2008-01-15
1
Teoretyczne podstawy
Teoretyczne podstawy
psychologii
psychologii w sporcie
w sporcie
DARIUSZ PARZELSKI
dariusz.parzelski@swps.edu.pl
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Psychologia sportu
Psychologia sportu
•
Nauka, która zajmuje siębadaniem ludzkiego
zachowania w kontekście uczestnictwa
jednostki w sporcie oraz tego jak cechy
zawodnika, trenera (lidera) oraz środowiska
zewnętrznego wpł
ywająna wykonanie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Czynniki wpł
ywające na wynik sportowy
Czynniki wpł
ywające na wynik sportowy
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Zawodnik
Środowisko zewn.
Trener / coach
Wynik sportowy
Psychologia sportu
Psychologia sportu
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Psychologia
edukacyjna
Sport i
aktywność
fizyczna
Psychologia
osobowości
Psychologia
społ
eczna
Psychologia
poznawcza
Psychologia
kliniczna
Psychologia
kontuzji
Psychofizjologia
Psychologia
rozwojowa
Pochodzenie psychologii sportu
Pochodzenie psychologii sportu
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
PSYCHOLOGIA
SPORT
PSYCHOLOGIA SPORTU
Uczenie się
Um. Mentalne
Sport dzieci
Poradnictwo
Diagnostyka
Dyn. grupy
Komfort życia
Niepeł
nosprawni
Obszary dział
ania psychologa sportu
Obszary dział
ania psychologa sportu
•
Edukacja
•
Badania
•
Interwencje kryzysowe
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
2008-01-15
2
Zagadnienia etyczne w psychologii sportu
Zagadnienia etyczne w psychologii sportu
•
Kim jest psycholog sportu – wymagania
•
Tajemnica zawodowa
•
Etyczny obowiązek poznania wyników badańi
teorii leżącej u podstaw konkretnego narzędzia
•
Używanie kwestionariuszy psychologicznych
•
Praca mężczyzn psychologów z kobietami
zawodniczkami
•
Potrzeba ciągł
ego poszerzania wiedzy
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Trochęhistorii
Trochęhistorii
•
Norman Triplett – rok 1???
•
Era Griffith’a:1920 -1940;
•
Era stagnacji: 1940 – 1965; kilka doktoratów
•
Era motoryki: 1966 – 1977; badanie wpł
ywu
czynników psychologicznych na wyniki
•
Obecne czasy: 1978 -….; peak
performance, czasopisma, organizacje, komputer
yzacja
•
sporT psychology vs. sportS psychology
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Literatura
Literatura
•
Williams J. (2001) „ Applied Sport Psychology. Persolan
growth to peak performance”,
•
Singer R. (2001) „Handbook of Sport Psychology”,
•
Taylor J. (2005) „Applying sport psychology: four
perspectives”
•
Krawczyński, Nowicki (2004), „Psychologia sportu w
treningu dzieci i mł
odzież
y”
•
Anshel, M. (2003), „Sport psychology. From theory to
practice”, San Francisco: Benjaming Cummings
•
Tyszka, T. (1991) „Psychologia sportu”’ Warszawa:
Wydawnictwo AWF
•
Gracz, J., Sankowski, (2000). Psychologia sportu”, Poznań:
Wydawnictwo AWF
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Literatura za tydzień
Literatura za tydzień
•
Dąbrowska, H., (1991), „Motywacja a osiągnięcia w
sporcie”, w: Tyszka (red.), „Psychologia sportu”’
Warszawa: Wydawnictwo AWF
•
Taylor, J., Wilson, G., (2005). “Applying sport
psychology: four perspectives”. Illinois: Human Kinetics
Publishers
•
Singer R., Hausenblas H., Janelle C. (2001). „Handbook
of sport psychology”, Wiley & Sons Inc
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Teoretyczne podstawy psychologii
sportu
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Motywacja w sporcie
Dariusz Parzelski
dariusz.parzelski@swps.edu.pl
Definicje motywacji
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
•
Wewnętrzny czynnik, który pobudza, kieruje i scala
dział
anie jednostki; dział
ania te ukierunkowane sąna
zaspokojenie potrzeb jednostki (Murray)
•
Hipotetyczny konstrukt uż
ywany do opisu wewnętrznych
lub/i zewnętrznych sił
, które inicjują,ukierunkowująoraz
wzmagająintensywnośći wytrwał
ośćdział
ania jednostki
(Vallerand, Thill, 1993)
•
Inklinacja do wytrwał
ego dąż
enia i kontynuowania
wysił
ku w obszarach aktywnoś
ci jednostki związanych ze
sportem ( Walker i in. 2005 )
•
Motywacja: zdolnośćdo ciężkiej pracy w obliczu
zmęczenia, bólu, znudzenia i pragnienia by robićcoś
innego (Taylor 2000)
2008-01-15
3
Źródł
a motywacji w sporcie
Anshel 2003
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
•
Czynniki osobowe –
potrzeby, zainteresowania, cele, osobowość
•
Czynniki sytuacyjne – lider grupy, bilans
wygranych i przegranych, pogoda, publiczność
Źródł
a motywacji w sporcie
Anshel 2003
•
Interakcja czynników osobowych i sytuacyjnych
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Czynniki
osobowe
Interakcja
czynników
osobowych i
sytuacyjnych
Motywacja
zawodnika
Czynniki
sytuacyjne
Motywacja wewnętrzna
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
•
Odnosi siędo podejmowania i kontynuowania
przez podmiot dział
ania ze względu na samą
treśćtej aktywności oraz dla przyjemności i
satysfakcji czerpanej z dział
ania
1. Motywacja wiedzy
2. Motywacja dział
ania
3. Motywacja doś
wiadczania stymulacji
Motywacja zewnętrzna
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
•
Dział
anie realizowane jest ze względu na
zewnętrzne wobec niego czynniki
1. Zewnętrzna regulacja
2. Uwewnętrzniona regulacja
3. Regulacja oparta na identyfikacji
4. Regulacja oparta na integracji
Self-determination theory
Deci, Ryan 2000
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Trzy podstawowe potrzeby czł
owieka:
•
autonomicznego funkcjonowania( wolna
wola, przejawianie wł
asnej inicjatywy
sprawczość)
•
bycia w relacji z innymi osobami (poczucie troski
ze strony innych)
•
kompetencji (wł
asna
ciekawość,skuteczność,podejmowanie
wyzwań)
Kontinuum –
Deci Ryan, 1992
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Brak
motywacji
Typ
motywacji
Motywacja
wewn
ętrzna
Motywacja
zewn
ętrzna
Rodzaj
regulacji
Brak
samostanowienia
Wysoki poziom
samostanowienia
Brak ch
ęci
Regulacja oparta
na identyfikacji
Wewn
ętrzna
motywacja
Zewn
ętrzna
regulacja
Uwewn
ętrzniona
regulacja
Brak
regulacji
Zewn
ętrzne
nagrody
Wewn
ę
trzne
nagrody i kary
Wewn
ątrz
sterowno
śćbez
przyjemno
ści
Odczuwanie
przyjemno
ś
ci
Zachowanie
2008-01-15
4
Motywy uprawiania sportu
•
Rekreacja: potrzeba
przyjemności, zdrowia, we
wnętrznej satysfakcji
•
Sport wyczynowy:
pragnienie odniesienia
sukcesu
sportowego, zaspokojenia
ambicji oraz zdobycie
uznania społ
ecznego
(Zdebski 1998)
MOTYW
Wyczynowcy Amatorzy
Rekreacja
79%
94%
Zdrowie
68%
75%
Kole ż
eństwo
52%
73%
Społ
eczny
kontakt
18%
19%
Wyczyn
28%
9%
Współ
zawo
-dnictwo
15%
4%
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Poziomy motywacji
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
•
Dowody wysokiej motywacji do uprawiania sportu –
punktualnoś
ć,dbanie o sprzęt, uważne sł
uchanie
trenera, wysił
ek wkł
adany w naukęnowych
umiejętnoś
ci,
•
Dowody niskiego poziomu motywacji do uprawiania
sportu – brak zaangażowania, rozproszenie
uwagi, pomijanie reguł
Jak nie motywowaćzawodników
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
•
Stosowanie ć
wiczeńfizycznych jako kar
•
Stosowanie rozmów przedmeczowych
•
Obniżanie wartości przeciwnika
•
„Naszym celem jest wygrana”
•
Niesprawiedliwe traktowanie zawodników w zespole
•
„Jeślinie narzekająto znaczy, ż
e sązadowoleni”
•
„Demolka pomeczowa”
•
Kompleks Napoleona
•
Wywoł
ywanie lęku u zawodników
Jak motywować?
