„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Eligia Łukasiewicz

Wykonywanie powłok malarskich w technice kazeinowej

712[07].Z5.06

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Anna Niedzielska
mgr inż. Bożena Włodarczyk



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Anna Preis

Konsultacja:

dr inż. Bożena Zając

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[07].Z5.06
„Wykonywanie powłok malarskich w technice kazeinowej” zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu renowator zabytków architektury 712[07].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Materiał nauczania

7

4.1. Charakterystyka i zakres stosowania techniki kazeinowej

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

12

4.1.3. Ćwiczenia

12

4.1.4. Sprawdzian postępów

15

4.2. Wykonywanie prac malarskich techniką kazeinową

16

4.2.1. Materiał nauczania

16

4.2.2. Pytania sprawdzające

28

4.2.3. Ćwiczenia

28

4.2.4. Sprawdzian postępów

31

5. Sprawdzian osiągnięć

32

6. Literatura

37

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Niniejszy poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiadomości i kształtowaniu

umiejętności w zakresie wykorzystania znajomości zagadnień z technologii robót malarskich
w pracach renowacyjnych.
W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, w których wykazano umiejętności, jakie powinieneś posiadać przed
rozpoczęciem pracy z poradnikiem,

−

cele kształcenia, które wskazują umiejętności, jakie będziesz kształtował w procesie nauczania
– uczenia się w niniejszej jednostce modułowej,

−

materiał

nauczania

podzielony

na

2

tematy,

pozostające

względem

siebie

w logicznym chronologicznym układzie, w którym zostały wyodrębnione następujące
elementy:

−

treści kształcenia, mające na celu zdobycie wiadomości i ukształtowanie umiejętności,
umożliwiające Ci wykonywanie prac renowacyjnych,

−

pytania sprawdzające, które umożliwią Ci samoocenę w zakresie przygotowania do
wykonania ćwiczeń,

−

wykaz ćwiczeń ułatwiających kształtowanie planowanych umiejętności,

−

sprawdzian postępów, zawierający zestaw pytań sprawdzających, dzięki którym będziesz
miał możliwość dokonania samooceny, czy wszystko zrozumiałeś i możesz kontynuować
proces nauczania-uczenia się,

−

sprawdzian osiągnięć, który pozwoli Ci ocenić poziom ukształtowanych przez Ciebie
umiejętności w całej jednostce modułowej,

−

wykaz literatury, który ułatwi Ci pogłębianie wiedzy z zakresu jednostki modułowej oraz
doskonalenie umiejętności.

Przechodząc przez kolejne etapy uczenia się, należy zwrócić szczególną uwagę na:

―

zasady organizacji stanowiska pracy,

―

składowania i przechowywania materiałów malarskich

―

warunki techniczne wykonania i odbioru robót malarskich.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny

pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te
poznasz podczas trwania nauki.

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

712[07].Z5.05

Wykonywanie powłok malarskich w technice

wapiennej

712[07].Z5.02

Organizowanie stanowiska prac malarskich

Moduł 712[07].Z5

Technologia robót malarskich

712[07]Z5.01

Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu

robót malarskich

712[07].Z5.03

Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do

robót malarskich

712[07].Z5.04

Wykonywanie zapraw, klejów i farb

712[07].Z5.06

Wykonywanie powłok malarskich

w technice kazeinowej

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Wykonywanie powłok malarskich

w technice kazeinowej” powinieneś umieć:

―

rozpoznawać spoiwa budowlane,

―

rozpoznawać kruszywa budowlane,

―

rozpoznawać materiały malarskie,

―

określać właściwości fizyczne, chemiczne i mechaniczne materiałów budowlanych,

―

rozpoznawać zaprawy budowlane,

―

określać skład zapraw,

―

przygotować podstawowe rodzaje zapraw,

―

określać zastosowanie poszczególnych materiałów budowlanych

―

zastosować zasady bhp oraz ochrony środowiska podczas prac z materiałami budowlanymi oraz
prac malarskich.

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

―

zorganizować, użytkować i zlikwidować stanowisko prac malarskich, zgodnie z zasadami
organizacji pracy, wymaganiami technologicznymi, przepisami bhp, ochrony środowiska
i ergonomii,

―

przygotować miejsca dla składowania materiałów,

―

dobrać i przygotować do prac malarskich odpowiednie narzędzia, urządzenia i sprzęt,

―

obsłużyć i przeprowadzić bieżącą konserwację urządzeń, sprzętu, narzędzi,

―

zaprojektować kolorystykę wnętrz i dekoracji,

―

odczytać dokumentację budowlaną dotyczącą wykończenia wnętrz,

―

ocenić stan podłoża i przygotować je pod malowanie,

―

dobrać w odpowiedniej ilości składniki farb kazeinowych, przygotować farby do malowania,

―

wykonać badanie, ocenić prawidłowość przygotowania farby,

―

wykonać powłokę kazeinową zgodnie z techniką malowania i technologiczną kolejnością robót,

―

rozpoznać najczęstsze wady powłok kazeinowych i określić przyczyny ich powstania,

―

ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć usterki,

―

dobrać i zastosować narzędzia pomiarowe do realizacji zadań,

―

wykonać naprawę fragmentów powłoki malarskiej w technice kazeinowej,

―

dobrać odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej do wykonywanych prac,

―

dokonać składowania odpadów,

―

zmontować, użytkować i rozebrać pomosty robocze,

―

zastosować przepisy bhp i ochrony przeciwpożarowej.

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Charakterystyka i zakres stosowania techniki kazeinowej

4.1.1. Materiał nauczania

Charakterystyka technik kazeinowych

Proces

przygotowania

materiału

malarskiego

i

wykonania

powłoki

z

farby

kazeinowo-wapiennej nazywamy techniką kazeinową. Technika kazeinowa jest jedną
z najstarszych technik malarskich. Farby kazeinowo-wapienne charakteryzują się wysoką
alkalicznością i nadają się szczególnie do malowania świeżych alkalicznych tynków, dając powłoki
odporne na wilgoć oraz do podłoży betonowych. Powłoki kazeinowe są nierozpuszczalne
w wodzie, a własność ta jest związana z przemianą chemiczną kazeiny, która w połączeniu
z alkalicznym wodorotlenkiem wapnia wytwarza kazeinian wapnia, nierozpuszczalny w wodzie po
wyschnięciu powłoki. Powłoki kazeinowe mogą być nakładane na mocne podłoża. Farby
kazeinowe są odporne na działanie bakterii i przejściowe zawilgocenia. Nadają się do malowania
elewacji i wnętrz budynków.

Kleje kazeinowe w postaci grysiku rozpuszczają się w wodzie, nie wytwarzając powłoki

odpornej na wilgoć po wyschnięciu. Nie należy łączyć z techniką kazeinową farb z zawartością
kazeiny, np. na spoiwie kleju kazeinowego (farba kazeinowo-klejowa zaliczana jest do techniki
klejowej). Podobnie farba kazeinowo-pokostowa zaliczana jest do techniki emulsyjnej. Farba
kazeinowo-pokostowa nie ma odczynu alkalicznego i w związku z tym stosuje się do niej pigmenty
nieodporne na alkalia.

Technika kazeinowa jest najstarszą techniką malarską stosowaną obecnie głównie

w malarstwie artystycznym np. polichromi.

Podłoża pod malowanie

Przygotowanie podłoża pod malowanie zależy od rodzaju farby w skład której wchodzi

kazeina.

―

Farba kazeinowo-wapienna

Podłoże powinno być: mocne, wolne od zanieczyszczeń, kurzu, starych powłok o odczynie
alkalicznym. Po usunięciu starych powłok malarskich podłoże należy pokryć rzadką zaprawą
wapienną. Gruntowanie podłoży wykonujemy wykorzystując rozrzedzoną farbę kazeinową lub
roztwór spoiwa kazeinowo-wapiennego.

―

Farba kazeinowo-klejowa

Nadaje się do wymalowań wewnętrznych, może być nakładana na tynki cementowe,
cementowo-wapienne, na podłoża alkaliczne, podłoża drewniane, drewnopochodne i papier.
Podłoże drewniane należy zagruntować gruntownikiem pokostowym. Podłoże z płyt
pilśniowych należy przeszlifować papierem ściernym (usunąć warstwę parafiny) i zagruntować
gruntownikiem pokostowym. Stare powłoki wapienne lub klejowe należy całkowicie usunąć
z podłoża.

―

Farba kazeinowo-pokostowa

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Ma zastosowanie na suchych i niealkalicznych podłożach. W przypadku konieczności
wykonania tej powłoki na podłożu alkalicznym należy je zneutralizować. Podłoże powinno być
oczyszczone ze starych powłok wapiennych i klejowych.

Materiały stosowane do przygotowania podłoża:

Do wykonywania napraw i wygładzania podłoży stosujemy szpachlówki kazeinowe, które

składają się z kredy zarobionej 10% roztworem kleju kazeinowego z dodatkiem pokostu.
Recepta: Na 10 kg szpachlówki do nakładania ręcznego stosujemy 7 kg kredy pławionej, 0,3 kg
kleju kazeinowego i 0,1 kg pokostu. Do wygładzania i oczyszczania podłoży oraz szlifowania
warstw szpachlówki stosujemy materiały ścierne. Najczęściej stosuje się papiery ścierne
o numeracji 180- - 280 do szlifowania szpachlówek.

