagnetycznej urzą-

dzeń wchodzących w jego skład. Celowe jest

rozszerzenie zakresu identyfikacji sił i środ-

ków własnych, które powinno obejmować mię-

dzy innymi komponent lądowy, a zwłaszcza

artyleryjskie i rakietowe systemy uzbrojenia,

pojazdy bojowe pododdziałów pancernych

zmechanizowanych, a także żołnierzy tych

pododdziałów. Powyższe możliwości należy

zapewnić w pierwszej kolejności jednostkom

sił specjalnych.

Zdolność do przetrwania sił zbrojnych

na polu walki oraz ochrona wojsk w dużym

stopniu decydują o bezpieczeństwie w ope-

racjach prowadzonych przez wszystkie kom-

ponenty sił w wymiarze lądowym, powietrz-

nym, morskim oraz w przestrzeni informa-

cyjnej. Zdolność ta zapewni powodzenie

w operacjach oraz ograniczy straty własne.

Będzie uzależniona od możliwości identyfi-

kacji przynależności obiektów na polu wal-

ki, skutecznej obrony przed bronią masowe-

go rażenia i przed efektami różnorodnych

działań asymetrycznych, od ochrony infor-

macji oraz wyposażenia sił w skuteczne środ-

ki obrony przeciwlotniczej.

Identyfikacja przynależności obiektów

na polu walki będzie obejmować lądowe, po-

wietrzne i morskie systemy uzbrojenia,

w tym również poszczególnych żołnierzy.

System identyfikacji będzie kompatybilny

z systemami sojuszniczymi i odporny na za-

kłócenia.

Działania asymetryczne przeciwnika, obej-

mujące między innymi pułapki minowe, uży-

cie zdalnie detonowanych ładunków wybucho-

wych, ataki samobójcze, ataki hakerskie w sie-

ciach informatycznych oraz działania propa-

gandowo-psychologiczne wymagają, aby

Wojsko Polskie wykazywało zdolności do ich

wczesnego rozpoznania oraz neutralizacji.

Żołnierze będą więc odpowiednio do tego

szkoleni, wyposażeni w sprzęt umożliwiają-

cy wykonywanie tych zadań oraz uczeni umie-

jętności prowadzenia negocjacji.

Zdolność do obrony przed bronią ma-

sowego rażenia jest jednym z warunków za-

chowania swobody działania sił. W 2030 ro-

ku Siły Zbrojne RP będą wyposażone w zin-

tegrowany, zaawansowany technologicznie

system rozpoznania skażeń, zdolny do ich

wykrywania, identyfikacji i monitorowania

oraz powiadamiania, ostrzegania i alarmo-

wania wojsk. Pozwoli on również wykrywać

i określać skażenia przemysłowe, współdzia-

łać z podobnymi systemami sojuszniczymi

oraz stosowanymi przez cywilne struktury

ratownicze. Ocenia się, że gros wojsk

będzie wyposażonych w skuteczne środki

indywidualnej i zbiorowej ochrony przed

skażeniami oraz systemy likwidacji skażeń,

spełniające standardy sojusznicze.

Warunkiem

skuteczności obrony powietrz-

nej będzie zdolność do działania w narodo-

wym i sojuszniczym zintegrowanym syste-

mie obrony powietrznej. Zapewni to wielo-

warstwowy system obrony przeciwlotniczej,

który będzie chronił przestrzeń powietrzną

państwa oraz siły prowadzące operacje ekspe-

dycyjne. Dzięki integracji z systemami sojusz-

niczymi będzie możliwe zwalczanie celów –

załogowych i bezzałogowych oraz pocisków

samosterujących, rakiet balistycznych, a tak-

że innych środków napadu powietrznego bez

względu na ich wielkość i parametry lotu.

