BEZPIECZEŃSTWO PRACY 11/2000
prof. dr hab. med. DANUTA KORADECKA
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Zasady kształtowania warunków pracy
według uregulowań konwencji MOP i dyrektyw WE
podejS
ciu krajów rozwiniętych do problematyki W Protokole dodatkowym do europejskiej karty socjalnej z
ochrony człowieka w S
rodowisku pracy zaszły w 1988 r. znajdujemy już dalej idące zobowiązania państwa do
ostatnim pięćdziesięcioleciu znaczne zmiany. przyjęcia i popierania S
rodków, które pracownikom i ich przed-
W Europejskiej karcie socjalnej (1961 r.) mówi się o prawie do stawicielom pozwolą nie tylko na konsultacje, lecz także na udział
 bezpieczeństwa i higieny pracy . W póx
niejszych aktach praw- w kształtowaniu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w swoim
nych pojawia się termin  bezpieczeństwo i ochrona zdrowia . zakładzie pracy.
Rozwinięcie treS
ci tego terminu znajdujemy w dyrektywie ra- W Europejskiej karcie socjalnej z 1996 r. powtórzono wcze-
mowej 89/391/EWG  W sprawie wprowadzenia S
rodków w celu S
niej już wymienione S
rodki oraz zwrócono uwagę na koniecz-
zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników noS
ć stworzenia spójnej i systematycznie aktualizowanej poli-
podczas pracy . W Europejskiej karcie socjalnej (1989 r.) poja- tyki krajowej w dziedzinie kształtowania bezpieczeństwa, ochro-
wia się także termin  ochrona zdrowia i bezpieczeństwo pra- ny zdrowia i S
rodowiska pracy, kładąc nacisk na zapobieganie
cowników . wszelkim zagrożeniom tych wartoS
ci.
A więc, nowoczesne prawo wspólnotowe nie ogranicza się
do ochrony człowieka przed zagrożeniami w S
rodowisku pra-
cy, ale traktuje także o zachowaniu jego zdrowia. Aby osią-
gnąć ten cel, nie wystarczy zapewnić, że w S
rodowisku pracy nie
ma czynników szkodliwych. Trzeba również podjąć działania w
celu zachowania zdrowia, rozumianego, wg definicji zawartej w
Konstytucji R
wiatowej Organizacji Zdrowia, następująco:
Zdrowie jest stanem pełnego dobrego samopoczucia fizycz-
nego, psychicznego i socjalnego, a nie tylko braku choroby.
Tak więc, niezbędne jest uruchomienie w S
rodowisku pracy
licznych mechanizmów aktywnie wspomagających kształtowa-
nie się tego dobrego samopoczucia. Może się wydawać, że nie
stać nas na to w Polsce. Nie uporaliS
my się jeszcze ze znaczny-
mi przekroczeniami wartoS
ci najwyższych dopuszczalnych stę-
żeń i natężeń czynników szkodliwych w S
rodowisku pracy, a
mówimy o potrzebie  dobrego samopoczucia , które jawi się tu
jako luksus! Jednak, jak wskazują doS
wiadczenia krajów roz-
winiętych, odsunięcie tego problemu na póx
niej drogo by nas
kosztowało.
Kiedy mówimy o zachowaniu zdrowia, które jako dobre sa-
mopoczucie nie tylko fizyczne, lecz także psychiczne i socjalne
jest kategorią zarówno obiektywnej, jak i subiektywnej oceny
Na poziomie uregulowań Rady Europy widać więc ewo-
dokonywanej przez człowieka, istotne staje się uwzględnienie
lucję pojęcia kształtowania warunków pracy od nadzoru
partycypacji pracowników w kształtowaniu warunków pracy.
państwa (1961 r.) poprzez udział pracowników (1988 r.) aż
Jest oczywiste z punktu widzenia psychosocjologii człowieka,
że wpływ na rozwój wydarzeń i uczestniczenie w nich zwięk- do działania równoległego, państwa i pracodawcy z jego służ-
szają ich akceptację i zmniejszają uciążliwoS
ć związaną z reali- bami zakładowymi (1996 r.).
