„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Eligia Łukasiewicz

Wykonywanie powłok malarskich w technice wapiennej

712[07].Z5.05

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Anna Kusina
mgr inż. Bożena Włodarczyk



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Anna Preis

Konsultacja:

dr inż. Bożena Zając

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[07].Z5.05
„Wykonywanie powłok malarskich w technice wapiennej” zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu renowator zabytków architektury 712[07].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Materiał nauczania

7

4.1. Charakterystyka i zakres stosowania techniki wapiennej

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

13

4.1.3. Ćwiczenia

13

4.1.4. Sprawdzian postępów

17

4.2. Wykonywanie prac malarskich techniką wapienną

18

4.2.1. Materiał nauczania

18

4.2.2. Pytania sprawdzające

35

4.2.3. Ćwiczenia

36

4.2.4. Sprawdzian postępów

39

5. Sprawdzian osiągnięć

40

6. Literatura

45

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Niniejszy poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiadomości i kształtowaniu

umiejętności w zakresie wykorzystania znajomości zagadnień z technologii robót malarskich
w pracach renowacyjnych.
W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, w których wykazano umiejętności, jakie powinieneś posiadać przed
rozpoczęciem pracy z poradnikiem,

−

cele kształcenia, które wskazują umiejętności, jakie będziesz kształtował w procesie nauczania
– uczenia się w niniejszej jednostce modułowej,

−

materiał

nauczania

podzielony

na

2

tematy,

pozostające

względem

siebie

w logicznym chronologicznym układzie, w którym zostały wyodrębnione następujące
elementy:

−

treści kształcenia, mające na celu zdobycie wiadomości i ukształtowanie umiejętności,
umożliwiające Ci wykonywanie prac renowacyjnych,

−

pytania sprawdzające, które umożliwią Ci samoocenę w zakresie przygotowania do
wykonania ćwiczeń,

−

wykaz ćwiczeń ułatwiających kształtowanie planowanych umiejętności,

−

sprawdzian postępów, zawierający zestaw pytań sprawdzających, dzięki którym będziesz
miał możliwość dokonania samooceny, czy wszystko zrozumiałeś i możesz kontynuować
proces nauczania-uczenia się,

−

sprawdzian osiągnięć, który pozwoli Ci ocenić poziom ukształtowanych przez Ciebie
umiejętności w całej jednostce modułowej,

−

wykaz literatury, który ułatwi Ci pogłębianie wiedzy z zakresu jednostki modułowej oraz
doskonalenie umiejętności.

Przechodząc przez kolejne etapy uczenia się, zwróć szczególną uwagę na:

―

właściwe przygotowanie podłoża,

―

sposób przygotowania starych tynków pod powłokę wapienną,

―

właściwe nakładanie powłoki malarskiej.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny

pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te
poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

712[07].Z5.06

Wykonywanie powłok malarskich w technice

kazeinowej

712[07].Z5.02

Organizowanie stanowiska prac malarskich

Moduł 712[07].Z5

Technologia robót malarskich

712[07]Z5.01

Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu

robót malarskich

712[07].Z5.03

Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do

robót malarskich

712[07].Z5.04

Wykonywanie zapraw, klejów i farb

712[07].Z5.05

Wykonywanie powłok malarskich

w technice wapiennej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Wykonywanie powłok malarskich

w technice wapiennej” powinieneś umieć:

―

rozpoznawać spoiwa budowlane,

―

rozpoznawać kruszywa budowlane,

―

rozpoznawać materiały malarskie,

―

określać właściwości fizyczne, chemiczne i mechaniczne materiałów budowlanych,

―

rozpoznawać zaprawy budowlane,

―

określać skład zapraw,

―

przygotować podstawowe rodzaje zapraw,

―

określać zastosowanie poszczególnych materiałów budowlanych,

―

zastosować przepisy bhp oraz ochrony środowiska podczas prac z materiałami budowlanymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

―

zorganizować, użytkować i zlikwidować stanowisko prac malarskich zgodnie z zasadami
organizacji pracy, wymaganiami technologicznymi, przepisami bhp, zasadami ochrony
środowiska i ergonomii,

―

przygotować miejsca dla składowania materiałów,

―

dobrać i przygotować do prac malarskich: narzędzia, urządzenia i sprzęt,

―

obsłużyć i przeprowadzić bieżącą konserwację urządzeń, sprzętu, narzędzi,

―

ocenić stan podłoża, przygotować podłoże pod malowanie,

―

dobrać w odpowiedniej ilości składniki farb wapiennych, przygotować farby do malowania,

―

wykonać badanie, ocenić prawidłowość wykonania farby,

―

wykonać powłokę wapienną zgodnie z techniką malowania i technologiczną kolejnością prac,

―

rozpoznać podstawowe wady powłok wapiennych, określić przyczyny ich powstawania,

―

ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć usterki,

―

dobrać i zastosować narzędzia pomiarowe,

―

wykonać naprawę fragmentów powłoki malarskiej,

―

dobrać odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej do realizacji prac,

―

usunąć odpady na składowisko,

―

zmontować, użytkować i rozebrać pomosty robocze,

―

zastosować przepisy bhp i ochrony przeciwpożarowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Charakterystyka i zakres stosowania techniki wapiennej

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.1.1. Charakterystyka techniki wapiennej

Wykonanie powłoki malarskiej z farby, której spoiwem jest ciasto wapienne nazywamy

techniką wapienną. Powłoki wykonane tą techniką twardnieją w wyniku procesu karbonatyzacji,
który polega na przemianie wodorotlenku wapnia w węglan wapnia przy udziale dwutlenku węgla.
Aby proces ten zachodził prawidłowo muszą być spełnione następujące warunki:

―

powłoka powinna być nakładana cienką warstwą na podłoże zawierające w swoim składzie
związki wapnia,

―

świeżą powłokę najlepiej nakładać na wilgotne podłoże, świeże tynki (jeszcze alkaliczne).

Proces karbonatyzacji przebiega dość wolno, dlatego powłoki wapienne dopiero z biegiem czasu
utwardzają się, wzmacniając jednocześnie tynki wapienne, cementowo-wapienne, cementowe
i podłoże betonowe, na które mogą być nałożone.

Najprostszy skład farby wapiennej to 30% wapna i 70% wody; dopuszcza się dodawanie 10%

pigmentu (w stosunku do masy ciasta wapiennego). Gruntownikiem pod farbę wapienna jest mleko
wapienne otrzymywane przez rozmieszanie 1 części ciasta wapiennego z 3 częściami wody.

Zalety powłoki wapiennej:

―

jest najtańszą techniką wśród wszystkich technik malarskich,

―

posiada szeroki zakres stosowania od powłok bielących i dezynfekujących w pomieszczeniach
pomocniczych, jak: piwnice, strychy, do wymalowań o znaczeniu dekoracyjnym
w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi,

―

wykazuje odporność na czynniki biologiczne,

―

może być stosowana w pomieszczeniach o podwyższonej wilgotności,

―

posiada własności antyseptyczne,

―

szczególnie polecane na świeże alkaliczne tynki – powoduje ich wzmacnianie.

Wady powłoki wapiennej:

―

powłoka wapienna nie jest powłoką trwałą; trwałość jej zależy od jakości użytego wapna
i warunków, w jakich następuje proces utwardzania, ale można ją zwiększyć przez dodanie
innych spoiw,

―

farby wapienne nie nadają się na podłoża:

―

malowane wcześniej innymi farbami, np. klejowymi,

―

z drewna, ponieważ nie następuje chemiczne połączenie powłoki z podłożem.

―

nie należy stosować powłok wapiennych do malowania elewacji budynków w ośrodkach
przemysłowych i centrach dużych miast, ponieważ zanieczyszczenia tych miejsc oddziałują
niszcząco na powłokę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

4.1.1.2. Podłoża pod malowanie

Podłożem pod powłoki wapienne mogą być: świeże tynki wapienne, cementowo-wapienne,

gipsowo-wapienne, cementowe oraz powierzchnie betonowe.

Zgodnie z warunkami technicznymi wykonania i odbioru robót budowlanych wymagania

dotyczące podłoży są następujące:

―

powierzchnie betonowe powinny być oczyszczone z odstających grudek związanego betonu
oraz tłustych plam i kurzu. Wystające lub widoczne elementy metalowe – zabezpieczone farbą
antykorozyjną,

―

uszkodzenia lub miejsca rakowe betonu powinny być naprawione zaprawą cementową lub
specjalnymi mieszankami, na które wydano aprobaty techniczne,

―

wszelkie uszkodzenia tynków powinny być usunięte przez wypełnienie odpowiednią zaprawą
i zatarte do równej powierzchni. Powierzchnia tynków powinna być pozbawiona
zanieczyszczeń (np. kurzu, rdzy, tłuszczu, wykwitów solnych),

―

tynki malowane uprzednio farbami powinny być oczyszczone ze starej farby i wszelkich
wykwitów oraz odkurzone i umyte wodą. Po umyciu powierzchnia tynku nie powinna
wykazywać śladów starej farby ani pyłu po starej powłoce malarskiej.

Kontrolę podłoży pod malowanie należy wykonać w następujących terminach:

―

po otrzymaniu protokołu z ich przyjęcia - tynków,

―

nie wcześniej niż po 4 tygodniach od daty ich wykonania – dla betonu.

Kontrolę podłoży należy przeprowadzić po zamocowaniu i wbudowaniu wszystkich elementów
przeznaczonych do malowania.

Kontrola powinna obejmować w przypadku:

―

podłoży betonowych – zgodność wykonania z projektem budowlanym, czystość powierzchni,
naprawy i uzupełnienia, zabezpieczenie elementów metalowych,

―

tynków zwykłych i pocienionych – zgodność z projektem, równość i wygląd powierzchni,
czystość powierzchni, naprawy i uzupełnienia, zabezpieczenie elementów metalowych,
wilgotność,

―

wygląd powierzchni podłoży należy ocenić wizualnie z odległości 1 m w rozproszonym świetle
dziennym lub sztucznym,

―

zapylenie powierzchni należy ocenić przez przetarcie czystą suchą ręką,

―

wilgotność podłoży oceniamy przy użyciu odpowiednich urządzeń. W przypadkach wątpliwych
należy pobrać próbkę podłoża i określić wilgotność metodą suszarkowo-wagową.

Wyniki kontroli należy wpisać w formie protokołu i wpisu do Dziennika Budowy.

