MINISTERSTWO EDUKACJI
i NAUKI
Marianna Biernacik-Bartkiewicz
Teresa Stolarek
Prowadzenie ewidencji procesów gospodarczych
412[01].Z1.04
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2005
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
0
Recenzenci:
mgr Anna Kuczyńska - Cesarz
mgr Monika Szczerbak
Konsultacja:
mgr inż. Maria Majewska
Opracowanie redakcyjne:
Katarzyna Maćkowska
Korekta:
Joanna Iwanowska
Edyta Kozieł
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 412[01].Z1.04.
Prowadzenie ewidencji procesów gospodarczych, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu technik rachunkowości.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie........................................................................................................................ 3
2. Wymagania wstępne .............................................................................................................. 5
3. Cele kształcenia...................................................................................................................... 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć .............................................................................................. 7
5. ĆWICZENIA ....................................................................................................................... 12
5.1. Rachunek kosztów.................................................................................................... 12
5.1.1. Ćwiczenia ................................................................................................................ 12
5.1.2. Sprawdzian postępów.............................................................................................. 14
5.2. Ewidencja operacji wynikowych ............................................................................. 15
5.2.1. Ćwiczenia ................................................................................................................ 15
5.2.1. Sprawdzian postępów.............................................................................................. 21
5.3. Koszty rozliczane w czasie ...................................................................................... 22
5.3.1. Ćwiczenia ................................................................................................................ 22
5.3.2. Sprawdzian postępów.............................................................................................. 26
5.4. Kalkulacja kosztów produktów i usług .................................................................... 27
5.4.1. Ćwiczenia ................................................................................................................ 27
5.4.2. Sprawdzian postępów.............................................................................................. 31
5.5. Kalkulacja cen sprzedaży......................................................................................... 32
5.5.1. Ćwiczenia ................................................................................................................ 32
5.5.2. Sprawdzian postępów.............................................................................................. 36
5.6. Przychody ze sprzedaży i koszty ich uzyskania....................................................... 37
5.6.1. Ćwiczenia ................................................................................................................ 37
5.6.2. Sprawdzian postępów.............................................................................................. 41
5.7. Koszty i przychody z pozostałej działalności .......................................................... 42
5.7. 1. Ćwiczenia ............................................................................................................... 42
5.7.2. Sprawdzian postępów.............................................................................................. 45
5.8. Ewidencja procesów gospodarczych z wykorzystaniem programów komputerowych. 46
5.8.1. Ćwiczenia ................................................................................................................ 46
5.8.2. Sprawdzian postępów.............................................................................................. 59
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia.................................................................................................. 60
7. Literatura ............................................................................................................................. 74
Załączniki................................................................................................................................. 75
1. Plan kont........................................................................................................................ 75
2. Spis dokumentów .......................................................................................................... 77
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny
w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik
rachunkowości.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, w których wskazano umiejętności jakie powinien posiadać uczeń
przed rozpoczęciem pracy z poradnikiem,
- szczegółowe cele kształcenia, które z kolei wskazują jakie umiejętności uczeń
powinien opanować w procesie kształcenia w danej jednostce modułowej,
- przykładowe scenariusze zajęć proponujące aktywizujące metody nauczania,
- ćwiczenia - podzielono na 8 tematów, ściśle z sobą powiązanych i realizowanych
w logicznej kolejności. Ćwiczenia zawierają polecenie, sposób wykonania, zalecane metody
nauczania uczenia się i środki dydaktyczne. Poziom wiedzy po wykonaniu ćwiczeń, ocenia
sprawdzian postępów. Pozytywny wynik uzyskany przez ucznia warunkuje realizację
następnego tematu. W przypadku trudności należy powtórzyć ćwiczenia, wprowadzić
dodatkowe, wyjaśnić wątpliwości.
- ewaluacja osiągnięć ucznia, która znajduje się po zrealizowaniu wszystkich tematów
jednostki modułowej pozwoli ocenić poziom ukształtowanych umiejętności w całej jednostce
modułowej,
- literatura umożliwi uczniowi pogłębienie wiedzy z zakresu jednostki modułowej.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
SCHEMAT UKAADU JEDNOSTEK MODUAOWYCH
412[01].Z1
Ewidencja księgowa działalności
przedsiębiorstwa
412[01].Z1.01 412[01].Z1.02
Organizowanie Ewidencjonowanie
rachunkowości rozrachunków i obsługa
w przedsiębiorstwie płatności
412[01].Z1.03
Ewidencjonowanie zmian
w zasobach rzeczowych
przedsiębiorstwa
412[01].Z1.04
Prowadzenie ewidencji
procesów gospodarczych
412[Z1].O1.05
Sporządzanie sprawozdań
rocznych
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WSTPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- korzystać z różnych zródeł informacji,
- posługiwać się podstawową terminologią z zakresu rachunkowości,
- korzystać z przepisów ustawy o rachunkowości,
- modyfikować konta księgi głównej i ksiąg pomocniczych,
- poprawiać błędy w zapisach księgowych,
- ewidencjonować operacje gospodarcze dotyczące krótkoterminowych
i długoterminowych aktywów finansowych,
- rejestrować faktury VAT zakupu i sprzedaży,
- rozróżniać rodzaje podatków,
- stosować przepisy ustawy Ordynacja podatkowa,
- wypełniać deklaracje podatkowe,
- ewidencjonować rozrachunki z urzędem skarbowym,
- ewidencjonować dokumenty rozliczeniowe z ZUS,
- ewidencjonować operacje gospodarcze dotyczące zmian w stanie rzeczowych aktywów
trwałych,
- stosować w wycenie stałe ceny ewidencyjne oraz rozliczać odchylenia od tych cen,
- ewidencjonować i rozliczać koszty zakupu,
- poruszać się w oknach systemu Windows,
- wykonywać podstawowe operacje na plikach i folderach,
- sterować miejscem zapisu danych na dysku i dyskietkach,
- stosować podstawowe dane dotyczące arkuszy kalkulacyjnych,
- formatować i redagować komórki arkusza,
- stosować zasady adresowania względnego i bezwzględnego komórek,
- efektywnie wykorzystywać podstawowe działania na komórkach,
- sporządzać tabele i wykresy z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego,
- stosować zasady tworzenia wydruków w arkuszu.
- stosować programy komputerowe przy wprowadzaniu, modyfikacji i przeglądaniu
danych oraz przy konstruowaniu zestawień i raportów.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAACENIA
W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:
- sklasyfikować koszty,
- zidentyfikować warianty prowadzonego rachunku kosztów,
- zadekretować dowody księgowe związane z operacjami kosztowymi,
- zaewidencjonować koszty,
- rozliczyć koszty w czasie,
- sporządzić rozdzielnik kosztów,
- przeprowadzić kalkulację określoną metodą,
- obliczyć koszt wytworzenia usług,
- obliczyć koszt wytworzenia produktu,
- skalkulować koszty handlowe,
- zaewidencjonować przychody ze sprzedaży,
- zaewidencjonować koszty sprzedaży,
- zaprowadzić i zanalizować rejestr sprzedaży VAT,
- ustalić zobowiązanie wobec urzędu skarbowego z tytułu VAT,
- ustalić koszt własny sprzedaży,
- zaewidencjonować operacje gospodarcze dotyczące reklamacji przy sprzedaży,
- zastosować technikę komputerową do ewidencji kosztów i prowadzenia kalkulacji.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKAADOWE SCENARIUSZE ZAJĆ
Scenariusz zajęć nr 1
Temat: Kalkulowanie cen sprzedaży w jednostkach o różnych rodzajach
działalności
(Zajęcia ćwiczeniowe lub powtórzeniowe)
Cele:
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń będzie wiedział czy potrafi (nauczyciel będzie
wiedział, czy uczeń potrafi):
- skalkulować cenę zbytu wyrobu w przedsiębiorstwie produkcyjnym,
- skalkulować cenę usługi,
- obliczyć marże,
- rozliczyć koszty zarządu,
- rozliczyć koszty sprzedaży,
- skalkulować cenę sprzedaży towarów.
Metody nauczania - uczenia się:
- metoda plakatowa,
- dyskusja,
- ćwiczenia.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w zespołach - jednolita i zróżnicowana
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- ćwiczenia - zadania,
- arkusze papieru,
- mazaki.
Czas trwania: 90 minut
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie
Nauczyciel rozdziela uczniów na 3 zespoły dobór losowy lub celowy, a uczniowie
dokonują wyboru lidera. W przypadku doboru celowego należy tak skompletować grupę, by
w każdej znalezli się uczniowie o zróżnicowanym poziomie umiejętności w przedmiotowym
zakresie. Ocenę pracy zespołu należy dokonywać na każdym etapie pracy, na plakatach.
Oceny winny być wystawiane przez liderów dwóch pozostałych grup i nauczyciela, według
skali punktowej 2 5 razy ilość członków zespołu ocenianego. Po zakończeniu wszystkich
ćwiczeń, łączną ilość uzyskanych punktów należy podzielić przez 12 (3 oceniających razy
ilość etapów pracy). Podziału punktów między członków zespołu dokonuje lider. Mogą one
stanowić ocenę szkolną.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
2. Wskazanie celów zajęć
3. Plan zajęć:
A. Elementy składowe ceny sprzedaży w przedsiębiorstwie produkcyjnym, handlowym,
usługowym:
- uczniowie losują rodzaj działalności przedsiębiorstwa, dla którego będą wykonywać
ćwiczenia,
- każda z grup ustala elementy ceny w wylosowanym rodzaju przedsiębiorstwa
i prezentuje kolejno na plakatach,
- nauczyciel i uczniowie pozostałych grup zgłaszają wątpliwości, zadają pytania,
dokonują oceny,
- nauczyciel i liderzy grup wypisują przyznane oceny punktowe na plakatach.
B. Dane liczbowe i założenia niezbędne do obliczenia ceny w danym przedsiębiorstwie:
- uczniowie ustalają w grupach a następnie prezentują na plakatach dowolnie przez
siebie wyznaczone, ale logicznie powiązane założenia, które będą podstawą
obliczenia ceny,
- liderzy pozostałych grup i nauczyciel postępują analogicznie jak w Punkcie A
zwracając szczególną uwagę na kompletność przedstawionych danych i logiczny
związek między nimi.
C. Kalkulacja właściwa:
- uczniowie wykorzystując przygotowane w punkcie B założenia przeprowadzają
kalkulację i prezentują na plakatach ,
- ocena pracy - jak w punkcie B.
D. Czynniki wpływające na wysokość ceny w określonym przedsiębiorstwie:
- uczniowie w drodze dyskusji w grupach wyodrębniają czynniki, które mają wpływ
na wielkość ceny, ustalając ich kolejność według stopnia ważności,
- uczniowie z grup pozostałych zgłaszają swoje uwagi, propozycje. Za zgłoszenie
uwag, grupa lub uczeń może otrzymać dodatkowe punkty.
4. Podsumowanie zajęć:
a) ocena pracy
- przedstawiciele grup sumują punkty uzyskane przez zespół i dzielą przez 12,
- liderzy dokonują podziału punktów między członków zespołu uzasadniając decyzję,
- nauczyciel może przyznać dodatkowe punkty i podwyższyć ocenę liderowi,
b) analiza umiejętności z powtarzanego zakresu
- nauczyciel rozdaje karteczki z wypisanymi umiejętnościami, które uczniowie
powinni już posiadać (sprawdzian postępów),
- uczniowie dokonują samooceny,
- nauczyciel sprawdza, również ocenia,
c) wskazówki do dalszej pracy
- uczniowie wskazują zagadnienia, które sprawiały im trudności lub budziły
wątpliwości,
- nauczyciel wyjaśnia, proponuje kolejne ćwiczenia.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć nr 2
Temat: Symulacja obsługi klienta w zakładzie produkcyjnym, hurtowni
i sklepie
Czas trwania: 90 min.
Cel ogólny: Utrwalenie i uporządkowanie umiejętności wykorzystania komputera do
sporządzania dokumentów zakupu i sprzedaży.
Szczegółowe cele kształcenia:
Uczeń potrafi:
- sporządzić podstawowe dokumenty dotyczące obrotu towarowego: fakturę VAT
sprzedaży, fakturę VAT zakupu, przyjęcie zewnętrzne PZ, wydanie zewnętrzne WZ,
- kalkulować cenę zakupu i sprzedaży,
- stosować ceny zbytu netto, ceny zbytu brutto, marże hurtowe, ceny hurtowe netto, ceny
hurtowe brutto, marże detaliczne i ceny detaliczne,
- prowadzić rejestry zakupu i rejestry sprzedaży,
- drukować dokumenty w oryginale i ich kopie,
- archiwizować dane w programie.