W specjalnym Programie przedsięwzięć wspólnot (1974 r.),
zacją zadań.
wS
ród zasadniczych celów wymieniono poprawę warunków pra-
Ewolucję podejS
cia do tej problematyki przedstawia m.in.
Europejska karta socjalna z 1961 r., która zobowiązuje pań- cy, zaliczając prawo pracowników do ochrony zdrowia i bez-
pieczeństwa do praw socjalnych.
stwo do wydawania odpowiednich przepisów dotyczących bhp
Mówi się w tym dokumencie o potrzebach pracowników nie
oraz zapewnienia S
rodków kontroli ich przestrzegania i, w razie
potrzeby, konsultowania się z organami pracodawców i pracow- tylko w zakresie szkolenia i informacji o zagrożeniach zawodo-
ników co do S
rodków zmierzających do polepszenia bezpieczeń- wych, lecz także koniecznoS
ci ich współdziałania w tej dziedzi-
nie z pracodawcą.
stwa zawodowego i higieny.
1
BEZPIECZEŃSTWO PRACY 11/2000
W załączniku, w sprawie polityki socjalnej do protokółu z rok, czyli datę podpisania Trzeciego Programu Wspólnoty w tej
Maastrich (1991 r.) wS
ród kompetencji socjalnych Wspólnoty dziedzinie.
wymieniono zwłaszcza poprawę warunków S
rodowiska pracy Dyrektywy, które zostały wydane po tym okresie, są oparte
na dyrektywie ramowej 89/391/EWG.
W grupie dyrektyw wydanych na podstawie art.100A na
szczególną uwagę zasługują:
 dyrektywa 89/392 EWG w sprawie ujednolicenia przepi-
sów prawnych państw członkowskich dotyczących maszyn, wraz
z nowelizującą ją dyrektywą 91/368 EWG,
 dyrektywa 89/686 EWG w sprawie ujednolicenia przepi-
sów prawnych państw członkowskich dotyczących S
rodków
ochrony indywidualnej.
Pierwsza z wymienionych dyrektyw, w celu zapewnienia
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia osób, wykracza nawet poza
S
rodowisko pracy, okreS
lając wymagania, jakie muszą być speł-
nione na etapie projektowania, konstrukcji i instalowania
maszyn, a nie tylko ich obsługi i konserwacji w przedsiębior-
stwie.
Druga z wymienionych dyrektyw ustala warunki wprowa-
dzenia na rynek S
rodków ochrony indywidualnej i swobodnego
nimi obrotu w państwach członkowskich WE.
Obie te dyrektywy są  oprzyrządowane w normy europej-
skie i dokumenty harmonizacji technicznej okreS
lające szcze-
gółowo kryteria, wymagania i metody kontroli ich spełnienia w
w celu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników. W art.
aspekcie zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Ure-
87 Układu Stowarzyszeniowego dotyczącym współpracy w
dziedzinie socjalnej, podkreS
la się, że głównym celem tej współ- gulowania normatywne mogą być wprowadzone bezpoS
rednio
pracy jest poprawa poziomu bezpieczeństwa i zdrowia pracow- do aktów prawnych prawa krajowego lub tylko poS
rednio przy-
woływane w nich.
ników (zapewnienie pomocy technicznej, wymiana ekspertów,
Dyrektywy wydane na podstawie art. 118A Traktatu Rzym-
współpraca przedsiębiorstw, szkolenia).
Niezmiernie ważne jest stwierdzenie, że w prawie wspól- skiego mają natomiast charakter bardziej otwarty, można po-
wiedzieć przyszłoS
ciowy. Artykuł ten traktuje bowiem o:
notowym bezpieczeństwo i ochronę zdrowia pracowników
postrzega się nie tylko jako indywidualny interes pracowni-  harmonizacji i wprowadzaniu korzystnych zmian dotyczą-
cych warunków pracy, a w tym głównie bezpieczeństwa i ochro-
ka, lecz także jako interes społeczny, polegający na dążeniu
do powszechnego polepszenia warunków S
rodowiska pra- ny zdrowia pracowników,
cy. Regulacje wspólnotowe w tej dziedzinie są więc wyra-  niewprowadzaniu ograniczeń administracyjnych, finanso-
wych lub prawnych w tworzeniu i rozwoju małych i S
rednich
zem dążenia do realizacji interesu publicznego.