Wymagania techniczne dotyczące podłoży:

―

powierzchnie betonowe powinny być oczyszczone z odstających grudek związanego betonu
oraz tłustych plam i kurzu. Wystające lub widoczne elementy metalowe zabezpieczamy farbą
antykorozyjną,

―

uszkodzenia lub miejsca rakowe betonu powinny być naprawione zaprawą cementową lub
specjalnymi mieszankami, na które wydano aprobaty techniczne,

―

nowe niemalowane tynki powinny odpowiadać wymaganiom normy PN-B-10100:1970.
Wszelkie uszkodzenia tynków powinny być usunięte przez wypełnienie odpowiednią zaprawą
i zatarte do równej powierzchni. Powierzchnia tynków powinna być pozbawiona
zanieczyszczeń (np. kurzu, rdzy, tłuszczu, wykwitów solnych),

―

tynki malowane uprzednio farbami powinny być oczyszczone ze starej farby i wszelkich
wykwitów oraz odkurzone i umyte wodą. Po umyciu powierzchnia tynku nie powinna
wykazywać śladów starej farby ani pyłu po starej powłoce malarskiej.

―

podłoża z drewna i materiałów drewnopochodnych powinny być niezmruszałe, o maksymalnej
wilgotności 12%, bez wypadających sęków i zacieków żywicznych. Powierzchnia odkurzona,
czysta, bez plam tłuszczu i żywicy. Ewentualne naprawy uszkodzeń naprawione szpachlówką
posiadającą aprobatę techniczną.

Kontrolę podłoży pod malowanie należy wykonać w następujących terminach:

―

po otrzymaniu protokołu z ich przyjęcia – tynków,

―

nie wcześniej niż po 4 tygodniach od daty ich wykonania – betonu,

Kontrolę podłoży należy przeprowadzić po zamocowaniu i wbudowaniu wszystkich elementów
przeznaczonych do malowania.

Kontrola powinna obejmować:

―

dla podłoży betonowych – zgodność wykonania z projektem budowlanym, czystość
powierzchni, naprawy i uzupełnienia, zabezpieczenie elementów metalowych,

―

dla tynków zwykłych i pocienionych – zgodność z projektem, równość i wygląd powierzchni,
czystość powierzchni, wykonane naprawy i uzupełnienia, zabezpieczenie elementów
metalowych, wilgotność podłoża,

―

dla podłoży z drewna – wilgotność, stan podłoża, wygląd, czystość powierzchni, wykonane
naprawy i uzupełnienia.

Wygląd powierzchni podłoży należy ocenić wizualnie z odległości 1 m w rozproszonym świetle
dziennym lub sztucznym.

Wilgotność podłoży oceniamy przy użyciu odpowiednich urządzeń. W przypadkach wątpliwych
należy pobrać próbkę podłoża i określić wilgotność metodą suszarkowo-wagową.

Wyniki kontroli należy wpisać w formie protokołu i wpisu do Dziennika Budowy.

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Właściwości techniczne podłoży

Każde podłoże pod powłokę malarską powinno mieć dobrą przyczepność, dlatego przed

wykonaniem powłoki powinno być ono poddane analizie, czy nadaje się ono pod przewidywaną
powłokę malarską. Przy określaniu przydatności należy zbadać właściwości fizyczne i chemiczne
podłoża.

Fizyczne właściwości podłoża poddawane analizie to:

―

właściwości geometryczne – płaska powierzchnia podłoża powinna charakteryzować się
regularnością kształtu. Wszelkie nierówności wpływają negatywnie na efekt estetyczny
malowania.

―

struktura powierzchni – własność ta ma duży wpływ na jakość powłoki. Szczególne znaczenie
mają właściwości charakterystyczne podłoża, takie jak:

−

gładkość,

−

szorstkość,

−

porowatość.

―

gładkość danego podłoża można uzyskać przez odpowiedni dobór zabiegów technologicznych,
np. przez nałożenie warstwy wygładzającej – szpachlówki i staranną jej obróbkę mechaniczną.
Niewskazana jest nadmierna gładkość podłoża pod powłokę, ponieważ obniża jego
przyczepność.

―

szorstkość podłoża jest niekorzystna, ponieważ powoduje ona różnice grubości powłoki, jak
również zwiększa zużycie materiałów powłokowych.

Rys. 1. Wpływ chropowatości tynku na grubość powłoki i zużycie materiału: a) tynk zatarty na ostro, b) tynk

przeszlifowany i szpachlowany; 1 - powłoka, 2 - podłoże, 3 – szpachlówka [11]

―

porowatość jest cechą podłoża, która może wywoływać korzystne i niekorzystne skutki.
Korzystną cechą jest to, że przy danej porowatości następuje dobre połączenie powłoki
malarskiej z podłożem, z drugiej zaś – szkodliwą, z tego względu, że z powłoki malarskiej
nałożonej bezpośrednio na podłoże znaczna część spoiwa wsiąka w podłoże i osłabia powłokę.
Ograniczenie nasiąkliwości podłoża można uzyskać przez jego gruntowanie.

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Rys. 2. Przekrój powłoki na podłożu porowatym: a) bez gruntowania, b) po zagruntowaniu; 1 - powłoka,

2 - podłoże porowate (np. drewno), 3 – gruntownik [11]

Porowatość podłoża odgrywa dużą rolę w procesie wymiany wilgoci i wpływa na mikroklimat
wnętrza. Porowatość tynków wapiennych, cementowo-wapiennych przyczynia się do
przyspieszenia procesu karbonatyzacji (utwardzania się tynku), ponieważ ułatwione jest
przenikanie dwutlenku węgla z powietrza:

―

wytrzymałość podłoża – powinna być taka, aby mogło ono przenieść naprężenia wywołane
skurczem w czasie schnięcia i starzenia się powłoki malarskiej w miarę upływu czasu,

―

skurcz – każda warstwa powłoki malarskiej po przejściu ze stanu ciekłego w stan stały ulega
skurczom. Wielkość skurczu zależy od rodzaju spoiwa oraz od różnicy między
współczynnikami rozszerzalności poszczególnych warstw całej powłoki i podłoża. W związku
z tym podłoża o dużej sztywności i niskiej rozszerzalności mogą być pokryte powłokami
o małej elastyczności (wapienna, klejowa).

―

stałość objętości – na skutek temperatury i wilgoci mogą nastąpić zmiany objętości materiału,
które powodują występowanie w podłożu naprężeń rozciągających i ściskających, które
powinny być przeniesione przez powłokę. W przypadku powłok niedostatecznie elastycznych
następuje ich pękanie.

―

nasiąkliwość – ta własność związana jest z porowatością podłoża i jest cechą niekorzystną,

―

wilgotność – zawartość wilgoci w porach materiału. Jest korzystna w przypadku powłok
o odczynie alkalicznym, np. wapiennej, natomiast w innych przypadkach wpływa niekorzystnie.
Największa dopuszczalna wilgotność podłoży mineralnych przeznaczonych do malowania
farbami na spoiwach mineralnych bez lub z dodatkami modyfikującymi w postaci zwykłych
mieszanek rozcieńczalnych wodą lub w postaci ciekłej wynosi 6%.

―

czystość podłoża – należy do podstawowych wymagań w robotach malarskich; wszelkie
zanieczyszczenia wpływają niekorzystnie na przyczepność powłoki do podłoża.

Właściwości chemiczne

Między materiałem podłoża a powłoką może następować oddziaływanie chemiczne korzystne

lub niekorzystne. Przykładem korzystnego oddziaływania jest wykorzystanie powłoki kazeinowej
na alkalicznym podłożu, która przyczynia się do zwiększenia trwałości powłoki. Tynki na spoiwie
wapiennym i cementowym charakteryzują się zmiennością oddziaływania. Zaraz po ich wykonaniu
mają odczyn alkaliczny, zanikający w miarę przebiegu procesu karbonatyzacji. Alkaliczność
podłoża jest cechą charakterystyczną dla świeżych tynków cementowych, cementowo-wapiennych
i świeżych betonów. Podłoże takie może być malowane farbami wapiennymi, cementowymi,
krzemianowymi, kazeinowymi, ponieważ w tym przypadku wystąpi chemiczne związanie powłoki
z podłożem. Konieczność wykonania powłoki nieodpornej na alkalia na podłożu alkalicznym
wymaga jego zneutralizowania np. przez fluatowanie.

Występujące wykwity solne (rozpuszczalne w wodzie sole) krystalizują się na podłożu.

Powodują one mechaniczne odspajanie powłoki od podłoża, jak również mogą spowodować jej
zniszczenie. Przyczyną wykwitów solnych są najczęściej wady technologiczne wykonanej izolacji
przeciwwilgociowej

ścian, fundamentów, obróbek blacharskich elementów budynku

i przemarzania.

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Stan i przygotowanie podłoża

Przed wykonaniem powłoki podłoże należy oczyścić, a uszkodzenia naprawić. W przypadku,

gdy na powierzchni nowego tynku wstępują słabo związane ziarenka piasku i drobne grudki
zaprawy wskazane jest przetarcie tynku sztorcem drewnianego klocka. Powierzchnia tynku
uważana jest za właściwie przygotowaną do malowania wówczas, gdy po potarciu czystą dłonią nie
obsypują się ziarenka piasku.