Udział Sił Zbrojnych RP w operacjach,

w tym ekspedycyjnych, wymaga

zdolności sił

do zachowania ciągłości prowadzonych dzia-

łań, bez względu na ich charakter, miejsce, tem-

po i czas trwania. Zdolność ta zostanie osiąg-

nięta wtedy, gdy wojsko będzie dysponować

efektywnym systemem zabezpieczenia logi-

stycznego operacji. Musi on gwarantować cią-

głość zaopatrywania, co będzie możliwe mię-

dzy innymi dzięki automatyzacji procesów za-

rządzania zasobami logistycznymi, osiągnięciu

odpowiednich proporcji pomiędzy jednostka-

mi wsparcia zabezpieczenia a jednostkami

bojowymi oraz dzięki właściwej organizacji

systemu zabezpieczenia logistycznego na

Analizy

demograficzne

wskazują, iż po roku

2030 nastąpi gwałtowny
okres starzenia się
ludności. W roku 2030
ludność Polski zmaleje
do ok. 35 mln, a liczba
ludności w wieku
produkcyjnym wyniesie
ok. 20 mln (obecnie
ok. 25 mln).

Bezpieczeństwo RP

1

Kwartalnik

Bellona 2/2007

szczeblach taktycznych. W 2030 roku efektyw-

ny system logistyczny pozwoli naszym siłom

zbrojnym na autonomiczność działania w ope-

racjach ekspedycyjnych. Wyposażenie i uzbro-

jenie zapewni im możliwość skutecznego udzia-

łu w operacjach sił wielonarodowych, w róż-

nych warunkach geograficznych.

Zabezpieczenie i ewakuacja medyczna bę-

dą istotnym elementem zdolności operacyj-

nych sił zbrojnych. Udział w operacjach eks-

pedycyjnych, w różnych strefach klimatycz-

nych, implikuje specyficzne i podwyższone

wymagania dla zabezpieczenia medycznego.

Armia polska w omawianej perspektywie cza-

sowej będzie w stanie prowadzić skuteczne

rozpoznanie sytuacji medycznej w rejonach

przyszłych operacji oraz zapewnić odpowied-

nią osłonę epidemiologiczną wojsk działają-

cych w środowisku znacznie odbiegającym od

umiarkowanej strefy klimatycznej.

Czynnik ludzki

Podobnie jak dziś, również w przyszłości

człowiek będzie decydującym ogniwem

armii. Wykształcenie i wyszkolenie żołnierzy,

zwłaszcza wszechstronne przygotowanie do-

wódców wszystkich szczebli, będzie warun-

kiem pozyskania i utrzymania przez nasze

siły zbrojne zdolności do wykonywania szero-

kiego zakresu zadań oraz wprowadzania

zmian. Umiejętności ludzi będą w dużym stop-

niu decydowały o możliwościach operacyjnych

przyszłych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej

Polskiej.

Rozwój technologii wojskowych, przede

wszystkim postępująca informatyzacja i au-

tomatyzacja pola walki, spowoduje ograni-

czenie liczby personelu zaangażowanego

w operacje. Wzrosną natomiast wymagania

dotyczące jego kwalifikacji, w szczegól-

ności umiejętności, odpowiedzialność do-

wódców. Ze względu na konieczność podej-

mowania szybkich i trafnych decyzji na pod-

stawie analizy bieżących informacji i na

związane z tym konsekwencje, na każdym

szczeblu dowodzenia armia będzie musiała

mieć samodzielnie myślącą, kreatywną

kadrę dowódczą oraz świadomych, profesjo-

Fot. 4. Podobnie jak dziś, również w przyszłości człowiek będzie decydującym ogniwem armii (fot. R. Przeciszewski)

1

Kwartalnik

Bellona 2/2007

Bezpieczeństwo RP

nalnie przygotowanych i odpowiednio zmo-

tywowanych żołnierzy.

Wyzwaniem dla Wojska Polskiego będzie,

między innymi, wypracowanie skutecznych

mechanizmów pozyskiwania i utrzymywania,

wobec postępującego niżu demograficznego,

właściwego pod względem jakości i liczeb-

ności personelu. W związku z tym koniecz-

nością będzie zapewnienie przez armię kon-

kurencyjnych – dla cywilnego rynku pracy –

warunków służby, możliwości doskonalenia

kwalifikacji oraz rozwoju zawodowego.