Właściwości techniczne podłoży

Każde podłoże pod powłokę malarską powinno mieć dobrą przyczepność, dlatego przed

wykonaniem powłoki powinno być ono poddane analizie, czy nadaje się pod przewidywaną
powłokę malarską. Przy określaniu przydatności należy zbadać właściwości fizyczne i chemiczne
podłoża.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Właściwości fizyczne podłoża

―

właściwości geometryczne – płaska powierzchnia podłoża powinna charakteryzować się
regularnością kształtu. Wszelkie nierówności wpływają negatywnie na efekt estetyczny
malowania,

―

struktura powierzchni – własność ta ma duży wpływ na jakość powłoki. Szczególne znaczenie
mają właściwości charakterystyczne podłoża, takie jak:

•

gładkość,

•

szorstkość,

•

porowatość,

―

wymaganą gładkość danego podłoża można uzyskać przez nałożenie warstwy wygładzającej
– szpachlówki i staranną jej obróbkę mechaniczną. Niewskazana jest nadmierna gładkość
podłoża pod powłokę, ponieważ obniża jego przyczepność.

Nadmierna szorstkość podłoża jest niekorzystna, ponieważ powoduje ona różnice grubości
powłoki, jak również zwiększa zużycie materiałów powłokowych.

Rys. 1. Wpływ chropowatości tynku na grubość powłoki i zużycie materiału: a) tynk zatarty na ostro, b) tynk

przeszlifowany i szpachlowany; 1 - powłoka, 2 - podłoże, 3 – szpachlówka [10]

―

Porowatość jest cechą podłoża, która może wywoływać korzystne i niekorzystne skutki.
Korzystną cechą jest to, że przy danej porowatości następuje dobre połączenie powłoki
malarskiej z podłożem, z drugiej zaś – szkodliwą, z tego względu, że z powłoki malarskiej
nałożonej bezpośrednio na podłoże znaczna część spoiwa wsiąka w podłoże i osłabia powłokę.
Ograniczenie nasiąkliwości podłoża można uzyskać przez jego gruntowanie.

Rys. 2. Przekrój powłoki na podłożu porowatym: a) bez gruntowania, b) po zagruntowaniu; 1 - powłoka,

2 - podłoże porowate (np. drewno), 3 – gruntownik [10]

Porowatość podłoża odgrywa dużą rolę w procesie wymiany wilgoci i wpływa na mikroklimat
wnętrza. Porowatość tynków wapiennych, cementowo-wapiennych przyczynia się do
przyspieszenia procesu karbonatyzacji (utwardzania się tynku), ponieważ ułatwione jest
przenikanie dwutlenku węgla z powietrza.

―

Wytrzymałość podłoża – powinna być taka, aby mogło ono przenieść naprężenia wywołane
skurczem w czasie schnięcia i starzenia się powłoki malarskiej w miarę upływu czasu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

―

Skurcz – każda warstwa powłoki malarskiej po przejściu ze stanu ciekłego w stan stały ulega
skurczom. Wielkość skurczu zależy od rodzaju spoiwa oraz od różnicy między
współczynnikami rozszerzalności poszczególnych warstw całej powłoki i podłoża. W związku
z tym podłoża o dużej sztywności i niskiej rozszerzalności mogą być pokryte powłokami
o małej elastyczności (wapienna, klejowa).

―

Stałość objętości – na skutek temperatury i wilgoci mogą nastąpić zmiany objętości materiału,
które powodują występowanie w podłożu naprężeń rozciągających i ściskających, które
powinny być przeniesione przez powłokę. W przypadku powłok niedostatecznie elastycznych
następuje ich pękanie.

―

Nasiąkliwość – ta własność związana jest z porowatością podłoża i jest cechą niekorzystną.

―

Wilgotność – zawartość wilgoci w porach materiału. Jest korzystna w przypadku powłok
o odczynie alkalicznym, np. wapiennej, natomiast w innych przypadkach wpływa niekorzystnie.
Największa dopuszczalna wilgotność podłoży mineralnych przeznaczonych do malowania
farbami na spoiwach mineralnych bez lub z dodatkami modyfikującymi w postaci zwykłych
mieszanek rozcieńczalnych wodą lub w postaci ciekłej wynosi 6%.

―

Czystość podłoża – należy do podstawowych wymagań w robotach malarskich; wszelkie
zanieczyszczenia wpływają niekorzystnie na przyczepność powłoki do podłoża.

Właściwości chemiczne

Między materiałem podłoża a powłoką może następować oddziaływanie chemiczne korzystne

lub niekorzystne. Przykładem korzystnego oddziaływania jest wykonanie powłoki wapiennej
na alkalicznym podłożu, która przyczynia się do zwiększenia trwałości powłoki. Zaraz po ich
wykonaniu mają odczyn alkaliczny, zanikający w miarę przebiegu procesu karbonatyzacji.

Konieczność wykonania powłoki nieodpornej na alkalia na podłożu alkalicznym wymaga jego

zneutralizowania przez np. fluatowanie.

Występujące wykwity solne (rozpuszczalne w wodzie sole) krystalizują się na podłożu.

Powodują one mechaniczne odspajanie powłoki od podłoża, jak również mogą spowodować jej
zniszczenie. Przyczyną wykwitów solnych są najczęściej wady technologiczne wykonanej izolacji
przeciwwilgociowej

ścian, fundamentów, obróbek blacharskich elementów budynku

i przemarzanie elementu budynku.

Stan i przygotowanie podłoża

Najlepszym podłożem pod powłoki wapienne są: nowe tynki wapienne cementowo-wapienne,

gipsowo-wapienne, cementowe oraz powierzchnie betonowe. Przed wykonaniem powłoki podłoże
należy oczyścić, a uszkodzenia naprawić. W przypadku, gdy na powierzchni nowego tynku
wstępują słabo związane ziarenka piasku i drobne grudki zaprawy wskazane jest przetarcie tynku
sztorcem drewnianego klocka. Powierzchnia tynku uważana jest za właściwie przygotowaną do
malowania wówczas, gdy po potarciu czystą dłonią nie obsypują się ziarenka piasku. Tynki stare,
tzn. skarbonatyzowane posiadają odczyn obojętny i w przypadku, kiedy na nich ma być wykonana
powłoka wapienna, czy inna o odczynie alkalicznym, muszą być nasycone gruntownikiem
wapiennym w celu uzyskania odpowiedniej alkaliczności. Alkaliczność tynku sprawdza się
zwilżając jego powierzchnię 1-procentowym roztworem alkoholowym fenoloftaleiny. Tynk
alkaliczny zabarwi się na czerwono, słabo alkaliczny na różowo, a obojętny nie zabarwi się.

Naprawa uszkodzonych tynków
Do obowiązków malarza należy reperacja drobnych uszkodzeń, jak np. rys, pęknięć, dziur po

gwoździach. Naprawiając rysy i pęknięcia należy je klinowato poszerzyć, odkurzyć i nasycić to
miejsce wodą. Do napraw tynków najlepiej użyć tej samej zaprawy, z której został wykonany tynk
(zachowamy tą samą fakturę). Wypełnienie rys należy wykonać w dwóch etapach:

―

wypełnienie zgrubne,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

―

po wstępnym związaniu wypełnienie całkowite z jednoczesnym zatarciem (na mokro) za
pomocą drewnianej packi tynkarskiej.

Rys. 3. Kolejne fazy naprawiania pękniętego tynku: a) stan początkowy, b) poszerzenie rysy i nasycenie wodą,

c) zgrubne wypełnienie zaprawą tynkarską, d) całkowite wypełnienie zaprawą z zatarciem na gładko;

1 - rysa, 2 - tynk nasycony wodą, 3 - zaprawa tynkarska, 4 - druga warstwa zaprawy [10]

Rys. 4. Przykład wadliwego naprawiania rys i uszkodzeń: a) zaszpachlowanie rysy bez jej poszerzenia, b) spęcznienie

zaczynu gipsowego i różnica w fakturze powierzchni;

1 - odspojenie zaprawy i pęknięcie wzdłuż rysy, 2 - inna faktura [10]

Wzmocnienie słabych tynków:
W praktyce często spotykane są podłoża tynkowe sypiące się przy pocieraniu. W tym

przypadku należy je dokładnie oskrobać ze starych powłok, nasycić mlekiem wapiennym lub
rzadkim zaczynem cementowym. Podłoża z betonu w okresie jednego roku od wykonania mają
odczyn alkaliczny. Do wad podłoży betonowych należą pęknięcia na stykach elementów
wielkopłytowych. W miejscach tych przed wykonaniem powłoki należy „wtopić” siatkę – merlę.
Uszkodzenia elementów betonowych naprawiamy zaprawą cementową 1:3.

4.1.1.3. Narzędzia do przygotowania podłoży:

―

szpachle – służą do usuwania starych powłok oraz do wygładzania powierzchni
(szpachlowania) podłoża.

Rys. 5. Szpachle: a) stalowa trójkątna, b) stalowa prostokątna, c) stalowa profilowana, d) gumowa, e) z drewna lub

PVC [10]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

―

packi – do przecierania powierzchni tynku

Rys. 6. Packi: a) drewniana lub styropianowa tynkarska, b) stalowa [10]

―

szczotki do odkurzania

Rys. 7. szczotka do odkurzania [10]

―

uchwyt do papieru ściernego

Rys. 8. Uchwyt do papieru ściernego [10]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak się nazywa proces, w wyniku którego następuje proces stwardnienia powłoki wapiennej?
2. Na czym polega utwardzanie powłoki wapiennej?
3. Jakie warunki muszą być spełnione, aby proces utwardzania powłoki przebiegał prawidłowo?
4. Jak długo trwa proces utwardzenia powłoki?
5. Jaki jest główny cel przygotowania podłoża?
6. Od czego zależy zakres czynności technologicznych związanych z przygotowaniem podłoża?
7. Z jakich operacji składa się przygotowanie podłoża?
8. Jakie cechy powinno posiadać każde podłoże pod powłokę malarską?
9. Jakie wymagania dotyczące jego wilgotności stawiane są podłożom pod powłokę wapienną?
10. Jakie materiały stosowane są do napraw starych tynków?
11. W jakim celu stosujemy szpachlówki?
12. Jakie rodzaje materiałów służą do usuwania tłustych plam?
13. O jakiej numeracji materiał ścierny stosujemy do wyszlifowania warstwy szpachlówki?
14. Jaki rodzaj gruntownika stosujemy pod powłokę wapienna?
15. Jaki jest skład gruntownika wapiennego?
16. Na jakie podłoża stosujemy gruntownik wapienny?
17. Jakie cechy podłoża określone są właściwościami fizycznymi?
18. Jak gładkość podłoża wpływa na przyczepność powłoki?
19. Jakie skutki wywołuje nadmierna porowatość podłoża na nałożoną powłokę?
20. Jaka powinna być wytrzymałość podłoża?
21. Od czego zależy wielkość skurczu powłoki?
22. Jakie cechy powinna mieć powłoka nakładana na podłoże o dużej sztywności i niskiej

rozszerzalności?