Ogromny postęp w opracowywaniu nowych regulacji Wspól- przedsiębiorstw,
noty Europejskiej datuje się od 1986 r. kiedy Jednolitym Aktem  nieograniczaniu państw w utrzymywaniu lub wprowadza-
niu korzystniejszych rozwiązań.
Europejskim wprowadzono do Traktatu Rzymskiego artykuły
100A i 118A, które w obszarach dotyczących zarówno Wspól- To właS
nie na podstawie art. 118A Traktatu, Rada Europy
uchwaliła dyrektywę ramową 89/391/EWG o wprowadzaniu
nego Rynku, jak i bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, ustaliły
zasadę przyjmowania dyrektyw przez członków UE na podsta- S
rodków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy zdro-
wia pracowników. W prawie wspólnotowym dyrektywa ta jest
wie większoS
ci kwalifikowanej.
odpowiednikiem Konwencji nr 155 Międzynarodowej Organi-
Dyrektywy wydane na podstawie artykułu 100A Traktatu
dotyczą, tzw.  harmonizacji technicznej , która okreS
la maksy- zacji Pracy Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia człowieka w S
ro-
dowisku pracy. Oba te dokumenty dotyczą bowiem nie tyle tech-
malny poziom ochrony w zakresie zdrowia, bezpieczeństwa i
niki, co polityki ochrony pracy.
ochrony S
rodowiska.
Polityka ta polegać ma na informowaniu, dialogu i współ-
Natomiast dyrektywy wydawane na podstawie artykułu 118A
działaniu pracowników i pracodawców w celu zapewnienia
Traktatu dotyczą szczególnie ochrony zdrowia i mają charakter
norm minimalnych, tzn. nie naruszają bardziej korzystnych re- bezpieczeństwa i ochrony zdrowia za pomocą stosownych pro-
cedur i instrumentów zgodnie z krajowym prawem i zwycza-
gulacji krajowych.
Na kształtowanie warunków bezpieczeństwa i ochrony zdro- jami. Partnerzy społeczni ustawieni są nie w sytuacji konflik-
wia w S
rodowisku pracy niewątpliwie większy wpływ mają re- tu, lecz współdziałania w dziedzinie bezpieczeństwa pracy.
Taka filozofia tej dyrektywy stanowi punkt wyjS
cia do two-
gulacje wydane na podstawie art. 100A.
rzenia dyrektyw szczegółowych, dotyczących bezpieczeństwa
Jako graniczną datę w ewolucji prawa wspólnotowego w
S
rodowiska, procesów i miejsc pracy oraz wyposażenia stano-
dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy przyjmuje się 1988
2
BEZPIECZEŃSTWO PRACY 11/2000
wiska pracy. Ponadto okreS
la obowiązki pracodawcy i pracow- Przedstawiciele pracowników w rozumieniu postanowień
nika w duchu ich współdziałania na rzecz bezpieczeństwa i dyrektywy nie sprawują kontroli czy nadzoru, ale współpracują
ochrony zdrowia. z pracodawcą i uczestniczą w podejmowaniu decyzji.
Pracownikiem jest, w rozumieniu dyrektywy, każda osoba Takie podejS
cie jest obowiązujące także w wypadku dyrek-
zatrudniona przez pracodawcę (włączając stażystów i prakty- tyw szczegółowych, wydanych na podstawie omówionej tu sze-
kantów). Natomiast S
rodowisko pracy to, w takiej sytuacji nie rzej dyrektywy ramowej.
tylko S
rodowisko w przedsiębiorstwie czy plac budowy, lecz Takie holistyczne podejS
cie do zachowania zdrowia w S
ro-
także dom, warsztat chałupniczy, szkoły czy stadiony. dowisku pracy może stwarzać wrażenie zawyżonych wymagań.