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
- umiejętności organizowania i planowania pracy własnej ucznia i zespołu,
- umiejętności pracy w zespole,
- umiejętności samooceny własnych osiągnięć i oceny pracy zespołu.
Metody nauczania:
Metoda gry symulacyjnej symulacja obsługi klienta w zakładzie produkcyjnym, hurtowni
i sklepie; uczniowie pracują w zespołach 3 osobowych.
Środki dydaktyczne:
- regulamin gry: ramy czasowe, przebieg i zasady punktowania (przygotowuje nauczyciel),
- zestawy zadań opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniów,
- 10 stanowisk komputerowych z zainstalowanym programem magazynowo
sprzedażowym (do dyspozycji każdego zespołu powinny być dwa sąsiadujące stanowiska
komputerowe),
- drukarka sieciowa,
- nagrywarka płyt CD-RW i CD-R, płyty CD-RW i CD-R lub dyskietki.
Przykładowe zadanie do wykonania przez zespół uczniów
Symulacja pracy w zakładzie produkcyjnym uprawniony do wystawiania i odbierania
dokumentów członek zespołu nr 1 (podać imię i nazwisko)
1. Wystaw fakturę VAT dokumentującą sprzedaż 100 kg cukru w cenie netto 1,00 zł,
podatek VAT 22% z Cukrowni CUKIER-LUX w Aęczycy, ul. Piękna 6, NIP 156-
123-34-54 dla Hurtowni Artykułów Spożywczych Aódz, ul. Brukowa 1, NIP 756-234-10-
12, zapłata gotówką w dniu zakupu.
2. Wystaw dokument WZ dokumentujący wydanie towaru z magazynu ceną ewidencyjną
jest cena sprzedaży netto.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Symulacja pracy w hurtowni - uprawniony do wystawiania i odbierania dokumentów członek
zespołu nr 2 (podać imię i nazwisko).
1. Sporządz fakturę VAT dokumentującą zakup towarów z punktu 1.
2. Wystaw dokument PZ dokumentujący przyjęcie towaru do magazynu ceną ewidencyjną
jest cena hurtowa, stosując marżę hurtową 10% (ceny zakupu netto).
3. Wystaw fakturę VAT płatną przelewem (termin 21 dni, bank PKO SA o/Aódz, nr konta
61 1240 0000 1210 1234 5678 7890, dokumentującą sprzedaż 100 kg cukru dla sklepu
spożywczego PRZEMEX właściciel członek zespołu nr 3 (podać imię i nazwisko),
Zgierz, ul. Długa 25, NIP 732-789-25-90.
4. Sporządz zestawienie rejestrów zakupu i sprzedaży dla przeprowadzonych operacji.
Symulacja pracy w sklepie - uprawniony do wystawiania i odbierania dokumentów członek
zespołu nr 3 (podać imię i nazwisko).
1. Sporządz fakturę VAT dokumentującą zakup towarów z punktu 5.
2. Wystaw paragon, dokumentujący sprzedaż 100 kg cukru dla klienta, stosując marżę
detaliczną wynoszącą 10% ceny zakupu netto.
Czas na wykonanie zadania 10 min (przykładowe firmy powinny być zarejestrowane
w programie komputerowym).
Przebieg zajęć:
Faza wstępna: czynności organizacyjno porządkowe, podanie tematu lekcji, zaznajomienie
uczniów z regulaminem gry, podział uczniów na zespoły (w tym wybór zespołu
koordynującego przebieg gry grupa sędziów , która będzie oceniać prawidłowość
wykonanych przez zespoły zadań, zapisywać wyniki, sterować kolejnością wydruków,
odmierzać czas na wykonanie zadania itp.).
Faza właściwa: praca metodą gry symulacyjnej etapy 1-5.
Etap 1. Losowanie zadania do wykonania z puli zadań przygotowanych przez nauczyciela
(wszystkie zespoły wykonują to samo zadanie).
Etap 2. Rozwiązywanie wylosowanych zadań uczniowie pracuję w zespołach przez czas
określony w treści zadania.
Etap 3. Sprawdzanie poprawności wykonanych zadań (po upływie czasu przeznaczonego na
wykonanie zadania) przez zespół sędziów (nauczyciel interweniuje tylko w sytuacjach
niejasnych dla sędziów ). Członkowie zespołu, wykonującego zadanie, kontrolują
prawidłowość przyznawanych im punktów i w razie pomyłki dokonują korekty
z uzasadnieniem. Sędziowie zapisują wyniki po każdej turze wykonywanych zadań na
tablicy.
Przykładowe elementy zadania podlegające weryfikacji i ocenie:
- prawidłowość wystawionych dokumentów ze względów formalnych (ocena na podstawie
wydruków),
- właściwa ilość towarów, stawka VAT, cena i marża użyta w dokumencie,
- podział dokumentów na oryginał i kopię (każdy członek zespołu przedstawia sędziom
zgromadzone przez siebie dokumenty),
- poprawność kwot występujących w rejestrach.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Etap 4. Rozdanie nagród zgodnie z regulaminem gry (np. przyznanie ocen za określoną
liczbę zdobytych punktów bądz przyznanie plusów za aktywność).
Etap 5. Podsumowanie wyników gry przez nauczyciela zwrócenie uwagi na trudności
podczas wykonywanych zadań, prawidłowość przebiegu gry. Nauczyciel ocenia pracę
zespołu sędziów w zależności od trafności ocenianych przez nich zadań.
Faza kończąca: zadanie pracy domowej.
Praca domowa: Przygotuj odpowiedz na pytania (wprowadzenie do kolejnego modułu):
1. Co powinien zawierać arkusz spisu z natury, protokół poinwentaryzacyjny?
2. Na czym polega klasyfikowanie różnic poinwentaryzacyjnych?
Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej od uczniów po zakończonych zajęciach na
podstawie punktów zdobytych przez zespoły oraz ich wypowiedzi na temat rozwiązywanych
zdań.
Uzupełniające zródła informacji dla ucznia pomoc w programie magazynowo
sprzedażowym.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5. ĆWICZENIA
5.1. Rachunek kosztów
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sklasyfikuj koszty według rodzajów.
W przedsiębiorstwie produkcyjnym zajmującym się szyciem kompletów pościelowych
wystąpiły poniższe koszty:
1. zużycie tkaniny,
2. zużycie guzików,
3. zużycie nici,
4. zużycie maszyn szwalniczych,
5. energia elektryczna zużyta do oświetlenia wydziałów produkcyjnych,
6. energia elektryczna zużyta do oświetlenia budynków administracji,
7. paliwo zużyte do samochodu służbowego dyrektora,
8. opłaty za szkolenie pracowników zatrudnionych przy szyciu,
9. wynagrodzenie szwaczy,
10. wynagrodzenie kierowników szwalni,
11. wynagrodzenie administracji,
12. reklama produktów w lokalnej prasie,
13. czynsz za wynajem biura zarządu,
14. opłaty telekomunikacyjne,
15. transport zakupionej tkaniny,
16. koszty podróży służbowej zaopatrzeniowca,
17. znaczki, ołówki, długopisy, papier zużyty w administracji,
18. naprawa drukarki,
19. zużycie wody w wydziale produkcyjnym,
20. wywóz odpadów.
Tabela 5.1 1. Koszty według rodzajów
Lp. Koszty według rodzajów - w zespole 4 Numer kosztu
1. Amortyzacja
2. zużycie materiałów 1,
3. zużycie energii
4. usługi obce
5. podatki i opłaty
6. Wynagrodzenia
7. ubezpieczenia społeczne
8. pozostałe koszty
yródło: opracowanie własne
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Wskazówki do realizacji:
Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Po jego wykonaniu należy
sprawdzić poprawność zakwalifikowania i wyjaśnić ewentualne wątpliwości.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować wymienione w ćwiczeniu koszty,
2) przeanalizować rodzaje kosztów wymienione w tabeli,
3) zaklasyfikować koszt do właściwego rodzaju,
4) wpisać w tabeli , w kolumnie numer kosztu odpowiednie pozycje kosztów - według
wzoru z poz. 1.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia indywidualne,
- ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Rozwiązanie
Lp. Koszty według rodzajów - w zespole Numer kosztu
4
1. amortyzacja 4
2. zużycie materiałów 1, 2, 3
3. zużycie energii 5, 6, 7, 9
4. usługi obce 12, 13, 14, 15, 17, 18, 20
5. podatki i opłaty
6. wynagrodzenia 9, 10, 11
7. ubezpieczenia społeczne
8. pozostałe koszty 8, 16
Ćwiczenie 2
Sklasyfikuj koszty według typów działalności.
W przedsiębiorstwie produkcyjnym zajmującym się szyciem kompletów pościelowych
wystąpiły koszty wymienione w Ćwiczeniu 1
Tabela 5.1 2. Koszty według typów działalności
Lp. Koszty według typów działalności - w zespole Numer kosztu
5
1. koszty działalności podstawowej 1,
2. koszty zarządu
3. koszty sprzedaży
4. koszty zakupu
5. koszty wydziałowe
yródło: opracowanie własne
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Wskazówki do realizacji:
Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Po jego wykonaniu należy
sprawdzić poprawność zakwalifikowania i wyjaśnić ewentualne wątpliwości.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować wymienione w ćwiczeniu koszty,
2) przeanalizować koszty wymienione w tabeli,
3) zaklasyfikować koszt do właściwego typu działalności,
4) wpisać w tabeli , w kolumnie numer kosztu odpowiednie pozycje kosztów - według
wzoru z poz. 1.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia indywidualne,
- ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Rozwiązanie
Lp. Koszty według typów działalności - Numer kosztu
w zespole 5
1. Koszty działalności podstawowej 1, 2, 3, 9
2. koszty zarządu 6, 7, 8, 11, 13, 14, 17, 18, 20
3. koszty sprzedaży 12
4. koszty zakupu 15, 16
5. koszty wydziałowe 4, 5, 10, 19
5.1.2. Sprawdzian postępów
Uczeń potrafi:
Tak Nie
1) zdefiniować pojęcia:
koszt,
koszt prosty,
koszt złożony,
koszt stały,
koszt zmienny,
koszt bezpośredni,
koszt pośredni,
2) sklasyfikować koszty,
3) zidentyfikować warianty ewidencji i rozliczania kosztów,
4) zakwalifikować koszt do właściwego rodzaju,
5) zakwalifikować koszty według typów działalności.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.2. Ewidencja operacji wynikowych
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zadekretuj w tabeli wymienione operacje, zaistniałe w przedsiębiorstwie usługowym,
które stosuje I wariant ewidencji kosztów - tylko w układzie rodzajowym.
Tabela 5.2 1. Dekretacja
Lp. Treść operacji Dt Ct
1. FVAT - Otrzymano fakturę za naprawę
maszyny wartość netto.
2. RK - Zapłacono z kasy za wywóz
śmieci.
3. RK - Wypłacono z kasy zaliczkę
pracownikowi do rozliczenia.
4. PK - Pracownik rozlicza się z zaliczki
przedstawiając koszty podróży
służbowej.
5. FVAT - Otrzymano fakturę za reklamę
w prasie wartość netto.
6. LP - Lista płac pracowników.
7. RK - Wypłata płac z kasy.
8. PK - Naliczenie składek ubezpieczeń
społecznych pracowników, płaconych
przez pracodawcę.
9. WB - Przelew naliczonych składek do
ZUS.
10. LP - Potrącenie pracownikom w liście
płac podatku od płac.
yródło: opracowanie własne
Wskazówki do realizacji:
Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Po jego wykonaniu należy
sprawdzić poprawność dekretacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować wymienione w ćwiczeniu operacje,
2) zadekretować operacje w zamieszczonej tabeli.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia indywidualne,
- ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,
- dyskusja.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Rozwiązanie - Dekretacja
Nr DT CT
operacji
1. 402 200
2. 402 100
3. 234 100
4. 409 234
5. 402 200
6. 404 231
7. 231 100
8. 405 221
9. 221 131
10. 231 220
Ćwiczenie 2
Sformułuj treść operacji gospodarczych, zaksięgowanych w przedsiębiorstwie
produkcyjnym, które ewidencjonuje koszty tylko w zespole 5 - według miejsc powstawania,
w sposób podany w tabeli
Tabela 5.2 2. Dekretacja
Lp. Dt Ct Treść operacji
1. Koszty zarządu Materiały
2. Koszty Materiały
działalności
Podstawowej
3. Koszty zarządu Rachunek bankowy
4. Koszty zarządu Rozrachunki
z dostawcami
5. Koszty zakupu Rozrachunki
z dostawcami
6. Koszty Rozrachunki
sprzedaży z dostawcami
7. Koszty Materiały
działalności
pomocniczej
8. Koszty zarządu Zobowiązania wobec
pracowników
9. Koszty zarządu Należności od
pracowników
10. Koszty Zobowiązania wobec
działalności pracowników
pomocniczej
yródło: opracowanie własne
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Wskazówki do realizacji:
Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Należy wyjaśnić, że taką
samą dekretację mogą mieć różne operacje.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować dekretację zamieszczoną w ćwiczeniu,
2) sformułować treść przykładowych operacji, które mogą być zadekretowane w sposób
podany w zamieszczonej tabeli.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia indywidualne,
- ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Ćwiczenie 3
Zadekretuj i zaksięguj koszty według typów działalności.