23. Czy nasiąkliwość podłoża, to cecha korzystna czy nie? – uzasadnij.
24. Określić dla jakich powłok malarskich wilgotność podłoża jest wskazana.
25. Jakie rodzaje oddziaływań chemicznych mogą występować między materiałem podłoża a daną

powłoką?

26. W jakim przypadku konieczne jest fluatowanie podłoża?
27. Na czym polega zmienność oddziaływania tynków na spoiwie wapiennym na powłoki

wapienne?

28. W jaki sposób wzmacniamy słabe tynki?
29. Jakie narzędzia wykorzystujemy do przygotowania podłoża?
30. Dlaczego farby wapienne nie nadają się do malowania podłoży drewnianych?
31. Na jakie rodzaje podłoża nadają się powłoki wapienne?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotować podłoże starego tynku wapiennego, na którym występują rysy i pęknięcia pod

powłokę wapienną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko zgodnie z warunkami bhp,
2) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
3) określić rodzaj uszkodzeń,
4) ustalić zakres prac, sposób naprawy podłoża oraz technologiczną kolejność ich wykonania,
5) ustalić etapy związane z przygotowaniem podłoża i zapisać w zeszycie,
6) sporządzić zapotrzebowanie na materiały, narzędzia i sprzęt, odzież ochronną i środki ochrony

indywidualnej,

7) dobrać odpowiednie materiały ścierne do szlifowania,
8) dobrać gruntownik,
9) wykonać gruntowanie podłoża przy użyciu odpowiedniego sprzętu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– zeszyt przedmiotowy,
– instrukcja wykonania ćwiczenia, instrukcja bhp,
– szpachlówki i gruntowniki,
– materiały pomocnicze,
– sprzęt do przygotowania podłoża,
– papier ścierny, uchwyt do papieru,
– szpachelki, packi,
– drabina,
– folia malarska,
– odzież robocza,
– środki ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 2

Podłoże z tynku cementowo-wapiennego, na którym ma być wykonana powłoka wapienna jest

pokryte farbą klejową. Przygotuj podłoże do malowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bhp,
2) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
3) ustalić zakres prac po określeniu stanu podłoża,
4) ustalić kolejność prac mających na celu przygotowanie podłoża,
5) sporządzić zapotrzebowanie na potrzebne materiały, narzędzia, sprzęt, odzież ochronną i środki

ochrony indywidualnej,

6) usunąć starą powłokę klejową,
7) zaszpachlować ubytki,
8) zagruntować podłoże odpowiednim gruntownikiem pod powłokę wapienną,
9) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
10) sformułować wnioski,
11) zaprezentować efekt swojej pracy,
12) dokonać samooceny.

Wyposażenie stanowiska pracy:

―

zeszyt przedmiotowy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

―

instrukcje, receptury

―

materiały malarskie: szpachlówki, gruntowniki, ciasto wapienne, cement, piasek, woda,

―

materiały ścierne,

―

sprzęt do przygotowania podłoża: packi, szpachle, pędzle, szczotki, uchwyty do papieru
ściernego,

―

drabiny,

―

wiadra, pojemniki do przygotowania gruntowników

– literatura zgodna z pkt. 6 poradnika.

Ćwiczenie 3

Ocen stan techniczny podłoża (ścian) dowolnego pomieszczenia np. klasy , sali gimnastycznej,

korytarza szkolnego itp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy, zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) przeprowadzić ocenę stanu podłoża,
3) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
4) sformułować wnioski,
5) zaprezentować efekt swojej pracy,
6) dokonać samooceny.

Wyposażenie stanowiska pracy:

―

zeszyt przedmiotowy,

―

długopis,

―

młotek,

―

szmatka,

―

szpachelki,

―

szczotka,

―

folia malarska.

Ćwiczenie 4

Z zestawu narzędzi malarskich, które udostępni Ci nauczyciel, wybierz potrzebne do

przygotowania podłoża.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
3) dokonać wyboru narzędzi służących do przygotowania podloża,
4) określić zastosowanie poszczególnych narzędzi,
5) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
6) sformułować wnioski,
7) zaprezentować efekt swojej pracy,
8) dokonać samooceny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Wyposażenie stanowiska pracy:

―

zeszyt przedmiotowy,

―

długopis,

―

gablota lub plansza z narzędziami do robót malarskich,

―

instrukcje bhp przy wykonywaniu prac malarskich. .

Ćwiczenie 5

Z opisu technicznego dotyczącego stanu ścian, na których ma być wykonana powłoka

malarska, wynika, że znajduje się na nich cały szereg wad. Poniżej wypisane masz niektóre z nich.
Wybierz te, których naprawa leży w kompetencji malarza.

―

rysy i pęknięcia do 1,5 mm,

―

odparzenia tynku na70% powierzchni ściany,

―

łuszcząca się powłoka wcześniej położonej farby,

―

utrata spoistości tynku w części cokołowej do 30 cm długości,

―

pęcherze pod powłoką olejną,

―

widoczne rysy na złączach ścian prefabrykowanych,

―

sypiący się tynk na całej powierzchni ściany,

―

zacieki na suficie w pobliżu okapu i przewodu kominowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
3) przeanalizować wykaz wad znajdujących się na podłożu,
4) wybrać te wady, które powinien naprawić malarz w trakcie przygotowania podłoża,
5) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
6) sformułować wnioski,
7) zaprezentować efekt swojej pracy,
8) dokonać samooceny.

Wyposażenie stanowiska pracy:

―

zeszyt przedmiotowy,

―

długopis,

―

wykaz wad sporządzony przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) nazwać proces, w wyniku którego następuje proces stwardnienia powłoki

wapiennej?

¨

¨

2) określić, na czym polega proces twardnienia powłoki wapiennej?

¨

¨

3) określić jakie warunki muszą być spełnione, aby proces ten przebiegał

prawidłowo?

¨

¨

4) określić, jak długo trwa proces utwardzenia powłoki?

¨

¨

5) określić główny cel przygotowania podłoża?

¨

¨

6) określić

zakres

czynności

technologicznych

związanych

z

przygotowaniem podłoża?

¨

¨

7) wymienić rodzaje operacji, które składają się na przygotowanie podłoża?

¨

¨

8) wymienić cechy, jakie powinno posiadać każde podłoże pod powłokę

malarską?

¨

¨

9) określić wymagania stawiane podłożom dotyczące ich wilgotności pod

powłokę wapienną?

¨

¨

10) wymienić materiały stosowane do napraw starych tynków?

¨

¨

11) określić cel stosowania szpachlówek?

¨

¨

12) wymienić rodzaje materiałów służące do usuwania tłustych plam?

¨

¨

13) wymienić numerację materiałów ściernych służących do wyszlifowania

szpachlówek?

¨

¨

14) określić rodzaj gruntownika, który stosujemy pod powłoki wapienne?

¨

¨

15) określić cel stosowania gruntownika?

¨

¨

16) wymienić właściwości fizyczne podłoży?

¨

¨

17) określić wpływ gładkości podłoża na przyczepność powłoki?

¨

¨

18) określić skutki, jakie wywołuje nadmierna porowatość na powłoki

malarskie?

¨

¨

19) określić wymaganą wytrzymałość podłoża?

¨

¨

20) wymienić przyczyny, od których zależy wielkość skurczu?

¨

¨

21) określić, jakie cechy powinna mieć powłoka nakładana na podłoże o dużej

sztywności i niskiej rozszerzalności?

¨

¨

22) określić, jaki wpływ ma nasiąkliwość podłoża na powłokę?

¨

¨

23) wymienić rodzaje powłok, dla których wilgotność podłoża jest wskazana?

¨

¨

24) określić rodzaje oddziaływań chemicznych między podłożem a powłoką?

¨

¨

25) określić, w jakim przypadku konieczne jest fluatowanie podłoża?

¨

¨

26) określić przyczyny zmienności oddziaływania tynków na spoiwie

wapiennym na powłoki wapienne?

¨

¨

27) wymienić sposoby wzmacniania słabych tynków?

¨

¨

28) wymienić potrzebne narzędzia wykorzystywane do przygotowania

podłoża?

¨

¨

29) wyjaśnić dlaczego farby wapienne nie nadają się do malowania podłoży

drewnianych?

¨

¨

30) wymienić na jakie rodzaje podłoża nadają się powłoki wapienne?

¨

¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

4.2. Wykonywanie prac malarskich techniką wapienną

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.1.1. Dobór i przygotowanie materiałów

Tabela 1. Składniki farby wapiennej [10]

Nazwa techniki

Materiał powłokowy

Surowce charakterystyczne

Nazwa ogólna

materiału

powłokowego

spoiwo

rozcieńczalnik

wapienna

farba wapienna

mleko wapienne

woda

Farbę

wapienną

przygotowuje

się

z

ciasta

wapiennego

dołowanego

co

najmniej

6 miesięcy (najlepiej – kilka lat) z odpornych na alkalia pigmentów i wody. Ciasto wapienne, które
ma być użyte do farby powinno być dobrego gatunku – bez zanieczyszczeń, lepkie, tłuste, jednolite,
całkowicie zgaszone. W celu poprawienia własności farby wapiennej stosowane są różne dodatki.

―

Dodatki poprawiające własności robocze farby:

―

szare mydło (5%),

―

metyloceluloza (w suchej postaci – 1%, w roztworze 1:25 – do 25%),

―

ałun glinowo-potasowy (7%),

―

pokost (4%),

―

kazeina (5%).

―

Dodatki poprawiające odporność na czynniki atmosferyczne:

―

dyspersja polioctanu winylu (10%),

―

pokost lub

―

olej lniany (7%),

―

cement biały (5%),

―

szkło wodne potasowe (25%).

―

Dodatki umożliwiające zastosowanie większej ilości pigmentu:

―

dyspersja polioctanu winylu (10%),

―

klej metylocelulozowy (w postaci suchej – 1%, w roztworze 1:25 – do 25%, kazeina – 5%).

Uwaga! Podane ilości dodatków określone są w stosunku do masy ciasta wapiennego.

Oddziaływanie dodatków

―

dodatek dyspersji polioctanu winylu uelastycznia powłokę, przez co staje się ona mniej krucha,

―

dodatek mydła zwiększa lepkość farby i ułatwia rozprowadzanie,

―

pokost lniany dodany do farby wapiennej przemienia się w mydło pod wpływem alkalicznego
odczynu tej farby; dodany w ilości 20 g/ litr przy dokładnym energicznym wymieszaniu
powoduje że tylko część pokostu ulega zmydleniu, a pozostała część przekształca się w emulsję.
Farba wapienna ze zwiększoną ilością pokostu nazywa się farbą szwedzką i nadaje się do
malowania elewacji.