Naprawa uszkodzonych tynków
Do obowiązków malarza należy reperacja drobnych uszkodzeń, jak np. rys, pęknięć, dziur po

gwoździach. Naprawiając rysy i pęknięcia należy je klinowato poszerzyć, odkurzyć i nasycić to
miejsce wodą. Do napraw tynków najlepiej użyć tej samej zaprawy, z której został wykonany tynk
(zachowamy tą samą fakturę).
Wypełnienie rys należy wykonać w dwóch etapach:

―

wypełnienie zgrubne,

―

po wstępnym związaniu wypełnienie całkowite z jednoczesnym zatarciem (na mokro) za
pomocą drewnianej packi tynkarskiej.

Rys. 3. Kolejne fazy naprawiania pękniętego tynku: a) stan początkowy, b) poszerzenie rysy

i nasycenie wodą, c) zgrubne wypełnienie zaprawą tynkarską, d) całkowite wypełnienie zaprawą z zatarciem na gładko;

1 - rysa, 2 - tynk nasycony wodą, 3 - zaprawa tynkarska, 4 - druga warstwa zaprawy [11]

Rys. 4. Przykład wadliwego naprawiania rys i uszkodzeń: a) zaszpachlowanie rysy bez jej poszerzenia,

b) spęcznienie zaczynu gipsowego i różnica w fakturze powierzchni; 1 - odspojenie zaprawy i pęknięcie wzdłuż rysy,

2 - inna faktura [11]

Wzmocnienie słabych tynków:
W praktyce często spotykane są podłoża tynkowe sypiące się przy pocieraniu. W tym

przypadku należy je dokładnie oskrobać ze starych powłok, nasycić mlekiem wapiennym lub
rzadkim zaczynem cementowym. Podłoża z betonu w okresie jednego roku od wykonania mają
odczyn alkaliczny. Do wad podłoży betonowych należą pęknięcia na stykach elementów
wielkopłytowych. W miejscach tych przed wykonaniem powłoki należy „wtopić” siatkę – merlę.
Uszkodzenia elementów betonowych naprawiamy zaprawą cementową 1:3.

Narzędzia do przygotowania podłoży

Materiał został omówiony i zilustrowany w Z5.02 i Z5.03.

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie warunki musi spełniać podłoże pod powłokę malarską?
2. Jakie rodzaje podłoży mogą być pokrywane farbami kazeinowymi?
3. Jakie rodzaje materiałów stosujemy do napraw podłoży pod powłoki kazeinowe?
4. W jakich terminach należy wykonać kontrolę podłoży pod malowanie tynków i betonu?
5. W jaki sposób sprawdzamy stan podłoża?
6. Jakie są zasady wypełniania rys i pęknięć w podłożach?
7. Jakie cechy powinno mieć każde podłoże pod powłokę malarską?
8. Jakie znasz własności fizyczne podłoży?
9. Jakie znasz własności chemiczne i wytrzymałościowe podłoży?
10. Pod którą powłokę kazeinową wykonasz fluatowanie podłoża?
11. Jakich narzędzi użyjesz do przygotowania podłoża?
12. Jakie rodzaje gruntowników stosujemy pod powłoki kazeinowo-wapienne?
13. Na jakie podłoże można stosować farbę kazeinowo-klejową?
14. Jakie rodzaje pigmentów stosujemy do farb kazeinowo-wapiennych, kazeinowo-pokostowych

i kazeinowo-klejowych?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj podłoże do malowania w budynku zabytkowym pod powłokę kazeinowo-wapienną.

Na podłożu występują miejsca łuszczenia się starej farby klejowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3) określić rodzaj uszkodzeń,
4) ustalić zakres prac oraz technologiczną kolejność wykonania napraw oraz sposoby napraw,
5) sporządzić zapotrzebowanie na materiały, narzędzia, sprzęt, odzież roboczą i środki ochrony

indywidualnej,

6) dobrać odpowiednie materiały ścierne do szlifowania podłoża,
7) wykonać ustalony zakres prac,
8) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– dokumentacja techniczna, instrukcje, receptury,
– szpachlówki, gruntowniki, papier ścierny,
– narzędzia do przygotowania podłoża:szpachelki, packi, uchwyt do papieru, pojemniki na

odpady,,

– pędzle, mieszadła,
– drabiny,
– odzież robocza,
– środki ochrony indywidualnej.

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Ćwiczenie 2

Przygotuj podłoże starego tynku wapiennego, na którym występują rysy i pęknięcia pod

powłokę kazeinowo-klejową.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3) określić rodzaj uszkodzeń,
4) ustalić zakres prac oraz ich technologiczną kolejność wykonania i sposób naprawy podłoża,
5) sporządzić zapotrzebowanie na materiały, narzędzia, sprzęt, odzież roboczą i środki ochrony

indywidualnej,

6) naprawić pęknięcia i rysy,
7) etapy pracy związane z przygotowaniem podłoża zapisać w zeszycie,
8) dobrać odpowiednie materiały ścierne do szlifowania,
9) dobrać gruntownik,
10) wykonać gruntowanie podłoża przy użyciu odpowiedniego sprzętu,
11) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
12) sformułować wnioski z wykonania ćwiczenia,
13) zaprezentować efekt pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

―

zeszyt przedmiotowy,

―

dokumentacja techniczna, instrukcje, receptury farb, szpachlówek i gruntowników,

―

sprzęt do przygotowania podłoża: materiały ścierne, packi, szpachle, pędzle, szczotki, uchwyt
do papieru ściernego, wiadra na odpadki, pojemniki, mieszadła,

―

drabiny,

―

ciasto wapienne, piasek, woda,

―

odzież robocza,

―

środki ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 3

Ocen stan techniczny elewacji np. budynku szkolnego

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy, zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) przeprowadzić ocenę stanu podłoża,
3) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
4) sformułować wnioski,
5) zaprezentować efekt swojej pracy,
6) dokonać samooceny.

Wyposażenie stanowiska pracy:

―

zeszyt przedmiotowy,

―

długopis,

―

młotek,

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

―

szmatka,

―

szpachelki,

―

szczotka,

―

folia malarska.

Ćwiczenie 4

Z zestawu narzędzi malarskich, które udostępni Ci nauczyciel, wybierz potrzebne do

przygotowania podłoża.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
3) dokonać wyboru narzędzi służących do przygotowania podloża,
4) określić zastosowanie poszczególnych narzędzi,
5) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
6) sformułować wnioski,
7) zaprezentować efekt swojej pracy,
8) dokonać samooceny.

Wyposażenie stanowiska pracy:

―

zeszyt przedmiotowy,

―

długopis,

―

gablota lub plansza z narzędziami do robót malarskich,

―

instrukcje bhp przy wykonywaniu prac malarskich. .

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić warunki, jakie musi spełniać podłoże pod powłokę kazeinową?

¨

¨

2) podać rodzaje podłoży, na których można wykonać powłoki kazeinowe?

¨

¨

3) wymienić rodzaje materiałów stosowanych do napraw podłoży?

¨

¨

4) określić terminy kontroli podłoży pod malowanie tynków i betonu?

¨

¨

5) podać sposoby sprawdzania stanu podłoży?

¨

¨

6) wymienić zasady, których należy przestrzegać przy naprawie rys

i pęknięć?

¨

¨

7) wymienić cechy, jakie powinno mieć każde podłoże pod powłokę

malarską?

¨

¨

8) określić własności fizyczne podłoży?

¨

¨

9) określić własności chemiczne i wytrzymałościowe podłoży?

¨

¨

10) podać rodzaj powłoki kazeinowej, pod którą należy wykonać fluatowanie?

¨

¨

11) wymienić narzędzia, których używamy do przygotowania podłoża?

¨

¨

12) wymienić jakie rodzaje gruntowników stosujemy pod powłoki kazeinowo-

wapienne?

¨

¨

13) określić na jakie podłoże można stosować farbę kazeinowo-klejową?

¨

¨

14) wymienić podłoża, na które należy stosować farby kazeinowo-klejowe?

¨

¨

15) jakie rodzaje pigmentów stosujemy do farb kazeinowo-wapiennych,

kazeinowo-pokostowych i kazeinowo-klejowych?

¨

¨

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

4.2. Wykonywanie prac malarskich techniką kazeinową

4.2.1. Materiał nauczania

Dobór i przygotowanie materiałów

Materiał nauczania zamieszczony w Z5. 04.

Składowanie i przechowywanie materiałów malarskich

Materiał nauczania zamieszczony w Z5. 04.

Sporządzanie, przygotowanie, mieszanie i rozrabianie farby kazeinowej

Materiał nauczania zamieszczony w Z5. 04.

Ocena jakości farby kazeinowej

Materiał nauczania zamieszczony w Z5. 04.

Wykonanie powłoki techniką kazeinową

Wykonanie powłoki malarskiej z farb kazeinowych polega na nałożeniu warstwy podkładowej

oraz wierzchniej. Farba kazeinowa przeznaczona na warstwę wierzchnią powinna zawierać mniej
spoiwa (więcej wypełniaczy), aby zmniejszyć naprężenie powłoki powstające wskutek skurczu przy
wysychaniu.