W przedsiębiorstwie przemysłowym będącym podatnikiem podatku VAT, salda początkowe
wybranych kont wynoszą:
Materiały - 30 000,00
Kasa - 12 125,00
Rachunek bieżący - 80 000,00
W ciągu okresy wystąpiły poniższe operacje gospodarcze:
1. Wz wydano z magazynu materiały:
a) do produkcji podstawowej - 10 000,00
b) do wydziałów produkcyjnych - 7 000,00
c) do zarządu - 3 000,00
2. FVAT z Zakładu Energetycznego za zużytą energię:
a) wartość netto - 1 500,00
b) VAT 22%
3. RK/KW zakupiono materiały do produkcji podstawowej - 12 000,00.
4. LP lista płac pracowników zatrudnionych w:
a) produkcji podstawowej - 8 000,00
b) wydziałach produkcyjnych - 2 000,00
c) zarządzie - 6 000,00
5. FVAT otrzymano fakturę za naprawę:
a) netto 2 440,00
b) VAT 22%
w tym:
a) urządzeń produkcji podstawowej - 1 100,00
b) urządzeń wydziałów produkcyjnych - 900,00
c) urządzeń biurowych - 440,00
6. WB zapłacono przelewem koszty prania odzieży roboczej - 125,00
7. FVAT otrzymano fakturę za wywóz śmieci
a) netto - 230,00
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
b) VAT 22%
8. RK/KW zapłacono gotówką z kasy opłaty pocztowe - 150,00
9. WB odbiorca wpłacił należność na rachunek bankowy - 10 000,00
Wskazówki do realizacji:
Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Należy sprawdzić
poprawność dekretacji, wyjaśnić i wtedy przystąpić do księgowania. Po zakończeniu należy
sprawdzić zgodność obrotów, w przypadku niezgodności zwrócić uwagę na konieczność
wyszukania błędu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować treść operacji zamieszczonych w ćwiczeniu,
2) przygotować tabelę do dekretacji wiedząc, ze przedsiębiorstwo ewidencjonuje koszty
w wariancie II - w zespole 5 - według typów działalności,
3) zadekretować operacje w przygotowanej tabeli,
4) otworzyć konta teowe podanymi w uproszczonym bilansie stanami początkowymi,
5) zaksięgować zadekretowane operacje,
6) podliczyć obroty na kontach.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia indywidualne,
- ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Rozwiązanie - Dekretacja
Nr DT CT
operacji
1. 401 310
501,520,550 490
2. 401,225 200
550 490
3. 310 100
4. 404 231
501,520,550 490
5. 402,225 200
501,520,550 490
6. 402 131
550 490
7. 402,225 200
550 490
8. 402,225 100
550 490
9. 131 200
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Ćwiczenie 4
Zadekretuj i zaksięguj koszty w zespole 4 i 5.
W Przedsiębiorstwie Przemysłowym X , będącym podatnikiem podatku VAT, bilans
uproszczony na dzień 01.01.200_ r. przedstawiał się następująco:
Tabela 5.2 3. Bilans uproszczony
Lp. Aktywa Kwota Lp. Pasywa Kwota
1. Środki trwałe 50 000,00 1. Fundusz założycielski 60 000,00
2. Materiały 20 000,00 2. Fundusz przedsiębiorstwa 40 000,00
3. Produkty w toku 10 000,00 3. Zysk 10 000,00
4. Wyroby gotowe 35 000,00 4. Kredyty bankowe 30 000,00
5. Należności od 5. Zobowiązania wobec
odbiorców 30 000,00 dostawców 20 000,00
6. Kasa 5 000,00 6. Zobowiązania wobec budżetu 10 000,00
7. Rachunek bieżący 50 000,00 7. Zobowiązania wobec
pracowników 30 000,00
8. Razem 200 000,00 8. Razem 200 000,00
yródło: opracowanie własne
Tabela 5.2 4. Operacje gospodarcze w Przedsiębiorstwie X
Lp. Data Dokument Treść operacji Kwota
1. 03.01.0_ RK 1/0_ Podjęto gotówkę z banku do kasy. 15 000,00
2. 05.01.0_ Pw 1/0_ Przyjęto z produkcji wyroby gotowe. 10 000,00
3. 08.01.0_ Rw 1/0_ Wydano materiały do zużycia w produkcji. 10 000,00
4. 10.01.0_ PK 2/0_ Miesięczny koszt zużycia maszyn
produkcyjnych. 10 000,00
5. 15.01.0_ Fa VAT 3/0_ Faktura za transport zakupionych
materiałów. 1 000,00
6. 18.01.0_ WB 2/0_ Bank pobrał prowizję za prowadzenie
rachunku. 50.00
7. 18.01.0_ WB 2/0_ Spłacono zobowiązanie wobec budżetu ze
środków pieniężnych na rachunku 5 000,00
bieżącym.
8. 31.01.0_ PK 3/0_ Lista płac pracowników:
a) zatrudnionych w produkcji, 20 000,00
b) zatrudnionych w administracji. 10 000,00
9. 31.01.0_ F VAT 7/0_ Faktura za energię:
netto 1 500,00
VAT 22%
zużytą w:
a) wydziałach produkcyjnych, 1 000,00
b) administracji. 500,00
yródło: opracowanie własne
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Wskazówki do realizacji:
Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Należy sprawdzić
poprawność dekretacji, wyjaśnić i wtedy przystąpić do księgowania. Po zakończeniu należy
sprawdzić zgodność obrotów, w przypadku niezgodności zwrócić uwagę na konieczność
wyszukania błędu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować treść operacji zamieszczonych w ćwiczeniu,
2) przygotować tabelę do dekretacji wiedząc, ze przedsiębiorstwo ewidencjonuje koszty
w wariancie III - w zespole 4 - według rodzajów i bieżąco rozlicza na koszty w zespole
5 ,
3) zadekretować operacje w przygotowanej tabeli,
4) otworzyć konta teowe podanymi w uproszczonym bilansie stanami początkowymi,
5) zaksięgować zadekretowane operacje,
6) podliczyć obroty na kontach.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia indywidualne,
- ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Rozwiązanie- Dekretacja
Nr DT CT
operacji
1. 100 130
2. 601 501
3. 401 310
501 490
4. 400 071
520 490
5. 402 200
522 490
6. 402 131
550 490
7. 220 131
8. 404 231
501,520 490
9. 401,225 200
520,550 490
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
5.2.1. Sprawdzian postępów
Uczeń potrafi:
Tak Nie
1) zadekretować operacje gospodarcze na kontach kosztów:
w zespole 4 ,
w zespole 5 ,
2) nazwać konta w zespole 5 - w zależności od rodzaju
działalności,
3) sformułować treść operacji na podstawie dekretacji,
4) zaewidencjonować koszty.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5.3. Koszty rozliczane w czasie
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zadekretuj i zaksięguj operacje gospodarcze dotyczące rozliczeń międzyokresowych
kosztów.
Tabela 5.3 1. Operacje gospodarcze w Przedsiębiorstwie Z w I kwartale
Lp. Treść operacji gospodarczych Kwota
1. FVAT za prenumeratę czasopism, za bieżący rok
a) wartość netto 120,00
b) VAT 7%
2. FVAT za czynsz dzierżawny magazynu wyrobów, za I kwartał
a) wartość netto 300,00
b) VAT 22%
3. PK - planowany koszt zużycia energii za styczeń, dotyczący:
a) wydziałów produkcyjnych, 1000,00
b) budynków administracyjnych 500,00
4. PK - koszty rozliczane w czasie przypadające na styczeń, z tytułu:
a) prenumeraty,
b) czynszu
5. PK - planowany koszt zużycia energii za luty, dotyczący:
a) wydziałów produkcyjnych, 1200,00
b) budynków administracyjnych 300,00
6. PK - koszty rozliczane w czasie przypadające na luty, z tytułu:
a) prenumeraty,
b) czynszu
7. FVAT za remont maszyny w wydziale produkcyjnym - koszt
remontu będzie rozliczany od lutego do grudnia
a) wartość netto, 22 000,00
b) VAT 22%
8. FVAT za energię - otrzymana w marcu
a) wartość netto 5 000,00
b) VAT 22%
w tym koszty energii dotyczące:
a) wydziałów produkcyjnych, 3 500,00
b) budynków administracyjnych 1 500,00
9. PK - Koszty rozliczane w czasie przypadające na marzec, dotyczące:
a) prenumeraty,
b) czynszu,
c) energii,
d) remontu
yródło: opracowanie własne
Wskazówki do realizacji:
Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Należy sprawdzić
poprawność dekretacji, wyjaśnić i wtedy przystąpić do księgowania. Po zakończeniu należy
sprawdzić zgodność obrotów, a w przypadku niezgodności zwrócić uwagę na konieczność
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
wyszukania błędu. Bardzo istotna jest również poprawność interpretacji sald na koncie
Rozliczenia międzyokresowe kosztów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obliczyć brakujące sumy,
2) zadekretować podane operacje,
3) zaksięgować operacje na kontach księgi głównej i ksiąg pomocniczych do konta
Rozliczenia międzyokresowe kosztów ,
4) podliczyć obroty na koncie Rozliczeń międzyokresowych i kontach ksiąg pomocniczych,
5) uzgodnić zapisy na kontach ksiąg pomocniczych z zapisami na koncie księgi głównej,
6) obliczyć salda końcowe na koncie Rozliczenia międzyokresowe kosztów i dokonać ich
interpretacji.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia indywidualne,
- ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika,
- kalkulator.
Rozwiązanie- Dekretacja
Nr DT CT
operacji
1. 402,225 200
550 490
2. 402,225 200
640 490
3. 520,550 640
4. 550 640
5. 520,550 640
6. 550 640
7. 402,225 200
640 490
8. 401,225 200
640 490
9. 550,520 640
Ćwiczenie 2
Zadekretuj i zaksięguj operacje gospodarcze dotyczące kosztów.
W przedsiębiorstwie przemysłowym Z ewidencję materiałów prowadzi się w stałej cenie
ewidencyjnej, która dla materiału A wynosi 20,00 zł. Salda początkowe wybranych kont
wynoszą:
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Materiały 45 000,00
Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów (Dt) 900,00
Rozliczenie międzyokresowe kosztów (Dt) 180,00
W miesiącu styczniu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:
1. Rw wydanie materiałów do zużycia w produkcji - 400szt. ...............
2. PK rozliczenie zużytych materiałów w działalności produkcyjnej ...............
3. FVAT za zakupione materiały:
a/ wartość netto -300 szt. x 23,00 zł. ..............
b/ VAT 22% .............
4. Pz przyjęcie zakupionych materiałów:
a/ cena ewidencyjna -300 szt. ..............
5. PK wyksięgowanie odchyleń dotyczących zakupionych materiałów ..............
6. FVAT za transport zakupionych materiałów
- wartość neto 360,00
- VAT 22% ...........
7. PK rozliczenie kosztów transportu w koszty zakupu ............
8. PK przeniesienie kosztów zakupu do rozliczenia w czasie .............
9. Rw wydanie materiałów do zużycia w produkcji 210 szt. .............
10. PK rozliczenie zużytych materiałów w koszty działalności .............
produkcyjnej
11. PK rozliczenie i przeksięgowanie odchyleń dotyczących zużytych ..............
materiałów
12. PK rozliczenie i przeksięgowanie kosztów zakupu dotyczących
zużytych materiałów .............
Wskazówki do realizacji:
Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Należy sprawdzić
poprawność wyliczonych sum, dekretacji, wyjaśnić i wtedy przystąpić do księgowania.
Należy zwrócić szczególną uwagę na poprawność wyliczenia wartości zapasów materiałów
w magazynie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przypomnieć sobie z Jednostki modułowej Z1.03. Ewidencjonowanie zmian w zasobach
rzeczowych przedsiębiorstwa, sposób rozliczania odchyleń i kosztów zakupu
przypadających na zużyte materiały,
2) obliczyć brakujące sumy,
3) zadekretować podane operacje,
4) otworzyć konta podanymi saldami początkowymi,
5) zaksięgować zadekretowane operacje gospodarcze,
6) podać wartość zapasu materiałów w magazynie w cenie:
7) ewidencyjnej,
8) zakupu,
9) nabycia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia indywidualne,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
- ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika,
- kalkulator.
