13 wykład dla prawa egzamin

background image

Piotr Łukowski, Wykład dla studentów prawa

1




Logiczne podstawy prawoznawstwa


Piotr Łukowski

background image

Piotr Łukowski, Wykład dla studentów prawa

2



WYKŁAD 13

przykłady odpowiedzi na

mo

ż

liwe pytania egzaminacyjne

background image

Piotr Łukowski, Wykład dla studentów prawa

3














Uwaga: na egzaminie mog

ą

pojawi

ć

si

ę

pytania nie uwzgl

ę

dnione w przedstawionych ni

ż

ej przykładach.

background image

Piotr Łukowski, Wykład dla studentów prawa

4

ZADANIE 1
1. Podaj definicj

ę

wyra

ż

e

ń

:

„metaj

ę

zyk j

ę

zyka L”, „j

ę

zyk przedmiotowy”, „j

ę

zyk drugiego stopnia”.

2. Podaj przykład zdania w j

ę

zyku przedmiotowym, zdania w j

ę

zyku drugiego stopnia i w j

ę

zyku

trzeciego stopnia.
3. Jakim j

ę

zykiem jest metaj

ę

zyk dla j

ę

zyka pi

ą

tego stopnia?

ODPOWIED

Ź

ad 1.
- Metaj

ę

zykiem j

ę

zyka L jest taki j

ę

zyk L’, w którym wypowiadamy si

ę

o wyra

ż

eniach j

ę

zyka L.

- J

ę

zykiem przedmiotowym jest j

ę

zyk, w którym wypowiadamy si

ę

o rzeczywisto

ś

ci nas

otaczaj

ą

cej (pozaj

ę

zykowej).

- J

ę

zykiem drugiego stopnia jest j

ę

zyk, w którym wypowiadamy si

ę

o wypowiedziach

formułowanych w j

ę

zyku pierwszego stopnia.

ad 2.
Przykład zdania w j

ę

zyku przedmiotowym: „Sło

ń

ce

ś

wieci”.

Przykład zdania w j

ę

zyku drugiego stopnia: „„Sło

ń

ce

ś

wieci” jest zdaniem fałszywym”.

Przykład zdania w j

ę

zyku trzeciego stopnia: „„„Sło

ń

ce

ś

wieci” jest zdaniem fałszywym” jest

zdaniem j

ę

zyka polskiego”.

ad 3.
Metaj

ę

zykiem j

ę

zyka pi

ą

tego stopnia jest j

ę

zyk szóstego stopnia.

background image

Piotr Łukowski, Wykład dla studentów prawa

5

ZADANIE 2
Jaki jest warunek zrozumiałego dla obu stron posługiwania si

ę

w rozmowie wyra

ż

eniem W?

Odpowied

ź

zilustruj przykładami.

ODPOWIED

Ź

Tym warunkiem jest to

ż

samo

ść

rozumienia wyra

ż

enia W przez obie strony rozmowy. Chodzi tu

mi

ę

dzy innymi o:

- to

ż

samo

ść

tego do czego W si

ę

odnosi (obiektu, stanu rzeczy).

Przykład: Bł

ę

dem jest, gdy jedna strona pojmuje W = „reform

ę

systemu karania” jako złagodzenie

kar, a strona druga jako racjonalizacj

ę

karania.

- to

ż

samo

ść

metody rozstrzygania o poprawno

ś

ci u

ż

ycia W.

Przykład: Bł

ę

dem jest, gdy jedna strona rozumie udowodnienie tezy jako rozumowania opartego na

zwi

ą

zku tetycznym, a strona druga na zwi

ą

zku logicznym.

- to

ż

samo

ś

ci funkcji u

ż

ycia W.

Przykład: Bł

ę

dem jest, gdy jedna strona rozumie wypowied

ź

jako powa

ż

n

ą

, a strona druga uwa

ż

a j

ą

za

ż

art - ró

ż

ne rozumienie siły illokucyjnej.

- zgodno

ść

zabarwienia emocjonalnego towarzysz

ą

cego u

ż

yciu W.