Ponadto, w dyrektywie jednoznacznie na pierwszym miej- Odczucie takie mają przede wszystkim ci pracodawcy, którzy
scu stawia się zapobieganie zagrożeniom, czyli profilaktykę czują się przytłoczeni wymaganiami zawartymi w dyrektywach
polegającą na dokonywaniu analizy bezpieczeństwa, ocenie i w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Widzą w nich
zapobieganiu ryzyku, informowaniu o nim pracowników i za- tylko koszty, a nie identyfikują korzyS
ci, zarówno w krótszym,
pewnieniu niezbędnych S
rodków ochronnych oraz właS
ciwej jak i dłuższym horyzoncie czasowym. Tymczasem oczywiste
organizacji pracy. Osiągnięcie takich celów wymaga stosowa- jest, że właS
ciwie zorganizowane warunki pracy to nie tylko
nia metody okreS
lonej w Unii jako  zintegrowane bezpieczeń- ochrona zdrowia, lecz także kreowanie jakoS
ci i wydajnoS
ć pra-
stwo . Jest to zobowiązanie pracodawcy do prowadzenia spój- cy. System ubezpieczeń od wypadków i chorób zawodowych
nej i całoS
ciowej polityki zapobiegawczej, która obejmuje nie także będzie premiował warunki pracy, które nie generują za-
tylko aspekty techniczne i organizacyjne, lecz także stosunki grożeń. Potrzebna jest więc bardzo intensywna edukacja praco-
społeczne. Stosowanie tej metody wymaga stałego strategicz- dawców, zarówno tych obecnych, jak i tych, których kształci-
nego planowania i uruchamiania programów bezpieczeństwa i my teraz w szkołach i na uczelniach. Trzeba im przedstawić w
ochrony zdrowia odpowiednio do innowacji technicznych, któ- nowoczesnej, atrakcyjnej formie równie nowoczesne i atrak-
re mogą zarówno wprowadzić nowe zagrożenia, jak i chronić cyjne treS
ci dotyczące ochrony człowieka.
przed nimi. Kiedy konfrontujemy te treS
ci z codziennoS
cią, pojawia się
Tworzenie tego typu przepisów nie jest nowoS
cią w prawie najczęS
ciej hasło:  nie mamy w Polsce systemu ochrony pracy
polskim, a także w praktyce. Pamiętamy tzw. plany poprawy i dlatego działania podmiotów procesu pracy są niespójne, kosz-
warunków pracy. Różnica polega jednak na: towne i nieskuteczne . To hasło jest usprawiedliwieniem nie-
 treS
ci tych przepisów (w tym ich integracji z zarządzaniem wiedzy albo, co gorsze, często niechęci do jej pozyskania.
przedsiębiorstwem jako całoS
cią) Fundamenty systemu ochrony pracy po raz pierwszy kom-
 samokontroli przez przedsiębiorstwo realizacji tych prze- pleksowo okreS
lono w Konwencji nr 155, dotyczącej bezpie-
pisów (czyli na tzw. auditach wewnętrznych). czeństwa i zdrowia pracowników w S
rodowisku pracy przyjętej
Warunkiem samodzielnego zarządzania ryzykiem zawodo- w 1981 r. Ustalono w niej obowiązki trzech podmiotów syste-
wym jest profesjonalizm szkolenia, przez co rozumie się nie mu ochrony pracy, tj. państwa, pracodawcy i pracownika.
formalne potwierdzenie spełnienia tego obowiązku, ale stały
proces dostosowywania przez pracowników swojej wiedzy od-
powiednio do treS
ci i warunków wykonywania pracy. Szkole-
nie przedstawicieli pracowników musi być w stosunku do tego
oczywiS
cie bardziej poszerzone.
Wprowadzenie w życie całokształtu omówionych wyma-
gań dyrektywy ramowej służyć ma zachowaniu życia i zdro-
wia pracownika. PodkreS
lić należy raz jeszcze, że chodzi nie
tylko o ochronę przed specyficznymi zagrożeniami, lecz także
o zapewnienie swoistego komfortu wykonywania pracy.
Pracodawca jest zobowiązany do uwzględnienia zasad ergo-
nomii, przystosowując stanowisko pracy do możliwoS
ci psy-
chofizycznych pracownika. Zobowiązania te dotyczą także ła-
Zadania państwa
godzenia monotonii czy zmniejszenia natężenia pracy.