Ćwiczenie 3
Sporządz, zadekretuj i zaksięguj rozdzielnik zużycia materiałów.
W przedsiębiorstwie X salda początkowe wybranych kont wynosiły;
Materiały - 60 000,00
Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów- Ct - 3 000,00
Rozliczenia międzyokresowe kosztów zakupu - 2 400,00
Tabela 5.3 2. Rozdzielnik zużycia materiałów
Lp. Pozycja kosztów Ogółem Koszty Koszty Koszty
działalności wydziałowe zarządu
podstawowej
1. Materiały według cen
ewidencyjnych 20 000,00 10 000,00 5 000,00
2. Odchylenia od cen
ewidencyjnych
3. Koszty zakupu
4. Razem
yródło: opracowanie własne
Wskazówki do realizacji:
Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Należy sprawdzić
poprawność wyliczonych sum, dekretacji, wyjaśnić i wtedy przystąpić do księgowania.
Należy zwrócić szczególną uwagę na poprawność wyliczenia wartości zapasów materiałów
w magazynie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obliczyć brakujące sumy w rozdzielniku,
2) podsumować rozdzielnik,
3) zadekretować rozdzielnik,
4) otworzyć konta podanymi saldami początkowymi,
5) zaksięgować zadekretowane operacje,
6) obliczyć wartość zapasu materiałów po cenach:
" ewidencyjnych,
" zakupu,
" nabycia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia indywidualne,
- ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika,
- kalkulator.
Rozwiązanie - Dekretacja rozdzielnika
DT CT
Konto Kwota Konto Kwota
401 33 250,00 310 35 000,00
341 - 1 750,00
501 19 800,00 490 33 250,00
520 9 900,00 640 1 400,00
550 4 950,00
5.3.2. Sprawdzian postępów
Uczeń potrafi:
Tak Nie
1) zdefiniować pojęcia:
koszt rozliczany w czasie,
rozliczenia międzyokresowe czynne,
rozliczenia międzyokresowe bierne,
2) sporządzić rozdzielnik kosztów,
3) obliczyć koszty rozliczane w czasie przypadające na dany miesiąc,
4) zaksięgować operacje dotyczące kosztów,
5) zinterpretować zapisy na kontach kosztów rozliczanych w czasie,
6) zinterpretować salda kont kosztów rozliczanych w czasie.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
5.4. Kalkulacja kosztów produktów i usług
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Uzupełnij zdania:
Materiały bezpośrednie obejmują tę część zużytych materiałów, którą można na podstawie
dokumentów & & & & & & & & & & & & & & & & & & . .
Aby obliczyć uzasadnioną część kosztów stałych wydziałowych należy uwzględnić stopień
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Uwzględniając czas sporządzania kalkulacji wyróżnia się kalkulację & & & & & & & ..
i & & & & & & & & & & , natomiast uwzględniając sposób jej przeprowadzania wyróżnić
można kalkulację & & & & & & & & & & & , & & & & & & & & & & .. i & & & & & ..
Rzeczywisty koszt wytworzenia produktu to suma kosztów & & & & & & i & & & & &
Kalkulację podziałową ze współczynnikami stosuje się w jednostkach produkujących
podobne wyroby z & & & & & & & & & & & & & & & & w takim samym lub podobnym
& & & & & .
W kalkulacji doliczeniowej kluczami podziałowymi mogą być między innymi: & & & & &
& & & & & & & & , & & & & & & & & , & & & & & & & & .,& & & & & lub & & & & &
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia indywidualne.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Ćwiczenie 2
Oblicz koszty jednostkowe przedsiębiorstwie układzie pozycji kalkulacyjnych.
W przedsiębiorstwie X wyprodukowano w ciągu okresu 180 sztuk wyrobów gotowych,
produkcja w toku stanowi 40 sztuk wykonanych w 50%, w odniesieniu do kosztów płac
bezpośrednich i kosztów wydziałowych. Materiały bezpośrednie, zużywa się w całości
w momencie rozpoczęcia produkcji. Koszty ujęte zostały w tabeli poniżej.
Tabela 5.4 1. Tabela kalkulacyjna
Lp. Pozycje kalkulacyjne Kwota Ilość Koszt jednostkowy
kosztów kosztów jednostek wyrobu produktu
umownych gotowego w toku
1. Materiały bezpośrednie 3 300,00 220
2. Płace bezpośrednie 4 000,00 200
3. Razem koszty
bezpośrednie
4. Koszty wydziałowe
(uzasadnione) 2 000,00
5. x
yródło: opracowanie własne
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Wskazówki do realizacji:
Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Należy zwrócić szczególną
uwagę na zróżnicowany sposób wyliczenia ilości jednostek kalkulacyjnych w poszczególnych
pozycjach, co wynika z procesu technologicznego. Materiały najczęściej zużywane są w
100% z momentem rozpoczęcia produkcji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wpisać do tabeli brakujące treści,
2) obliczyć brakujące sumy,
3) wpisać do tabeli.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia indywidualne,
- ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika,
- kalkulator.
Rozwiązanie Sumy kontrolne
Jednostkowe rzeczywiste koszty wytworzenia:
- wyrobu gotowego 45,00
- produktu w toku 30,00
Ćwiczenie 3
Oblicz koszty jednostkowe przedsiębiorstwie całkowite stosując kalkulację podziałową ze
współczynnikami.
W przedsiębiorstwie X wyprodukowano w ciągu okresu:
- wyrób A - 180 sztuk i 40 sztuk wykonanych w 50%,
- wyrób B 90 sztuk i 40 sztuk wykonanych w 25%,
- współczynniki: A- 3; B 2;
- koszty ponoszone są sukcesywnie i wynoszą 1 600,00
Tabela 5.4 2. Tabela kalkulacyjna
Wyrób Ilość Współczy Produkcja Koszt Koszt Koszt
nnik umowna jednostki jednostki całkowity
umownej rzeczywistej
zak. w razem zak. w zak. w
toku toku toku
A
B
Razem x x
yródło: opracowanie własne
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Wskazówki do realizacji:
Dla ułatwienia wykonania ćwiczenia zaproponowano wykonanie w zamieszczonej tabeli.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obliczyć brakujące w tabeli sumy,
2) wpisać do tabeli.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia indywidualne,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7,
- kalkulator.
Rozwiązanie Sumy kontrolne
Jednostkowe rzeczywiste koszty wytworzenia:
- wyrobów gotowych A - 6,00; B 4,00
- produktów w toku A 3,00; B 1,00
Ćwiczenie 4
Oblicz koszty jednostkowe przedsiębiorstwie całkowite stosując kalkulację doliczeniową.
W przedsiębiorstwie X wyprodukowano w ciągu okresu:
- Wyrób A - 180 sztuk i 40 sztuk wykonanych w 50%,
- Wyrób B 90 sztuk i 40 sztuk wykonanych w 25%,
- wszystkie koszty ponoszone są sukcesywnie,
- koszty wydziałowe rozliczane są na poszczególne wyroby w stosunku do płac
bezpośrednich.
Tabela 5.4 3. Tabela kalkulacyjna
Lp. Pozycje kalkulacyjne kosztów Koszty
Razem Wyroby A Wyroby B
1. Materiały bezpośrednie 600,00 100,00
2. Płace bezpośrednie 400,00 200,00
3. Razem koszty bezpośrednie
4. Koszty wydziałowe 300,00
(uzasadnione)
5. Rzeczywisty koszt
wytworzenia
6. Jednostkowy koszt wytworzenia
wyrobu gotowego X
7. Jednostkowy koszt produktu
w toku X
8. Całkowity koszt produkcji
zakończonej
9. Całkowity koszt produkcji
w toku
yródło: opracowanie własne
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Wskazówki do realizacji:
Dla ułatwienia wykonania ćwiczenia zaproponowano wykonanie w zamieszczonej tabeli.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obliczyć brakujące w tabeli sumy,
2) wpisać do tabeli.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia indywidualne,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika,
- kalkulator.
Rozwiązanie Sumy kontrolne
- koszty wydziałowe stanowią 50% płac; na wyrób A 200,00; na wyrób B 100,00
Jednostkowe rzeczywiste koszty wytworzenia:
- wyrobów gotowych A - 6,00; B 4,00
- produktów w toku A 3,00; B 1,00
Ćwiczenie 5
Przeprowadz kalkulację i zaksięguj jej wyniki.
W przedsiębiorstwie X produkuje się dwa rodzaje wyrobów: A i B, z tych samych
surowców, według tej samej technologii, różniące się wagą. Wyrób A waży 2 kg, wyrób B
waży 3 kg. W ciągu okresu wyprodukowano 500 sztuk wyrobu A i 190 sztuk wyrobu B.
Produkcja w toku wynosi 20 sztuk wyrobów B, wykonanych w 50% w odniesieniu do plac
bezpośrednich i kosztów wydziałowych. Materiały zużywają się w całości w momencie
rozpoczęcia produkcji.
Przedsiębiorstwo ewidencjonuje wyroby po cenach ewidencyjnych, którymi jest planowany
koszt wytworzenia. Ceny te wynoszą:
- wyrób A - 8,00
- wyrób B - 10,00
Poniesione koszty według pozycji kalkulacyjnych wynosiły:
- materiały bezpośrednie 3 260,00
- płace bezpośrednie 1 600,00
- koszty wydziałowe 800,00
Wskazówki do realizacji:
Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. W pierwszym etapie należy
sprawdzić poprawność doboru metody kalkulacji i wyliczonych sum. Operacje należy
zaksięgować po sprawdzeniu poprawności ich sformułowania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dobrać właściwą metodę kalkulacji,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
2) narysować tabelę kalkulacyjną z uwzględnieniem pozycji kalkulacyjnych,
3) przeprowadzić kalkulację,
4) wpisać do tabeli,
5) otworzyć konta kosztów podanymi obrotami,
6) sformułować treść operacji dotyczących ewidencji przyjęcia wyrobów po cenach
ewidencyjnych i ewidencji wyników kalkulacji,
7) zaksięgować operacje gospodarcze na kontach teowych.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia indywidualne,
- ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
- kalkulator.
Rozwiązanie Sumy kontrolne
Rzeczywiste całkowite koszty wytworzenia wyrobów gotowych:
- materiały bezpośrednie A 2 000,00,00; B 1 140,00
- płace bezpośrednie A 1 000,00; B 570,00
- koszty wydziałowe A 500,00; B 285,00
- razem A 3 000,00; B 1 995,00
Rzeczywiste całkowite koszty wytworzenia produktu w toku - B:
- materiały bezpośrednie 120,00
- płace bezpośrednie 30,00
- koszty wydziałowe 15,00
- razem 165,00
5.4.2. Sprawdzian postępów
Uczeń potrafi:
Tak Nie
1) zdefiniować pojęcia:
kalkulacja,
przedmiot kalkulacji,
metoda kalkulacji,
jednostka kalkulacyjna,
klucz podziałowy,
2) dobrać właściwą metodę kalkulacji do jej przedmiotu,
3) skalkulować koszty jednostkowe i całkowite z zastosowaniem
kalkulacji:
podziałowej prostej,
podziałowej ze współczynnikami,
podziałowej procesowej,
doliczeniowej,
4) sformułować treść operacji dotyczących ewidencji wyników kalkulacji,
5) zaksięgować wyniki kalkulacji.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
5.5. Kalkulacja cen sprzedaży
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz cenę zbytu brutto.
W przedsiębiorstwie X jednostkowy rzeczywisty koszt wytworzenia wyrobu A = 5,00, koszty
zarządu przypadające na sztukę = 2,00; koszty sprzedaży przypadające na sztukę = 1,00;
zysk = 20% kosztu własnego; VAT = 22%.
Tabela 5.5 1. Tabela kalkulacyjna
Lp. Wyszczególnienie Kwota na sztukę
1. Rzeczywisty koszt wytworzenia
2. Koszty zarządu
3. Całkowity koszt wytworzenia (1+2)
4. Koszty sprzedaży
5. Koszt własny sprzedaży (3+4)
6. Zysk (5 x 20%)
7. Cena zbytu netto (5+6)
8. VAT (7 x 22%)
9. Cena zbytu brutto (7+8)
yródło: opracowanie własne
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obliczyć brakujące w tabeli sumy,
2) wpisać do tabeli.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia indywidualne,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika,
- kalkulator.
Rozwiązanie Sumy kontrolne
Cena zbytu brutto 11,71
Ćwiczenie 2
Skalkuluj cenę sprzedaży brutto.
W przedsiębiorstwie X wyprodukowano w ciągu okresu:
- wyrób A - 180 sztuk
- wyrób B 90 sztuk
- rzeczywisty koszt produkcji zakończonej wynosi: A = 1 080,00; B= 360,00
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
- koszty zarządu rozliczane są proporcjonalnie do rzeczywistego kosztu wytworzenia
720,00
- koszty sprzedaży rozliczane są proporcjonalnie do całkowitego kosztu wytworzenia
540,00
- zysk 25 % ceny zbytu netto, VAT 22%.