Kolejność technologiczna robót malarskich
Zasady, które należy zachować przy ustalaniu kolejności robót malarskich:

―

nowo nałożona powłoka malarska nie powinna być narażona na zabrudzenia w związku
z później wykonywanymi robotami budowlanymi,

―

w trakcie wykonywania robót malarskich nie powinny ulec zanieczyszczeniu farbami
wykończone już elementy budynku lub wnętrza – jeżeli istnieje taka możliwość powinna być
zastosowana ich ochrona,

―

kolejność robót malarskich powinna wynikać z wytycznych technologii ich wykonania
i organizacji procesu budowlanego,

―

dwukrotne malowanie sufitów i jednokrotne malowanie ścian można wykonać po spełnieniu
następujących warunków:

―

po usunięciu zbędnych materiałów i sprzętu, oczyszczeniu pomieszczeń z gruzu i resztek
zaprawy,

―

po całkowitym ukończeniu robót instalacyjnych wodociągowych, kanalizacyjnych,
centralnego ogrzewania, gazowych, elektrycznych itp., z wyjątkiem założenia fajansowych
i metalowych urządzeń sanitarnych,

―

po wykonaniu posadzek z lastryka, terakoty, lecz przed ułożeniem posadzek z drewna
i tworzyw sztucznych,

Ostateczne malowanie ścian można wykonać po:

―

oszkleniu okien, drzwi, naświetli itp.,

―

wstawieniu pieców kaflowych,

―

ułożeniu posadzek z deszczułek i płyt mozaikowych,

―

ułożeniu posadzek z tworzyw sztucznych.

W przypadku wystąpienia opadów w trakcie prowadzenia robót malarskich powierzchnie

świeżo malowane (niewyschnięte) należy osłonić.

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

W pomieszczeniach zamkniętych przy pracach malarskich należy zapewnić odpowiednią

wentylację.

Prace malarskie wykonywane daną farbą należy wykonywać zgodnie z instrukcją producenta,

która powinna zawierać:

―

informację o ewentualnym środku gruntującym i o przypadkach kiedy należy go stosować,

―

sposób przygotowania farby do malowania,

―

sposób nakładania farby, w tym informacje o narzędziach (pędzle, wałki, agregaty natryskowe),

―

krotność nakładania farby oraz jej zużycie na 1m²,

―

odstęp czasowy między nakładaniem kolejnych warstw,

―

zalecenia odnośnie mycia narzędzi,

―

zalecenia w zakresie bhp.

Warunki przystąpienia do robót malarskich

―

Warunki cieplno-wilgotnościowe:

―

najkorzystniejsza temperatura powietrza przy malowaniu farbami wodorozcieńczalnymi,
to +12°C,

―

minimalna temperatura +5°C, a ponadto nie wolno wykonywać robót malarskich, jeżeli
przewiduje się, że temperatura otocznia spadnie w ciągu doby poniżej 0°C.

―

Warunki atmosferyczne:

―

opady atmosferyczne, a także zbyt niskie lub wysokie temperatury mają negatywny wpływ
na jakość powłoki malarskiej,

―

robót malarskich nie powinno wykonywać się w czasie deszczu i na zawilgoconych lub
oszronionych podłożach.

Metody malowania

Powłoki kazeinowe wykonujemy wykorzystując pędzle lub aparaty do natrysku

mechanicznego. Przy wykonaniu powłok obowiązuje zasada krzyżowania się pociągnięć pędzla
(lub kierunków prowadzenia aparatu natryskowego) w obu warstwach. Ostatnia warstwa wykonana
pędzlem na suficie powinna być prostopadła do ściany z oknem, a na ścianach pionowo do podłogi.

Rys.5. Kolejność i kierunek pociągnięć pędzla przy malowaniu ścian i sufitów: a) pierwsza warstwa farby, b)

druga warstwa farby [11]

Rys.6 Schemat malowania „na krzyż”: 1 - kierunek pociągnięć pędzla przy wykonywaniu pierwszej warstwy,

2 - przy wykonywaniu drugiej warstwy [11]

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Malując większe powierzchnie stosujemy zasadę „mokre na mokre”, aby uniknąć smug

w miejscu łączenia nowej warstwy z warstwą już położoną. Czas schnięcia pierwszej warstwy
wynosi 4 – 12 godzin i zależy od temperatury otoczenia, pory roku, chłonności podłoża. Drugą
warstwę nakłada się obficie, używając gęstszej farby.

Rys. 7. Schemat zasady malowania: a) ”mokre na suche” (nieprawidłowo – widoczna smuga na styku powierzchni

cząstkowych, b) ”mokre na mokre” – prawidłowy sposób malowania większych powierzchni [11]

Przy malowaniu natryskowym używa się wszystkich warstw o jednakowej gęstości, a drugą

warstwę można nałożyć już po wchłonięciu przez tynk pierwszej warstwy.

Rys. 8. Sposób prowadzenia końcówki rozpylającej okrągłym strumieniem farby: a) I malowanie,

b) II malowanie [11]

Rys. 9. Sposób prowadzenia końcówki rozpylającej płaskim strumieniem farby: a) I malowanie,

b) II malowanie [11]

a)

b)

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Tabela. 3. Najczęstsze wady powłok kazeinowo-pokostowych [10]

Rodzaj wady

Przyczyny powstania

Sposób zapobiegania

1

2

3

Łuszczenie się powłoki

-za słabe podłoże,

-nieusunięcie starej powłoki
klejowej,
-nieusunięcie tłustych
zanieczyszczeń podłoża,
-zbyt duża nasiąkliwość podłoża ze
względu na niewykonanie
gruntowania,
-niewłaściwa budowa powłoki,
-zamarznięcie mokrej powłoki

-wzmocnić podłoże przez

fluatowanie lub przetracie
zaprawą,
-malować na starannie
oczyszczonym podłożu,
-gruntować podłoża nasiąkliwe

Rysy

-wykonanie powłoki z małą

zawartością spoiwa na podłożu

o znacznej rozszerzalności,

-malować farbą o dużej

zawartości spoiwa

Smugi, ślady pędzla, różna
faktura powierzchni

-uszkodzenie struktury powłoki na

skutek zbyt długiego wygładzania
powłoki pędzlem,
-zbytnia nasiąkliwość podłoża,
-niewłaściwy kierunek pociągnięć
pędzla,
-niejednorodna nasiąkliwość podłoża

-farbę nanosić szybkimi,

zdecydowanymi ruchami,

-gruntować podłoże,
-na suficie powinien być
prostopadły do ściany okiennej,
-fluatować podłoże

Wycieranie się powłoki

-nadmierne rozcieńczanie wodą,

-zamarznięcie mokrej powłoki,

-przestrzegać warunków

wykonywania powłok

Tabela. 4. Najczęstsze wady powłok kazeinow-klejowych [10]

Rodzaj wady

Przyczyny powstawania

Sposób zapobiegania

1

2

3

Łuszczenie się powłoki -za duże napięcie wewnątrz

powłoki (niewłaściwa budowa,
za duża zawartość kleju),
-niedostateczna przyczepność
do podłoża (słabe podłoże,
nieusunięte stare powłoki, za
mała zawartość kleju, za gruba
powłoka),
-zamarznięcie mokrej powłoki

-przestrzegać zasad budowy
powłoki, odpowiednio dozować
klej
-malować na mocnych i czystych
podłożach, regulować nasiąkliwość
podłoża,


-zapewnić właściwą temperaturę
pomieszczeń (powyżej 5° C)

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Wycieranie się powłoki -za mała zawartość kleju,

-użycie zbyt długo przechowywanej
farby

-sprawdzić doklejenie farby przed
malowaniem,
-używać świeżo przyrządzonej farby

Smugi i ślady pędzla

-malowanie na podłożu zbyt
nasiąkliwym,
-przerwy w malowaniu jednej
płaszczyzny,
-zbyt gruba warstwa farby,
-niewłaściwy kierunek pociągnięć
pędzla na suficie

-zmniejszyć nasiąkliwość podłoża
przez odpowiednie gruntowanie,
-malować metodą „mokre na mokre:,

-dobrać właściwą konsystencję farby,
-wierzchnią warstwę farby nanosić na
suficie pociągnięciem pędzla
prostopadłym do ściany okiennej

Niejednorodna faktura
powierzchni powłoki

-wykonanie naprawy podłoża
zaczynem gipsowym,
-niejednolita nasiąkliwość podłoża,
-źle wymieszane składniki farby,
użycie farby nieprzecedzonej przez
sito

-do większych napraw stosować
zaprawy zamiast zaczynu gipsowego,
-odpowiednio gruntować,
- starannie przygotować farbę

Plamy i odbarwienia
powłoki

-przebijające zanieczyszczenia
podłoża (plamy, zacieki, itp.),
-smugi z roztartego pigmentu

-plamy podłoża usunąć lub izolować,

-nie dodawać pigmentów w postaci
suchej lub niedostatecznie roztartych,
cedzić gotową farbę przez gęste sito

Zużycie materiałów przy malowaniu farbami kazeinowymi wynosi w przybliżeniu 0,3 – 0,4 l/ m².