─

ałun glinowo-potasowy zmniejsza nasiąkanie podłoża gipsowego – stosowany do malowania
tynków wapienno-gipsowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

─

kazeina (w postaci grysiku) wywołuje w farbie reakcję chemiczną, w wyniku której kazeina
ulega przemianie w kazeinian wapnia, który po wyschnięciu jest nierozpuszczalny w wodzie
– podnosi trwałość farby,

─

w celu zlikwidowania żółtego odcienia białej farby wapiennej dodajemy niewielką ilość
ultramaryny (pigment niebieski).

Pigmenty stosowane do farb wapiennych są pochodzenia mineralnego, odporne na alkalia. Są to
ultramaryna, ochra, czerwień żelazowa, zielony tlenek chromu, żółcień żelazawa.

Tabela 2. Orientacyjne receptury farb wapiennych [8]

Składniki na 10 l farby [kg]

Nr

Rodzaj farby

ciasto

wapienne

mydło

szare

ałun

techniczny

dyspersja

PVAC

pokost

lniany

pigment

1

mleko wapienne

3,0

—

—

—

—

—

2
3
4

farby wapienne do
malowania tynków
wapiennych
i cementowych
- do gruntowania
- biała
- w kolorach
jasnych

2,5
3,0
3,0

0,1
0,15
0,15

—
—
—

—
—
—

—
—
—

—

0,01
D
0,3

5
6

7
8
9

farba wapienna
plastyfikowana do tynków
wewnętrznych
- biała
- w kolorach
jasnych
farba wapienna do
malowania tynków
wapienno
-gipsowych
- do gruntowania
- biała
- w kolorach
jasnych

3,0
3,0

2,3
3,0
3,0

—
—

—
—
—

—
—

0,2
0,2
0,2

0,3
0,3

—
—
—

—
—

—
—
—

0,01D
0,3

—

0,01D
0,3

10

farba wapienna do tynków
zewnętrznych (szwedzka)
- w kolorach
jasnych

3,0

0,2

—

—

0,1 – 0,2

0,30

D- dodatek ultramaryny

4.2.1.2. Składowanie i przechowywanie materiałów malarskich

Materiały malarskie należy magazynować w pomieszczeniach suchych, przewiewnych,

w temperaturze od 10 do 20ºC.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Kleje i farby należy przechowywać zgodnie z instrukcją producenta umieszczoną na

opakowaniu z zachowaniem następujących zasad:

―

powinny być składowane w specjalnym magazynie lub w specjalnie wydzielonym
pomieszczeniu w opakowaniach fabrycznych lub szczelnych pojemnikach,

―

materiały w puszkach i kanistrach ustawia się warstwami na półkach lub na podłodze,

―

materiały w beczkach i transporterach ustawia się na podłodze w jednej warstwie,

―

w przypadku układania wyrobów na półkach należy przestrzegać zasady, że wyroby najcięższe
układa się na dolnych półkach, a lżejsze na górnych,

―

należy rozdzielać materiały według rodzaju, kolorów i wielkości opakowania.

Składowanie wapna:

―

wapno w workach powinno być składowane w suchych, nieprzewiewnych i zamkniętych
magazynach z drewnianą podłogą zabezpieczoną przed dostępem wilgoci; worki powinny być
układane w odległości ok. 0,5 m od ściany w stosach do 10 warstw,

―

wapno niegaszone powinno być składowane w magazynie (szopie); z uwagi na szkodliwy
proces utleniania się należy je możliwie szybko przerobić na ciasto wapienne,

―

ciasto wapienne należy przechowywać w dole ziemnym o wymiarach 2,5x3,0x2,0 m; dół
powinien być zabezpieczony przed bezpośrednim wpływem warunków atmosferycznych
(deszcz, słońce, mróz). W przypadku dłuższego przechowywania dół należy zabezpieczyć
piaskiem i matą trzcinową; minimalny czas dołowania z przeznaczeniem do tynków
szlachetnych i robót specjalnych wynosi 6 miesięcy.

4.2.1.3. Sporządzanie, przygotowanie, mieszanie i rozrabianie farby wapiennej

Przygotowanie farby wapiennej polega na dokładnym wymieszaniu składników i przecedzeniu
farby. Kolejność mieszania składników:

―

do mieszarki wlewa się 50% wody w stosunku do ilości przygotowywanej farby i uruchamia
mieszadło,

―

następnie dodaje się całą ilość ciasta wapiennego, Uwaga! W przypadku przygotowywania
farby szwedzkiej ciasto wapienne powinno być najpierw wymieszane z pokostem,

―

po otrzymaniu mleka wapiennego dodaje się pigment; wcześniej pigment należy namoczyć
w wodzie, a następnie dokładnie wymieszać (na pastę), rozrzedzić do konsystencji
umożliwiającej wlanie do mieszanki,

―

w przypadku stosowania dodatków poprawiających własności robocze farby wapiennej nie
przerywając mieszania dodaje się zaczyn szarego mydła lub ałunu. Szare mydło rozpuszczamy
w ciepłej wodzie i dokładnie mieszamy. Ałun techniczny należy potłuc na drobne kawałki
i rozpuścić w gorącej wodzie w ilości 0,2 kg ałunu na 1 l wody,

―

wlewamy resztę wody aż do uzyskania żądanej konsystencji,

―

klej metylocelulozowy powinien być przygotowany w proporcji 1 część metylocelulozy na
25

części

zimnej

wody.

Uwaga!

Do

farb

wapiennych

nie

można

stosować

karboksymetylocelulozy, ponieważ klej ten jest nieodporny na alkalia.

―

wykorzystując pokost należy go rozmieszać z ciastem wapiennym przed jego dodaniem do
wody,

―

przygotowaną farbę przecedza się przez sito o 900 otworach/ cm².

4.2.1.4. Ocena jakości farby wapiennej

Przed wykonaniem robót z wykorzystaniem farby wapiennej sprawdza się dwie podstawowe
właściwości: konsystencję i prawidłowość barwy. Wybór odpowiedniej konsystencji dokonywany

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

jest na podstawie próbnego malowania. Konsystencja farby jest zależna od nasiąkliwości podłoża
i metody malowania. Podłoża, które wykazują znaczną nasiąkliwość wymagają rzadszej farby.
Gruntowanie podłoża wymaga zastosowanie rzadszej farby. Biorąc pod uwagę metody malowania
należy pamiętać, że do malowania pędzlem farba powinna być gęstsza niż do malowania
natryskowego. Należy jednak tak dobrać konsystencję, aby nie wygładzać naturalnej chropowatości
tynku. Farbę wapienną powinno się nakładać cienką warstwą. Lepsze efekty uzyskamy nakładając
więcej cienkich warstw niż nakładając farbę zbyt grubo, gdyż takie powłoki mają tendencję do
ścierania się i nie utwardzają się całkowicie na podłożu

Badanie prawidłowego zabarwienia wykonuje się na podstawie próbnego wymalowania – na

podłożu, na którym będzie wykonywana powłoka, lub na kawałku kartonu. Odcień farby wapiennej
po wyschnięciu jest zawsze znacznie jaśniejszy. Barwy farb wapiennych są mało intensywne, jakby
zgaszone, a wynika to z tego, że w recepturze farby wapiennej jest ograniczona dopuszczalna ilość
pigmentu, a ponadto występuje oddziaływanie spoiwa wapiennego.

4.2.1.5.

Wykonanie powłoki techniką wapienną

Tabela 3. Kolejność czynności w technice wapiennej [8]

Nr

Rodzaje malowania

Rodzaje czynności

1

Malowanie uproszczone (bielenie)
na

różnych

podłożach

w pomieszczeniach drugorzędnych

a) oczyszczenie powierzchni,

b) malowanie jednokrotne mlekiem wapiennym lub

farbą wapienną

2

Malowanie

zwykłe

świeżych

tynków wapiennych, cementowo-
wapiennych

i

cementowych

wewnątrz budynku

a) usunięcie grudek zaprawy i oczyszczenie z kurzu,

b) reperacja ew. uszkodzeń tynku zaprawą tynkarską,

c) zagruntowanie farbą wapienną podkładową,

d) pomalowanie jedno- lub dwukrotnie sufitów białą

farbą wapienną,

e) pomalowanie jedno- lub dwukrotnie ścian farbą

wapienną kolorową

3

Malowanie

zwykłe

tynków

wapienno-gipsowych

wewnątrz

budynku

- jak wyżej, z tym, że do gruntowania i malowania
używa się farb wapiennych z dodatkiem ałunu

4

Malowanie tynków zewnętrznych
(elewacji)

a) usunięcie luźnych cząstek tynku i zanieczyszczeń,

b) reperacja ew. uszkodzeń zaprawą tynkarską,

c) zagruntowanie mlekiem wapiennym,

d) malowanie dwukrotne farbą wapienną szwedzką

Warunki przystąpienia do malowania

Najlepszą pogodą do wykonania powłok wapiennych są pochmurne, wilgotne i niezbyt ciepłe

dni. Do malowania farbami wapiennymi na zewnątrz budynku nie powinno się przystępować:

―

gdy temperatura otoczenia jest poniżej 5°C,

―

w dni upalne,

―

w czasie dużego nasłonecznienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

W pomieszczeniach, w których ma być położona powłoka wapienna nie powinna występować
wysoka temperatura, a wykonaną powłokę należy chronić przed przeciągami, które przyspieszają
wysychanie farby.



Metody malowania

Powłoki wapienne wykonujemy wykorzystując pędzle ławkowce, pierścieniowe lub aparaty do

natrysku mechanicznego. Farbę wapienną na podłoże należy nakładać cienką warstwą. Przy
wykonaniu powłok obowiązuje zasada krzyżowania się pociągnięć pędzla (lub kierunków
prowadzenia aparatu natryskowego) w obu warstwach. Ostatnia warstwa wykonana pędzlem na
suficie powinna być prostopadła do ściany z oknem, a na ścianach pionowa.

Rys. 9. Kolejność i kierunek pociągnięć pędzla przy malowaniu ścian i sufitów: a) pierwsza warstwa farby, b) druga

warstwa farby [10]

Rys. 10. Schemat malowania „na krzyż”: 1 - kierunek pociągnięć pędzla przy wykonywaniu pierwszej warstwy,

2 - przy wykonywaniu drugiej warstwy [10]

Malując większe powierzchnie stosujemy zasadę „mokre na mokre”, aby uniknąć smug

w miejscu łączenia nowej warstwy z warstwą już położoną. Czas schnięcia pierwszej warstwy
wynosi 4 – 12 godzin i zależy od temperatury otoczenia, pory roku, chłonności podłoża. Drugą
warstwę nakłada się obficie, używając gęstszej farby.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Rys. 11. Schemat zasady malowania: a) ”mokre na suche” (nieprawidłowo – widoczna smuga na styku powierzchni

cząstkowych, b) ”mokre na mokre” – prawidłowy sposób malowania większych powierzchni [10]

Przy malowaniu natryskowym używa się wszystkich warstw o jednakowej gęstości, a drugą

warstwę można nałożyć już po wchłonięciu przez tynk pierwszej warstwy.