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
•
Indywidualne podejście do zawodnika
•
Zaplanowane dział
ania
•
Uzgadnianie z zawodnikiem przyszł
ego kierunku
dział
ania
•
Rozwijanie wł
asnych umiejętności
•
Wprowadzenie jasnych regułidyscypliny
•
Wprowadzanie humoru
•
„Zwycięstwo nie jest najważniejsze”
Motywowanie zespoł
u
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
•
Dopasowanie do siebie celów indywidualnych i
zespoł
owych
•
Wspólne uzgodnienie celów zespoł
owych
•
Wprowadzanie ś
wiadomoś
ci peł
nionych ról w zespole
•
Planowanie spotkańcał
ej druż
yny
•
Komunikacja zespół– trener
•
Rozmowy przedmeczowe i pomeczowe
Badanie motywacji u sportowców - narzędzia
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
•
Sport Motivation Scale – pomiar poziomu motywacji
wewnętrznej, zewnętrznej, i braku motywacji (bazuje
na teorii Deci & Ryan)
•
Profile of Mood States – Morgan 1979
•
The Intrinsic Motivation Inventory
(McAuley, E., Duncan, T., & Tammen, V. V. 1987)
2008-01-15
5
Literatura
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
•
Gracz, J., Sankowski, T. (2000). Psychologia
sportu. Poznań:Wydawnictwo AWF
Rozdz. 10 – Procesy emocjonalne
Procesy emocjonalne w sporcie
Teoretyczne podstawy psychologii
sportu
SWPS - Semestr zimowy
2006/2007
Dariusz Parzelski
dariusz.parzelski@swps.edu.pl
Definicje emocji
•
Emocja jest subiektywnym stanem psychicznym, uruchamiającym
priorytet dla związanego z niąprogramu dział
ania. Jej odczuwaniu
towarzyszązwykle zamiany somatyczne, ekspresje mimiczne i
pantomimiczne oraz zachowania (Doliński 2002)
•
Emocje można ujmowaćjako proces sygnalizowania,żedzieje się
cośistotnego z punktu widzenia dobrostanu jednostki oraz zadań
realizowanych przez system poznawczy i zachowanie (Frijda 1998)
•
Emocja jest reakcjąna stymulujące zdarzenie (rzeczywiste i
wyobrażone). Powoduje zmiany w narządach wewnętrznych i
mięśniach jednostki, jest odczuwana subiektywnie, wyrażana jest
m.in. poprzez zmiany wyrazu twarzy, dział
anie oraz możewpł
ywać
na przyszł
e zachowania (Deci 1980)
SWPS - Semestr zimowy 2006/2007
Teorie Emocji
•
Teoria Jamesa – Langego (1890)
•
Teoria Cannona – Barda (1927-1928)
•
Teorie aktywacyjne: Arnold (1960), Hebb (1973)
•
Dwuczynnikowa teoria emocji – Schachter, Singer (1962)
•
Poznawcze teorie emocji: Lazarus (1991)
•
Funkcjonalne ujęcie emocji – Frijda (1998)
SWPS - Semestr zimowy 2006/2007
Wpł
yw emocji na jednostkę
Emocje wpł
ywająna:
•
poziom pobudzenia
•
poziom motywacji
•
poziom pewności siebie
•
umiejętnośćkoncentracji
SWPS - Semestr zimowy 2006/2007
Rodzaje emocji
•
pozytywne vs.
negatywne
•
pomagające vs.
przeszkadzające
Pozytywne
Negatywne
P
o
m
a
g
a
ją
c
e
• podniecenie
• euforia
• rado
ść
• szcz
ęście
• duma
• frustracja
• z
ł
o
ść
P
rz
e
s
zk
a
d
z
a
ją
c
e
• satysfakcja
• zadowolenie
•strach
•panika
•w
ściekł
o
ść
•rozpacz
•zak
ł
opotanie
•gniew
•poczucie winy
•smutek
SWPS - Semestr zimowy 2006/2007
2008-01-15
6
Pętla negatywnych emocji
SWPS - Semestr zimowy 2006/2007
Frustracja
(neg. Pomagaj
ąca)
Frustracja
(neg. przeszkadzaj
ąca)
Z
ł
o
ść
(neg.Przeszkadzaj
ąca)
Panika
(neg. Przeszkadzaj
ąca)
Bezradno
ść
(neg. przeszkadzaj
ąca)
Zmienne wpł
ywające na procesy emocjonalne w
sporcie
(Lazarus 1991,2000)
•
Inwestycje jednostki w wykonanie zadania
•
Wynik dział
ania
•
Wymagania sytuacyjne i posiadane zasoby
•
Wpł
ywy zewnętrzne
SWPS - Semestr zimowy 2006/2007
Procesy emocjonalne w sporcie
•
Okres treningu
•
Okres przed startem
–
stan gotowości startowej
–
stan gorączki startowej
–
stan apatii startowej
•
Start w zawodach
•
Okres po starcie
–
sukces
–
porażka
SWPS - Semestr zimowy 2006/2007
Literatura za tydzień
•
Psychologia osobowości w sporcie -
Jarvis, M., (2002), „Psychologia
sportu”, Gdańsk: Wydawnictwo GWP, rozdz. 2
SWPS - Semestr zimowy 2006/2007
Teoretyczne podstawy psychologii
sportu
Dariusz Parzelski
dariusz.parzelski@swps.edu.pl
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Osobowo
ś
ćw sporcie
Podstawowe problemy
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
•
Brak teoretycznego podł
ożabadań
•
Brak ostrych definicji zawodników, amatorów,
zawodników sukcesu i porażki
•
Nietrafny dobór badanych grup utrudnia
generalizowanie wyników
•
Używanie nieprawidł
owych statystyk
•
Używanie nieprawidł
owych kwestionariuszy
•
Nadinterpretowanie danych korelacyjnych
2008-01-15
7
Osobowoś
ć
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Osobowośćjest to mieszanka
cech, wł
aściwości, która czyni jednostkęunikalną
Struktura osobowości: (Martens 1975)
•
Rdzeńpsychologiczny
•
Typowe reakcje jednostki
•
Zachowanie związane z rolami społ
ecznymi
Podejścia do osobowości w sporcie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
•
Podejście cech – cechy sąstał
e i niezależne od
sytuacji, stał
a predyspozycja do reagowania w
dany sposób (lata 60-te i 70-te)
•
Podejście sytuacyjne – zachowanie jednostki jest
determinowane przez sytuacjęzewnętrzną
•
Podejście interakcyjne – cechy osoby i zewnętrzne
czynniki determinujązachowanie jednostki
Badania osobowości w sporcie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
•
Dwa obozy: sceptyczny vs. naiwny (Morgan 1980)
•
W latach 1960 -1980 opublikowano ponad 1000
badańosobowości u sportowców (Fisher 1984)
•
Związek miedzy osobowościąa wykonaniem
•
Sportowcy vs. nie sportowcy
•
Zawodniczki vs. nie zawodniczki
Pomiar osobowoś
ci w sporcie
meta analiza
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
•
Ekstrawersja (Vanden Auweele 1993)
–
25 badań
–
1042 zawodników
–
Hipoteza 1: brak róż
nic miedzy zawodnikami a
normalnąpopulacją- potwierdzona
–
Hipoteza 2 – różnice pomiędzy sportami
indywidualnymi a zespoł
owymi - ???