Warunki techniczne wykonania i odbioru

Zgodnie z warunkami wykonania i odbioru robót budowlanych pierwsze malowanie należy

wykonać po:

―

po całkowitym ukończeniu robót instalacyjnych wodociągowych, kanalizacyjnych, centralnego
ogrzewania, gazowych, elektrycznych itp., z wyjątkiem założenia fajansowych i metalowych
urządzeń sanitarnych (biały montaż) oraz armatury oświetleniowej (wyłączniki, lampy itp.),

―

wykonaniu podłoży pod wykładziny podłogowe,

―

po ułożeniu podłóg drewnianych (białych),

―

całkowitym dopasowaniu i wyregulowaniu stolarki, lecz przed oszkleniem.
Drugie malowanie należy wykonać po:

―

wykonaniu białego montażu,

―

ułożeniu posadzek (z wyjątkiem wykładzin dywanowych, wykładzin z tworzyw sztucznych)
z przybiciem listew przyściennych i cokołów,

―

oszkleniu okien, jeśli nie było to wykonane fabrycznie.

Elementy, które w czasie robót malarskich mogą ulec uszkodzeniu lub zabrudzeniu należy
zabezpieczyć i osłonić.

Wymagania techniczne przy odbiorze

Badanie powłok kazeinowych przeprowadza się po upływie 14 dni od zakończenia robót

malarskich. Powłoki jednowarstwowe powinny być położone równomiernie bez prześwitów, plam,
odprysków, nie powinny się ścierać ani osypywać przy potarciu tkaniną. W powłokach
jednowarstwowych dopuszczalne są ślady pędzla i nierównomierny odcień barwy powłoki.

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Powłoki dwuwarstwowe nie powinny wykazywać: smug, prześwitów, śladów pędzla, odprysków.
Dopuszcza się chropowatość powłoki związaną z fakturą tynku. Powłoka przy pocieraniu tkaniną
nie powinna się ścierać. Dopuszcza się odchyłki na styku różnych barw powłoki – 2 mm odchylenia
na 1 m oraz 3 mm na całej długości. W tym przypadku przyjmuje się tolerancyjną linię zmiany
barw. Nie dopuszcza się widocznych plam lub wgłębień po gwoździach. Dopuszcza się niejednolity
odcień barwy powłoki na elewacjach w miejscach napraw tynku po hakach rusztowań
o powierzchni nie większej niż 20 cm². W zakresie barwy i połysku powinny być zgodne
z wzorcem producenta oraz projektem technicznym. Zgodnie z wytycznymi opracowanymi przez
Instytut Technologii Budowlanych badania techniczne należy przeprowadzić w temperaturze
powietrza nie niższej niż 5°C, przy wilgotności nie wyższej niż 65%.

Odbiór robót malarskich obejmuje:

―

sprawdzenie wyglądu zewnętrznego,

―

sprawdzenie zgodności barwy i połysku,

―

sprawdzenie odporności na wycieranie,

―

sprawdzenie przyczepności powłoki.

Metody kontroli i badań

Badania powłok malarskich przy odbiorze należy wykonać następująco:

―

sprawdzenie wyglądu – wizualnie, okiem nieuzbrojonym w świetle rozproszonym w odległości
0,5 m,

―

zbadanie zgodności i połysku barwy – przez porównanie w świetle rozproszonym barwy
i połysku wyschniętej powłoki ze wzorcem producenta,

―

sprawdzenie odporności powłoki na wycieranie – przez lekkie, kilkakrotne pocieranie jej
powierzchni wełnianą lub bawełnianą szmatką. Powłokę należy uznać za odporną na
wycieranie, jeżeli na szmatce nie wystąpiły ślady farby,

―

sprawdzenie przyczepności powłoki – na podłożach mineralnych – przez wykonanie skalpelem
siatki nacięć prostopadłych o boku oczka 5 mm po 10 oczek w każdą stronę, a następnie
przetarcie pędzlem naciętej powłoki. Przyczepność należy uznać za dobrą, jeżeli żaden
z kawałków nie wypadnie.

Odbiór robót malarskich następuje po stwierdzeniu zgodności ich wykonania z zamówieniem,
którego przedmiot określają projekt budowlany oraz specyfikacja techniczna wykonania i odbioru
robót. Zgodność wykonania robót stwierdza się na podstawie wyników badań kontrolnych i aprobat
technicznych.
Z odbioru robót sporządza się protokół, który powinien zawierać:

―

ocenę wyników badań,

―

stwierdzenie zgodności lub niezgodności wykonania robót z zamówieniem,

―

wykaz wad i usterek ze wskazaniem sposobu ich usunięcia.

Wady powłok

Zasady wykonywania obmiaru robót

―

Powierzchnie do malowania farbami wodorozcieńczalnymi ścian i sufitów gładkich
w budynkach nowych mierzymy w m² w świetle ścian surowych, a w starych otynkowanych
budynkach – w świetle tynków. Wysokość ścian mierzy się od wierzchu podłogi do spodu
sufitu.

―

Przy ścianach gładkich powierzchnie ozdobnych faset należy dobierać do powierzchni sufitów
(a nie ścian).

―

Przy malowaniu farbami wodorozcieńczalnymi ścian nie potrąca się z nich powierzchni
otworów do 3m², jeśli ościeża i nadproża są również malowane. Jeżeli ościeża i nadproża nie są
malowane wówczas potrąca się powierzchnię otworów mierzone w świetle ościeża lub muru

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

(jeżeli otwory nie mają ościeżnic). Nie potrąca się miejsc niemalowanych i otworów do 1 m².
Otwory ponad 3 m² potrąca się, doliczając powierzchnię malowanych ościeży.

―

Przy malowaniu elewacji wysokość ściany mierzy się od dolnego do górnego poziomu łącznie
z gzymsem, jeżeli jest on malowany. Długość ściany mierzy się w rozwinięciu. Z obliczonej
powierzchni potrąca się otwory jak w punkcie wyżej,

―

Powierzchnie stropów belkowych i kasetowych oraz ścian z pilastrami mierzy się
w rozwinięciu.

―

Sklepienia łukowe należy obmierzyć w m² wg ich rzeczywistych powierzchni, stosując
ewentualnie uproszczone sposoby obmiaru.

Narzędzia i sprzęt do malowania

Pędzle ławkowce – stosowane do farb wodorozcieńczalnych

Rys. 10. Pędzel ławkowiec: a) widok ogólny, b) sposób połączenia trzonka z oprawą, c) sposób zawieszenia pędzla;

1 – ławka, 2 – trzonek, 3 – pęczek [11]

Zamocowanie szczeciny powinno być trwałe (wytrzymałość na wyrywanie nie mniejsza niż 50 N).
Nowego pędzla nie należy od razu używać do malowania, lecz do prac np. przygotowawczych,
takich jak zwilżanie starych powłok klejowych przed skrobaniem. Ma to na celu wygładzenie
szczeciny, zetrą się koniuszki pędzla, usunięte zostaną słabe wyłamujące się szczecinki. Pędzel
ławkowiec, którego część robocza została znacznie skrócona (starta) nie nadaje się do wykonania
powłok wierzchnich, ponieważ są zbyt sztywne i rozcierają poprzednio wykonaną warstwę,
powstają smugi i nierówności. Do farb kazeinowych używamy również pędzli pierścieniowych.
Pędzle używane do farb wodorozcieńczalnych powinny być po skończonej pracy dokładnie umyte,
najlepiej z dodatkiem mydła. Pędzle używane do farb o odczynie alkalicznym powinny być
wypłukane w wodzie z niewielkim dodatkiem kwasu octowego. Po strząśnięciu nadmiaru wody
pozostawić pędzel w pozycji pionowej, szczeciną w dół. Należy zwrócić uwagę na to, aby oprawa
pędzla nie ulegała nadmiernemu wysunięciu, ponieważ spowodować to może kurczenie drewna
i obluźnienia zamocowań wiązek szczeciny.

Wałki malarskie:
Materiał omówiony w Z5.02 i Z5.03.

Aparaty i agregaty malarskie
Materiał omówiony w Z5.03.

Sprzęt pomocniczy
Do prac malarskich używany jest następujący sprzęt pomocniczy:

―

drabiny:

―

materiał – najlepiej drewno jesionowe lub akacjowe bez sęków i pęknięć,

―

szczeble – łączone ze stojakami na czopy, o rozstawie – 28 cm,

―

wysokość – 2,1 i 2,8 m,

―

połączenie obu części – na zawias umożliwiający składanie drabiny,

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

―

zabezpieczenie drabiny przed rozsunięciem – z obu stron drabiny przymocowany jest do
stojaków łańcuszek,

―

rusztowania:

―

drabinowe,

―

stalowe z rur,

―

składane typu Warszawa,

―

rusztowania wiszące,

―

rusztowania na wysięgnikach,

―

rusztowania przesuwne,

―

przybory pomiarowe:

―

drewniane przybory pomiarowe,

―

przymiary taśmowe zwijane,

―

przymiar sufitowy.

―

narzędzia pomocnicze:

―

poziomnica,

―

pion malarski,

―

liniał malarski do malowania pasków,

―

sita malarskie – do przesiewania materiałów suchych oraz cedzenia roztworów klejów, farb,

―

naczynia do farb:

―

beczki blaszane o pojemności od 50 do 100 l powlekane od wewnątrz asfaltem,

―

wiadra emaliowane i ocynkowane,

―

specjalne wiaderko do farb.

Rys. 11. Naczynia do farb: a) beczka blaszana, b) wiadro, c) wiadro spłaszczone do malowania ławkowcem,

d) puszka blaszana [11]

Organizacja stanowiska pracy

Materiał omówiony w Z5.02.

Transport materiałów

Materiał omówiony w Z5.02.