Rys. 12. Sposób prowadzenia końcówki rozpylającej okrągłym strumieniem farby: a) I malowanie,

b) II malowanie [10]

Rys. 13. Sposób prowadzenia końcówki rozpylającej płaskim strumieniem farby: a) I malowanie,

b) II malowanie [10]

a)

b)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Tabela 4. Najczęstsze wady powłok wapiennych [9]

Wady

Przyczyny powstawania

Sposób zapobiegania

Ściekanie farby

-

nienasiąkliwe

albo

zbyt

zawilgocone

podłoże

betonowe lub tynk cementowy,

-

zbyt rzadka farba,

-

wykroplenie

się

wody

kondensacyjnej na zimnych
ścianach w pomieszczeniach
o dużej wilgotności powietrza

-

odczekać aż podłoże nieco
wyschnie,

-

zagęścić

farbę,

np.

przez

dodanie

nieco

białego

cementu,

-

usunąć

przyczynę

zawilgocenia

powietrza,

wietrzyć pomieszczenie do
czasu wyschnięcia powłoki,
stosować gęstszą farbę

Łuszczenie się powłoki

-

niewłaściwy podkład,

-

zbytnia grubość powłoki,

-

wpływ mrozu

-

stosować tylko na podkładach
zawierających węglan wapnia,

-

nakładać

farbę

cienkimi

warstwami,

-

nie malować w czasie mroźnej
pogody

i

zabezpieczyć

przed

ew.

zamarznięciem

mokrej powłoki

Smugi i zgrubienia

-

zbyt nasiąkliwe podłoże,

-

malowanie w słońcu,

-

przerwy w malowaniu całej
powierzchni,

-

niedostatecznie

wymieszana

farba, rozcierające się grudki
pigmentu

-

zmniejszyć nasiąkliwość przez
zagruntowanie lub zwilżenie,
malować

szybko

metodą

mokre na mokre,

-

malować

tylko

zacienione

powierzchnie,

-

malować metodą mokre na
mokre,

-

często mieszać farbę w czasie
malowania, dodawać do farby
dokładnie roztarte pigmenty

Brak

odporności

na

wycieranie; pylenie się
powłoki, zmywanie przez
deszcze

-

za

szybkie

wyschnięcie

powłoki bez dostatecznego
utwardzenia się,

-

niszczące działanie
zanieczyszczeń atmosfery
wielkomiejskiej
i przemysłowej

-

nie malować w czasie upalnej
pogody,

dobrze

nawilżyć

podłoże przed malowaniem,

-

nie malować farbą wapienną
elewacji w warunkach
działania atmosfery
przemysłowej
i wielkomiejskiej

Zużycie materiałów

Na zużycie materiałów ma wpływ cały szereg czynników, jak np. nasiąkliwość podłoża, jego

faktura, warunki cieplno-wilgotnościowe, w związku z czym jest niemożliwe ścisłe określenie
zużycia farby wapiennej. Przyjmuje się orientacyjnie 0,5 – 0,6 l farby na 1 m², tj. 0, 15 – 0, 28 kg
ciasta wapiennego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Tabela 5. Normy zużycia materiałów do malowania farbami wapiennymi [9]

Materiały na 100 m² malowania

Nr

Rodzaj malowania

ciasto

wapienne

[m³]

pigmenty

[kg]

mydło

szare

[kg]

ałun

techniczny

[kg]

pokost

lniany

[kg]

gips
[kg]

1

Malowanie jednokrotne
mlekiem wapiennym
- powierzchni ceglanych,
betonowych, drewnianych
tynków rapowanych

0,04

―

―

―

―

―

2

- tynków zwykłych

0,02

―

―

―

―

―

3

Malowanie dwukrotne
farbą wapienną
- tynkowanych sufitów

0,035

―

0,6

―

―

0,2

4

- tynkowanych ścian
wewnętrznych

0,03

4,5

0,6

―

―

0,4

5

- podłoży gipsowych
(z zagruntowaniem)

0,03

1,5

―

1,6

―

0,4

6

- tynków zewnętrznych

0,02

3,9

1,46

―

0,82

―

Tabela podaje normy zużycia, uwzględniając ubytki. Wielkość ubytków przy malowaniu farbami
wapiennymi wynosi 8,5% w robotach wewnętrznych i 10% w robotach zewnętrznych.

Warunki techniczne wykonania i odbioru

Zgodnie z warunkami wykonania i odbioru robót budowlanych pierwsze malowanie należy

wykonać po:

―

po całkowitym ukończeniu robót instalacyjnych wodociągowych, kanalizacyjnych, centralnego
ogrzewania, gazowych, elektrycznych itp., z wyjątkiem założenia fajansowych i metalowych
urządzeń sanitarnych (biały montaż) oraz armatury oświetleniowej (wyłączniki, lampy itp.),

―

wykonaniu podłoży pod wykładziny podłogowe,

―

po ułożeniu podłóg drewnianych (białych),

―

całkowitym dopasowaniu i wyregulowaniu stolarki, lecz przed oszkleniem.
Drugie malowanie należy wykonać po:

―

wykonaniu białego montażu,

―

ułożeniu posadzek (z wyjątkiem wykładzin dywanowych, wykładzin z tworzyw sztucznych)
z przybiciem listew przyściennych i cokołów,

―

oszkleniu okien, jeśli nie było to wykonane fabrycznie

Elementy, które w czasie robót malarskich mogą ulec uszkodzeniu lub zabrudzeniu należy
zabezpieczyć i osłonić.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Wymagania techniczne przy odbiorze

Badanie powłok wapiennych przeprowadza się po upływie 14 dni od zakończenia robót

malarskich. Powłoki jednowarstwowe powinny być położone równomiernie bez prześwitów, plam,
odprysków, nie powinny się ścierać ani osypywać przy potarciu tkaniną. W powłokach
jednowarstwowych dopuszczalne są ślady pędzla i nierównomierny odcień barwy powłoki.
Powłoki dwuwarstwowe nie powinny wykazywać: smug, prześwitów, śladów pędzla, odprysków.
Dopuszcza się chropowatość powłoki związaną z fakturą tynku. Powłoka przy pocieraniu tkaniną
nie powinna się ścierać. Dopuszcza się odchyłki na styku różnych barw powłoki – 2 mm odchylenia
na 1 m oraz 3 mm na całej długości. W tym przypadku przyjmuje się tolerancyjną linię zmiany
barw. Nie dopuszcza się widocznych plam lub wgłębień po gwoździach. Dopuszcza się niejednolity
odcień barwy powłoki na elewacjach w miejscach napraw tynku po hakach rusztowań
o powierzchni nie większej niż 20 cm². W zakresie barwy i połysku powinny być zgodne
z wzorcem producenta oraz projektem technicznym. Zgodnie z wytycznymi opracowanymi przez
Instytut Technologii Budowlanych badania techniczne należy przeprowadzić w temperaturze
powietrza nie niższej niż 5°C, przy wilgotności nie wyższej niż 65%.

Odbiór robót malarskich obejmuje:

―

sprawdzenie wyglądu zewnętrznego,

―

sprawdzenie zgodności barwy i połysku,

―

sprawdzenie odporności na wycieranie,

―

sprawdzenie przyczepności powłoki.

Metody kontroli i badań

Badania powłok malarskich przy odbiorze należy wykonać następująco:

―

sprawdzenie wyglądu – wizualnie, okiem nieuzbrojonym w świetle rozproszonym w odległości
0,5 m,

―

zbadanie zgodności połysku i barwy – przez porównanie w świetle rozproszonym barwy
i połysku wyschniętej powłoki ze wzorcem producenta,

―

sprawdzenie odporności powłoki na wycieranie – przez lekkie, kilkakrotne pocieranie jej
powierzchni wełnianą lub bawełnianą szmatką. Powłokę należy uznać za odporną na
wycieranie, jeżeli na szmatce nie wystąpiły ślady farby.,

―

sprawdzenie przyczepności powłoki – na podłożach mineralnych – przez wykonanie skalpelem
siatki nacięć prostopadłych o boku oczka 5 mm po 10 oczek w każdą stronę, a następnie
przetarcie pędzlem naciętej powłoki. Przyczepność należy uznać za dobrą, jeżeli żaden
z kawałków nie wypadnie.

Odbiór robót malarskich następuje po stwierdzeniu zgodności ich wykonania z zamówieniem,
którego przedmiot określają projekt budowlany oraz specyfikacja techniczna wykonania i odbioru
robót.
Zgodność wykonania robót stwierdza się na podstawie wyników badań kontrolnych aprobat
technicznych.
Protokół odbioru powinien zawierać:

―

ocenę wyników badań,

―

stwierdzenie zgodności lub niezgodności wykonania robót z zamówieniem,

―

wykaz wad i usterek ze wskazaniem sposobu ich usunięcia.

Obmiar robót

―

Malowanie farbami wodorozcieńczalnymi ścian i sufitów gładkich w budynkach nowych
mierzymy w m² w świetle ścian surowych, a w starych otynkowanych budynkach – w świetle
tynków. Wysokość ścian mierzy się od wierzchu podłogi do spodu sufitu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

―

Przy ścianach gładkich powierzchnie ozdobnych faset należy dobierać do powierzchni sufitów
(a nie ścian).

―

Przy malowaniu farbami wodorozcieńczalnymi ścian z ich powierzchni nie potrąca się otworów
do 3m², jeśli ościeża i nadproża są również malowane. Jeżeli ościeża i nadproża nie są
malowane wówczas potrąca się powierzchnię otworów mierzone w świetle ościeża lub muru
(jeżeli otwory nie mają ościeżnic). Nie potrąca się miejsc niemalowanych i otworów do 1 m².
Otwory ponad 3 m² potrąca się, doliczając powierzchnię malowanych ościeży.

―

Przy malowaniu elewacji wysokość ściany mierzy się od dolnego do górnego poziomu łącznie
z gzymsem, jeżeli jest on malowany. Długość ściany mierzy się w rozwinięciu. Z obliczonej
powierzchni potrąca się otwory zgodnie z pkt. 3.

―

Powierzchnie stropów belkowych i kasetowych oraz ścian z pilastrami mierzy się
w rozwinięciu.

―

Sklepienia łukowe należy obmierzyć w m² wg ich rzeczywistych powierzchni, stosuje się
ewentualnie uproszczone sposoby obmiaru.