Tabela 5.5 2. Tabela kalkulacyjna
Lp. Wyszczególnienie Kwota całkowita Kwota na
jednostkę
A B A B
1. Rzeczywisty koszt wytworzenia
2. Koszty zarządu
3. Całkowity koszt wytworzenia
4. Koszty sprzedaży
5. Koszt własny sprzedaży
6. Zysk
7. Cena zbytu netto X X
8. VAT X X
9. Cena zbytu brutto X X
yródło: opracowanie własne
Wskazówki do realizacji:
Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Należy sprawdzić
wyliczenie jednostkowego rzeczywistego kosztu wytworzenia zwracając uwagę na
wyliczenie jednostek kalkulacyjnych. Pamiętać należy, że zysk jest liczony rachunkiem w stu
(od ceny zbytu).
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obliczyć brakujące w tabeli sumy,
2) wpisać do tabeli.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia indywidualne,
- ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika,
- kalkulator.
Rozwiązanie Sumy kontrolne
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Kwota na jednostkę:
- rzeczywisty koszt wytworzenia A- 6,00; B 4,00
- koszty zarządu A 3,00; B 2,00
- koszty sprzedaży A 2,25; B 1,50
- zysk A 3,75; B 2,50
- cena zbytu brutto A 18,30; B 12,20
Ćwiczenie 3
Oblicz cenę sprzedaży towaru A w hurtowni, jeżeli cena zbytu netto u producenta wynosi
5,00, marża hurtowa 20 % ceny zakupu netto, VAT 22%.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wypisać w kolumnie poszczególne elementy ceny hurtowej, rozpoczynając od ceny
zakupu,
2) obliczyć marżę hurtową,
3) obliczyć kwotę VAT,
4) odpowiednio zsumować.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia indywidualne.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika,
- kalkulator.
Rozwiązanie Sumy kontrolne
- marża hurtowa 1,00
- cena hurtowa netto 6,00
- cena hurtowa brutto 7,32
Ćwiczenie 4
Oblicz jednostkowe koszty wytworzenia i skalkuluj cenę sprzedaży w sklepie fabrycznym.
W przedsiębiorstwie X produkuje się dwa rodzaje wyrobów: A i B, z tych samych surowców,
według tej samej technologii, różniące się wagą.
Wyrób A waży 3 kg, wyrób B waży 4 kg.
W ciągu okresu wyprodukowano 190 sztuk wyrobu A i 200 sztuk wyrobu B.
Produkcja w toku wynosi 20 sztuk wyrobów A, wykonanych w 50% w odniesieniu do
kosztów płac bezpośrednich i kosztów wydziałowych.
Materiały zużywają się w całości w momencie rozpoczęcia produkcji.
Produkty sprzedaje się w sklepie fabrycznym.
- Poniesione koszty wynosiły:
" materiały bezpośrednie 5 720,00
" płace bezpośrednie 4 200,00
" koszty wydziałowe 2 800,00
" koszty zarządu rozliczane proporcjonalnie do rzeczywistego kosztu wytworzenia
i wynoszą - 6 165,00
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
" koszty sprzedaży rozliczane proporcjonalnie do kosztu całkowitego - 9 247,50
- zysk stanowi 20% kosztu własnego,
- VAT 22%,
- marża handlowa 20% ceny zbytu netto.
Wskazówki do realizacji:
Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Może być również
wykorzystane jako sprawdzian osiągnięć. Poprawność wykonania należy sprawdzać
w poszczególnych etapach ćwiczenia dobór metody kalkulacji, obliczenie rzeczywistego
kosztu wytworzenia, właściwe wypisanie poszczególnych elementów ceny sprzedaży,
rozliczenie kosztów zarządu i sprzedaży, obliczenie marży i VAT. W przypadku
wykorzystania ćwiczenia jako sprawdzianu postępów należy oddzielnie punktować każdy z
elementów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dobrać właściwą metodę kalkulacji,
2) narysować tabelę kalkulacyjną z uwzględnieniem pozycji kalkulacyjnych,
3) przeprowadzić kalkulację obliczając jednostkowy rzeczywisty koszt wytworzenia,
4) wpisać do tabeli,
5) wypisać w kolumnie poszczególne elementy ceny sprzedaży, rozpoczynając od
rzeczywistego kosztu wytworzenia,
6) rozliczyć koszty zarządu,
7) rozliczyć koszty sprzedaży,
8) obliczyć kwotę zysku,
9) obliczyć marżę handlową,
10) obliczyć kwotę VAT,
11) wpisać kwoty do właściwych pozycji,
12) odpowiednio zsumować.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia indywidualne,
- ćwiczenia w grupach o jednorodnej lub zróżnicowanej pracy,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika,
- kalkulator.
Rozwiązanie Sumy kontrolne
L.p. Wyszczególnienie Kwota całkowita Kwota na jednostkę
A B A B
1. Rzeczywisty koszt wytworzenia 5 130,00 7 200,00 27,00 36,00
2. Koszty zarządu 2 565,00 3 600,00 13,50 18,00
3. Całkowity koszt wytworzenia 7 695,00 10 800,00 40,50 54,00
4. Koszty sprzedaży 3 847,50 5 400,00 20,25 27,00
5. Koszt własny sprzedaży 11 542,50 16 200,00 60,75 81,00
6. Zysk 2 308,50 3 240,00 12,15 16,20
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
7. Cena zbytu netto X X 72,90 97,20
8. Marża handlowa X X 14,58 19,44
9. Cena sprzedaży netto X X 87,48 116,64
10. VAT X X 19,25 25,66
11. Cena sprzedaży brutto X X 106,73 142,30
5.5.2. Sprawdzian postępów
Uczeń potrafi:
Tak Nie
1) zdefiniować pojęcia:
cena zbytu netto,
cena zbytu brutto,
cena hurtowa,
cena detaliczna,
marża handlowa,
marża detaliczna,
marża hurtowa,
2) skalkulować cenę zbytu produktu,
3) obliczyć marżę handlową, hurtową, detaliczną,
4) rozliczyć koszty zarządu,
5) rozliczyć koszty sprzedaży,
6) skalkulować cenę sprzedaży towaru.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
5.6. Przychody ze sprzedaży i koszty ich uzyskania
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zastosuj właściwe ceny, rozlicz odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów i zaksięguj
operacje.
Salda początkowe wybranych kont w firmie X będącej podatnikiem podatku VAT wynoszą:
- Wyroby gotowe (2000 sztuk po cenie ewidencyjnej 20,00)
- Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów Dt - 2 000,00
- jednostkowa cena sprzedaży netto - 30,00
- VAT 22%
Operacje gospodarcze:
1. WZ wydanie sprzedanych wyrobów odbiorcy A 400 sztuk .....................
2. FVAT za sprzedane wyroby dla odbiorcy A 400 sztuk .....................
3. WZ wydanie sprzedanych wyrobów odbiorcy B 600 sztuk .....................
4. WB wpływ należności od odbiorcy A .....................
5. FVAT za sprzedane wyroby dla odbiorcy B 600 sztuk .....................
6. PK przeksięgowanie odchyleń przypadających na sprzedane wyroby .....................
7. WB wpływ należności od odbiorcy B .....................
Wskazówki do realizacji:
Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Oceniać należy również
poprawność zastosowania odpowiedniej wyceny poszczególnych operacji zastosowanie
ceny ewidencyjnej lub sprzedaży oraz wyliczenie kwoty odchyleń.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obliczyć brakujące kwoty operacji 1 - 5,
2) otworzyć konta i wpisać podane salda początkowe,
3) zaksięgować operacje 1 - 5,
4) obliczyć kwotę odchyleń z operacji 6,
5) zaksięgować operacje 6 i 7.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia indywidualne,
- ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika,
- kalkulator.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Rozwiązanie - Dekretacja
Nr DT CT
operacji
Konto Suma Konto Suma
1. 711 8 000,00 601 8 000,00
2. 200 14 640,00 701 12 000,00
225 2 640,00
3. 711 12 000,00 601 12 000,00
4. 131 14 640,00 200 14 640,00
5. 200 21960,00 701 18 000,00
225 3 960,00
6. 711 1 000,00 620 1 000,00
7. 131 21 960,00 200 21 960,00
Ćwiczenie 2
Zadekretuj operacje gospodarcze.
Salda początkowe wybranych kont w przedsiębiorstwie Z, będącym podatnikiem podatku
VAT wynoszą:
Materiały - 10 000,00
Rachunek bieżący - 60 000,00
Kasa - 14 000,00
Operacje gospodarcze:
1. RW wydanie materiałów do pakowania sprzedanych wyrobów - 600,00
2. FVAT obca za transport sprzedanych wyrobów
a) wartość netto - 1 600,00
b) VAT 22% .....................
3. PK polisa od firmy ubezpieczeniowej za ubezpieczenie sprzedanych wyrobów - 2
400,00
4. FVAT od redakcji gazety za reklamę sprzedanych wyrobów
a) wartość netto - 2 000,00
b) VAT 22% .....................
5. PK naliczenie podatku akcyzowego - 4 000,00
6. WB spłata zobowiązań wobec dostawców ( z operacji 2) .....................
7. WB spłata zobowiązań z tytułu podatku akcyzowego .....................
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obliczyć brakujące kwoty operacji,
2) narysować tabelę do dekretacji,
3) zadekretować operacje w tabeli.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia indywidualne.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika,
- kalkulator.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
Rozwiązanie - Dekretacja
Nr DT CT
operacji
1. 402,225 310
527 490
2. 402,225 200
527 490
3. 402 200
527 490
4. 402,225 200
527 490
5. 403 220
527 490
6. 200 131
7. 220 131
Ćwiczenie 3
Oblicz brakujące kwoty i zaksięguj operacje na kontach księgi głównej i ksiąg pomocniczych.
Salda początkowe wybranych kont w przedsiębiorstwie A, będącym podatnikiem podatku
VAT - wynoszą:
- Rachunek bieżący - 20 000,00
- Wyroby gotowe (400 sztuk po 200,00) - 80 000,00
- Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów Dt - 2 000,00
- jednostkowa cena sprzedaży netto - 300,00
- VAT 22%
W bieżącym miesiącu miały miejsce następujące operacje gospodarcze:
1. WZ wydanie sprzedanych wyrobów odbiorcy ALFA - 30 sztuk .....................
2. FVAT za sprzedane wyroby dla odbiorcy ALFA 30 sztuk .....................
3. WZ wydanie sprzedanych wyrobów odbiorcy BETA 80 sztuk .....................
4. FVAT za sprzedane wyroby dla odbiorcy BETA 80 sztuk .....................
5. WB wpływ należności od odbiorcy ALFA .....................
6. FVAT (korygująca) - dotyczy reklamacji złożonej przez odbiorcę BETA ze względu na
złą jakość 20 sztuk .....................
7. PW przyjęcie zwróconych wyrobów do magazynu 20 sztuk .....................
8. WB wpływ należności od odbiorcy BETA (cała należność po korekcie) .............
9. WZ wydanie sprzedanych wyrobów odbiorcy GAMMA 60 sztuk ....................
10. FVAT za sprzedane wyroby dla odbiorcy GAMMA 60 sztuk po 320,00 & & &
11. FVAT (korygująca) reklamacja przez dostawcę GAMMA, z powodu złej jednostkowej
ceny sprzedaży .....................
12. PK przeksięgowanie odchyleń przypadających na sprzedane wyroby & & & & .
13. WB wpływ należności od odbiorcy GAMMA .....................
14. FVAT obca, za reklamę sprzedanych wyrobów -
- netto - 2 000,00
- VAT 22%
15. PK polisa od firmy za ubezpieczenie wyrobów sprzedanych - 4 000,00
16. PK - przeksięgowanie kosztów sprzedaży & & & & .
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
Wskazówki do realizacji:
Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Może być również
wykorzystane jako sprawdzian osiągnięć. Poprawność wykonania należy sprawdzać
w poszczególnych etapach ćwiczenia obliczenie brakujących kwot, odchyleń
przypadających na sprzedane produkty. Należy zwrócić uwagę na konieczność uzgadniania
kont ksiąg pomocniczych z kontami księgi głównej.
Wynik na sprzedaży należy obliczyć statystycznie jako różnicę na koncie Sprzedaż
wyrobów i Koszt własny sprzedaży. W przypadku wykorzystania ćwiczenia jako sprawdzianu
postępów należy oddzielnie punktować każdy z elementów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obliczyć brakujące kwoty operacji,
2) otworzyć konta i wpisać podane salda początkowe,
3) zaksięgować kolejno operacje na kontach księgi głównej i ksiąg pomocniczych do konta
Należności od odbiorców ,
4) podliczyć obroty na kontach ksiąg pomocniczych i uzgodnić z kontem księgi głównej,
5) podliczyć obroty na koncie Sprzedaż wyrobów i Koszt własny sprzedaży ,
6) obliczyć wynik na sprzedaży.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia indywidualne,
- ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika,
- kalkulator.