Przykład: Bł

ę

dem jest, gdy jedna strona rozumie W jako zjawisko pozytywne, wi

ę

c po

żą

dane, a

strona druga jako zjawisko neutralne, wi

ę

c oboj

ę

tne.

background image

Piotr Łukowski, Wykład dla studentów prawa

6

ZADANIE 3
Jakie znasz kryteria prawdy? Podaj policyjno-s

ą

dowe przykłady zastosowania ka

ż

dego z nich.

ODPOWIED

Ź

Kryterium klasyczne - prawdziwym jest s

ą

d zgodny z rzeczywisto

ś

ci

ą

.

Przykład: Odrzucamy twierdzenie,

ż

e A popełnił samobójstwo, poniewa

ż

strzał pozbawiaj

ą

cy A

ż

ycia padł z

odległo

ś

ci 10 m.

K. koherencyjne - prawdziwym jest s

ą

d zgodny (spójny, niesprzeczny) z innymi s

ą

dami.

Przykład: W wyniku konfrontacji dwóch sprzecznych ze sob

ą

zezna

ń

, akceptujemy zeznania A jako spójne

(A sobie w nich nie zaprzeczył) i odrzucamy zeznania B jako niespójne (B sobie w nich zaprzeczył).

K. oczywisto

ś

ci (intuicyjne) - prawdziwym jest s

ą

d, który wydaje si

ę

by

ć

oczywistym.

Przykład: „A musiał rozpozna

ć

B, bo był od niego oddalony o 3m, na otwartej przestrzeni, w samo południe.”

K. strukturalne (formalno-logiczne) - prawdziwo

ść

s

ą

du wynika z budowy składniowej zdania go wyra

ż

aj

ą

cego,

mo

ż

e te

ż

by

ć

wypadkow

ą

prawdziwo

ś

ci i fałszywo

ś

ci innych s

ą

dów.

Przykład: „Raz z pana zezna

ń

wynika,

ż

e był pan na miejscu zbrodni, innym za

ś

razem wynika,

ż

e nie.

Prosz

ę

si

ę

zdecydowa

ć

! Przypominam,

ż

e zeznaje pan pod przysi

ę

g

ą

!”

K. autorytetu - prawdziwym jest s

ą

d wypowiedziany przez kogo

ś

obdarzonego autorytetem lub przez znawc

ę

tematu (presti

ż

owy o

ś

rodek naukowy, ekspert z danej dziedziny, wiarygodna gazeta/stacja tv).

Przykład: Ka

ż

da ekspertyza jest tu przykładem.

K. zgody powszechnej - prawdziwym jest s

ą

d podzielany przez wi

ę

kszo

ść

ludzi.

Przykład: „Przecie

ż

wszyscy

ś

wiadkowie mówi

ą

to samo!”

K. pragmatyczne - prawdziwym jest s

ą

d, który jest po

ż

yteczny.

Przykład: Umorzono

ś

ledztwo w sprawie Kuby Rozpruwacza, aby nie wywoła

ć

pogromu

ś

ydów w Londynie

(przypuszczenie podane w filmie produkcji BBC wyemitowanym przez Discovery Channel).

background image

Piotr Łukowski, Wykład dla studentów prawa

7

ZADANIE 4
Kiedy kryterium K jest warunkiem koniecznym, a kiedy wystarczaj

ą

cym zaj

ś

cia zdarzenia

opisanego zdaniem A? Rozpoznaj, które kryterium w podanym przykładzie jest warunkiem
koniecznym, a które wystarczaj

ą

cym dla zdania „Ulice s

ą

mokre”?

Przykład: Ulice s

ą

mokre wtedy i tylko wtedy gdy pada deszcz lub je

ź

dziła polewaczka.