4.2.1.6. Narzędzia i sprzęt do malowania

Pędzle ławkowce – stosowane do farb wodorozcieńczalnych

Rys. 14. Pędzel ławkowiec: a) widok ogólny, b) sposób połączenia trzonka z oprawą, c) sposób zawieszenia pędzla;

1 – ławka, 2 – trzonek, 3 – pęczek [10]

Nowy pędzel ławkowiec przed malowaniem powinien być odpowiednio przygotowany przez
wygładzenie szczeciny i usunięcie starych wyłamujących się szczecinek. W przypadku znacznego
starcia części roboczej nie nadaje się on do wykonania powłok wierzchnich.
Konserwacja pędzli używanych do farb wodorozcieńczalnych polega na umyciu ich wodą
powinny być wypłukane w wodzie z dodatkiem kwasu octowego. Po strząśnięciu nadmiaru wody
pędzle suszymy szczeciną w dół.

Wałki malarskie:

―

do powierzchni płaskich,

―

do naroży wypukłych zaokrąglonych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

―

do naroży wklęsłych,

Rys. 8. Wałki malarskie: a) i b) do powierzchni płaskich, c) do naroży wypukłych, d) do naroży wklęsłych [10]

Aparaty i agregaty malarskie

Do wykonywania powłok wodorozcieńczalnych nadają się aparaty z natryskiem

mechanicznym, np. agregat malarski ręczny AMR-050 z aparatem natryskowym SM-512 [ZREMB]
o wydajności 3l/ min, max ciśnieniu 0,8 MPa.

Rys. 15. Ręczny aparat malarski AMR-050 (ZREMB): 1 - pompa membranowa, 2 - przyłącze przewodu zasilającego

pompę w farbę, 3 - zbiornik ciśnieniowy, 4 - manometr, 5 - dźwignia napędu pompy, 6 - przewód tłoczny, 7 - aparat

natryskowy SM-512 [10]

Innym przykładem zastosowania do w/w farb są aparaty do natrysku mechanicznego nisko
i średniociśnieniowe. Przykładem tego rodzaju aparatu jest WAN-D z urządzeniem rozpylającym
WAN-7 o ciśnieniu roboczym 0,8 MPa lub AMH-23 o ciśnieniu roboczym 1,5 MPa i wydajności
1 – 3,5 dm³/ min. z aparatem natryskowym SM-512. Aparaty z napędem sprężonego powietrza, np.
WAN-C lub WAN-CF, można stosować do farb wodorozcieńczalnych. Wydajność 2,9 dm³/ min
(dla farby wapiennej).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Rys. 16. Sprężarkowy agregat malarski typu WAN-C [10]

Rys. 17. Sprężarkowy agregat malarski AML-2S [9]

Agregat malarski ZREMB-AML-2S o ciśnieniu roboczym dla farb wodorozcieńczalnych

0,28 MPa i wydajności 250 m²/ h.

Wysokociśnieniowy agregat malarski Wagner Airless 7000 H ZREMB służy do malowania

metodą natrysku hydrodynamicznego. Nadaje się do farb wodorozcieńczalnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Rys. 18. Agregat malarski Wagner Airless 7000 H ZREMB: 1 - przewód ssący materiału malarskiego z filtrem,

2 - silnik elektryczny, 3 – przewód wysokociśnieniowy, 4 - pistolet natryskowy [10]

Rys.19. Przekrój urządzenia rozpylającego WAN-7 do farb wodorozcieńczalnych: 1 - rękojeść, 2 - język spustowy,

3 - końcówka do węża zasilającego, 4 - rurka przedłużająca, 5 - ruchoma końcówka, 6 - głowica z dyszą [10]

Sprzęt pomocniczy

―

drabiny:

―

materiał – najlepiej drewno jesionowe lub akacjowe bez sęków i pęknięć,

―

szczeble – łączone ze stojakami na czopy, i rozstaw – 28 cm,

―

wysokość – 2,1 i 2,8 m,

―

połączenie obu części – na zawias umożliwiający składanie drabiny,

―

zabezpieczenie drabiny przed rozsunięciem – z obu stron drabiny przymocowany jest do
stojaków łańcuszek

―

rusztowania:

―

drabinowe,

―

stalowe z rur,

―

składane typu Warszawa,

―

rusztowania wiszące,

―

rusztowania na wysięgnikach,

―

rusztowania przesuwne,

―

przybory pomiarowe:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

―

drewniane przybory pomiarowe,

―

przymiary taśmowe zwijane,

―

przymiar sufitowy,

Rys. 20. Przybory pomiarowe: a)przymiar do ustalania wysokości faset, b) przymiar taśmowy, c) pion malarski,

d) poziomnica, e) liniał malarski [10]

―

narzędzia pomocnicze:

―

poziomnica,

―

pion malarski,

―

liniał malarski do malowania pasków,

―

sita malarskie – do przesiewania materiałów suchych oraz cedzenia roztworów klejów, farb

Rys. 21. Sita malarskie [10]

―

naczynia do farb:

―

beczki blaszane o pojemności 50 – 100 l powlekane od wewnątrz asfaltem,

―

wiadra emaliowane i ocynkowane,

a)

b)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

―

specjalne wiaderko do farb.

Rys. 22. Naczynia do farb: a) beczka blaszana, b) wiadro, c) wiadro spłaszczone do malowania ławkowcem,

d) puszka blaszana [10]

4.2.1.7. Organizacja stanowiska pracy

W ramach organizacji stanowiska pracy należy:

―

wyznaczyć miejsce pracy malarza,

―

wyznaczyć miejsce składowania potrzebnych materiałów do przygotowania zapraw, klejów
i farb,

―

zgromadzić potrzebny sprzęt i narzędzia,

―

przetransportować materiał potrzebny do wykonania pracy,

―

zgromadzić odpady i zlikwidować stanowisko po zakończeniu pracy.

Wyżej wymienione czynności wykonać zgodnie z przepisami bhp.

Miejsce pracy malarza

Wnętrza pomieszczeń lub pomosty rusztowań są miejscem pracy malarza. Miejsca te powinny

być wyposażone w potrzebną ilość narzędzi i sprzętu. Na stanowisku pracy malarza powinny być
składowane materiały w ilości potrzebnej do wykonania danej pracy.

Miejsce pracy powinno być zabezpieczone zgodnie z przepisami bhp. Przy pracach

prowadzonych na drabinach lub rusztowaniach należy stosować następujące zasady:

―

na pomostach roboczych stosować bariery ochronne na wysokości 0,6 i 1,1 m oraz bortnice
o wysokości 0,15 m od poziomu pomostu,

―

podczas pracy na drabinie malarskiej lub na pomoście należy tak zorganizować stanowisko
pracy, aby robotnik pracował bez wychylania się (w pozycji pionowej),

―

drabiny płaskie nie mogą posiadać uszkodzeń w postaci pęknięć, rozluźnień szczebli itp.,
a także nie mogą dodatkowo mieć przedłużonych stojaków,

―

w przypadku, gdy prace malarskie wykonywane są z pomostów opieranych na konstrukcji (gdy
nie ma możliwości ustawienia rusztowań) malarz powinien być zabezpieczony przed upadkiem
pasem bezpieczeństwa przymocowanym do konstrukcji.

Na stanowisku roboczym należy wyznaczyć pas roboczy o szerokości 0,6m. Szerokość tego

pasa może ulegać zmianie w zależności od sprzętu, jakim posługuje się malarz. Za pasem roboczym
znajduje się pas na składowanie materiałów i sprzętu o szerokości 0,7 m, a za nim pas transportowy
– przeważnie o szerokości 1,35 m.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

Organizując stanowisko pracy należy przestrzegać zasady, że malarze nie powinni pracować

jeden nad drugim, aby nie powodować nieszczęśliwych wypadków przez spadające
z góry narzędzia lub naczynia. W trakcie robót należy zapewnić dobre oświetlenie oraz dopływ
świeżego powietrza do pomieszczenia, w którym pracują malarze.

4.2.1.8. Transport materiałów

Transport ręczny
Transport ręczny indywidualny lub zespołowy jest transportem najczęściej stosowanym w pracach
malarskich.

Środki transportu ręcznego – pozwalają na szybkie i wygodne przemieszczanie ładunku:

―

taczki,

―

wózki kołowe.

Środki do transportu zmechanizowanego

Do transportu materiałów malarskich używa się sprzętu zmechanizowanego np. wyciągu

słupowego, wyciągu szybowego itp. Środki do mechanicznego transportu mogą być obsługiwane
wyłącznie przez osoby do tego uprawnione.

4.2.1.9. Wymagania ogólne przy montażu, eksploatacji i demontażu rusztowań
i ruchomych podestów roboczych

:

―

rusztowania i ruchome pomosty robocze powinny być wykonane zgodnie z „warunkami
technicznymi wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych” oraz instrukcją producenta,

―

rusztowanie powinno być ustawione na stabilnym podłożu,

―

użytkowanie rusztowania lub pomostu jest możliwe po dokładnym odbiorze.,

―

w czasie eksploatacji rusztowania i ruchomych podestów roboczych należy poddawać je
przeglądom: codziennie - przez brygadzistę, co 10 dni - przez konserwatora rusztowań,

―

wyniki przeglądu należy wpisywać do dziennika budowy,

―

materiały potrzebne do wykonania robót powinny być rozłożone równomiernie na całej
powierzchni pomostu,

―

nie można obciążać pomostów roboczych urządzeniami wywołującymi drgania,

―

tablice umieszczone na ruchomych podestach roboczych powinny podawać informacje
o dopuszczalnym obciążeniu pomostu oraz dane osobowe wykonawcy,

―

płyty pomostowe i bale powinny być układane szczelnie, aby uniemożliwić spadanie
przedmiotów na niższe pomosty,

―

pomosty należy oczyszczać z materiałów budowlanych oraz zimą ze śniegu i lodu,

―

montażu i demontażu rusztowań mogą dokonywać osoby uprawnione do wykonywania tego
rodzaju prac,

―

przy demontażu rusztowań nie wolno zrzucać elementów z wysokości,

―

po demontażu rusztowania wszystkie elementy należy starannie oczyścić, posegregować
według asortyment.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

4.2.1.10. Zasady bhp

Środki ochrony indywidualnej

Odzież i obuwie robocze

Odzież robocza okrywa lub zastępuje odzież osobistą i chroni pracownika podczas pracy przed
zagrożeniami. W pracach malarskich odzież ochronna powinna być stosowana przy pracy
z kwasami, zasadami, farbami, lakierami i rozpuszczalnikami.