Rozwiązanie - Dekretacja
Nr DT CT
operacji
Konto Suma Konto Suma
1. 711 6 000,00 601 6 000,00
2. 200 10 980,00 701 9 000,00
225 1 985,00
3. 711 16 000,00 601 16 000,00
4. 200 29 280,00 701 24 000,00
225 5 280,00
5. 131 10 980,00 200 10 980,00
6. 200 - 7 320,00 701 - 6 000,00
225 -1 320,00
7. 601 4 000,00 711 4 000,00
8. 131 25 280,00 200 25 280,00
9. 711 12 000,00 601 12 000,00
10. 200 23 424,00 701 19 200,00
225 4 224,00
11. 200 - 1 464,00 701 - 1 200,00
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
225 - 264,00
12. 711 750,00 620 750,00
13. 131 21 960,00 200 21 960,00
14. 402,527 2 000,00 490 2 000,00
225 440,00 200 2 440,00
15. 402,527 4 000,00 200,490 4 000,00
16. 741 6 000,00 527 6 000,00
5.6.2. Sprawdzian postępów
Uczeń potrafi:
Tak Nie
1) zdefiniować pojęcia:
przychód ze sprzedaży,
koszty sprzedaży,
moment sprzedaży,
2) zaewidencjonować przychody ze sprzedaży,
3) zaewidencjonować koszty sprzedaży,
4) zaewidencjonować reklamacje przy sprzedaży,
5) obliczyć odchylenia od cen ewidencyjnych sprzedanych wyrobów,
6) ustalić koszt własny sprzedaży,
7) obliczyć wynik na sprzedaży.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
5.7. Koszty i przychody z pozostałej działalności
5.7. 1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Uzupełnij zdania.
Środki pieniężne uzyskane ze sprzedaży środka trwałego będą elementem .......................,
natomiast rozchód sprzedanego środka trwałego w wartości netto będzie ................................
Odsetki od środków zgromadzonych na rachunku bieżącym stanowią ................................
& & & & & ., a odsetki zapłacone od kredytów bankowych stanowią ....................................
Przekazaną darowiznę środka trwałego zaksięguje się Dt ............................................
Ct ..................................
Pobrane przez bank odsetki od kredytów bankowych należy zaksięgować Dt.......................,
Ct ............. ............................, natomiast odsetki od zgromadzonych na rachunku bieżącym
środkach pieniężnych Dt.................................., Ct ............................... .
Naliczone przez Urząd Skarbowy odsetki za zwłokę w zapłacie podatku księguje się
Dt ......................................., Ct ............................................................
Naliczenie dostawcy kary za nieterminową dostawę księguje się Dt ................................., Ct
................................................
Przekazaną darowiznę programu komputerowego należy zaksięgować Dt ............................
Ct ..........................................
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia indywidualne.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Ćwiczenie 2
Zadekretuj w tabeli wymienione operacje w przedsiębiorstwie będącym podatnikiem podatku
VAT.
Tabela 5.7 1. Dekretacja
Lp. Treść operacji Dt Ct
1. PK - Naliczono odbiorcy karę
umowną.
2. PK- PKP obciąża nas karą za
przestoje wagonów.
3. PK - Niedobór materiałów
spowodowany zdarzeniem losowym.
4. WB -Wpływ na rachunek bieżący
odszkodowania z tytułu zdarzenia
losowego.
5. PT - Przekazano jako darowiznę
komputer.
6. RK - Sprzedano za gotówkę akcje
przeznaczone do obrotu.
7. PK - Rozchód sprzedanych akcji po
cenie nabycia.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
8. FVAT - wysłana do odbiorcy za
sprzedany środek trwały (wartość
netto).
9. PT - Rozchód sprzedanego środka
trwałego w wartości netto.
10. WB - Otrzymano na rachunek
bieżący dywidendę od posiadanych
akcji.
yródło: opracowanie własne
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia indywidualne,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Ćwiczenie 3
Zadekretuj i zaksięguj operacje gospodarcze.
Tabela 5.7. 2. Salda początkowe
Nazwa konta Suma
1. Środki trwałe 50 000,00
2. Materiały 20 000,00
3. Wyroby gotowe 30 000,00
4. Należności od odbiorców 20 000,00
5. Należności od pracowników 2 000,00
6. Rachunek bieżący 30 000,00
7. Kasa 8 000,00
8. Fundusz udziałowy 50 000,00
9. Fundusz zasobowy 30 000,00
10. Kredyty bankowe 40 000,00
11. Zobowiązania wobec dostawców 30 000,00
12. Zobowiązania wobec pracowników 10 000,00
yródło: opracowanie własne
Tabela 5.7 3. Operacje gospodarcze w styczniu
Treść operacji Suma
1. OT otrzymano darowiznę maszyny produkcyjnej. 10 000,00
2. RK zapłacono z kasy:
a) abonament RTV, 15,00
b) odsetki karne za zwłokę w zapłacie. 2,00
3. RK, PK sprzedano za gotówkę papiery wartościowe:
a) wartość w cenie sprzedaży, 10 000,00
b) wartość w cenie zakupu. 9 000,00
4. FVAT, PT - za sprzedaną zbędną maszynę produkcyjną:
a) wartość w cenie sprzedaży netto, 5 000,00
b) VAT 22 %,
c) wartość początkowa maszyny, 8 000,00
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
d) umorzenie. 4 000,00
5. WB potwierdzający:
a) zapłatę dostawcy naliczonych wcześniej odsetek za zwłokę
w zapłacie, 100,00
b) pobranie przez bank prowizji za prowadzenie rachunku, 20,00
c) pobranie przez bank odsetek od kredytu, 500,00
d) doliczenie przez bank odsetek od zgromadzonych środków, 100,00
e) otrzymanie odsetek od udzielonych innym jednostkom pożyczek
długoterminowych, 1 000,00
f) wpływ odsetek od zakupionych obligacji. 200,00
yródło: opracowanie własne
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zadekretować podane operacje,
2) zaksięgować operacje na kontach i podliczyć obroty.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia indywidualne,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- literatura z rozdziału 7 poradnika,
- kalkulator.
Rozwiązanie - Dekretacja
Nr operacji DT CT
1. 010 760
2. a) 402,550 100,490
b) 751 100
3. a) 100 750
b) 751 140
4. a, b) 200 760,225
c, d) 761,071 010
5. a) 131 131
b) 402,550 131,490
c) 751 131
d) 131 750
e) 131 750
f) 131 750
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
5.7.2. Sprawdzian postępów
Uczeń potrafi:
Tak Nie
1) zdefiniować pojęcia:
pozostały koszt i przychód operacyjny,
koszt i przychód finansowy,
strata nadzwyczajna, zysk nadzwyczajny,
2) zidentyfikować i sklasyfikować przychody i koszty
z pozostałej działalności,
3) zaewidencjonować pozostałe przychody i koszty operacyjne,
4) zaewidencjonować przychody i koszty finansowe,
5) zaewidencjonować straty i zyski nadzwyczajne.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
5.8. Ewidencja procesów gospodarczych z wykorzystaniem
programów komputerowych
5.8.1. Ćwiczenia
Wskazówki do wykonywania oraz oceny ćwiczeń
Treści kształcenia zawarte w tej jednostce szkoleniowej mają ukształtować u ucznia
niezbędne umiejętności praktyczne rejestrowania dokumentacji związanej ze sprzedażą oraz
należnościami kontrahentów.
W trakcie wykonywania ćwiczeń w programie handlowym należy zwrócić uwagę uczniów
na:
- kod towaru i kontrahenta jego znaczenie przy wyszukiwaniu danych,
- wprowadzanie do dokumentów danych osoby upoważnionej do odebrania faktury,
- możliwość logowania się w programie jako nowy użytkownik (szczegółowe informacje
na ten temat zostały zawarte w module 412[01].Z1.01 w jednostce szkoleniowej 4.9.
- kalkulację ceny sprzedaży w zależności od ceny zakupu,
- relację między datą sprzedaży a datą wystawienia dokumentu,
- możliwości korekty nie tylko ilości sprzedanych towarów, ale również j.m., ceny i stawki
VAT,
- sposób rozliczania faktury korygującej (zapisy w kolorze czerwonym w przypadku
zobowiązania firmy wobec kontrahenta).
Poprawność wykonania ćwiczeń przez uczniów najłatwiej skontrolować na za pomocą
wydruku dokumentu bądz zestawienia należności czy sprzedaży za okres.
Ćwiczenie 1
1. Wykonaj w skoroszycie
programu Excel kalkulację kosztów na
podstawie tabeli 5.8.1.1.
Tabela 5.8.1.1. Tabela kalkulacyjna kosztów do ćwiczenia 1.
yródło: opracowanie własne
2. Uzupełnij brakujące treści w tabeli.
3. Wprowadz do tabeli formuły obliczające koszt jednostkowy produktu lub usługi, wiedząc
że w przedsiębiorstwie X wyprodukowano w ciągu okresu 1000 sztuk jednorodnych
produktów.
4. Zastosuj format liczbowy do dwóch miejsc dziesiętnych z separatorem dziesiętnym dla
komórek zawierających kwoty.
5. Wprowadz nagłówek (nadaj tabeli tytuł) i stopkę (wprowadz bieżącą datę i dane osoby
wykonującej zestawienie).
6. Zmień nazwę fiszki arkusza na <ćw_1>.
7. Przygotuj arkusz do wydruku.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
8. Zapisz.
9. Wydrukuj arkusz.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wykonania w programie, najlepiej na gotowym arkuszu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać obliczeń w arkuszu za pomocą formuł:
- w komórce C4 wartość razem koszty bezpośrednie wylicza formuła =SUMA(C2:C3),
- w komórce C6 - techniczny koszt wytworzenia wylicza formuła =SUMA(C3:C4,)
- w komórce D6 - jednostkowy techniczny koszt wylicza formuła = C6/1000,
2) wydrukować arkusz.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- komputer z zainstalowanym programem Excel,
- drukarka.
Ćwiczenie 2
1. Wykonaj w nowym arkuszu <ćw_2> w skoroszycie tabelę
kalkulacyjną kosztów dla przedsiębiorstwa X na podstawie tabeli 5.8.1.2.
Tabela 5.8.1.2. Tabela kalkulacyjna kosztów do ćwiczenia 2.
yródło: opracowanie własne
2. Uzupełnij brakujące treści w tabeli.
3. Wylicz brakujące kwoty stosując odpowiednie formuły.
4. Zastosuj format liczbowy do dwóch miejsc dziesiętnych z separatorem dziesiętnym dla
komórek zawierających kwoty.
5. Wprowadz nagłówek (nadaj tabeli tytuł) i stopkę (wprowadz bieżącą datę i dane osoby
wykonującej zestawienie).
6. Zmień nazwę fiszki arkusza na <ćw_2>.
7. Przygotuj arkusz do wydruku.
8. Zapisz.
9. Wydrukuj arkusz.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
Dane do ćwiczenia:
w przedsiębiorstwie X wyprodukowano w ciągu okresu 260 sztuk wyrobów gotowych,
produkcja w toku stanowi 80 sztuk wykonanych w 50%, w odniesieniu do kosztów przerobu.
Materiały bezpośrednie zużywa się w całości w momencie rozpoczęcia produkcji. Koszty
ujęte zostały w tabeli 5.8.1.2.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wykonania w programie, najlepiej na gotowym już arkuszu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) postępować analogicznie jak w ćwiczeniu 1. wykonując polecenia od 1. do 9.,
2) zastosować dla komórek zawierających ilość jednostek umownych format liczbowy
bez miejsc dziesiętnych,
3) wydrukować arkusz.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- komputer z zainstalowanym programem Excel,
- drukarka.
Ćwiczenie 3
1. Wykonaj w nowym arkuszu <ćw_3> w skoroszycie kalkulację
podziałową kosztów na podstawie tabeli 5.8.1.3.
Tabela 5.8.1.3. Tabela kalkulacyjna do ćwiczenia 3.
yródło: opracowanie własne
2. Wprowadz do tabeli formuły obliczające poszczególne pozycje (stosuj, jeśli to konieczne,
adresowanie bezwzględne).
3. Zastosuj format liczbowy do dwóch miejsc dziesiętnych tylko dla komórek zawierających
kwoty.
4. Wprowadz nagłówek (nadaj tabeli tytuł) i stopkę (prowadz bieżącą datę i dane osoby
wykonującej zestawienie).