ODPOWIED

Ź

K jest warunkiem wystarczaj

ą

cym (dostatecznym) zaj

ś

cia A, je

ś

li zaj

ś

cie K poci

ą

ga za sob

ą

zaj

ś

cie A:

x (K(x)

A(x))

K jest warunkiem koniecznym zaj

ś

cia A, je

ś

li z faktu, i

ż

zaszło A wynika,

ż

e zaszło K:

x (A(x)

K(x))

W podanym przykładzie:

warunkiem koniecznym dla zdania „Ulice s

ą

mokre” jest alternatywa „Pada deszcz lub je

ź

dziła

polewaczka”, bo „Je

ś

li ulice s

ą

mokre, to pada deszcz lub je

ź

dziła polewaczka”.

warunkiem wystarczaj

ą

cym jest ka

ż

de z trzech zda

ń

: „Pada deszcz lub je

ź

dziła polewaczka”,

Pada deszcz”, „Je

ź

dziła polewaczka”, bo:

1. Je

ś

li pada deszcz lub je

ź

dziła polewaczka, to ulice s

ą

mokre”;

2. Je

ś

li pada deszcz, to pada deszcz lub je

ź

dziła polewaczka” (prawo logiczne) i

Je

ś

li pada deszcz lub je

ź

dziła polewaczka, to ulice s

ą

mokre” (zało

ż

enie), wi

ę

c

Je

ś

li pada deszcz, to ulice s

ą

mokre” (prawo przechodnio

ś

ci);

3. Je

ś

li je

ź

dziła polewaczka, to pada deszcz lub je

ź

dziła polewaczka” (prawo logiczne) i

Je

ś

li pada deszcz lub je

ź

dziła polewaczka, to ulice s

ą

mokre” (zało

ż

enie), wi

ę

c

Je

ś

li je

ź

dziła polewaczka, to ulice s

ą

mokre” (prawo przechodnio

ś

ci).

background image

Piotr Łukowski, Wykład dla studentów prawa

8

ZADANIE 5
Czym jest zbiór w sensie dystrybutywnym, a czym zbiór w sensie kolektywnym? Który zbiór jest
dystrybutywny, a który kolektywny: 1. r

ę

ka zło

ż

ona z barku, ramienia, przedramienia, dłoni; oraz

2. klasa 3b rozumiana jako zbiór uczniów j

ą

stanowi

ą

cych. Czym ró

ż

ni si

ę

relacja nale

ż

enia

dystrybutywnego od relacji nale

ż

enia kolektywnego?

ODPOWIED

Ź

Zbiór w sensie dystrybutywnym jest przedmiotem abstrakcyjnym, ujmuj

ą

cym w cało

ść

ż

ne,

cz

ę

stokro

ć

nie zwi

ą

zane ze sob

ą

obiekty. Zbiór dystrybutywny nie jest obiektem ani czasowym,

ani przestrzennym.
Zbiór w sensie kolektywnym (mereologicznym), to obiekt przestrzenny (bryła, płaszczyzna lub
linia), którego elementami s

ą

jego cz

ęś

ci. Istnieje w czasie i przestrzeni.

Przykład:
1. R

ę

ka zło

ż

ona z barku, ramienia, przedramienia, dłoni, to zbiór w sensie kolektywnym.

2. Kasa 3b rozumiana jako zbiór uczniów j

ą

stanowi

ą

cych, to zbiór w sensie dystrybutywnym.

Relacja nale

ż

enia dystrybutywnego jest przeciwzwrotna i przeciwprzechodnia, bo: a)

ż

aden zbiór

do siebie nie nale

ż

y oraz b) ucze

ń

nale

żą

cy do klasy 3b, która nale

ż

y do zbioru klas szkoły nr 65,

sam nie jest elementem zbioru klas szkoły nr 65.
Relacja nale

ż

enia kolektywnego jest zwrotna i przechodnia, bo: a) ka

ż

dy zbiór jest własnym

elementem (jest ingrediensem) oraz b) palec b

ę

d

ą

cy cz

ęś

ci

ą

dłoni, która jest cz

ęś

ci

ą

r

ę

ki, sam

te

ż

jest cz

ęś

ci

ą

r

ę

ki.

background image

Piotr Łukowski, Wykład dla studentów prawa

9

ZADANIE 6
Co to jest absurd, a co nonsens? Podaj przykład absurdu i przykład nonsensu.

ODPOWIED

Ź

Absurd to zdanie, z którego wynika sprzeczno

ść

, czyli koniunkcja dwóch zda

ń

, z których jedno

jest zaprzeczeniem drugiego.
Przykład: Kupiłem wczoraj ryb

ę

drugiej

ś

wie

ż

o

ś

ci.