•
Introwersja – biegi dł
ugie, tenis stoł
owy,
badminton, zapasy, szermierka, hokej, strzelectwo,
ż
eglarstwo
•
Ekstrawersja – biegi dł
ugie, wioślarstwo,
strzelectwo, zapasy, rugby, pł
ywanie, ż
eglarstwo
Pomiar osobowoś
ci
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
•
Pomiar cechy i stanu
–
STAI (Spielberger i in. 1970)
–
TAIS (Nideffer, 1976)
–
POMS (McNair i.in. 1971)
–
Sport Competition Anxiety Test (Martens 1977)
–
Competitive State Anxiety Inventory-2 (Martens i in.
1982)
–
Trait-State Confidence Inventory (Vealey 1986)
–
Anxiety Assessment for Wrestlers (Gould i in. 1984)
Zalecenia przy stosowaniu kwestionariuszy
osobowości
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
•
Dopasuj narzędzie do celu badania i poznaj bł
ąd
pomiaru
•
Pamiętaj o wł
asnych ograniczeniach
•
Nie stosuj kwestionariuszy do selekcji
•
Informuj badanych o celu badania
•
ZAWSZE udzielaj informacji zwrotnych
•
Zachowaj dyskrecję
•
Stosuj indywidualne podejście
•
Poznaj strukturęosobowości
2008-01-15
8
Wpł
yw osobowości, sytuacji i innych czynników
na zachowanie (Cox 1998)
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Sytuacja
Osobowo
ść
Inne
czynniki
Interakcja
Dyspozycje osobowościowe charakterystyczne dla
topowych zawodników
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
•
Skł
onnośćdo podejmowania zachowań
ryzykownych
•
Poszukiwanie doznań
•
Poszukiwanie współ
zawodnictwa
•
Wysoki poziom pewności siebie
•
Kontrolowanie wł
asnej uwagi
•
Oczekiwanie sukcesu
•
Wysoka odpornośćpsychiczna
•
Efektywne zarządzanie stresem
•
Wysoki poziom zaangażowania
Nowe podejście do osobowoś
ci w sporcie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
•
Ocena zachowania – samo opis vs. techniki
projekcyjne vs. obserwacja
•
Badanie między grupowe vs. wewnątrz
osobowe
•
Zmiana modelu deterministycznego na
probabilistyczny – szukanie wzorów zachowania
(atraktory)
•
Jak bardzo można generalizowaćpodejście
interakcyjne?
Literatura za tydzień:
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
•
Atrybucje w sporcie -
Dąbrowska, H., (1991), „Motywacja a
osiągnięcia w sporcie”, w: Tyszka
(red.), „Psychologia sportu”’ Warszawa:
Wydawnictwo AWF, rozdz. 2.5, 2.6, 2.7
(teczka)
Teoretyczne podstawy
psychologii sportu
Dariusz Parzelski
dariusz.parzelski@swps.edu.pl
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Procesy atrybucji w sporcie
Bł
ędy atrybucji
•
Podstawowy bł
ąd atrybucji
•
Asymetria atrybucyjna
–
aktor/obserwator
–
self serving bias
•
Egotyzm atrybucyjny
•
Egocentryzm atrybucyjny
•
Efekt fał
szywej powszechnoś
ci
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
2008-01-15
9
Teoria atrybucji osiągnięćWeinera (1972)
•
trzy wymiary:
–
umiejscowienie kontroli
–
stabilność
–
kontrolowalność
–
(globalność)
–
(inetncjonalność)
•
uzyskany wyniki wpł
ywa na: stany
emocjonalne, atrybucje przyczynowe oraz
przyszł
e wykonanie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Model Weinera
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Wynik
dzia
ł
ania
Emocje
Atrybucje
Umiejscowienie
kontroli
Stabilno
ść
Kontrola
Emocje
Oczekiwania
Emocje
Zachowanie
Mał
e nieścisł
ości modelu Weinera
•
Wysił
ek – czynnik wewnętrzny
–
wyniki Iso-Aholi: sukces – czynnik wewnętrzny; porażka czynnik
zewnętrzny
•
Trudnoś
ćzadania – czynnik nie zawsze stał
y (zmiany
pogody) – Deaux 1976)
•
Zdolnoś
ci, wysił
ek, trudnośćzadania mogąbyć
czynnikami zarówno wewnętrznymi jak i zewnętrznymi
(Weiner 1983)
•
Bukowski, Moore (1980) – trudnośćzadania i szczęście w
mał
ym stopniu tł
umacząprzyczyny sukcesu i poraż
ki
•
Roberts, Pascuzzi (1979) – 45% czasu badania mówili o
atrybucjach wymienionych w modelu Weinera
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Ograniczenia modelu (Brawley, Roberts 1984)
•
Uczestnikami badańbyli zwykle studenci i dzieci
•
Koncentracja badaczy na atrybucjach Ja
•
Zadania eksperymentalne był
y zwykle nowe i nieznane
•
Zmiennąwyjaś
nianąbyłzwykle wynik dział
ania
•
Rzadko manipulowano poziomem zaangażowania
badanych
•
Zwykle badani wybierali atrybucje z listy przygotowanej
przez badaczy
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Narzędzia do pomiaru atrybucji w sporcie
•
Causal Dimension Scale – CSD – Russell 1982
•
Sport Achievement Responsibility Scale – SARS –
Tenenbaum i.in. 1984
•
Performance Outcome Survey – POS – Leith
i.in.1989
•
Attributional Style Questionnaire – ASQ – Carron
1988
•
Leeds Attributional Coding System – LACS-
Stratton i.in. 1988)
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Konsekwencje atrybucji
•
Oczekiwania (po sukcesie, po porażce)
•
Reakcje emocjonalne
–
związane z wynikiem (zadowolenie, zł
ość
)
–
Związane z atrybucjami (przyczyny wyniku, np;
duma + przyczyny wewnętrzne, nadzieja +
stabilnoś
ć,wina + kontrolowalnoś
ć
•
Przekonania
–
teoretycy jednostki (stał
e)
–
teoretycy wzrostu (zmienne)
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
2008-01-15
10
Procesy atrybucji a pł
eć
•
Przyczyny zewnętrzne - kobiety
•
Męż
czyźni lepiej reagująna pozytywny feedback
(Anshel, Hoosima 1989)
•
Zawodniczki używajązewnętrznych przyczyn dla
wyjaśnienia sukcesu (Rejski 1980)
•
FOS – kobieca cecha – wyjątek stanowią
zawodniczki wysokiego wyczynu
•
Gill (1992), Biddle (1993) – brak podstaw różnic
miedzy pł
ciowych w atrybucjach sukcesu i porażki
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Atrybucje a wyuczona bezradność
•
Wyuczona bezradność
–
osobista (krótkotrwał
a)
–
uniwersalna (chroniczna)
•
Wyjaśnienia przyczynami: wewnętrznymi,
stał
ymi, globalnym (Prapaveiss i. in. 1988)
•
Jedynie 5 badańw sporcie – brak dostępu do
zawodników, którzy wypadli ze sportu
•
Wyniki sąniepeł
ne
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Przyczyny wyuczonej bezradności
wystąpienie
jednego z czterech elementów
Anshel 1979)
1. Doświadczanie serii porażek
2. Sposób udzielania informacji zwrotnych
3. Częstośćinformacji zwrotnych
4. Waga źródł
a informacji zwrotnych
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Trening re-atrybucji
•
Model atrybucyjny (Weiner 1986)
•
Model wyuczonej bezradności (Abramson i.in.