W przeciwnym wypadku trendy demograficz-

ne oraz konkurencja na rynku pracy spowodu-

ją trudności w naborze odpowiedniej kadry.

Wyzwaniom przyszłego pola walki będą

w stanie sprostać całkowicie profesjonalne,

zawodowe siły zbrojne, które są o wiele bar-

dziej skuteczne operacyjnie niż armia z po-

boru. Zakładamy, że chcąc osiągnąć pożą-

dane walory bojowe, w 2030 roku Siły

Zbrojne RP powinny być w pełni zawodowe

i profesjonalne. Będzie to jednym z elemen-

tów pozwalających na ich skuteczniejsze wy-

korzystanie w operacjach na terenie kraju

oraz poza jego granicami.

Transformacja Sił Zbrojnych RP

W obliczu zmieniających się wyzwań i za-

grożeń bezpieczeństwa międzynarodowego,

bardzo szybkiego postępu naukowo-technicz-

nego oraz zmian w formach i sposobach pro-

wadzenia działań militarnych, transformacja

Sił Zbrojnych RP będzie koniecznością, pro-

cesem ciągłym, zapewniającym rozwój naszej

armii. Będzie się ona opierać na zaadaptowa-

niu do polskich warunków efektów tzw. rewo-

lucji w sprawach wojskowych, wymuszającej

znaczne zmiany w charakterze działań bojo-

wych. Jest to wynik zastosowania nowych tech-

nologii, które w połączeniu z wprowadzany-

mi doktrynami militarnymi oraz koncepcjami

operacyjnymi i organizacyjnymi zasadniczo

zmienią charakter zadań wykonywanych przez

Wojsko Polskie, zarówno samodzielnie, jak

i w ramach sojuszu lub koalicji.

Transformacja armii polskiej ma na celu zbu-

dowanie nowoczesnych, zawodowych i profe-

sjonalnych sił o charakterze obronno-ekspedy-

cyjnym, zdolnych do prowadzenia całego spek-

trum operacji, przede wszystkim w strukturach

wielonarodowych. Pozwoli ona także na zwięk-

szenie ich potencjału operacyjnego do obrony

terytorium kraju. Modułowe struktury Sił

Zbrojnych RP 2030 i ich wyposażenie będą

umożliwiać skuteczny udział zarówno w bez-

pośredniej obronie państwa, jak i w rozwiązy-

waniu konfliktów lokalnych, regionalnych oraz

kryzysów o zróżnicowanym charakterze i róż-

nej intensywności. Wojsko, przygotowywane

jedynie do tradycyjnie rozumianej obrony – wy-

łącznie przeciwko bezpośredniemu, konwen-

cjonalnemu atakowi srategicznemu – nie jest

w stanie sprostać wymaganiom polityki bez-

pieczeństwa w XXI wieku.

W NATO utrzymają się tendencje dalszego

wzmacniania zdolności ekspedycyjnych.

Sojusz zachowa rolę stymulatora nowoczes-

ności sił zbrojnych państw członkowskich,

zwłaszcza w takich obszarach, jak interope-

racyjność, sieciocentryczność, przewaga in-

formacyjna, automatyzacja i robotyzacja oraz

zarządzanie przestrzenią operacyjną. Na pro-

ces transformacji armii polskiej będzie wpły-

wać również unijna, europejska polityka bez-

pieczeństwa i obrony, której efektem, podob-

nie jak w wypadku członkostwa w Organizacji

Traktatu Północnoatlantyckiego, będzie roz-

wój zdolności bojowych w zakresie dowodze-

nia, informacji, skuteczności walki, ochrony

i przetrwania wojsk oraz mobilności.

Powodzenie transformacji oraz zbudowanie

zakładanego modelu Sił Zbrojnych RP wyma-

ga przełomu w myśleniu, niekonwencjonal-

nych rozwiązań oraz wypromowania ludzi,

którzy przyczynią się do tworzenia nowej kul-

tury funkcjonowania naszego wojska, opartej

na innowacyjności i zdolności do przyswaja-

nia nowych trendów i rozwiązań.