Skoro ryba była drugiej

ś

wie

ż

o

ś

ci, to znaczy

ż

e jednocze

ś

nie była

ś

wie

ż

a i nie

ś

wie

ż

a. Bo

ś

wie

ż

o

ść

jest jedna - pierwsza i zarazem ostatnia - jak twierdzi Woland z Mistrza i Małgorzaty.

Nonsens to wyra

ż

enie, które nie posiada znaczenia.

Przykład: Człowiek jest ssakiem parzystym. Człowiek to zwierz

ą

podzielne przez 5.

Człowiek jest ssakiem non-parzystym (bo przecie

ż

ani parzystym, ani nieparzystym).

background image

Piotr Łukowski, Wykład dla studentów prawa

10

ZADANIE 7
Stosuj

ą

ca diagramy Venna sprawd

ź

, czy ze zda

ń

Ka

ż

dy człowiek jest łapówkarzem” i „Ka

ż

dy

jest człowiekiem” wynika na mocy rachunku nazw Arystotelesa zdanie „Ka

ż

dy jest łapówkarzem”.

Oce

ń

poprawno

ść

tego wnioskowania.

ODPOWIED

Ź

Rozumowanie to reprezentuje schemat:

x (P(x)

Q(x))

(

x P(x)

x Q(x)), gdzie P(x)

oznacza „x jest człowiekiem”, Q(x) oznacza „x jest łapówkarzem”. Ograniczmy rozumowanie do
dziedziny, któr

ą

stanowi zbiór wszystkich ludzi.

1.

2.

Dowód nie wprost - zakładam prawdziwo

ść

obu przesłanek:

x (P(x)

Q(x)) i

x P(x), oraz

fałszywo

ść

wniosku

x Q(x). Mamy wówczas dwa przypadki, tak jak na rysunkach. W obu

dochodzimy do sprzeczno

ś

ci - nie mo

ż

e bowiem by

ć

tak, aby co

ś

nale

ż

ało do zbioru pustego.

Rozumowanie jest niepoprawne, gdy

ż

chocia

ż

poprawne formalnie nie jest ono poprawne

materialnie, z powodu fałszywo

ś

ci pierwszej przesłanki - przecie

ż

nie wszyscy ludzie s

ą

łapówkarzami. Gdyby dziedzin

ą

nie był zbiór ludzi, to fałszyw

ą

byłaby tak

ż

e druga przesłanka.

[komentarz: sk

ą

d wi

ę

c ten głupi, a popularny w Polsce tekst „U nas wszyscy bior

ą

”?]

background image

Piotr Łukowski, Wykład dla studentów prawa

11

ZADANIE 8
Co to jest rozumowanie? Rozpoznaj rodzaj rozumowania w podanym przypadku. Wiem,

ż

e Jan

si

ę

wzbogacił. Na tej podstawie s

ą

dz

ę

,

ż

e Jan wzi

ą

ł łapówk

ę

.

Co w tym rozumowaniu jest w racj

ą

, a co nast

ę

pstwem? Czy jest ono niezawodne?

Rozpoznaj zwi

ą

zek jaki zachodzi mi

ę

dzy racj

ą

i nast

ę

pstwem, który jest podstaw

ą

tego

rozumowania.

ODPOWIED

Ź

Rozumowanie to my

ś

lenie uzasadniaj

ą

ce, w którym przyjmujemy okre

ś

lone warto

ś

ci pewnych

zda

ń

i dochodzimy do prze

ś

wiadczenia o okre

ś

lonych warto

ś

ciach logicznych innych zda

ń

.

Przyjmuj

ę

prawdziwo

ść

nast

ę

puj

ą

cej implikacji: Je

ś

li Jan wzi

ą

ł łapówk

ę

, to Jan si

ę

wzbogacił.

Zatem, racj

ą

jest „Jan wzi

ą

ł łapówk

ę

”, a nast

ę

pstwem „Jan si

ę

wzbogacił”.

Podane jako przykład rozumowanie jest tłumaczeniem, czyli dobieraniem racji do znanego
sk

ą

din

ą

d jako prawdziwe nast

ę

pstwa.