1978)
•
Model wł
asnej skuteczności (Bandura 1986)
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Pora
żka
Niew
ł
a
ściwa
strategia
Wysokie
oczekiwania,
mot. emocje
Wytrwa
ł
o
ść
Pora
żka
Kontrolowane
przyczyny: sta
ł
e,
zmienne,
specyficzne, np:
strategia
Brak wyuczonej
bezradno
ści
Pora
żka
Niew
ł
a
ściwa
strategia
Utrzymanie
w
ł
asnej
skuteczno
ści
Wzmacnianie
wysi
ł
ku i
wykonania
Wpł
yw atrybucji na motywację
•
Uż
ywanie wewnętrznych i zewnętrznych przyczyn (kiedy
jakie?)
•
Kiedy uż
ywaćatrybucji o trudnoś
ci zadania?
•
Nauka umiejętności
•
Tworzenie sytuacji w których zawodnik może odnieś
ć
sukces
•
Unikanie porównańzawodników
•
Wspieranie sł
owem i gestem
•
Pozytywne uż
ywanie przyczyn zewnętrznych
•
Odniesienia do rzeczywistości
•
Unikanie przyczyn wewnętrznych, stał
ych w tł
umaczeniu
poraż
ki o parametrach fizjologicznych
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
literatura
•
Gracz, Sankowski (2000) Psychologia sportu,
Wyd. AWF Poznań,rozdz. 14
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
2008-01-15
11
Teoretyczne podstawy
psychologii sportu
Dariusz Parzelski
dariusz.parzelski@swps.edu.pl
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Talent, zdolno
ści i uzdolnienia w
sporcie
Talent, zdolności, uzdolnienia
•
Talent – wewnętrzny „dar”
•
Zdolności – ł
atwośćprzyswajania nowych
umiejętności
•
Uzdolnienia – wszelkie wł
aściwości
jednostki, które będąsprzyjaćefektywnemu
uczeniu sięw określonej dziedzinie
•
Uzdolnienia sportowe – zespółwł
aściwości
indywidualnych o podł
ożu
morfologicznym, motorycznym, fizjologicznym i
psychicznym istotnie sprzyjający efektywności
treningu
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Talent
•
Uwarunkowany biologicznie
vs
•
Związany z wpł
ywami czynników środowiskowych
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Wł
aściwości talentu (Howe 1998)
•
W dużej części ma podł
ożegenetyczne
•
Oznaki mogąsiępojawićwe wczesnych
stadiach rozwoju
•
Wczesne oznaki mogąbyćpodstawądo
przewidywania przyszł
ych osiągnięć
•
Utalentowana jest mniejszośćpopulacji
•
Talent jest związany z konkretnąsferą
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Modele wykrywania utalentowanych
sportowców (krótka historia)
•
Model Bar-Or’a (1975)
1. ocena morfologicznych, fizjologicznych, psychologicznych
i wynikowych zmiennych
2. szacowanie wieku biologicznego na podstawie tych
zmiennych
3. badanie reakcji treningowych
4. ocena historii sportu w rodzinie
5. użycie modelu analizy regresji do przewidywania
przyszł
ego wykonania
•
Brak wykorzystania tego modelu w badaniach
podł
uż
nych
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Modele wykrywania utalentowanych
sportowców (krótka historia)
•
Model Gimbel’a (1976):
–
zmienne psychologiczne i morfologiczne
–
„wytrenowalnoś
ć”
–
motywacja
•
Podziałtalentu:
–
czynniki genetyczne
–
ś
rodowisko
•
Mistrzostwo sportowe osiągane w 18-20 r.ż,
lata treningu – 8-10 lat
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
2008-01-15
12
Modele wykrywania utalentowanych
sportowców (krótka historia)
•
„fał
szywe wskazania” – utalentowani
sportowcy, którzy nie odnieś
li nigdy sukcesu
–
testy użyte do analizy nie był
y wystarczająco
rzetelne i trafne
–
trudnoś
ci w przewidywaniu wyniku, ponieważ
wiek biologiczny róż
ni sięu dzieci
–
pomijanie zmiennych psychologicznych w
modelach wyjaśniających przyszł
e zachowanie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Modele wykrywania utalentowanych
sportowców (krótka historia)
•
Model Geron’a (1978)
–
ustalenie „profilu mistrza” w poszczególnych dyscyplinach
sportu (sportogramy)
–
identyfikacja w badaniach podł
użnych zmiennych
związanych z wynikiem oraz związanych z dziedziczeniem
–
identyfikacja okresów rozwojowych, w których wpł
yw
czynników genetycznych jest najwyższy
•
„Profil mistrza” nie wystarczający do przewidywania
talentu
•
Istniej różnica w cechach niezbędnych aby zostać
mistrzem a cechami mistrza
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Modele wykrywania utalentowanych
sportowców (krótka historia)
•
Model Harre’a (1982):
–
jedynie poprzez trening możliwa jest ocena czy
dziecko ma szanse odnieś
ćsukces
–
udziałw treningu jak największej liczby dzieci
–
podejś
cie darwinowskie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Wątpliwości
•
Talent (wrodzony i nabyty) nie jest w stanie
wytł
umaczyćprzyszł
ego poziomu wykonania
–
podł
oże genetyczne
–
duż
a liczba czynników środowiskowych
–
interakcja
–
brak narzędzi
–
deficyty mogąbyćkompensowane innymi cechami
(Bartmus 1987)
•
„ten to ma talent” – obserwacje trenerów
(Thomas, Thomas 1999)
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Współ
czesne spojrzenie na talent
•
Bloom (1995) – 120 utalentowanych
sportowców, muzyków, artystów, naukowców
–
sam wewnętrzny dar nie wystarcza
–
potrzebny jest dł
ugotrwał
y proces
zachęcania, ośmielania, trenowania oraz pielęgnowania
umiejętności
–
Trzy stadia:
•
stadium inicjacji (zaangaż
owanie w zabawęi przyjemnoś
ć), trenerzy
mał
o zaawansowani technicznie, oferująwsparcie
•
stadium rozwoju – „zahaczenie” sięw dyscyplinę
sportu, zaawansowanie techniczne trenera, większy czas treningu
•
stadium perfekcji – „obsesja” na punkcie uprawianej
dyscypliny, nauka unikalnych umiejętności, mniejszy wpł
yw
rodziców
–
Najważniejsze jest dł
ugoterminowe zaangażowanie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Współ
czesne spojrzenie na talent
•
Fazy uczestnictwa w sporcie (Côté 1999) – 15
o.b
–
próbowanie (sampling)
–
specjalizacja sportowa (specializing)
–
zaangażowanie (investment)
–
rekreacyjne uczestnictwo
•
Przyjemnośćoraz rozwój umiejętności