Znacznie szerzej niż dotychczas okreS
la się również pod- w zakresie realizacji polityki przedstawionej w Konwencji obej-
miotowoS
ć pozycji pracownika. Traktowany jest on jako współ- mują przede wszystkim ustanowienie odpowiednich przepisów
partner pracodawcy w kształtowaniu warunków pracy i współ- prawa dotyczących bezpieczeństwa, zdrowia i S
rodowiska pra-
decydent w sprawach bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Ma cy oraz organów kontrolujących ich stosowanie, które należy
także prawo powstrzymania się od wykonywania pracy, jeS
li wyposażyć w odpowiednie sankcje.
jest przekonany o poważnym niebezpieczeństwie. Przy czym Przepisy natomiast powinny zapewnić:
bierze się tu pod uwagę zarówno niebezpieczeństwo dla pra-
" OkreS
lenie warunków technicznych, jakim powinno od-
cownika, jak i innych osób. To bardzo ważne uregulowanie. powiadać projektowanie, budowa i przebudowa, a także zago-
Pracownik samodzielnie podejmuje taką decyzję. Sam kreuje spodarowanie budynków, w których znajdują się stanowiska
bezpieczeństwo swoje i współpracowników. pracy oraz sprzęt techniczny używany w procesie pracy.
3
BEZPIECZEŃSTWO PRACY 11/2000
" również przedstawiciele pracowników w przedsiębior-
" OkreS
lenie procesów pracy oraz substancji i czynników,
których stosowanie w procesie pracy powinno być zabronione. stwach będą współdziałać z pracodawcą w sprawach bezpie-
" Ustalanie procedury zgłaszania wypadków przy pracy i czeństwa i higieny pracy
chorób zawodowych  przez pracodawców lub instytucje ubez-
" przedstawiciele pracowników w przedsiębiorstwie otrzy-
pieczeniowe  w celach statystycznych i opracowywanie rocz- mywać będą niezbędne informacje o podjętych przez pracodaw-
cę S
rodkach gwarantujących pracownikom bezpieczeństwo i
nych statystyk w tym zakresie.
zdrowie; będą mogli konsultować się w sprawie uzyskanych
" Przeprowadzanie szczególnych dochodzeń w przypadku,
gdy liczba i ciężkoS
ć wypadków przy pracy lub chorób zawo- informacji ze swoimi organizacjami przedstawicielskimi (pod
warunkiem nienaruszania tajemnic handlowych)
dowych albo też związanych z wykonywaną pracą S
wiadczą o
sytuacjach szczególnie grox
nych.
" pracownicy i ich przedstawiciele w przedsiębiorstwie zo-
staną odpowiednio przeszkoleni w zakresie bezpieczeństwa i
" Publikowanie corocznych informacji na temat realizacji
higieny pracy
polityki w zakresie ochrony życia i zdrowia pracowników, z
uwzględnieniem analizy wypadków przy pracy i chorób zawo- " pracownicy i ich przedstawiciele oraz, w razie potrzeby,
ich organizacje przedstawicielskie w przedsiębiorstwie będą upo-
dowych.
ważnieni, zgodnie z krajowym ustawodawstwem i praktyką, do
" Prowadzenie i rozwijanie systemu badań czynników che-
przeprowadzenia analizy wszystkich aspektów bezpieczeństwa
micznych, biologicznych lub fizycznych, z punktu widzenia ich
i zdrowia, związanych z wykonywaną przez nich pracą i będą
szkodliwoS
ci dla zdrowia.
się konsultować w tych sprawach z pracodawcą; w tym celu
Konwencja nakłada obowiązek zapewnienia na szczeblu kra-
będą mogli, za obopólną zgodą, odwoływać się do doradców
jowym takich warunków, aby maszyny i inne urządzenia tech-
technicznych spoza przedsiębiorstwa
niczne wprowadzone do obrotu nie stanowiły zagrożenia bez-
pieczeństwa i zdrowia osób, które będą je eksploatowały. " pracownik będzie zgłaszać bezzwłocznie swemu bezpo-
S
redniemu zwierzchnikowi każdą sytuację, co do której ma słusz-
Zgodnie z przepisami konwencji, odpowiednie władze mają
ny powód przypuszczać, iż stanowi ona bezpoS
rednie i poważ-
obowiązek zapewnienia, że pracownik, który powstrzymał się
ne niebezpieczeństwo dla jego życia, a pracodawca  do mo-
od pracy w sytuacji bezpoS
redniego zagrożenia dla życia lub
mentu podjęcia, w razie potrzeby, odpowiednich S
rodków za-
zdrowia, nie będzie ponosił z tego tytułu żadnych niekorzyst-
radczych  nie będzie mógł żądać od pracowników ponownego
nych dla siebie konsekwencji.