Tłumaczenie jest rozumowaniem zawodnym, gdy

ż

prawdziwo

ść

nast

ę

pnika implikacji nie

gwarantuje prawdziwo

ś

ci jej poprzednika.

Podane jako przykład rozumowanie opiera si

ę

na zwi

ą

zku przyczynowo-skutkowym wyra

ż

onym

implikacj

ą

: „Je

ś

li Jan wzi

ą

ł łapówk

ę

, to Jan si

ę

wzbogacił”.

Uwaga na marginesie (ostrze

ż

enie):

Racja „Jan wzi

ą

ł łapówk

ę

” to przyczyna, a nast

ę

pstwo „Jan si

ę

wzbogacił” to skutek.

background image

Piotr Łukowski, Wykład dla studentów prawa

12

ZADANIE 9
Co to jest rozumowanie? Rozpoznaj rodzaj rozumowania w podanym przypadku. Wiem,

ż

e Jan

kupił dom. Na tej podstawie s

ą

dz

ę

,

ż

e Jan si

ę

wzbogacił.

Co w tym rozumowaniu jest w racj

ą

, a co nast

ę

pstwem? Czy jest ono niezawodne?

Rozpoznaj zwi

ą

zek jaki zachodzi mi

ę

dzy racj

ą

i nast

ę

pstwem, który jest podstaw

ą

tego

rozumowania.

ODPOWIED

Ź

Rozumowanie to my

ś

lenie uzasadniaj

ą

ce, w którym przyjmujemy okre

ś

lone warto

ś

ci pewnych

zda

ń

i dochodzimy do prze

ś

wiadczenia o okre

ś

lonych warto

ś

ciach logicznych innych zda

ń

.

Przyjmuj

ę

prawdziwo

ść

nast

ę

puj

ą

cej implikacji: Je

ś

li Jan kupił dom, to Jan si

ę

wzbogacił.

Zatem, racj

ą

jest „Jan kupił dom”, a nast

ę

pstwem „Jan si

ę

wzbogacił”.

Podane jako przykład rozumowanie jest wnioskowaniem, czyli dobieraniem nast

ę

pstwa do znanej

sk

ą

din

ą

d jako prawdziwa racji.

Wnioskowanie jest rozumowaniem niezawodnym, gdy

ż

prawdziwo

ść

poprzednika implikacji

gwarantuje prawdziwo

ść

jej nast

ę

pnika.

Podane jako przykład rozumowanie opiera si

ę

na zwi

ą

zku strukturalnym (ew. przyczynowo-

skutkowym) wyra

ż

onym implikacj

ą

: „Je

ś

li Jan kupił dom, to Jan si

ę

wzbogacił”.

Uwaga na marginesie (ostrze

ż

enie):

Racja „Jan kupił dom” to skutek, a nast

ę

pstwo „Jan si

ę

wzbogacił” to przyczyna.

background image

Piotr Łukowski, Wykład dla studentów prawa

13

ZADANIE 10
Co to jest nazwa? Jaka nazwa jest pust

ą

, a jaka sprzeczn

ą

? Czym jest zakres nazwy pustej?

Podaj przykład nazwy sprzecznej oraz nazwy pustej niesprzecznej. Okre

ś

l w jakim stosunku ze

wzgl

ę

du na zakres pozostaj

ą

nazwy, które podałe

ś

jako przykład. W jakim stosunku pozostaj

ą

nazwy „nazwa pusta” i „nazwa sprzeczna”?

ODPOWIED

Ź

Nazwa jest to wyra

ż

enie mog

ą

ce wyst

ą

pi

ć

w zdaniu jako podmiot lub orzecznik orzeczenia

imiennego. Orzeczenie imienne to orzeczenie stwierdzaj

ą

ce o podmiocie,

ż

e jest taki a taki.

Zatem, je

ś

li mamy zdanie „a jest b”, to a jest w tym zdaniu podmiotem, a b orzecznikiem

orzeczenia imiennego.
Nazwa pusta to nazwa, która nie ma desygnatu. Zatem zakresem nazwy pustej jest zbiór pusty.
Nazwa sprzeczna to taka nazwa, dla której zało

ż

enie istnienia desygnatu prowadzi do

sprzeczno

ś

ci, czyli do koniunkcji dwóch zda

ń

, z których jedno jest zaprzeczeniem drugiego.