najważniejsze w utrzymaniu dzieci w sporcie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
2008-01-15
13
Współ
czesne spojrzenie na talent
•
Idea jakościowego treningu Ericsson’a (1993)
•
Podobny trening >>> róż
nice w wyniku
•
Jakoś
ciowy trening (deliberate training):
–
konkretne zadania
–
odpowiednia trudnośćzadania
–
informacje zwrotne
–
możliwośćpowtórzeń
–
korygowanie bł
ędów
•
Motywacja pochodzi z:
–
dostrzegania poprawy w wykonywaniu czynności
–
pokonywania przeszkód
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Współ
czesne spojrzenie na talent
•
Wyuczona pracowitość– równowaga pomiędzy
treningiem a odpoczynkiem
•
mistrzowie poświęcająwięcej godzin na trening
oraz rozpoczynajągo we wcześniejszym okresie
niżamatorzy
•
Reguł
a 10
–
nie ważne ile zajmuje trening
–
ważne co i jak jest trenowane
•
Najlepsi trenerzy zapewniająoptymalne
warunki do podnoszenia umiejętności
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Psychologiczna charakterystyka uzdolnionych
zawodników
•
Orlick, Partigton (1988) – 235 olimpijczyków
–
zaangażowanie
–
trening zorientowany na jakość
–
częste używanie wyobrażeń
–
formuł
owanie celów
–
symulowanie zawodów
•
Mahoney i. in. (1987) – 713 zawodników
–
koncentracja
–
pewnośćsiebie
–
przygotowanie mentalne
–
motywacja
–
efektywne zarządzanie stresem
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Psychologiczna charakterystyka uzdolnionych
zawodników
•
Grove, Hanrahan (1988) – 39
hokeistów, rangowanie umiejętności:
koncentracja, kontrola emocji, pewność
siebie, kontrola pobudzenia, używanie
wyobrażeń,planowanie i analiza
•
Wyniki zawodników: najlepsi oceniali najwyżej:
kontrolępobudzenia i koncentrację,najniżej:
wyobrażenia i pewnośćsiebie
•
Wyniki oceny trenerów: odwrotnie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Literatura
•
Gracz, Sankowski (2000) rozdz. 6. Proces
uczenia sięw dział
alności sportowej
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Teoretyczne podstawy
psychologii sportu
Dariusz Parzelski
dariusz.parzelski@swps.edu.pl
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Proces uczenia si
ęumiejętności
motorycznych w sporcie
2008-01-15
14
Proces uczenia sięczynności ruchowych
•
Zestaw procesów wewnętrznych, związany z
ćwiczeniem i doświadczeniem, prowadzący do w
miaręstał
ych zmian w umiejętnościach
odnoszących siędo dział
ania
•
Faza poznawcza
•
Faza asocjacyjna
•
Faza autonomiczna
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Faza poznawcza
–
Zrozumienie jak czynnoś
ćjest wykonywana
–
Demonstrowanie wykonania
–
Duż
a ilośćbł
ędów
–
Feedback
–
Świadoma kontrola
–
Dominuje kanałwzrokowy
–
Od kogo sięuczyć?
–
Stosunkowo krótkotrwał
a faza
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Faza asocjacyjna
–
Stosunkowo dł
uga faza
–
Celem jest wł
aś
ciwe i konsekwentne wykonywanie
czynnoś
ci
–
Feedback
–
Mniej świadomej uwagi przeznaczanej jest ruch
fizyczny
–
Dominuje kanałczuciowy
–
Skanowanie ś
rodowiska
–
Eliminowanie bł
ędów
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Faza autonomiczna
–
Perfekcyjne wykonanie czynności
–
Automatyzm wykonania
–
Utrzymanie wysokiego poziomu wykonania
–
Reguł
a 10
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Nauka umiejętnoś
ci
•
Trening zblokowany VS Trening losowy
–
TZ umoż
liwia lepsze nabywanie umiejętnoś
ci
ale
–
TL jest lepszy w dł
ugiej perspektywie czasowej z
powodu transferu umiejętnoś
ci w nowych sytuacjach
(contextual interference, Magill, Hall, 1990)
•
W TL warunki nabywania umiejętności sątrudniejsze
•
Zawodnik używa bardziej skomplikowanych strategii do
zapamiętania umiejętności, albo
•
Generuje więcej możliwych rozwiązańwykonania czynności
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Nauka umiejętności
•
Stał
e warunki vs zmienne warunki treningu
–
SWT sprzyjająnabywaniu fundamentów wykonania
czynnoś
ci
–
ZWT symulujązmiennośćwarunków rywalizacji
sportowej
–
ZWT uczązawodnika związku pomiędzy warunkami
ś
rodowiska, poleceniami do mięś
ni zawodnika i
wynikiem dział
ania
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
2008-01-15
15
Nauka umiejętnoś
ci
•
Trening cał
ościowy vs trening dzielony
–
TC polega na uczeniu sięwykonania czynności od razu
w cał
ości
–
TD polega na uczeniu sięposzczególnych skł
adowych
czynności oddzielnie
–
Trening dzielony progresyjny
–
TC sprzyja uczeniu siępł
ynnoś
ci wykonania czynnoś
ci
zł
oż
onej z wielu elementów
–
TD stosowany przy nauczaniu skomplikowanych i
zł
oż
onych czynnoś
ci
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Informacje zwrotne w procesie uczenia się
•
Wewnętrzne informacje zwrotne
•
Zewnętrzne informacje zwrotne
•
Funkcje
–
Motywująca
–
Wzmacniająca
–
Informująca i korygująca bł
ędy
•
Zasada kanapki
–
wzmocnienie pozytywne
–
KISS (Keep It Short and Simple)
–
Nagroda i zachęta
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Teoretyczne podstawy
psychologii sportu
Dariusz Parzelski
dariusz.parzelski@swps.edu.pl
Agresja w sporcie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Agresja
•
Zachowanie, które podejmowane jest z intencją
wyrządzenia krzywdy drugiej osobie (Jarvis 2003)
•
Rodzaje agresji
–
instrumentalna – sł
uż
y osiągnięciu okreś
lonego celu
sportowego
–
wroga – ma na celu wyrządzenie krzywdy
–
Dopuszczalna – niedopuszczalna
•
Asertywność– zachowania agresywne nie
wyrządzające nikomu krzywdy
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Wybrane teorie agresji
•
Teoria instynktów – Lorentz (1977) –
•
Koncepcje psychoanalityczne – Freud (1975)
•
Koncepcje neopsychoanalityczne (Fromm, 2000) –
agresja obronna, patologiczna
•
Teoria społ
ecznego uczenia się– Bandura, Walters
(1965, 1968)
•
Hipoteza frustracji – agresji – Dollard i wsp.