Rękawice ochronne:

―

chronią przed czynnikami mechanicznymi takimi jak otarcie naskórka, lekkie skaleczenia,
przecięcia ostrą krawędzią itp. Wykonane są z odpowiednich tkanin w połączeniu ze skórą,

―

chronią przed czynnikami chemicznymi takimi jak kwasy, zasady itp.; to rękawice
pięciopalcowe, szczelne, wykonane z kauczuków naturalnych, syntetycznych lub tworzyw
sztucznych.

Obuwie ochronne chroni przed przekłuciem, przecięciem palców stopy oraz przed poślizgiem.
Obuwie zaopatrzone jest w stalowe wkładki wmontowane w spód obuwia, podnoski stalowe,
odpowiednio wyprofilowane podeszwy.

Przemysłowe hełmy ochronne –służą do zabezpieczenia głowy przed spadającymi przedmiotami.

Sprzęt ochrony oczu i twarzy:

―

gogle ochronne

―

okulary ochronne,

―

osłona do ochrony oczu i twarzy przed rozbryzgami cieczy.

Sprzęt do ochrony układu oddechowego:

―

maski,

―

półmaski,

―

ćwierć maski.

Sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości:

―

szelki bezpieczeństwa,

―

linki.

Bhp przy stosowaniu narzędzi elektrycznych

Najbardziej skutecznym i pożądanym sposobem zabezpieczenia przed porażeniem jest

stosowanie narzędzi zasilanych napięciem do 24 V. W celu podwyższenia ochrony przed
porażeniem stosuje się dodatkowe środki ochrony takie jak: zerowanie, uziemienie ochronne,
wyłączniki ochronne.

Ochrona przeciwpożarowa

Zagrożenia pożarowe występujące w trakcie prac malarskich to:

―

nieprzestrzeganie zasad składowania materiałów łatwopalnych oraz używania otwartego ognia,

―

nieostrożne obchodzenie się z ogniem może wywołać:

•

pożar,

•

wybuch skoncentrowanych par rozpuszczalników jeśli nie wietrzono należycie pomieszczeń,
w których były stosowane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Podstawowy sprzęt gaśniczy na terenie budowy to:

―

beczki z wodą,

―

skrzynei z piaskiem,

―

topory,

―

siekiery,

―

bosaki,

―

hydronetki,

―

gaśnic (pianowa, śniegowa, tetrowa, proszkowa),

―

koce azbestowe,

―

tłumice.

4.2.1.11. Likwidacja stanowiska pracy

Likwidacja stanowiska pracy polega na usunięciu narzędzi, materiałów i sprzętu oraz

zagospodarowaniu odpadów. W trakcie prac należy segregować odpady a po zakończeniu
zutylizować. Ścieki i zużytą wodę należy odprowadzić do ogólnodostępnej kanalizacji

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaki jest najprostszy skład farby wapiennej?
2. Jak długo powinno być dołowane wapno przeznaczone na farbę wapienną?
3. Jakie znasz wady i zalety powłok wapiennych?
4. Dlaczego powłok wapiennych nie należy stosować do malowania elewacji budynków

w ośrodkach przemysłowych?

5. W jaki sposób można zlikwidować żółty odcień farby wapiennej?
6. W jakim celu stosujemy dodatki do farby wapiennej?
7. Jakie skutki wywołują dodatki do farb wapiennych (szarego mydła, kleju metylocelulozowego,

pokostu lnianego i ałunu glinowo-potasowego)?

8. Jaka jest maksymalna ilość pigmentu, którą możemy zastosować w farbie wapiennej?
9. Jaki odczyn posiada farba wapienna?
10. Jaki odczyn powinny mieć pigmenty stosowane do farb wapiennych?
11. Jakie są zasady składowania i przechowywania materiałów malarskich?
12. Jaka jest kolejność przygotowania i mieszania składników farby wapiennej?
13. Jakie właściwości farby sprawdza się przed wykonaniem powłoki wapiennej?
14. Jakich zasad należy przestrzegać podczas nakładania powłoki wapiennej na podłoże?
15. Jak zmienia się odcień farby wapiennej po wyschnięciu?
16. Jaka jest kolejność czynności podczas wykonywania powłoki wapiennej przy malowaniu

uproszczonym i zwykłym na tynkach cementowo-wapiennych i wapiennych?

17. Jakie warunki powinny być zachowane podczas wykonywania powłok wapiennych?
18. Jaka jest kolejność i kierunek pociągnięć pędzla przy malowaniu ścian i sufitów w pierwszej i

drugiej warstwie?

19. Na czym polega zasada malowania „mokre na mokre” i dlaczego tę zasadę stosujemy?
20. Jakie są zasady prowadzenia końcówki rozpylającej okrągłym i płaskim strumieniem przy

pierwszym i drugim malowaniu?

21. Wymień najczęstsze wady powłok wapiennych, określ przyczyny ich powstawania oraz

sposoby zapobiegania im.

22. Jakie czynniki mają wpływ na zużycie materiałów malarskich?
23. Jakie są wymagania techniczne przy odbiorze powłok wapiennych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

24. Jakie są zasady wykonywania obmiarów ścian i sufitów?
25. Jakie metody malowania można stosować do powłok wapiennych?
26. Jak przygotujesz nowe pędzle ławkowce do wykonania powłok wapiennych?
27. Do jakich prac można zastosować pędzel ławkowiec, którego część robocza została znacznie

starta?

28. Jakie są zasady konserwacji pędzli?
29. Jakie rodzaje aparatów i agregatów malarskich mogą być stosowane do farb wapiennych?
30. Jaki sprzęt pomocniczy ma zastosowanie w robotach malarskich?
31. Jakie zasady obowiązują przy organizacji pracy malarza?
32. Jakie zasady bezpieczeństwa obowiązują podczas prac transportowych przy transporcie

ręcznym i zmechanizowanym?

33. Jakie rodzaje środków ochrony indywidualnej stosowane są w robotach malarskich?
34. Jakie warunki bhp należy przestrzegać przy stosowaniu narzędzi elektrycznych?
35. Jakie zagrożenia pożarowe związane są z pracami malarskimi?
36. W jaki rodzaj sprzętu gaśniczego powinna być zaopatrzona każda budowa?
37. Jakie są zasady dotyczące likwidacji stanowiska pracy oraz usuwania odpadów?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z dokumentacji technicznej wynika, że należy przygotować farbę wapienną do wymalowania

20 m² ściany. Dobierz odpowiednią ilość składników farby na podstawie receptury.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bhp ze szczególnym zwróceniem uwagi

na zagrożenia wynikające z kontaktu z wapnem,

2) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
3) dobrać odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcjach, recepturach i normach zużycia

materiałów,

5) sporządzić wykaz niezbędnych materiałów, narzędzi i sprzętu,
6) wykonać obliczenia potrzebnej ilości farby do wykonania powłoki na 20 m² podłoża,
7) sporządzić plan kolejności przygotowania poszczególnych składników, a następnie ich

zmieszania,

8) przygotować farbę do malowania,
9) wykonać badanie sporządzonej farby,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

―

zeszyt przedmiotowy,

―

instrukcje, receptury, warunki techniczne wykonania farby, normy zużycia materiałów,

―

mieszadło, naczynia do przygotowania składników farb,

―

dodatki do farb (szare mydło, ałun glinowo-potasowy, metyloceluloza),

―

naczynie na wodę,

―

woda, pigmenty, ciasto wapienne,

―

sita malarskie,

―

sprzęt do transportu materiałów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

Ćwiczenie 2

Na przygotowanym podłożu wykonaj powłokę z farby wapiennej w narożniku ściany

o powierzchni 20 m².

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bhp ze szczególnym zwróceniem uwagi

na zagrożenia wynikające z kontaktu z wapnem,

2) bezpośrednio przed nałożeniem powłoki sprawdzić stan podłoża,
3) dokonać analizy warunków technicznych wykonania powłoki wapiennej,
4) dobrać kierunek nakładania pierwszej i drugiej warstwy na podłożu ścian oraz metodę

nakładania,

5) dobrać narzędzia i sprzęt potrzebny do wykonania pracy,
6) dobrać odzież roboczą i środki ochrony osobistej,
7) wykonać powłokę,
8) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
9) zaprezentować efekt pracy,
10) dokonać samooceny.

Wyposażenie stanowiska pracy:

―

zeszyt przedmiotowy

―

instrukcje, receptury, warunki techniczne wykonania i odbioru robót,

―

farba wapienna, woda, gruntownik wapienny, szpachlówki,

―

narzędzia i sprzęt: pędzle, wiadra na farbę, gruntownik wapienny, wiadra na odpadki, folia,
taśma malarska, znacznik.

Ćwiczenie 3

Na przygotowanym podłożu masz wykonać powłokę wapienną na ścianach i suficie

w pomieszczeniu z oknem. Przed wykonaniem ćwiczenia określ kierunek nakładania pierwszej
i drugiej warstwy powłoki. Uzasadnij swoją decyzję nauczycielowi.

Sposób wykonania ćwiczenia


Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bhp ze szczególnym zwróceniem uwagi

na zagrożenia wynikające z kontaktu z wapnem,

2) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
3) dobrać odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej,
4) przygotować pomieszczenie do malowania,
5) sporządzić wykaz niezbędnych materiałów, narzędzi i sprzętu,
6) przygotować farbę do malowania,
7) sporządzić notatkę, w której zamieścisz uzasadnienie wyboru kierunków nakładania warstw

powłoki,

8) wykonać powłokę,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia,
11) zaprezentować efekt pracy,
12) dokonać samooceny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

Wyposażenie stanowiska pracy:

―

zeszyt przedmiotowy,

―

instrukcje, receptury, warunki techniczne wykonania farby, normy zużycia materiałów,

―

mieszadło, naczynia do przygotowania składników farb,

―

dodatki do farb (szare mydło, ałun glinowo-potasowy, metyloceluloza),

―

naczynie na wodę,

―

woda, pigmenty, ciasto wapienne,

―

sita malarskie,

―

sprzęt do transportu materiałów.

Ćwiczenie 4

Z zestawu pędzli malarskich wybierz te, którymi można wykonać powlokę wapienną oraz te,

które są przeznaczone do prac przygotowawczych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy, zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) obejrzeć gabloty z narzędziami,
3) wybrać pędzle do wykonania powłoki i prac przygotowawczych,
4) napisać notatkę,
5) zaprezentować efekt swojej pracy,
6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

―

zeszyt przedmiotowy,

―

gabloty z narzędziami malarskimi lub plansze dydaktyczne.

Ćwiczenie 5

Z zestawu dodatków stosowanych do farb wapiennych wybierz te, które poprawiają własności

robocze farby i umożliwiają zastosowanie większej ilości pigmentu w farbie.