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Zasady bhp

Materiał omówiony w Z5.01

Likwidacja stanowiska prac

Materiał omówiony w Z5.02.

Techniki zdobnictwa artystycznego

W malarstwie artystycznym wykorzystywane są techniki wapienne i kazeinowe. Popularnie,

lecz niesłusznie nazywa się każde malowidło ścienne freskiem. Prawdziwy fresk to specjalna
technika wykorzystywana pod nazwą buono fresco, co oznacza malowanie na świeżym tynku
pigmentami rozprowadzonymi jedynie wodą. Kiedy tynk wysycha farba łączy się z podłożem
i tworzy integralną część jego powierzchni. Fresk posiada doskonałe właściwości i stosowany był
we wszystkich epokach. Najstarsze i znakomite technicznie są malowidła odkopane w Knossos na
Krecie pochodzące z okresu 1500 lat p.n.e. Tą samą technologię stosowali Grecy, Rzymianie,
Etruskowie w zachowanych do naszych czasów grobowcach.

W technice freskowej wyróżnia się dwa sposoby wykonania:

―

al. fresco buono – malowane na zupełnie świeżym tynku wapiennym,

―

al. fresco secco – malowane na wpół wyschniętym tynku.

Różnica między tymi sposobami polega na tym, że w przypadku al. fresco buono tynk wykonujemy
tylko na takiej powierzchni, która pomalowana będzie w dniu wykonania tynku, natomiast drugi
sposób pozwala na wykonanie tynku na całej powierzchni a do malowania możemy przystąpić
w każdej chwili po zeskrobaniu niewielkiej warstewki stwardziałej zaprawy (w takiej części, którą
będziemy malować w danym dniu) i posmarowaniu tynku wodą wapienną. Istotą techniki freskowej
jest to, że na powierzchni malowidła wytwarza się cienka powłoka węglanu wapnia, który wiąże
pigmenty i staje się odporny na działanie wody i trwały, jeśli nie jest narażony na niekorzystne
wpływy atmosferyczne i zawilgocenia.
Sposób wykonania: Wykonać obrzutkę z zaprawy cementowo-wapiennej 1:1:6 oraz narzut
stanowiący podkład z zaprawy wapiennej 1:3 naniesiony na dobrze zwilżoną obrzutkę. Łączna
grubość tynku nie powinna być mniejsza niż 30 mm. Podkład powinien być wykonany z dwóch
równych warstw, a powierzchnia każdej z nich porysowana. Wierzchnią warstwę (o grubości kilku
milimetrów) wykonujemy z zaprawy wapiennej z drobnym piaskiem o proporcjach 1:2,5-1:2.
Stanowi ona właściwy grunt malarski, który należy starannie zatrzeć. Nieodzownym warunkiem
wytrzymałości podłoża i dobrego wiązania farb są: dobra wilgotność muru, dobre stare wylasowane
wapno, suchy piasek o graniastych ziarnach oraz nanoszenie wszystkich warstw „mokre na mokre”.
Gdy ostatnia warstwa tynku nie poddaje się naciskowi palców, ale jest lekko elastyczna przystępuje
się do wykonania rysunku. Bardzo celowe jest wykonanie rysunku na kartonie w rozmiarach
oryginału. Przy większych formatach rozcina się karton na kwadraty, okleja taśmą, daje marginesy
i podziałkę, ustala piony i poziomy i zaczyna się przerysowanie od góry, za pomocą trzonka pędzla.
Przez karton lekko wciskając kontury, dzięki czemu odciskają się one w miękkiej warstwie
zaprawy. Gdy kopia jest odciśnięta na murze otrzymujemy wyryty rysunek w rodzaju słabego
reliefu. Następnie przystępujemy do wykonania barwnego szkicu stosując odpowiednie farby
freskowe, traktując go jako wzorzec przy wykonaniu powłok na przygotowanym podłożu. Do
wykonania fresków najlepsze są farby artystyczne a nie powłokowe czy lakiernicze. W farbach
powłokowych ultramaryna i czerwień angielska zawierają często gips, który przeszkadza w
wiązaniu we fresku i może wywoływać wykwity. Wapno o konsystencji „błotnisto-maślanej”
wydobyte z dołu stanowi jedyną idealną biel freskową. Poniżej wymienione są niektóre pigmenty
szczególnie zalecane do fresków:

―

jako biel – wyłącznie wapno freskowe,

―

żółcień neapolitańska,

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

―

wszystkie ugry,

―

wszystkie farby na bazie tlenków żelaza,

―

zieleń kobaltowa,

―

błękit kobaltowy.

Stosowane pigmenty powinny być całkowicie odporne na alkalia i światło.
Do wykonania fresków stosowane są pędzle z długim włosiem, najlepiej okrągłe.
Obraz zaczyna się malować od góry.
Nie powinno się zaczynać pracy natychmiast po nałożeniu warstwy tynku – wszystkie farby
zaginęłyby w mokrym podłożu.
W technice freskowej „na sucho” wykorzystujemy farby wapienne i kazeinowe.

Kolejność czynności:

―

zeskrobać z powierzchni tynku powłokę wapnia,

―

zwilżyć tynk wodą,

―

zagruntować podłoże wodą wapienną (1 część świeżego gaszonego wapna na 9 części wody)

Powłoki wykonane techniką freskową „na mokro” mają czyste, żywe barwy, natomiast techniką
„na sucho” są rozjaśnione dodatkiem mleka wapiennego.

Malarstwo ścienne

Malarstwo związane z architekturą i pomyślane jako jej uzupełnienie bądź dekoracja nazwane

jest monumentalnym albo ściennym, mimo, że może występować na stropach i sklepieniach.
Termin polichromia podkreśla jego wielobarwność. Polichromia zewnętrzna zabudowy jest
nierozłącznie związana z otaczającą przestrzenią architektoniczną. Projekt powierzchni sporządza
się w skali 1:20. W projekcie trzeba zadecydować, na które elementy należy zwrócić szczególną
uwagę, a które zneutralizować. Aby ten warunek został spełniony w projekcie proponowana jest
gama kolorystyczna. Rysunek projektu można przenieść na ścianę przy pomocy kratki ułatwiającej

Rys. 12.. Powiększenie szkicu metodą kratkowania [13]

powiększenie. Do kompozycji bardziej skomplikowanych powinny być wykonane kartony,

czyli projekty naturalnej wielkości (w skali 1:1), narysowane na dużych arkuszach papieru,
z których na ścianie złoży się całość.

Polichromia powinna stanowić kompozycję dwuwymiarową, a nie perspektywiczną. Podłożem

malowidła ściennego jest mur pokryty warstwą tynku. Trwałość obrazu zależeć będzie od trwałości
ściany i tynku. Wykonanie polichromii techniką fresku jest bardzo poważnym i odpowiedzialnym
przedsięwzięciem. Szczególną uwagę należy zwrócić na dobór odpowiednich pigmentów
(odpornych na alkalia).
Zestaw pigmentów polecanych do fresku:

―

biele

―

biel świętojańska (wapno),

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

―

biel trwała (sztucznie strącony siarczan baru),

―

pył marmurowy,

―

czernie

―

czerń marsowa (żelazowa),

―

czerń słoniowa,

―

sadza,

―

brązy

―

sienna palona,

―

sienna naturalna,

―

umbra naturalna,

―

umbra palona,

―

żółcienie

―

ugier jasny,

―

ugier ciemny,

―

żołcień marsowa,

―

zielenie

―

ziemia zielona,

―

chromoksyd,

―

zieleń szmaragdowa,

―

zieleń kobaltowa,

―

błękity:

―

błękit kobaltowy,

―

ceruleum,

―

fiolet kobaltowy,

―

fiolet marsowy,

―

czerwienie (czerwone tlenki żelaza)

―

róż indyjska,

―

pucola,

―

czerwień marsowa.

W polichromii wnętrz w okresie baroku w XVII i XVIII w, często stosowano technikę fresco

secco. Technika freskowa jest piękna i trwała, wymaga od malarzy dużego doświadczenia
i sprawności. Michał Anioł wyraził swoje opinie na temat tej techniki „Fresk jest sztuką zręcznych,
silnych i szybkich mężów”.

Czynniki niszczące powłoki malarskie artystyczne:

―

wilgotność powietrza i temperatura,

―

światło słoneczne,

―

zanieczyszczenia powietrza,

―

promienie UV,

―

błędy w przygotowaniu podłoża,

―

starzenie się podłoża,

―

nieodpowiedni dobór składników farby,

―

konserwacja powłok przeprowadzona przez osoby niekompetentne.