podjęcia pracy w sytuacji utrzymywania się bezpoS
redniego i
Na szczeblu krajowym powinno być również zagwaranto-
poważnego niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia.
wane prowadzenie odpowiedniego szkolenia i kształcenia na
System ochrony pracy okreS
lony w konwencji nr 155 MOP
wszystkich szczeblach w dziedzinie bezpieczeństwa pracy i
został podobnie przedstawiony w dyrektywie ramowej 89/391/
ochrony zdrowia pracowników.
EWG. Tak więc, na poziomie prawa międzynarodowego nie
ma tu rozbieżnoS
ci czy niedomówień.
Obowiązki pracodawcy
Powstaje więc pytanie, na ile w polskim systemie ochrony
Pracodawców należy zobowiązywać do takich działań, aby:
pracy realizuje się zadania uznane za standard uregulowań
międzynarodowych. Odpowiedx
na to pytanie znamy z przed-
" znajdujące się pod ich kontrolą miejsca pracy, maszyny,
sprzęt i procesy pracy nie stanowiły zagrożenia dla bezpieczeń- kładanych zarówno sejmowi, jak i opinii publicznej sprawoz-
stwa i zdrowia pracowników dań Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej czy Państwowej
" znajdujące się pod ich kontrolą czynniki i substancje che- Inspekcji Pracy. Znajdują się w nich wyrax
ne symptomy popra-
miczne, fizyczne i biologiczne nie stanowiły zagrożenia dla zdro- wy warunków pracy, a także sygnalizowane są przyczyny i skutki
wia, przy zapewnionej odpowiedniej ochronie wciąż niezadowalającego, w S
wietle standardów międzynaro-
" dostarczyli, w razie potrzeby, odzież ochronną i odpowied- dowych, stanu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.
ni sprzęt ochronny, w celu zapobiegania zagrożeniom wypad- Jednak z drugiej strony, właS
nie w Polsce, jako jedynym kra-
kowym lub uszczerbkowi na zdrowiu ju Europy R
rodkowej i Wschodniej, zostały stworzone podsta-
" podejmowali, w razie potrzeby, odpowiednie S
rodki po- wy naukowe i nowoczesne instrumenty praktyczne, które mają
zwalające na przeciwdziałanie nagłym sytuacjom niebezpiecz- służyć zmianie tej sytuacji. Stało się to dzięki woli, a nawet wręcz
nym i wypadkom, w tym także zadowalające S
rodki służące determinacji państwa i partnerów społecznych.
udzielaniu pierwszej pomocy. Opracowano m.in.:
" Nowoczesny system ustalania wartoS
ci najwyższych do-
puszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych. Na pod-
Obowiązki pracownika
stawie wyników badań i wiedzy eksperckiej oraz konsultacji z
Pracownicy stanowią aktywne ogniwo systemu. Ustala się
przedstawicielami pracodawców i pracowników, polski wykaz
więc, że:
wartoS
ci NDS i NDN został poszerzony z 200 pozycji do 414.
" w ramach wykonywanej przez siebie pracy będą współ-
Każda substancja z wykazu ma pełną dokumentację danych na
działać na rzecz wypełniania obowiązków, jakie spoczywają na
temat mechanizmów szkodliwego oddziaływania danego związ-
pracodawcy
ku i wskazań profilaktyki.