Sposób wykonania ćwiczenia


Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
3) Przeanalizować wpływ poszczególnych dodatków na własności farby,
4) Pogrupować dodatki zgodnie z poleceniem zawartym w ćwiczeniu
5) napisać notatkę,
6) zaprezentować efekt swojej pracy,
7) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

―

zeszyt przedmiotowy,

―

instrukcje wykonania ćwiczenia,

―

zestaw dodatków do farb,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić skład najprostszej farby wapiennej?

¨

¨

2) określić czas dołowania wapna przeznaczonego na farbę wapienną?

¨

¨

3) wymienić wady i zalety powłok wapiennych?

¨

¨

4) wyjaśnić dlaczego powłok wapiennych nie należy stosować na elewacjach

budynków w ośrodkach przemysłowych?

¨

¨

5) określić sposób w jaki można zlikwidować żółty odcień farby wapiennej?

¨

¨

6) określić cel stosowania dodatków do farby wapiennej?

¨

¨

7) określić skutki stosowania w/w dodatków?

¨

¨

8) określić maksymalną ilość pigmentu w farbie wapiennej?

¨

¨

9) określić odczyn powłoki wapiennej?

¨

¨

10) wyjasnić jaki odczyn powinny mieć pigmenty stosowane do farb

wapiennych?

¨

¨

11) określić warunki składowania i przechowywania materiałów malarskich?

¨

¨

12) sprawdzić właściwości farby sprawdza się przed wykonaniem powłoki

wapiennej?

¨

¨

13) określić zasady nakładania powłoki wapiennej na podłoże dotyczącą jej

grubości

¨

¨

14) określić odcień farby wapiennej po wyschnięciu

¨

¨

15) Wymienić rodzaje czynności i ich kolejność przy malowaniu farbą

wapienną sposobem uproszczonym i zwykłym na tynkach cementowo
wapiennych
i wapiennych

¨

¨

16) określić warunki przystąpienia do malowania farbą wapienną

¨

¨

17) Określić kolejność i kierunek pociągnięć pędzla przy malowaniu ścian

i sufitów

¨

¨

18) Wyjaśnić zasady malowania „mokre na mokre’ i cel jej stosowania

¨

¨

19) Określić sposób prowadzenia końcówki rozpylającej okrągłym i płaskim

strumieniem

¨

¨

20) Określić przyczyny najczęstszych wad powłok malarskich oraz sposoby

zapobiegania

¨

¨

21) Określić, jakie czynniki mają wpływ na zużycie materiałów

¨

¨

22) Określić potrzebną ilość farby na podstawie orientacyjnego zużycia na 1m²

¨

¨

23) Określić wymagania techniczne przy odbiorze powłok wapiennych

¨

¨

24) Określić zasady wykonywania obmiarów ścian i sufitów

¨

¨

25) Dobrać odpowiednie metody malowania stosowane do powłok wapiennych

¨

¨

26) Dobrać i przygotować nowe pędzle do wykonania powłoki oraz określić

zastosowanie pędzla, którego część robocza została znacznie starta

¨

¨

27) Dobrać aparaty malarskie do farb wodorozcieńczalnych

¨

¨

28) Zorganizować stanowisko pracy malarza

¨

¨

29) Dobrać odpowiednie środki ochrony indywidualnej

¨

¨

30) Określić warunki bhp przy stosowaniu narzędzi elektrycznych

¨

¨

31) Określić zagrożenia pożarowe związane z pracami malarskimi oraz dobrać

podręczny sprzęt gaśniczy

¨

¨

32) Określić zasady dotyczące likwidacji stanowiska pracy oraz usuwania

odpadów

¨

¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania: 1, 4, 5, 6, 9, 10, 14, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania: 2, 3, 7, 8, 11, 12, 13, 15 są z poziomu ponadpodstawowego.

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań wyboru wielokrotnego. W każdym zadaniu są 4 możliwości odpowiedzi,

z których jedna jest prawidłowa.

5. Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymasz 1 punkt. Za odpowiedź błędną lub jej brak

- 0 punktów.

6. Jeśli któreś zadanie sprawi Ci trudność, przejdź do kolejnego, do tego powrócisz po rozwiązaniu

pozostałych zadań.

7. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi zaczerniając właściwe pole.
8. Jeśli się pomyliłeś, zaznacz błędną odpowiedź kółkiem i następnie dokonaj poprawnego

oznaczenia.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
10.Po zakończeniu testu sprawdź jeszcze raz poprawność oznaczeń w karcie odpowiedzi.
11.Oddaj kartę odpowiedzi nauczycielowi.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Proces karbonatyzacji to proces:

a) utwardzania tynku,
b) uwodnienia cementu w zaprawie tynkarskiej,
c) neutralizacji podłoża przez powłokę,
d) jeden z etapów w przeprowadzaniu renowacji starych tynków.

2. Aby prawidłowo przebiegał proces utwardzania tynku:

a) podłoże musi być wilgotne i o odczynie alkalicznym
b) podłoże musi być wilgotne i o odczynie obojętnym,
c) podłoże musi być suche o odczynie obojętnym,
d) wilgotność podłoża ani jego odczyn nie ma znaczenia.

3. Do wygładzania warstw szpachlówki stosujemy papier ścierny określony numerem:

a) 40 – 180,
b) 180 – 280,
c) 320 – 500,
d) 400 – 500.

4. Do gruntowania podłoży pod powłoki wapienne stosujemy:

a) mleko wapienne,
b) zaczyn gipsowy,
c) gruntownik pokostowy,
d) gruntownik klejowy.

5. Każde podłoże pod powłokę wapienną powinno mieć:

a) dużą nasiąkliwość,
b) dużą gładkość,
c) dobrą przyczepność,
d) dużą wilgotność.

6. Przykładem korzystnego chemicznego oddziaływania podłoża na powłokę jest:

a) nałożenie powłoki wapiennej na podłoże niealkaliczne,
b) nałożenie powłoki wapiennej na podłoże alkaliczne,
c) nałożenie powłoki wapiennej na podłoże gipsowe,
d) nałożenie powłoki wapiennej na podłoże drewniane.

7. W trakcie przygotowania podłoża polegającego na przetarciu tynku zastosujesz:

a) flejsaki,
b) aparat Clemensa,
c) aparat Forda,
d) packi.

8. Gaszenie wapna powinno odbywać się w dołach wykonanych w gruncie:

a) sypkim, powyżej poziomu wody,
b) sypkim, poniżej poziomu wody,
c) spoistym, powyżej poziomu wody,
d) spoistym, poniżej poziomu wody.

9. Pigmenty stosowane do farb wapiennych powinny mieć odczyn:

a) obojętny,
b) alkaliczny,
c) kwaśny,
d) alkaliczność pigmentów nie ma znaczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

10. Przygotowaną farbę wapienną przecedza się przez sito o następującej ilości otworów/ cm²:

a) 200,
b) 300 ,
c) 400 ,
d) 900 .

11. Najlepsze warunki do malowania farbami wapiennymi to:

a) pochmurne, wilgotne dni,
b) upalne i ciepłe dni,
c) w czasie dużego nasłonecznienia,
d) temperatura poniżej 5°C.

12. Druga warstwa powłoki wapiennej wykonana na suficie powinna mieć kierunek:

a) prostopadły do ściany za oknem,
b) równoległy do ściany za oknem,
c) okrężny,
d) kierunek nie ma znaczenia.

13. Druga warstwa powłoki wapiennej wykonana na ścianie powinna mieć kierunek:

a) prostopadły do podłogi,
b) równoległy do podłogi,
c) prostopadły do drzwi,
d) kierunek nie ma znaczenia.

14. Konsystencja farby nakładanej na dane podłoże zależna jest od jego:

a) alkaliczności,
b) nasiąkliwości,
c) wilgotności,
d) ścieralności.

15. Aby wykonać powłokę wapienną o określonej grubości lepsze efekty uzyskamy nakładając:

a) więcej cienkich warstw,
b) jedną grubą warstwę,
c) pierwszą warstwę grubą, a drugą cienką,
d) grubości nakładanych warstw powłoki wapiennej nie mają istotnego znaczenia.

16. Odcień farby wapiennej po wyschnięciu jest:

a) znacznie ciemniejszy,
b) znacznie jaśniejszy,
c) taki sam,
d) nieco ciemniejszy.

17. Do wykonania powłoki wapiennej najlepiej zastosować:

a) nowy pędzel ławkowiec,
b) pędzel ławkowiec, którego część robocza została znacznie skrócona,
c) pędzel ławkowiec z wygładzoną szczeciną, w którym zostały usunięte wyłamujące się

szczecinki,

d) nie ma specjalnych wymagań co do rodzaju pędzla.

18. Pędzle używane do farb o odczynie alkalicznym po skończonej pracy powinny być:

a) wypłukane w wodzie z kranu,
b) namoczone w ałunie glinowo-potasowym,
c) wypłukane w wodzie z mydłem,
d) umyte w wodzie z mydłem i wypłukane w wodzie z niewielkim dodatkiem kwasu

octowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

19. Przyczyną łuszczenia się powłoki wapiennej jest:

a) zbyt rzadka farba,
b) nakładanie powłoki cienką warstwą,
c) zbytnia grubość nakładanej powłoki,
d) wilgotne podłoże.

20. Pierwsze malowanie należy wykonać po:

a) wykonaniu białego montażu,
b) ułożeniu posadzek,
c) ułożeniu podłóg drewnianych (białych),
d) ułożeniu wykładzin z tworzyw sztucznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

44

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Wykonanie powłoki malarskiej w technice wapiennej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punktacja

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

45

6. LITERATURA

1. Mirski J.: Organizacja budowy. WSiP, Warszawa 1999
2. Nowy poradnik majstra budowlanego. Praca zbiorowa. Arkady, Warszawa 2003
3. Poradnik majstra budowlanego. Praca zbiorowa. Arkady, Warszawa 2002
4. Szymański E.: Materiały budowlane. WSiP S.A., Warszawa 2003
5. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Zeszyt 4. Instytut Techniki

Budowlanej, Warszawa 2003

6. Wojewoda K.: Magazynowanie, składowanie i transportowanie materiałów budowlanych.

Zeszyt 3. Podręcznik dla ucznia. REA, Warszawa 1999

7. Wieczorek Z.: Wymagania bezpieczeństwa pracy w budownictwie. PIP, Warszawa 2005
8. Wolski Z.: Roboty malarskie. Podręcznik dla szkoły zasadniczej. WSiP, Warszawa 1968
9. Wolski Z.: Roboty malarskie. Podręcznik dla szkoły zasadniczej. WSiP, Warszawa 1993
10. Wolski Z.: Roboty malarskie. Podręcznik dla szkoły zasadniczej. WSiP, Warszawa 1997