Wady powłok malarstwa artystycznego:

―

spękania (stare i wczesne – spękania wczesne mogą wystąpić już po kilku dniach od momentu
wykonania powłoki),

―

obecność mikroorganizmów (grzyby promieniowce żyją na powłokach farb, mikroorganizmy
z powierzchni malowidła wnikają w głąb szczelinami siatki spękań),

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

―

przemycia powierzchni powłoki, gdzie w związku z tym zabiegiem można zaobserwować
nierówności na powierzchni malowidła,

―

rozwarstwienie powłoki.
Celem zabiegów konserwatorskich jest zabezpieczenie przed wyłamywaniem się i odpadaniem

luźnych okruchów warstw farby. Zanim podjęte zostaną czynności wzmocnienia miejsc
uszkodzonych, zabezpiecza się je przez naklejenie papieru, bibułki lub tkaniny. Silna warstwa
ochronna jest konieczna w przypadku, gdy na powierzchni występują głębokie spękania.
Warunkiem prawidłowo wykonanej pracy jest to, aby środek spajający można było rozpuścić
innym rodzajem rozpuszczalnika niż stosowanego do warstwy malarskiej. W przypadku
rozwarstwienia wprowadzamy w miejsce uszkodzenia specjalne preparaty wiążące. Wprowadzenie
spoiwa może odbywać się za pomocą pędzla, strzykawki, z użyciem promiennika podczerwieni.
W konserwacji zabytków stosujemy metody retuszu. Odmianą retuszu jest punktowanie kreską.
Metoda ta polega na całkowitym uzupełnieniu ubytków i możliwie ścisłym dopasowaniu do
oryginału za pomocą kresek.
Kolorystyka wnętrz i dekoracji

Światło białe jest syntezą barw widmowych (czerwonej, pomarańczowej, żółtej, zielonej,

niebieskiej, fioletowej). Barwy te to barwy zasadnicze. Krąg widma słonecznego zawiera sześć
głównych barw. Są to barwy: czerwona, pomarańczowa, żółta, zielona, niebieska i fioletowa. Trzy
barwy: czerwona, żółta i niebieska są barwami podstawowymi. Trzy pozostałe są barwami
złożonymi i powstają wskutek mieszania ze sobą odpowiedniej pary barw podstawowych,
np. barwa czerwona i żółta dają barwę pomarańczową, żółta i niebieska – zieloną, niebieska
i czerwona – fioletową. Oprócz trzech podstawowych barw widma słonecznego występują
w przyrodzie jeszcze barwy: biała i czarna. Tych pięciu barw nie otrzymamy przez zmieszanie
jakichkolwiek pigmentów.

Wpływ barw na psychikę człowieka:

―

barwa czerwona – wywołuje podniecenie, rozdrażnienie, zachęca do aktywnego działania,
sprawia wrażenie ciepła przez skojarzenie z barwą żaru,

―

barwa błękitna – uspakaja, sprzyja odprężeniu, wiąże się z wrażeniem bezchmurnego nieba
i z powierzchnią wody,

―

barwa żółta – rozwesela, wywołuje wrażenie ciepła,

―

barwa zielona – wnosi wrażenie świeżości, spokoju,

―

barwa pomarańczowa – symbolizuje zachód słońca, wzbudza uczucie ciepła,

―

barwa fioletowa – nastraja smutno,

―

barwa biała – kojarzy się ze śniegiem, wywołuje wrażenie chłodu, jednocześnie schludności,

―

barwa czarna – nastraja ponuro.

Wrażenia, jakie wywołują barwy na psychikę człowieka ulegają zmianom zależnie od stopnia

połysku, np. silny połysk sprawia wrażenie, że dana powierzchnia jest przepojona światłem.
Natomiast powierzchnie matowe nastrajają spokojnie, wywołują wrażenie łagodności. Duży połysk
ożywia barwy szare, natomiast oziębia wrażenia wywołane przez barwy zielone i pogłębia żywość
barw żółtych. Dobór odpowiednich barw odgrywa bardzo dużą rolę w życiu człowieka i wpływa
znacząco na jego psychikę. Przy doborze barw we wnętrzach należy stosować barwy harmonizujące
ze sobą. Zestaw barw jest harmonijny, tj. sprawia wrażenie spokoju, jeżeli pozwala na oglądanie
każdej z barw z zestawu bez zmuszania oglądającego do przenoszenia wzroku na którąkolwiek inną
barwę tego zestawu. W doborze barw do wnętrz przeznaczonych na pobyt ludzi nie należy
stosować barw wywołujących rozdrażnienie i niepokój, np. czerwoną. Takie barwy należy stosować
jedynie w celu dekoracyjnym i nigdy na dużych płaszczyznach. Wymalowania wnętrz mniej
nasłonecznionych powinno się wykonywać jasnymi kolorami. Płaszczyzny ścian krótszych
powinno się malować barwami ciemniejszymi, co optycznie je przybliża. Podobne wrażenie
uzyskujemy malując sufit w pomieszczeniach wysokich na ciemniejszy kolor, co sprawia wrażenie
niższych. Sufity w pomieszczeniach niskich powinno się malować na biało lub bardzo jasnymi

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

kolorami, gdyż barwy te sprawiają wrażenie podwyższenia sufitu. W pomieszczeniach od strony
północnej powinno się stosować barwy wywołujące wrażenie ciepła. Podstawową zasadą podziału
kolorystycznego powierzchni jest harmonijne zestawienie barw i form. Tworzy ono wrażenie ładu.
W każdym harmonijnym układzie jedna z form lub barw ma rolę wiodącą, której inne należy
podporządkować. Podczas komponowania harmonijnych zestawień kolorystycznych należy
pamiętać, że do świadomości człowieka dochodzą w pierwszej kolejności wrażenia wywołane
barwami. Drugim ważnym czynnikiem jest określenie właściwych proporcji i powierzchni
o różnych barwach. Należy je tak dobrać, aby nastąpiła równowaga wrażeń. W praktyce stosuje się
zasadę, że barwa może pokrywać tym większą powierzchnię, im odcień jej jest jaśniejszy. Stosując
wielobarwne podziały powierzchni należy zwrócić szczególną uwagę na dobór zestawień
kolorystycznych.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są cechy charakterystyczne powłoki kazeinowo-wapiennej?
2. Co jest spoiwem farb kazeinowych?
3. Jak przygotowujemy suchą kazeinę w postaci grysiku do sporządzenia farby?
4. Określ proporcje kazeiny do ciasta wapiennego do sporządzenia farby.
5. Określ najkorzystniejsze warunki cieplno-wilgotnościowe przy wykonywaniu powłok

kazeinowych.

6. Jakie czynności obejmuje odbiór robót malarskich?
7. Jaka jest kolejność technologiczna wykonywania powłok kazeinowych?
8. Jakie znasz sposoby wykonania fresków i czym one się różnią?
9. Jakie rodzaje farb stosuje się do wykonania fresków?
10. Jakie rodzaje pigmentów stosuje się do wykonania fresków?
11. Jakie jest wpływ barw na psychikę człowieka?
12. Jakie czynniki oddziałują niszcząco na powłoki malarskie?
13. Jaki sposób naprawy zastosujesz w przypadku rozwarstwień?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z dokumentacji technicznej wynika, że należy przygotować farbę kazeinowo-pokostową do

wymalowania 10 m² przygotowanego podłoża. Na podstawie receptury dobierz odpowiednie ilości
składników.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp ze szczególnym uwzględnieniem

zagrożeń wynikających z kontaktu z wapnem,

2) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
3) dobrać odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcjach, recepturach, normach zużycia

materiałów, warunkach technicznych wykonania farby kazeinowo-pokostowej,

5) sporządzić wykaz niezbędnych materiałów, narzędzi i sprzętu,
6) wykonać obliczenia potrzebnej ilości farby.

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

7) sporządzić plan kolejności przygotowania poszczególnych składników a następnie dokonać ich

zmieszania,

8) przygotować farbę do malowania,
9) wykonać uproszczoną metodą badanie farby,
10) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– zeszyt przedmiotowy,
– instrukcje, receptury, warunki techniczne wykonania robót, normy zużycia materiałów,
– mieszadło, naczynia do przygotowania i mieszania składników, sita,
– sprzęt do transportu materiałów,
– ciasto wapienne, kazeina, pokost lniany.
– odzież robocza,
– środki ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 2

Na przygotowanym podłożu w budynku zabytkowym wykonaj powłokę kazeinowo-wapienną

w narożu ściany o łącznej powierzchni 20 m².

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp ze szczególnym uwzględnieniem

zagrożeń wynikających z kontaktu z wapnem,

2) sprawdzić stan podłoża,
3) obliczyć potrzebną ilość farby,
4) przygotować farbę do malowania,
5) określić właściwą kolejność nakładania warstwy pierwszej i warstwy drugiej,
6) zastosować metodę malowania „mokre na mokre”,
7) określić zasady bhp przy wykonaniu prac,
8) dobrać środki ochrony osobistej,
9) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
10) zaprezentować efekt pracy,
11) dokonać samooceny.

Wyposażenie stanowiska pracy:

―

zeszyt przedmiotowy,

―

instrukcje, receptury, warunki techniczne wykonania i odbioru robót,

―

pędzle,

―

pojemniki,

―

ciasto wapienne, kazeina,

―

drabiny,

―

odzież robocza,

―

środki ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 3

Na przygotowanym podłożu masz wykonać powłokę kazeinowo - wapienną na ścianach

i suficie w pomieszczeniu z oknem. Przed wykonaniem ćwiczenia określ kierunek nakładania
pierwszej i drugiej warstwy powłoki. Uzasadnij swoją decyzję nauczycielowi.

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bhp ze szczególnym zwróceniem uwagi

na zagrożenia wynikające z kontaktu z wapnem,

2) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
3) dobrać odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej,
4) przygotować pomieszczenie do malowania,
5) sporządzić wykaz niezbędnych materiałów, narzędzi i sprzętu,
6) przygotować farbę do malowania,
7) sporządzić notatkę, w której zamieścisz uzasadnienie wyboru kierunków nakładania warstw

powłoki,

8) wykonać powłokę,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia,
10) zaprezentować efekt pracy,
11) dokonać samooceny.