Przykładem nazwy sprzecznej jest „parterowy wie

ż

owiec”. Przykładem nazwy pustej

niesprzecznej jest „stupi

ę

trowy dom w Poznaniu”. Desygnat nazwy sprzecznej nie mo

ż

e istnie

ć

wi

ę

c nie istnieje, za

ś

desygnat nazwy sprzecznej nie istnieje cho

ć

mo

ż

e istnie

ć

. Zakresem ka

ż

dej

z tych dwóch nazw jest zbiór pusty. Poniewa

ż

istnieje tylko jeden zbiór pusty, zatem nazwy te s

ą

równozakresowe - maj

ą

ten sam zakres.

„Nazwa pusta” jest nazw

ą

nadrz

ę

dn

ą

(ze wzgl

ę

du na zakres) wobec nazwy „nazwa sprzeczna”,

poniewa

ż

ka

ż

da nazwa sprzeczna jest pusta, ale nie ka

ż

da nazwa pusta jest sprzeczna.


background image

Piotr Łukowski, Wykład dla studentów prawa

14

Inne możliwe zadania egzaminacyjne:

- Czym jest rozumowanie przez analogi

ę

? Podaj przykład trafnego i nietrafnego zastosowania

analogii.

- Jakie znasz bł

ę

dy definiowania? Podaj przykład ka

ż

dego z nich. Kiedy bł

ą

d definiowania jest

ę

dem logicznym? Który z bł

ę

dów definiowania nie jest bł

ę

dem logicznym?

- Jak ocenisz nast

ę

puj

ą

ce rozumowanie: "Kto uko

ń

czył 18 lat

ż

ycia, ten mo

ż

e sam kupi

ć

samochód. Kto mo

ż

e sam kupi

ć

samochód, ten ma pieni

ą

dze na kupno samochodu. Zatem, kto

uko

ń

czył 18 lat

ż

ycia, ten ma pieni

ą

dze na kupno samochodu."?

- Kiedy zdanie W wynika ze zdania Z? Jakie znasz zwi

ą

zki wynikania? Podaj przykład ka

ż

dego z

nich. Jak jest ró

ż

nica mi

ę

dzy wynikaniem a opartym na nim rozumowaniem?

- Omów wieloznaczno

ść

, nieostro

ść

i ogólno

ść

nazwy. Podaj przykłady nazwy: wieloznacznej,

nieostrej, ogólnej.

- Co to jest indukcja? Wymie

ń

kanony Milla. Omów kanon jedynej zgodno

ś

ci. Podaj przykład

trafnego i nietrafnego zastosowania tego kanonu.

- Co to jest relacja okre

ś

lona na zbiorze Z? Jaka relacja jest relacj

ą

równowa

ż

no

ś

ciow

ą

na

zbiorze Z? Co to jest klasa abstrakcji relacji równowa

ż

no

ś

ci? Podaj przykład relacji

równowa

ż

no

ś

ciowej i podziału dokonanego przy jej u

ż

yciu.

- Podaj definicj

ę

kłamstwa.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
13 wykład dla prawa egzaminid 14552
13 - wykład dla prawa, egzamin
13 wykład dla prawa egzaminid 14552
14 wykład dla prawa egzamin c d
14 wykład dla prawa egzamin c d
12 wykład dla prawa metodologia naukid 13335
09 wyklad dla prawa klasyczny rachunek nazw, relacj (2)
08 wykład dla prawa rachunek kwantyfikatorów
07 wykład dla prawa zdanie, wynikanie, wynikanie logiczne
10 wykład dla prawa definicje, pytaniaid 10696
04 wykład dla prawa nazwa c d
04 wykład dla prawa nazwa c d
09 wykład dla prawa klasyczny rachunek nazw, relacje
08 wykład dla prawa rachunek kwantyfikatorów
11 wykład dla prawa
07 wykład dla prawa zdanie, wynikanie, wynikanie logiczne
10 wykład dla prawa definicje, pytania
12 wykład dla prawa metodologia nauk
13 wykład egzamin c did 14551

więcej podobnych podstron