(1939) –
–
Berkowitz (1993) – frustracja >> zł
ość>> agresja
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Czynniki wpł
ywające na poziom agresji
•
Temperatura – pozytywnie
•
Prawdopodobieństwo odwetu – negatywnie
•
Różnica punktów (przegrana) – pozytywnie
•
Pozycja w lidze – negatywnie
•
Wrogośćkibiców – pozytywnie
•
Agresja przeciwników - pozytywnie
2008-01-15
16
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Agresja a sport
•
Ćwiczenia fizyczne – redukcja
•
Sporty walki – ujemny związek pomiędzy agresjąa
poziomem sportowym (Nosanchuk 1981)
•
Judo – brak różnic w poziomie agresji między
medalistkami a nie medalistkami (Supiński 2000)
•
Sportowcy i niesportowcy – brak różnic (Kmiecik
1999)
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Agresja a pł
ećzawodników
•
Mężczyźni demonstrująwięcej agresywnych
zachowań(sportowcy i niesportowcy) –
Widmeyer i wsp. (2002)
•
Mężczyźni czująwiększąfrustracjępodczas
zawodów, co prowadzi do większej zł
ości i chęci
doprowadzenia rywala do kontuzji
•
Kobiety „starająsiębardziej” w odpowiedzi na
frustrację
•
Mężczyźni traktujązachowania agresywne jako
bardziej akceptowalne społ
ecznie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Agresja a pł
ećzawodników
•
Kobiety takżeuważają,żeagresja jest
odpowiednim zachowaniem ale:
–
Tylko wtedy gdy jest uzasadniona
–
Nie jest wroga
–
Nie prowadzi do kontuzji przeciwnika
•
W przeciwieństwie do zawodników nie
wyrządził
yby krzywdy przeciwnikowi na polecenie
trenera (Anshel 2003)
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Sposoby redukowania agresji
•
Karanie
•
Katharsis
•
Modelowanie ról społ
ecznych
•
Zawieranie kontraktów
•
Grupy radzenie sobie ze zł
ością
Zaangaż
owanie w sport
Dariusz Parzelski
Andrzej Nowak
Szkoł
a Wyższa Psychologii Społ
ecznej
Wydzia łPsychologii UW
Obszar tematyczny
•
Sport - dyscypliny olimpijskie
•
Uprawianie sportu na poziomie profesjonalnym
jest niezwykle wymagające dla zawodnika
•
Aktywnośćsportowa dostarcza wielu gratyfikacji
•
Sport staje sięstylem życia jednostki
2008-01-15
17
Zaangaż
owanie w sport
•
O sukcesie lub porażce w sporcie decyduje ukł
ad
czynników tworzących pewien system
•
Jego podstawęstanowi to, żecoraz większa gama
potrzeb jednostki zaspokajana jest przez
uprawianie sportu
•
Ukł
ad ten decyduje o typie zaangażowania
zawodnika w sport
Mechanizm zaangażowania w sport
•
Hipoteza zamrożonego przypadku (Gell Mann
1996)
•
Samoregulacja (Carver i Scheier, 1998)
Kontinuum zaangaż
owania w sport
(Lesyk, 1998)
•
Incydentalne uczestnictwo
•
Rekreacja
•
Wynikowa rekreacja
•
Zaangaż
owanie w sport
•
Zawodowstwo
Kontekst teoretyczny - teoria dynamicznej
psychologii społ
ecznej
•
Ukł
ad dynamiczny jest zestawem wzajemnie powiązanych
elementów podlegającym zmianie
•
Ukł
ad dynamiczny dąży do pewnej stał
ości interakcji
pomiędzy elementami tworzącymi go
•
Punkty w przestrzeni, w kierunku których ewoluuje
system nazywane sąatraktorami
Stabilne punkty równowagi wł
aściwości
• Uk
ł
ad dynamiczny pojawia si
ęnajczęściej w
pobli
żu punktu równowagi
• Uk
ł
ad wytr
ącony z równowagi ma tendencję
powrotu do stanu równowagi
• W pobli
żu punktu równowagi ukł
ad wykazuje
mniejsze przy
śpieszenie
• W przypadku wpadni
ęcia w basen
przyci
ągania innego punktu równowagi
systemu, uk
ł
ad dynamiczny d
ąży do innego
stanu równowagi
Zaanga
żowanie typu Profesjonalizm
Zaanga
żowanie typu Profesjonalizm
•Sport jest g
ł
ównym, cz
ęsto jedynym, obszarem
zaspokajania potrzeb jednostki
•
Życie jednostki podporządkowane rygorowi
treningowemu i startowemu
•Je
śli jakaśrzecz sięnie mieści w sporcie, zostaje
porzucona przez jednostk
ę
•Sport lub nie sport (bez etapów po
średnich)
•Bardzo wysoka regularno
śći intensywność
treningów
2008-01-15
18
Zaanga
ż
owanie typu Amatorstwo
Zaanga
ż
owanie typu Amatorstwo
• Uprawianie sportu dla przyjemno
ści
• Jedno z wielu
źródełzaspokajania potrzeb
• Sport jest uzupe
ł
nieniem innych dziedzin
życia
• „Ile czasu mog
ępoświęcićna sport?”
• „Bezbolesne” rozstanie ze sportem w sytuacji braku
czasu
• Niska regularno
śći intensywnośćtreningów
Zaanga
ż
owanie typu Zapa
ł
Zaanga
ż
owanie typu Zapa
ł
•Jeden z kilku wa
żnych obszarów życia jednostki
•Jeden z kilku obszarów zaspokajania potrzeb
jednostki
•W przypadku znalezienia lepszego
źródł
a
zaspokojenia potrzeb jednostki nast
ępuje
porzucenie sportu na korzy
śćinnej aktywności
•Okresowa wysoka systematyczno
ści i regularność
treningów
Zaanga
ż
owanie Profesjonalne
Zaanga
ż
owanie Profesjonalne
amatorstwo
amatorstwo
•Jedna z dwóch wa
żnych dziedzin życia jednostki
•Jedno z dwóch
źródełzaspokajania potrzeb jednostki
•Naprzemienne po
święcenie dla każdego z tych
obszarów
•Poczucie winy, je
śli jednostka nie zajmuje sięjednąz
tych dwóch dziedzin
•Im d
ł
u
żej trwa poświęcenie dla jednej dziedziny, tym
wi
ększa chęćpowrócenia do konkurencyjnego
obszaru
Pytania badawcze
1. Czy typy zaangaż
owania w sport sązwiązane z
osiąganym poziomem sportowym?
2. Jakie czynniki związane sąz odnoszeniem
wysokich wyników w sporcie?
106
Materiał
y badawcze
•
Nagranie wypowiedzi:
1. Opowiedz jak wygląda twój typowy dzień?
2. Co zyskujesz, a co tracisz w związku z tym, ż
e
zajmujesz sięsportem?