5. Zaproponuj wykorzystanie przygotowanego arkusza do innych danych.
Dane do ćwiczenia:
- Liczba: wyrób A 300 sztuk, wyrób B 400 sztuk,
- współczynniki: A 2, B 3,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
- koszty łączne 7 200,00.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wykonania w programie, najlepiej na gotowym już arkuszu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać obliczeń w arkuszu za pomocą formuł:
- w komórce D2 wstawić formułę =B2*C2,
- w komórce D4 wstawić formułę =Suma(D2:D3),
- w komórce E2 wstawić formułę =G5/D4,
- w komórce F2 wstawić formułę = E2/C2,
- w komórce G2 wstawić formułę =F2*B2,
- skopiować do pozostałych komórek odpowiednie formuły,
- wykorzystać przygotowany arkusz do innych danych.
2) wydrukować arkusz.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- komputer z zainstalowanym programem Excel.
Ćwiczenie 4
1. Wykonaj w nowym arkuszu <ćw_4> w skoroszycie kalkulację
kosztów na podstawie tabeli 5.8.1.4.
Tabela 5.8.1.4. Kalkulacja kosztów do ćwiczenia 4.
yródło: opracowanie własne
2. Wprowadz do tabeli formuły obliczające.
3. Zastosuj format liczbowy do dwóch miejsc dziesiętnych tylko dla komórek zawierających
kwoty.
4. Wprowadz nagłówek (nadaj tabeli tytuł) i stopkę (prowadz bieżącą datę i dane osoby
wykonującej zestawienie).
5. Przygotuj arkusz do wydruku.
6. Zapisz.
7. Wydrukuj arkusz.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
Dane do ćwiczenia:
w przedsiębiorstwie X wyprodukowano w ciągu okresu:
- wyrób A 260 sztuk i 80 sztuk wykonanych w 50%,
- wyrób B 70 sztuk i 120 sztuk wykonanych w 25%,
- współczynniki: A 3; B 2,
- koszty ponoszone są sukcesywnie i wynoszą 2 200,00.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wykonania w programie, najlepiej na gotowym już arkuszu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać obliczeń w arkuszu za pomocą formuł dla wyrobu A:
- pozycję razem ilość wyrobów A wylicza formuła = B3+C3*50%,
- ilość jednostek umownych dla wyrobu A wylicza formuła =D3*E3,
- ilość jednostek umownych razem wylicza formuła =SUMA(F3+F4),
- koszt jednostkowy dla wyrobu A wylicza formuła =K6/F5,
- koszt jednostki rzeczywistej dla wyrobu gotowego A wylicza formuła =E3*G3,
- koszt jednostki rzeczywistej dla wyrobu A w toku wylicza formuła = H3* 50% - gdzie
50% - procent wykonania wyrobu,
- koszt całkowity dla wyrobu gotowego A wylicza formuła= B3*H3,
- koszt całkowity dla wyrobu A w toku wylicza formuła= I3*C3.
2) postępować dla wyrobu B analogicznie,
3) wydrukować gotowy arkusz.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- komputer z zainstalowanym programem Excel,
- drukarka.
Ćwiczenie 5
1. Wykonaj w nowym arkuszu <ćw_5> w skoroszycie kalkulację
kosztów na podstawie tabeli 5.8.1.5.
2. Wprowadz do tabeli formuły obliczające poszczególne pozycje.
3. Zastosuj format liczbowy do dwóch miejsc dziesiętnych z separatorem dziesiętnym dla
komórek zawierających kwoty.
4. Wprowadz nagłówek (nadaj tabeli tytuł) i stopkę (wprowadz bieżącą datę i dane osoby
wykonującej zestawienie).
5. Przygotuj arkusz do wydruku.
6. Zapisz.
7. Wydrukuj arkusz.
Dane do ćwiczenia: w przedsiębiorstwie X wyprodukowano w ciągu okresu:
- zlecenie I Wyrób A 260 sztuk i 80 sztuk wykonanych w 50%,
- zlecenie II Wyrób B 70 sztuk i 120 sztuk wykonanych w 25%,
- wszystkie koszty ponoszone są sukcesywnie,
- koszty wydziałowe rozliczane są na poszczególne zlecenia w stosunku do płac
bezpośrednich.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50
Tabela 5.8.1.5. Kalkulacja kosztów do ćwiczenia 5.
yródło: opracowanie własne
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wykonania w programie, najlepiej na gotowym już arkuszu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) w komórce C3 wstawić formułę =SUMA(D3:E3),
2) skopiować formułę z komórki C3 do komórki C4,
3) w komórce C5 wstawić formułę = SUMA(C3:C4),
4) skopiować formułę z komórki C5 do komórek D5 i E5,
5) w komórce D6 wstawić formułę =C6/(E4/D4+1),
6) w komórce E6 wstawić formułę = C6-D6,
7) w komórce D7 wstawić formułę =SUMA(D5:D6) i skopiować do komórki E7,
8) w komórce C7 wstawić formułę =SUMA(D7:E7),
9) w komórce E8 wstawić formułę = =E7/(C14+C16*C18),
10) w komórce D8 wstawić formułę = =D7/(C13+C15*C17),
11) w komórce E8 wstawić formułę ==E7/(C14+C16*C18),
12) w komórce D9 wstawić formułę =D8*C17,
13) w komórce E9 wstawić formułę =E8*C18,
14) w komórce D10 wstawić formułę =D8*C13,
15) w komórce E10 wstawić formułę =E8*C14,
16) w komórce D11 wstawić formułę =D9*C15,
17) w komórce E11 wstawić formułę =E9*C16.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
51
Środki dydaktyczne:
- komputer z zainstalowanym programem Excel,
- drukarka.
Ćwiczenie 6
1. Wykonaj w skoroszycie w programie Excel kalkulację cen zbytu na
podstawie tabeli 5.8.1.6.
Tabela 5.8.1.6. Tabela kalkulacji ceny zbytu do ćwiczenia 6.
yródło: opracowanie własne
2. Wprowadz do tabeli formuły obliczające kwoty na sztukę.
3. Zastosuj format liczbowy do dwóch miejsc dziesiętnych dla komórek zawierających
kwoty.
4. Wprowadz nagłówek (nadaj tabeli tytuł) i stopkę (prowadz bieżącą datę i dane osoby
wykonującej zestawienie).
5. Przygotuj arkusz do wydruku.
6. Zapisz arkusz pod nazwą .
7. Wydrukuj arkusz.
8. Zaproponuj nowe dane do obliczeń w arkuszu.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wykonania w programie, najlepiej na gotowym już arkuszu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać obliczeń wg zamieszczonych przepisów:
- w komórce B9 wstawić formułę =SUMA(B4;B5),
- w komórce B10 wstawić formułę =SUMA(B9;B6),
- w komórce B11 wstawić formułę =B10*B3,
- w komórce B12 wstawić formułę =SUMA(B10:B11),
- w komórce B13 wstawić formułę =B12*B2,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
52
- w komórce B 14 wstawić formułę =SUMA(B12:B13),
2) wydrukować gotowy arkusz,
3) zaproponować nowe dane do obliczeń; weryfikować wyniki.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- komputer z zainstalowanym programem Excel.
Ćwiczenia 7
Utwórz nową firmę o następujących danych: HURTOWNIA ODZIEŻY SPORT; NIP
125-321-12-48; adres ul. Cezaka 25, 95-100 Zgierz; bank 61 1020 4400 43214 5678 9999
2222;
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób rejestrowania nowej firmy w programie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) uruchomić program handlowy,
2) wybrać opcję ,
3) w oknie zakładania nowej firmy określić położenie folderu z danymi firmy oraz
wprowadzić wymagane dane,
4) potwierdzić rozpoczęcie procesu tworzenia nowej firmy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- komputer z zainstalowanym programem Excel.
Ćwiczenie 8
Ustaw następujące parametry pracy w programie:
Tabela 5.8.1.7. Parametry firmy
PARAMETR USTAWIENIE
ZASADY OBLICZEC
Zgodnie z ustawą VAT na zasadach
Data wejścia do rejestru dla dokumentów
ogólnych
Iloczyn stawki VAT oraz całkowitej
Sposób naliczenia podatku VAT
wartości sprzedaży w danej stawce
Sposób naliczania podatku VAT przy Korekta liczona jako różnica między
korektach dokumentem poprawnym, a oryginalnym
PARAMETRY DOKUMENTÓW I ZASADY ICH NUMERACJI
Zarządzanie numeracją wystawianych
Półautomat
dokumentów
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
53
Miejsce wystawienia dokumentów np. Zgierz
INNE
Początek roku obrachunkowego np. 2004
yródło: opracowanie własne
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) w oknie głównym programu wybrać ,
2) odszukać kolejno parametry do modyfikacji i dokonuj ich ustawień.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- komputer z zainstalowanym programem Excel.
Ćwiczenie 9
Wprowadz do kartoteki następujące towary (brakujące parametry towarów
występujących w tabeli zaproponuj sam):
Tabela 5.8.1.8. Dane towarów
ODZIEŻ SPORTOWA DAMSKA
Cena jednostkowa Stawka
Nazwa PKWiU J.m.
bez podatku VAT
Bluza damska biała szt. 120,00 22%
Bluza damska czarna szt. 100,00 22%
Komplet sportowy damski szt. 200,00 22%
ODZIEŻ SPORTOWA CHAOPICA SPODNIE CHAOPICE
Spodnie sportowe do 128 cm 18.21.12-410 szt. 25,00 7%
Spodnie sportowe do 120 cm 18.22.11-101 szt. 22,50,00 7%
ODZIEŻ SPORTOWA MSKA
Kurtka męska czarna szt. 130,00 22%
yródło: opracowanie własne
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wprowadzania danych towarów w programie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) w oknie głównym programu wybrać ,
2) wprowadzać kolejno dane towarów,
3) zapisać.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
54
Środki dydaktyczne:
- komputer z zainstalowanym programem Excel.
Ćwiczenie 10
Wprowadz do kartoteki dane kontrahentów:
1. MAT-SPORT; ul. Złota 3, 95-100 Zgierz; NIP 732-569-45-52; bank 61 1020 4400 9876
5432 1111 1111,
2. MODEST; Zakątna.2, 95-100 Zgierz; NIP 732-365-25-45; bank 61 1020 4400 9876 5432
1212 3456.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wprowadzania danych kontrahentów w programie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wybrać opcję z menu głównego programu,
2) wybrać opcję (Dodaj),
3) w oknie wypełnić kolejno pozycje: nazwa, adres, NIP, nr rachunku,
4) zapisać i zamknąć okno,
5) postępować identycznie dla każdego nowego kontrahenta.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- komputer z zainstalowanym programem Excel.
Ćwiczenie 11
Zmień w odpowiednich kartotekach:
1. cenę jednostkową bez podatku sukni damskiej białej z 120,00 zł na 125,00 zł,
2. NIP kontrahenta MAT-SPORT z 732-569-45-52 na 732-569-45-55.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien
1) wybrać kartotekę ,
2) wybrać towar,
3) edytować dane towaru w celu ich modyfikacji,
4) wybrać ,
5) dokonać modyfikacji danych,
6) zapisać wprowadzone zmiany.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
55
- komputer z zainstalowanym programem Excel.
Ćwiczenie 12
Wystaw i wydrukuj fakturę VAT kontrahentowi MAT-SPORT na podstawie danych:
Tabela 5.8.1.9. Dane do faktury do ćwiczenia 12.
Bluza damska biała 100 szt.
Towary
Spodnie sportowe do 120 cm 50 szt.
Data wystawienia i sprzedaży bieżąca
Forma płatności Gotówka termin 7 dni
yródło: opracowanie własne
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wystawiania faktur w programie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wybrać kartotekę ,
2) postępować zgodnie z objaśnieniami w części Materiał nauczania wystawianie
dokumentu,
3) wydrukować dokument.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- komputer z zainstalowanym programem Excel.
Ćwiczenie 13
Wystaw i wydrukuj fakturę VAT korygującą do faktury VAT z ćwiczenia 12. na podstawie
danych:
Tabela 5.8.1.10. Dane do faktury korygującej do ćwiczenia 13
Korekta ilości towaru Bluza damska biała 120 szt.
Data wystawienia i sprzedaży bieżąca
Forma płatności Przelew 7 dni
yródło: opracowanie własne
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wystawiania faktur korygujących w programie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) postępować zgodnie ze wskazówkami zamieszczonymi w części Materiał nauczania ,
2) wydrukować dokument.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
56
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- komputer z zainstalowanym programem Excel,
- drukarka.
Ćwiczenie 14
1. Sporządz dwa dokumenty WZ kontrahentowi MAT-SPORT na podstawie danych:
Tabela 5.8.1.11. Dane do dokumentów WZ do ćwiczenia 14.