Uwarunkowania budżetowe

Jednym z podstawowych warunków powo-

dzenia transformacji i osiągnięcia przedsta-

wionego tu przyszłego kształtu polskiej armii

będzie zwiększenie nakładów na jednego żoł-

nierza i zbliżenie się w tym względzie do śred-

niego poziomu państw europejskich. Wymaga

to stabilnego poziomu finansowania oraz

optymalnej struktury budżetu MON. Należy

dążyć do osiągnięcia wielkości budżetu na za-

lecanym przez NATO poziomie 2% PKB.

Struktura wydatków musi być zbliżona do

struktury wydatków czołowych państw sojusz-

niczych NATO i UE. Oznacza to słały wzrost

wydatków majątkowych – docelowo do co naj-

mniej 30% budżetu. Jest to o tyle istotne, że

konieczne jest zwiększenie wydatków na za-

kupy nowoczesnych systemów uzbrojenia

i wyposażenia, gdyż w drugiej dekadzie bie-

żącego stulecia wiele systemów uzbrojenia za-

kończy resursy eksploatacyjne. Ponadto wa-

runkiem osiągnięcia zdolności operacyjnych

przyszłych sił – oprócz zwiększenia nakładów

finansowych na edukację, wprowadzanie

zmian jakościowych oraz profesjonalnych

metod zarządzania – jest również znaczne

zwiększenie wydatków państwa na badania

naukowe i rozwój. W jednym i drugim wy-

Według

statystyk

opracowanych w NATO,
średnia wartość
wydatków obronnych na
jednego żołnierza,
ponoszonych przez
państwa UE będące
członkami NATO,
w 2005 r. wynosiła
95 tys. USD. Dla Polski
wskaźnik ten kształtuje
się na poziomie 32 tys.
USD. Osiągnięcie
obecnie wartości takiej,
jak w innych państwach
wiązałoby się np. ze
zmniejszeniem stanu
osobowego SZRP do
77 tys. żołnierzy.

Bezpieczeństwo RP

20

Kwartalnik

Bellona 2/2007

padku pożądane byłoby osiągniecie przynaj-

mniej średniej europejskiej.

Warto dyskutować

Fundamentalnym zadaniem sił zbrojnych

każdego państwa jest zapewnienie jego bezpie-

czeństwa i suwerenności, a w sytuacji krytycz-

nej, na przykład agresji zbrojnej, jego skutecz-

na obrona. Siła zbrojna nadal pozostaje liczą-

cym się narzędziem polityki zagranicznej pań-

stwa. Zwłaszcza w tak ważnych obszarach, jak

wiarygodność sojusznicza, wymuszanie

i utrzymywanie pokoju oraz stabilności mię-

dzynarodowej, realizacja innych interesów pań-

stwa, jak chociażby wzmacnianie jego pozycji

międzynarodowej. Nadchodzące dekady uza-

sadniają potrzebę głębokich przeobrażeń

w Siłach Zbrojnych RP. Nasza armia musi

sprostać wielu wyzwaniom i zagrożeniom,

i temu właśnie ma służyć proces transformacji.

Staje się on coraz bardziej palącą koniecznoś-

cią. Za sprawą członkostwa w NATO i Unii

Europejskiej poszerzyła się znacznie przestrzeń

naszego zaangażowania polityczno-wojskowe-

go. Dynamicznie rozwija się również technika

wojskowa. Towarzyszy temu proces przemian

w organizacji sił zbrojnych, doskonalenia spo-

sobów działania, uzyskiwania przez wojska no-

wych zdolności, a w rezultacie – znacznego

podnoszenia możliwości bojowych.