4
BEZPIECZEŃSTWO PRACY 11/2000
" Nowoczesny system badań i certyfikacji S
rodków ochro- wanie tych prac jak wynika z uregulowań konwencji MOP oraz
ny indywidualnej i maszyn niebezpiecznych, spełniający wy- dyrektyw WE, a także praktyki krajów rozwiniętych należy do
magania norm serii ISO 9000 i EN 45000. Wydano 1879 cer- obowiązków państwa. Państwo polskie, w obecnym trudnym
tyfikatów i prowadzony jest nadzór przestrzegania ich wy- okresie transformacji społeczno-gospodarczej wywiązuje się z
magań u producenta. Prowadzone są także badania międzyla- tego obowiązku.
boratoryjne z oS
rodkami zagranicznymi, które potwierdzają wia-
" wspierać pracodawców w realizacji ich obowiązku w za-
rygodnoS
ć polskich laboratoriów. Kompetencje te potwierdzo- kresie informowania pracowników o ryzyku zawodowym przez
ne zostały także przez audit międzynarodowych ekspertów UE. opracowywanie odpowiednich materiałów i instrumentów.
" Nowoczesne normy polskie, wdrażające uregulowania
" dążyć do stworzenia ekonomicznych mechanizmów zain-
norm międzynarodowych i europejskich w zakresie wyma- teresowania pracodawców inwestowaniem w kształtowanie
gań technicznych bezpieczeństwa i ochrony pracy (ok. 200 odpowiednich warunków pracy
norm) oraz wymagań organizacyjnych związanych z zarządza-
" dążyć do stworzenia takich mechanizmów, które odciążą
niem bezpieczeństwem pracy w sposób zintegrowany z jako- pracodawców zarządzających małymi i S
rednimi przedsiębior-
S
cią produkcji i ochrony S
rodowiska. stwami od niektórych kosztów związanych z bhp, przy zagwa-
" Nowoczesne programy komputerowe współpracujące rantowaniu jednak zatrudnionym pracownikom bezpieczeństwa
z odpowiednimi, stale aktualizowanymi bazami danych, które i ochrony zdrowia.
wspomagają w sposób interaktywny procedury oceny ryzyka Aby zmienić bierne podejS
cie do problematyki bezpieczeń-
zawodowego. stwa i higieny pracy jako narzuconego odgórnie, formalnego
" Nowoczesny system edukacji w dziedzinie bezpieczeń- jedynie obowiązku natury prawnej, musimy wykazać niezbęd-
stwa i ochrony pracy na poziomie szkolnictwa S
redniego, ną konsekwencję i cierpliwoS
ć. W S
wiadomoS
ci współczesnych
wyższego i studiów podyplomowych. Opracowano materiały społeczeństw życie i zdrowie nabierają bowiem wartoS
ci, a ich
dydaktyczne (w tym multimedialne), adresowane zarówno do zachowanie wymaga znacznie większej niż dotychczas aktyw-
wykładowców, jak i słuchaczy. W latach 1997-2000 studia po- noS
ci wszystkich ogniw systemu ochrony pracy.
dyplomowe w Instytucie ukończyło 220 osób, a wymagane szko-
lenia odbywa rocznie od 1200 do1800 osób.
PIR
MIENNICTWO
OczywiS
cie, nie wszystko jeszcze zostało zrobione ani w
Polsce, ani w żadnym innym kraju, w tym także w krajach UE. [1] Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. Red. nauk. D. Koradecka. Wyd. 2.
CIOP, Warszawa 1999
Jest jedna różnica na niekorzyS
ć Polski. Aby stworzone in-
[2] Dyrektywy Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej dotyczące ochrony
strumentarium systemu bezpieczeństwa i ochrony pracy
pracy. T. IV. CIOP, Warszawa 1993
przeniknęło do S
wiadomoS
ci partnerów społecznych, po-
[3] Raport z realizacji zadań w okresie 1.01 31.12.1999 r. Strategicznego
trzebne jest zaangażowanie medialne, profesjonalna, rzeczo-
Programu Rządowego SPR-1. Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia człowie-
wa kampania medialna.
ka w S
rodowisku pracy. CIOP, Warszawa 2000
Reasumując należy:
[4] Wyka T.: Europejskie standardy w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony
" konsekwentnie, we współpracy z partnerami z krajów roz-
zdrowia pracowników a polskie rozwiązania prawne. W: Europejskie pra-
winiętych, doskonalić instrumentarium wspomagające partne-
wo pracy i prawo socjalne a prawo polskie. Red. H. Szurgacz, Wyd. Uni-
rów społecznych w kształtowaniu warunków pracy. Finanso- wersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1998, s. 161
5