•
Zadanie myszy – pytanie pierwsze
•
Kwestionariusz Zaangażowania w Sport
(alfa Cronbacha = 0,767)
–
Na treningi przychodzępunktualnie
–
Uprawianie sportu ogranicza mnie czasowo
–
Potrafięprzyjśćna trening w święta
107
Materiał
y badawcze
•
Ankieta OsiągnięćSportowych
(alfa Cronbacha = 0,876)
–
Należędo Kadry Narodowej
–
Zdobył
em/ł
am medal Mistrzostw Polski
–
Ustanowił
em/ł
am rekord międzynarodowy
•
Kwestionariusz NEO-FFI
•
Obraz potrzeb zawodników – analiza treści przez
sędziów kompetentnych – pytanie drugie
typologiaMurray’a
typologia Maslowa
wł
asna
108
2008-01-15
19
Zmienne
•
Typ zaangaż
owania w sport
•
Poziom zaangażowania w sport
•
Potrzeby zawodników (zaspokajane
i niezaspokajane w sporcie)
•
Cechy osobowości
•
Poziom osiągnięćsportowych
•
Średnia ilośćtreningów w tygodniu
109
Osoby badane
•
N= 67
•
Dyscypliny: judo, szermierka, pł
ywanie,
koszykówka, siatkówka,
•
Wiek
Średnia:20 lat (Sd=3,2)
Min:16 lat
Max 32 lata
•
Pleć:kobiety - 40%; męż
czyźni – 60%
•
Rodzaj dyscypliny: indywidualna – 84% zespoł
owa – 16%
•
Ilośćtreningów w tygodniu: mediana=5
(2-13)
Wyniki – liczebności typów
zaangażowania w sport
111
Typ dynamiki zaangażowania
Liczebność(N=67)
profesjonalizm
10 (14,9%)
zapał
16 (23,9%)
profesjonalne
amatorstwo
28 (41,8%)
amatorstwo
10 (14,9%)
nieokreś
lony
3 (4,5%)
Zaangaż
owanie typu Profesjonalizm
Dystans wzadaniu myszy
0
5
10
15
20
25
30
35
1
23 45 67 89 111 133155 177199 221 243265 287309 331 353375 397 419441 463 485507
Czas
Zaangaż
owanie typu Profesjonalizm
Zaangażowanie typu Amatorstwo
Dystans wzadaniu myszy
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
1
34 67 100 133 166199 232265 298331 364 397 430463 496529 562 595628 661694 727
Czas
2008-01-15
20
Zaangaż
owanie typu Amatorstwo
Zaangaż
owanie typu Zapał
Dystans wzadaniu myszy
0
100
200
300
400
500
600
700
800
1
38 75 112149 186 223 260 297 334371 408 445 482 519 556 593630 667 704 741 778 815 852889
Czas
Zaangaż
owanie typu Zapał
Zaangażowanie typu Profesjonalne
amatorstwo
Dystans wzadaniu myszy
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1 38 75 112 149 186 223 260 297 334 371 408 445 482 519 556 593 630 667 704 741 778 815 852 889
Czas
Zaangażowanie Profesjonalne amatorstwo
Zmienne
Zmienne
Suma ankiety
Suma ankiety
KZWS
KZWS
r=,32 p=,008
r=,32 p=,008
Średni dystans
Średni dystans
r=
r=--,44 p<,001
,44 p<,001
Ilośćtreningów
Ilośćtreningów
r=,74 p<,001
r=,74 p<,001
Neurotyzm
Neurotyzm
r=,22 p=,008
r=,22 p=,008
Otwartość
Otwartość
r=
r=--,30 p=,014
,30 p=,014
Ekstrawersja
Ekstrawersja
r=
r=--,30 p=,014
,30 p=,014
Wyniki
Wyniki -- korelacje
korelacje
Czas spoczynku
Czas spoczynku
r=,22 p=,078
r=,22 p=,078
2008-01-15
21
Wyniki – związek typów zaangażowania
z poziomem sportowym
Profesjonalizm
Zapał
Profesjonalne
amatorstwo
Amatorstwo
11,0
5,8
4,6
2,5
Wynik Punktowy AOS (Zadanie myszy)
Wyniki – model regresji wielokrotnej
Zmienne
Beta
T
Istotnoś
ć
ś
rednia ilośćtreningów
0,44
4,58
p < 0,01
typ zaangażowania „profesjonalizm” (Zadanie
myszy)
0,36
4,39
p < 0,01
potrzeba poznawania świata – zaspokojona
0,18
2,05
p < 0,05
potrzeba wolności – brak zaspokojenia
0,16
2,14
p < 0,05
•
Zmienna wyjaśniana – poziom sportowy (AOS)
•
F(1, 64) = 32,03, p < 0,01
•
R
2
= 0,65
122
Asertywnoś
ćjako narzędzie
rozwoju pewnoś
ci siebie u
zawodnika
Jak pomagaćzawodnikowi kształ
tować
asertywny monolog wewnętrzny
Przygotował
: mgr. Filip Faliszewski
Pewnoś
ćsiebie …
Co to jest pewnoś
ćsiebie
Pewnośćsiebie – to
ogólne, pozytywne, oparte na
realistycznej ocenie wł
asnych
możliwości poczucie wł
asnej
wartości
Intrapersonalna pewnośćsiebie
- Sposób myś
lenia na swój temat – asertywny
monolog wewnętrzny
- Sposób traktowania swoich sukcesów i poraż
ek –
optymizm
- Autoregulacja – umiejętności związane z
rozpoznawaniem i regulacjąnapięcia i pobudzenia –
inteligencja emocjonalna
2008-01-15
22
Interpersonalna pewnośćsiebie
- Umiejętnośćproszenia – odmawiania
- Asertywne reagowanie na krytykę
- Szczere wyrażanie uczuć
- Konfrontacja opinii
Co ważne …
Te dwa obszary: intra
i
interpersonalnej pewności
siebie, nie sąod siebie
niezależne i wzajemnie na
siebie wpł
ywają.
Asertywnoś
ć…
Co to jest asertywnoś
ć
Zachowanie asertywne – wyrażanie
uczuć,postaw, życzeń,opinii, praw danej
osoby w sposób bezpoś
redni, stanowczy
i uczciwy, a jednocześnie respektujący
uczucia, postawy, ż
yczenia, opinie i prawa
drugiej osoby.
4 POSTAWY LUDZKIE
AGRESJA – Ja ok. – Ty nie ok.
ULEGŁOŚĆ– Ja nie ok. – Ty ok.
MANIPULACJA – Ja nie ok. – Ty nie ok.
ASERTYWNOŚĆ– JA OK. – TY OK.