Wyposażenie stanowiska pracy:

―

zeszyt przedmiotowy,

―

instrukcje, receptury, warunki techniczne wykonania farby, normy zużycia materiałów,

―

mieszadło, naczynia do przygotowania składników farb,

―

dodatki do farb (szare mydło, ałun glinowo-potasowy, metyloceluloza),

―

naczynie na wodę,

―

woda, pigmenty, ciasto wapienne,

―

sita malarskie,

―

sprzęt do transportu materiałów.

Ćwiczenie 4

Z zestawu pędzli malarskich wybierz te, którymi można wykonać powłokę kazeinowo -

klejową oraz te, które są przeznaczone do prac przygotowawczych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy, zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) obejrzeć gabloty z narzędziami,
3) wybrać pędzle do wykonania powłoki i prac przygotowawczych,
4) napisać notatkę,
5) zaprezentować efekt swojej pracy,
6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

―

zeszyt przedmiotowy,

―

gabloty z narzędziami malarskimi lub plansze dydaktyczne.

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić charakterystyczne cechy powłoki kazeinowo-wapiennej?

¨

¨

2) określić spoiwo farb kazeinowych?

¨

¨

3) opisać sposób przygotowania suchej kazeiny?

¨

¨

4) określić proporcje kazeiny do ciasta wapiennego w farbach kazeinowych?

¨

¨

5) wymienić najkorzystniejsze warunki cieplno-wilgotnościowe przy

wykonaniu powłoki?

¨

¨

6) wymienić czynności przy odbiorze powłoki?

¨

¨

7) wymienić kolejność czynności przy wykonywaniu powłoki?

¨

¨

8) podać sposoby wykonywania fresków i różnice między tymi sposobami?

¨

¨

9) wymienić rodzaje farb do wykonywania fresków?

¨

¨

10) wymienić rodzaje pigmentów do fresków?

¨

¨

11) określić wpływ barw na psychikę człowieka?

¨

¨

12) wymienić czynności, które oddziałują niszcząco na powłokę malarską?

¨

¨

13) określić sposoby naprawy rozwarstwień?

¨

¨

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań wyboru wielokrotnego. W każdym zadaniu są 4 możliwości odpowiedzi,

z których jedna jest prawidłowa.

5. Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymasz 1 punkt. Za odpowiedź błędną lub jej brak

- 0 punktów.

6. Jeśli któreś zadanie sprawi Ci trudność, przejdź do kolejnego, do tego powrócisz po rozwiązaniu

pozostałych zadań.

7. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi zaznaczając albo zakreślając właściwe

pole.

8. Jeśli się pomyliłeś, zaznacz błędną odpowiedź kółkiem i następnie dokonaj poprawnego

oznaczenia.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
10.Po zakończeniu testu sprawdź jeszcze raz poprawność oznaczeń w karcie odpowiedzi.
11.Oddaj kartę odpowiedzi nauczycielowi.

Powodzenia

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Farby kazeinowe dają powłoki:

a) odporne na wilgoć,
b) nieodporne na wilgoć,
c) rozpuszczalne w wodzie,
d) nieodporne na działanie bakterii.

2. Farby na spoiwie kleju kazeinowego (kazeinowo-klejowe) zaliczane są do techniki:

a) emulsyjnej,
b) kazeinowej,
c) klejowej,
d) krzemianowej.

3. Która z wymienionych farb nie ma odczynu alkalicznego:

a) wapienna,
b) kazeinowo-wapienna,
c) cementowa,
d) kazeinowo-pokostowa.

4. Która z wymienionych technik ma zastosowanie na suchych niealkalicznych podłożach:

a) wapienna,
b) cementowa,
c) kazeinowo-wapienna,
d) kazeinowo-pokostowa.

5. Materiał ścierny o numeracji 40 – 180 zastosujesz do szlifowania:

a) podłoży,
b) warstw szpachlówki,
c) powierzchni pod powłoki lakiernicze,
d) jest to papier ścierny uniwersalny.

6. Farby kazeinowo-klejowe nadają się do nakładania na podłoże:

a) alkaliczne,
b) drewniane,
c) papier,
d) pokryte starymi powłokami klejowymi.

7. Do neutralizacji podłoży alkalicznych służą:

a) fluaty,
b) 1% roztwór fenoloftaleiny,
c) kwasy,
d) rozpuszczalniki organiczne.

8. Gruntownik wapienny otrzymujemy przez rozmieszanie:

a) 1 części ciasta wapiennego i 3 części wody,
b) 2 części ciasta wapiennego i 1 części wody,
c) 2 części ciasta wapiennego i 3 części wody,
d) 3 części ciasta wapiennego i 1 części wody.

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

9. Kontrolę podłoży betonowych pod malowanie farbami kazeinowymi należy wykonać nie

wcześniej niż po:

a) 7 dniach,
b) 2 tygodniach,
c) 3 tygodniach,
d) 4 tygodniach.

10. Maksymalna wilgotność podłoża drewnianego wynosi:

a) 10%,
b) 12%,
c) 15%,
d) 17%.

11. Nadmierna szorstkość podłoża jest niekorzystna, ponieważ:

a) obniża jego przyczepność,
b) powoduje różnice grubości powłoki,
c) powoduje łuszczenie się wykonanej powłoki,
d) zwiększa skurcz nałożonej powłoki.

12. Przykładem niekorzystnego oddziaływania podłoża na powłokę jest wykonanie:

a) powłoki wapiennej na podłożu alkalicznym,
b) powłoki klejowej na podłożu alkalicznym,
c) powłoki kazeinowo-wapiennej na podłożu alkalicznym,
d) powłoki klejowej na podłożu alkalicznym.

13. Farbę kazeinową z twarogu otrzymujemy przez utarcie na gęstą masę twarogu z ciastem

wapiennym
w proporcji:

a) 3:1,
b) 4:1,
c) 5:1,
d) 6:1.

14. Spoiwa farb kazeinowych powinny być przygotowywane:

a) codziennie świeże,
b) 1 dzień wcześniej,
c) 2 dni wcześniej,
d) 3 dni wcześniej.

15. Pigmenty stosowane do farb kazeinowo-wapiennych powinny mieć odczyn:

a) alkaliczny,
b) obojętny,
c) kwaśny,
d) odczyn pigmentu nie ma znaczenia.

16. Przygotowując pigmenty do farb kazeinowo-klejowych należy:

a) rozcieńczyć wodą do płynnej postaci, od razu stosować,
b) zarobić wodą na gęstą masę, pozostawić aby dobrze nasiąkły wodą,
c) wysuszyć, aby nie było grudek i od razu wsypać do farby,
d) rozrobić pokostem na gęstą masę i rozcieńczyć wodą.

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

17. Farbę kazeinową przygotowujemy w ilości:

a) dziennego zapotrzebowania,
b) dwudniowego zapotrzebowania,
c) tygodniowego zapotrzebowania,
d) zależnie od potrzeb (maksymalnie na 20 dni).

18. Spoiwo, której farby nie posiada odczynu alkalicznego:

a) wapiennej,
b) kazeinowo-klejowej,
c) kazeinowo-pokostowej,
d) kazeinowo-wapiennej.

19. Nazwa techniki malarskiej pochodzi od użytego:

a) wypełniacza,
b) spoiwa,
c) metody malowania daną techniką
d) sposobu nakładania powłoki.

20. Świeże tynki cementowo-wapienne nie mogą być malowane:

a) farbą wapienną,
b) farbą kazeinowo-wapienną,
c) farbą kazeinowo-klejową,
d) farbą kazeinowo-pokostową.

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Wykonanie powłok malarskich w technice kazeinowej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punktacja

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem

„

Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

6. LITERATURA

1. Doerner M.: Materiały malarskie i ich zastosowanie. Arkady 1975
2. Mirski J.: Organizacja budowy. WSiP, Warszawa 1999
3. Poradnik majstra budowlanego. Praca zbiorowa. Arkady, Warszawa 2002
4. Szymański E.: Materiały budowlane. WSiP S.A., Warszawa 2003
5. Slesiński: Konserwacja zabytków sztuki. Arkady, Warszawa 1989
6. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Zeszyt 4. Instytut Techniki

Budowlanej, Warszawa 2003

7. Wojewoda K.: Magazynowanie, składowanie i transportowanie materiałów budowlanych.

Zeszyt 3. Podręcznik dla ucznia. REA, Warszawa 1999

8. Wieczorek Z.: Wymagania bezpieczeństwa pracy w budownictwie. PIP, Warszawa 2005
9. Wolski Z.: Roboty malarskie. Podręcznik dla szkoły zasadniczej. WSiP, Warszawa 1968
10. Wolski Z.: Roboty malarskie. Podręcznik dla szkoły zasadniczej. WSiP, Warszawa 1993
11. Wolski Z.: Roboty malarskie. Podręcznik dla szkoły zasadniczej. WSiP, Warszawa, 1997
12. Wolski Z.: Roboty malarskie. Podręcznik dla szkoły zasadniczej. WSiP, Warszawa 2000
13. Zwolińska K.: Małe technologie malarstwa. Centralny Ośrodek Upowszechniania Kultury,

Warszawa 1989