Niniejsze opracowanie jest materiałem dys-

kusyjnym i z oczywistych względów nie po-

rusza wszystkich aspektów koniecznych

zmian. Intencją autorów było zainicjowanie

dyskusji o przyszłości naszych sił zbrojnych,

która w efekcie mogłaby się przyczynić do

przygotowania formalnych opracowań doty-

czących nowych jakościowo Sił Zbrojnych RP

na miarę wyzwań przyszłości. A te są nieba-

gatelne. Część z nich można zawrzeć w nastę-

pujących pytaniach:



Czy pozostać przy tradycyjnym rozumie-

niu obrony jako odparcia agresji własnymi

siłami, czy też uznać, że skuteczność naszego

bezpieczeństwa i obrony ma się opierać na od-

straszaniu wiarygodnością gwarancji sojuszni-

czych, realnego układu sił w naszym środowi-

sku bezpieczeństwa (utrzymywania się prze-

wagi NATO i UE), a także na głębszej integra-

cji Polski ze strukturami europejskimi?



Czy uznać gwarancje obronne NATO

i rozwijające się zdolności wojskowe Unii

Europejskiej za trwały czynnik bezpieczeń-

stwa Rzeczypospolitej Polskiej, czy samo-

dzielnie rozwijać zdolności obronne? Czy

samodzielność obronna sprzyja spójności

NATO i UE, czy jest wręcz odwrotnie?



Czy przygotowywać siły zbrojne do

najgorszego scenariusza rozwoju sytuacji

bezpieczeństwa RP, czy do najbardziej praw-

dopodobnego?



Czy nowocześnie wyposażone i dowo-

dzone, zdolne do przerzutu, mobilne siły

zbrojne są w stanie zapewnić skuteczną obro-

nę terytorium kraju oraz wypełniać pozosta-

łe funkcje związane z zapewnieniem szero-

ko pojętego bezpieczeństwa narodowego?

Czy rozwijać wojska obrony terytorialnej

i jakie powinny być ich zadania?



Czy skoncentrować się na uzupełnianiu

braków w obecnym potencjale, na przykład

w strategicznym i taktycznym transporcie po-

wietrznym, mobilnej logistyce, możliwoś-

ciach tankowania w powietrzu, unowocześ-

nieniu systemu dowodzenia, czy też opraco-

wać i realizować program rozwoju całkowi-

cie nowej, nowoczesnej armii?



Czy zdecydować się na istotną reduk-

cję sił zbrojnych znacznie poniżej obecnego

stanu liczebnego i tym samym konsekwen-

tnie przesądzić o uruchomieniu procesu

zastępowania ilości – jakością i nowo-

czesnością?



Zakładać, że modernizacja sił zbroj-

nych będzie finansowana przede wszystkim

ze zwiększonego budżetu MON (zwiększo-

nego ponad to, co przewiduje formuła 1,95%

PKB), czy zdobywać środki na moderniza-

cję w drodze redukcji istniejących sił?



Modernizować tylko to, na co nas stać,

czy modernizować tam, gdzie prowadzi to do

zmian jakościowych, do zmian na lepsze?

 

Pozyskać maksymalny poziom techni-

ki wojskowej, odpowiadający potrzebom, czy

tylko dostępny?

 

Centralizować czy decentralizować

proces decyzyjny w odniesieniu do progra-

mów rozwojowych oraz zakupów uzbrojenia

i techniki wojskowej?



Utrzymywać w resorcie obrony naro-

dowej wyższe szkolnictwo wojskowe w obec-

nym kształcie czy zachować tylko specyficz-

ne zdolności edukacyjne?

g

Nakłady finansowe na edukację, szkolnictwo oraz badania

i rozwój są wykładnikiem rozwoju cywilizacyjnego państw.

Jakość sił zbrojnych jest uzależniona m.in. od jakości tych

dziedzin funkcjonowania państwa. Pod względem nakładów

na przykład na jednego ucznia i studenta przodują kraje

skandynawskie oraz Niemcy i Wielka Brytania, a Polska

zajmuje przedostatnie – przed Rumunią – miejsce w Europie.

Na badania i rozwój nakłady te wynoszą: Szwecja

– 4,27% PKB, Finlandia – 3,49%, Niemcy – 2,50%, Dania

– 2,40%, Czechy – 1,30%,Hiszpania – 0,96%, Litwa – 0,69%,

Słowacja – 0,67%; Polska – 0,65%.

(http://ec.europa.eu/research/era/pdf/indicators/benchmarking2003_en.pdf)