Analiza transakcyjna
Każ
dy z nas ma w sobie cośz dziecka, cośz rodzica i coś
z dorosł
ego:
Dziecko – chcę
Rodzic – muszę,powinienem
Dorosł
y – decydujęsię
2008-01-15
23
Asertywny monolog
wewnętrzny …
Co to jest monolog wewnętrzny
- wewnętrzna rozmowa czł
owieka z samym sobą
- komentarze
- wspomnienia
- analizy
- pytania
Jak dział
a monolog wewnętrzny
-
odzwierciedla sposób, w jaki traktujemy samych siebie:
wyrozumiał
oś
ć– stawianie wymagań
akceptacja – kwestionowanie
zaufanie, wiara – nieufnoś
ć
koncentracja na zaletach – koncentracja na wadach
koncentracja na klęskach – koncentracja na sukcesach
dodawanie otuchy – odbieranie nadziei
- rzadko go sobie uś
wiadamiamy i na niego wpł
ywamy
- on oddział
uje na nas, samospeł
niają
ce si ęproroctwo
- zale ż
y od tego, co czł
owiek akurat robi, ale duż
a częś
ćzdańpojawia sięstale
- moż
e dodawaćmocy, wiary, sprzyjaćrozwojowi i realizacji siebie, mo ż
e teżhamować
rozwój, blokować
Negatywne myśli
W czasie trwania sytuacji:
1) negatywne zdania o sobie
- Jestem … beznadziejny.
2) przywoł
ywanie ograniczających norm
- Muszę…
- Powinienem…
- Nie mogę…
- Nie wolno mi…
3) stawianie sobie wygórowanych warunków, pod jakimi co śzrobię
- Zrobięto, jeżeli…
4) katastrofizowanie
- Jeżeli to zrobięto na pewno…
Negatywne myś
li
Po zakończeniu sytuacji:
1) Samokaranie
- Zawsze muszęcośspieprzyć.
- Jestem do niczego.
Pozytywne myśli
Sąone swego rodzaju autoafirmacjami, jednak
bazującymi na realnych podstawach. Zamiana
zdańnegatywnych na pozytywne w monologu
wewnętrznym wymaga świadomej decyzji i
pracy osoby. Zdania pozytywne sąszczere i
zindywidualizowane.
2008-01-15
24
Jak tworzyćpozytywne myśli
a) moż
na je tworzyćpoprzez odwoł
anie siędo pozytywnych doś
wiadczeń
-
Szereg rzeczy mi w ż
yciu wyszł
o.
b) odwoł
anie siędo swoich praw jako jednostki ludzkiej
-
Mam prawo do przeż
ywania gniewu
c) odwoł
anie siędo wł
asnoś
ci swojej osoby, jako jednostki ludzkiej
-
Jestem w porządku.
d) sformu ł
owanie okreś
lonych, osobistych warto ś
ci
-
Bycie sobą
, jest dla mnie czymśbardzo waż
nym.
e) zamiana przymiotnika
-
ską
py – oszczędny
Przykł
ad
Jestem beznadziejnym zawodnikiem.
1) Wczoraj na treningu 80 % zadańwykonał
em poprawnie. (pozytywne
doświadczenia)
2) Mam prawo popeł
niaćbł
ędy . (prawa)
3) Jestem w porządku, także wtedy, kiedy popeł
niam bł
ędy. (wł
asności)
4) Ważne jest dla mnie to, ż
eby doskonalićtechnikę.(wartości)
5) Ciągle sięuczęi rozwijam. (pozytywna zamiana)
Asertywny trener …
KORZYŚCI Z ASERTYWNEGO TRAKTOWANIA
ZAWODNIKA
Asertywnoś
ćw kontakcie z zawodnikiem:
wzmacnia jego dorosł
ą,decyzyjnączęść
buduje partnerską,opartąna wzajemnym szacunku relacjętrener –
zawodnik
zawodnik staje siębardziej świadomy swojego udział
u w procesie
treningowym
zawodnik staje siębardziej skł
onny do brania odpowiedzialności za proces
treningowy
TERYTORIUM PSYCHOLOGICZNE
Każdy z nas ma swoje terytorium psychologiczne do którego
należą:
jego ciał
o i strefa wokół
, w naszej kulturze jest to okoł
o 50 cm
z przodu i 30 z tył
u
uczucia
myśli
poglądy
przekonania
postawy
opinie
Informacja zwrotna jako narzędzie wpł
ywu
na zawodnika
Informacja zwrotna to:
- nasza reakcja na drugąosobę,na to, co
ona robi, mówi
Informacja zwrotna to nie:
- etykieta, ocena, interpretacja
2008-01-15
25
Informacja zwrotna w praktyce
Komunikaty typu TY
Ty jesteś…
- ocena, etykieta, uogólnienie
- może budzićopór, zł
oś
ć,agresjęosoby, która taki komunikat pod swoim
adresem sł
yszy
Komunikaty typu JA
Kiedy Ty … (robisz, mówisz – fakty, rzeczywistośćzewnętrzna, to co
sł
yszę,to co widzę), to Ja … (czuję,mam wrażenie – rzeczywisto ś
ć
wewnętrzna)
- konkretny
- rzeczowy
- nieoceniający
Negatywna informacja zwrotna
-
krytyka
Konstruktywna krytyka – ma na celu rozwiązanie problemu, a nie udowodnienie
winy czy ukaranie
F – fakty
U – ustosunkowanie
O – oczekiwanie
k – konkret
k – kontrakt
Przykł
ad:
(F) Spóźnił
eśsięna trening jużtrzeci raz w tym tygodniu, (U) nie podoba mi sięto, (O)
oczekuję
, ż
e od najbliższego treningu (k) będziesz na macie przebrany w judogęo
18.30. (k)Czy moż
emy siętak umówić
?
Pozytywna informacja zwrotna
-
pochwał
a
Konstruktywna pochwa ł
a – jest najdoskonalszym psychologicznym
sposobem wywierania wpł
ywu na ludzi. Ludzie majątendencjędo
powtarzania zachowań,za które sąchwaleni pod warunkiem, ż
e pochwał
a
jest nagrodą.
F – fakty
U – ustosunkowanie
. – kropka
Żeby pochwał
a był
a nagrodąto:
- Musi byćprawdziwa
- Musi byćkonkretna
- Musi byćaktualna
- Nie powinna zawieraćporównańdo innych
- Nie powinna zawieraćoczekiwań
- Dotyczyćdział
ania, a nie wyniku
Pozytywna informacja zwrotna –
przykł
ad
Bardzo mi siępodobał
o (U)
jak wybierał
eśw tym
meczu momenty do ataku
(F).
KONIEC
I tym samym dotarliśmy do
końca, bardzo mi się
podobał
o, jak mnie
sł
uchaliś
cie … dziękuję
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Psychologia sportu wykłady
Psychologia ogólna Historia psychologii Jerzy Bobryk wykład 5 Kompedium
Psychologia rozwojowa Teoplitz wykład 6 Rozwój poznawczy
Diagnoza i ekspertyza psychologiczna Stemplewska Żakowicz wykład 3 Diagnoza zaburzeń poznaw
Socjologia i psychologia cyklów życia Wykład wprowadzający
Autor opisuje 4 koncepcje psychologiczne człowieka, mteody wykład, teoria wychowania wykłady
Psychologia rozwojowa - Brzezińska - wykład 8 - Szanse i zagrożenia, Psychologia rozwoju człowieka
S6 Psychologia róznic indywidualnych wykład 7 20130504, Notatki RI
S1 Etyka zawodu psychologa Patrycja Rusiak wykład 2, Etyka zawodu psychologa
Psychologia rozwojowa - Brzezinska - wyklad 19 - Wiek przedszkolny zagrozenia, Hobby, Psychologia ro
Psychologia różnic indywidualnych wykłady z neta
więcej podobnych podstron