Dokument WZ
Spodnie sportowe do 128cm 150 szt.
Towary
Spodnie sportowe do 120 cm 200 szt.
Data wystawienia i sprzedaży bieżąca
Forma płatności Gotówka zapłacono
Dokument WZ
Spodnie sportowe do 120 cm 100 szt.
Towary
Bluza damska czarna 50 szt.
Data wystawienia i sprzedaży bieżąca
Forma płatności Gotówka zapłacono
yródło: opracowanie własne
2. Sporządz i wydrukuj fakturę VAT kontrahentowi MAT-SPORT na podstawie
dokumentów WZ.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób sporządzania dokumentów WZ w programie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wybrać kartotekę ,
2) wybrać typ dokumentu ,
3) postępować dalej identycznie jak dla dokumentu faktury VAT i wydrukować dokument.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- komputer z zainstalowanym programem Excel, drukarka.
Ćwiczenie 15
Wystaw i wydrukuj fakturę VAT kontrahentowi MODEST na podstawie danych:
Tabela 5.8.1.12. Dane do faktury do ćwiczenia 15.
Komplet sportowy damski 100 szt.
Towary Bluza damska czarna 50 szt.
Kurtka męska 150 szt.
Data wystawienia i sprzedaży bieżąca
Forma płatności Przelew 14 dni
yródło: opracowanie własne
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
57
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) postępować zgodnie ze wskazówkami zamieszczonymi w części Materiał nauczania ,
2) wydrukować dokument.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- komputer z zainstalowanym programem handlowym,
- drukarka.
Ćwiczenie 16
1. Przejrzyj i wydrukuj zestawienia dotyczące należności kontrahentów w wybranym okresie
sprzedaży w firmie SPORT.
2. Przejrzyj i wydrukuj zestawienia dotyczące sprzedaży za dany okres w firmie SPORT.
3. Wykonaj raport kasowy za okres (od pierwszej do ostatniej operacji w firmie SPORT).
4. Sporządz zestawienie rejestru sprzedaży VAT oraz zestawienie rejestrów magazynowych
dla dokumentów wewnętrznych i zewnętrznych.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób zestawień w programie..
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) w oknie wybrać opcję ,
2) określić parametry zestawienia np. za jaki okres, wg jakiego terminu płatności czy daty
wystawienia,
3) wydrukować zestawienie,
4) w oknie wybrać opcję okres...>,
5) podać daty od ___ - do ___,
6) potwierdzić wykonanie operacji i wydrukować raport,
7) w oknie wybrać dokumentów sprzedaży>,
8) określić parametry zestawienia i wydrukować.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- komputer z zainstalowanym programem handlowym,
- drukarka.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
58
5.8.2. Sprawdzian postępów
Uczeń potrafi:
Tak Nie
sporządzić tabelę dla kalkulacji podziałowej
1)
w programie Excel,
obliczyć kwoty kosztów i koszty jednostkowe dla
2)
kalkulacji podziałowej w programie Excel,
sporządzić tabelę kalkulacji cen sprzedaży w programie
3)
Excel,
4) obliczyć ceny sprzedaży w programie Excel,
5) utworzyć nową firmę w programie handlowym,
ustawić parametry dotyczące zasad obliczeń,
6)
dokumentów i zasad ich numeracji w programie,
7) skontrolować typ rejestru sprzedaży w programie,
wprowadzić dane do kartotek: towarów i kontrahentów
8)
w programie,
sporządzić i wystawić dokument faktury sprzedaży
9)
VAT w programie
sporządzić i wystawić dokument faktury korygującej
10)
sprzedaży w programie,
11) sterować rozliczaniem dokumentów w programie,
12) sporządzić zestawienie dla rejestrów sprzedaży
sporządzić zestawienie należności kontrahentów
13)
w programie,
14) wydrukować wystawiony dokument w programie.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
59
6. EWALUACJA OSIGNIĆ UCZNIA
Test nr 1 - Koszty, przychody, kalkulacja
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania - 1, 3, 5, 6, 7, 11, 12, 13, 16, 17, 18 są z poziomu podstawowego,
- zadania 2, 4, 8, 9, 10, 14, 15, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
" dopuszczający - za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
" dostateczny za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
" dobry za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego i 6 zadań
z poziomu ponadpodstawowego,
" bardzo dobry za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego i 7 zadań
z poziomu ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi:
1b, 2b, 3b, 4a, 5a, 6c, 7d, 8b, 9d, 10a, 11d, 12c, 13d, 14a, 15a, 16a, 17c, 18c,
19a, 20d.
Plan testu
Nr Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia) Kategoria Poziom Poprawna
zad. celu wymagań odpowiedz
1. Zidentyfikować pojecie kosztu B P b
Zinterpretować zmiany, jakie powodują operacje
2.
gospodarcze B PP b
B P b
3. Zinterpretować treść operacji gospodarczych
C PP a
4. Obliczyć wynik na sprzedaży
B P a
5. Sklasyfikować konta wynikowe
Wskazać zasadę księgowania na kontach B P c
6.
wynikowych
B P d
7. Zinterpretować zapisy na kontach wynikowych
B PP b
8. Zidentyfikować pozostałe koszty operacyjne
Zinterpretować zmiany spowodowane
9.
B PP d
dyskontem weksli
C PP a
10. Zaksięgować operacje wynikowe
B P d
11. Zidentyfikować wynik ze sprzedaży
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
60
Zidentyfikować elementy technicznego kosztu
12.
B P c
wytworzenia
A P d
13. Rozróżnić rodzaje kalkulacji
C PP a
14. Dobrać właściwą metodę kalkulacji
Zastosować właściwy klucz podziałowy w
15.
C PP a
kalkulacji doliczeniowej
B P a
16. Zidentyfikować elementy ceny zbytu
B P c
17. Zidentyfikować marże
B P c
18. Zidentyfikować marże
Zinterpretować operacje gospodarcze dotyczące
19.
rozliczeń międzyokresowych C PP a
Obliczyć odchylenia przypadające na zużyte D PP d
20.
materiały
Przebieg testowania test nr 1
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów i kart odpowiedzi.
3. Zapewnij samodzielność przy rozwiązywaniu testu.
4. Zbierz karty odpowiedzi i sprawdz rozwiązanie testu.
5. Przeprowadz analizę wyników.
6. Wyjaśnij najczęstsze błędy, powtórz zagadnienia sprawiające trudności.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań. Pytania oznaczone literą P należą do poziomu podstawowego,
a literą PP do poziomu ponadpodstawowego. Do każdego pytania dołączone są
4 możliwości odpowiedzi, z których jedna jest prawidłowa.
5. Za każdą prawidłową odpowiedz otrzymasz 1 punkt. Za odpowiedz błędną lub brak
odpowiedzi 0 punktów.
6. Jeśli pytanie sprawi Ci trudność, przejdz do kolejnego, do tego powrócisz po zakończeniu
odpowiedzi na pozostałe.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
61
7. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi wstawiając X w odpowiedniej
rubryce. Jeśli się pomyliłeś, zaznacz błędną odpowiedz kółkiem i następnie dokonaj
poprawnego oznaczenia.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
9. Po zakończeniu testu sprawdz jeszcze raz poprawność oznaczeń w karcie odpowiedzi.
10. Oddaj kartę odpowiedzi nauczycielowi.
POWODZENIA!
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
62
Zestaw zadań testowych
1. Wybierz z podanych definicji tę, która definiuje koszt:
a) kosztem jest wyrażony wartościowo rozchód środków pieniężnych na wyznaczony
przez jednostkę cel,
b) kosztem jest wyrażone wartościowo celowe zużycie środków pracy, przedmiotów pracy
i wynagrodzenie za pracę poniesione w określonej jednostce czasu,
c) kosztem jest rozchód środków pieniężnych poniesiony w określonej jednostce czasu,
d) kosztem jest wyrażony wartościowo rozchód środków pracy i przedmiotów pracy
w określonej jednostce czasu.
2. Wskaż jakie zmiany może spowodować równocześnie operacja wynikowa:
a) maleje składnik aktywów i maleje składnik kosztów i strat,
b) maleje składnik aktywów a rośnie składnik kosztów i strat,
c) maleje składnik pasywów i maleje składnik przychodów,
d) rośnie składnik aktywów i rośnie składnik kosztów i strat.
3. Wybierz, która z poniższych operacji spowodowała zwiększenie należności od
odbiorców i zwiększenie przychodów ze sprzedaży:
a) spłata należności przez odbiorcę za sprzedane mu wcześniej towary,
b) faktura wysłana do odbiorcy za sprzedane towary,
c) faktura otrzymana od dostawcy za zakupione towary,
d) zwrot sprzedanych towarów, od odbiorcy.
4. Wskaż sytuację, w której wystąpi zysk ze sprzedaży wyrobów:
a) koszt własny sprzedanych wyrobów jest niższy od przychodu uzyskanego za
sprzedane wyroby,
b) przychód uzyskany za sprzedane wyroby jest niższy od kosztu własnego sprzedanych
wyrobów,
c) koszt własny sprzedanych wyrobów jest wyższy od przychodu ze sprzedaży wyrobów,
d) koszt własny sprzedanych wyrobów jest nie niższy niż przychód ze sprzedaży.
5. Konta wynikowe dzielą się na:
a) kosztów i przychodów,
b) wpływów i rozchodów,
c) syntetyczne i analityczne,
d) zysków i strat.
6. Wskaż prawidłową odpowiedz dotyczącą zasady księgowania na kontach wynikowych:
a) zwiększenie kosztów po stronie debetowej a zmniejszenie przychodów po stronie
kredytowej,
b) zmniejszenie kosztów po stronie debetowej a zwiększenie przychodów po stronie
kredytowej,
c) zmniejszenie kosztów po stronie kredytowej a zmniejszenie przychodów po stronie
debetowej,
d) zwiększenie przychodów po stronie debetowej a zmniejszenie kosztów po stronie
kredytowej.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
63
7. Wybierz z podanych odpowiedzi potwierdzającą ewidencję rozchodu sprzedanych
wyrobów według cen ewidencyjnych:
a) Dt - Należności od odbiorców, Ct - Wyroby gotowe,
b) Dt - Wyroby gotowe, Ct - Sprzedaż wyrobów,
c) Dt - Sprzedaż wyrobów, Ct - Wyroby gotowe,
d) Dt - Koszt własny sprzedaży wyrobów, Ct - Wyroby gotowe.
8. Podaj, który z wymienionych kosztów stanowi pozostały koszt operacyjny:
a) odsetki od otrzymanych pożyczek,
b) zapłacone kary,
c) odsetki od udzielonych pożyczek,
d) otrzymane kary.
9. Podaj czym jest dyskonto otrzymane przy nabyciu weksli:
a) kosztem finansowym,
b) pozostałym przychodem operacyjny,
c) zyskiem nadzwyczajnym,
d) przychodem finansowym.
10. Wskaż prawidłowe księgowanie przekazanej darowizny środków trwałych:
a) Wn - Pozostałe koszty operacyjne, Ma - Środki trwałe,
b) Wn - Koszty finansowe, Ma - Środki trwałe,
c) Wn - Środki trwałe, Ma - Przychody finansowe,
d) Wn - Środki trwałe, Ma - Pozostałe przychody operacyjne.
11. Wskaż prawidłowe dokończenie rozpoczętego zdania. Wynik ze sprzedaży jest to różnica
miedzy:
a) przychodem ze sprzedaży a pozostałymi kosztami operacyjnymi,
b) pozostałymi przychodami operacyjnymi a pozostałymi kosztami operacyjnymi,
c) przychodem ze sprzedaży a kosztami finansowymi,
d) kosztem własnym sprzedaży a przychodem ze sprzedaży.
12. P. Na rzeczywisty koszt wytworzenia składają się:
a) materiały bezpośrednie, płace bezpośrednie, koszty zarządu,
b) materiały bezpośrednie, płace bezpośrednie, koszty sprzedaży,
c) materiały bezpośrednie, place bezpośrednie, koszty wydziałowe,
d) materiały bezpośrednie, koszty wydziałowe, koszty zarządu.
13. W zależności od czasu i celu sporządzania rozróżnia się kalkulację:
a) podziałową i procesową,
b) podziałową prostą i doliczeniową,
c) podziałową prostą i ze współczynnikami,
d) wstępną i wynikową.
e)
14. Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami może być stosowana:
a) przy produkcji wyrobów z tych samych surowców, w podobnym procesie
technologicznym, przy użyciu podobnych maszyn,
b) przy produkcji wyrobów z tych samych materiałów, przy zastosowaniu różnych
procesów technologicznych,
c) przy masowej produkcji jednorodnego produktu,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
64
d) przy produkcji jednostkowej.
15. Przeprowadzając kalkulację doliczeniową, koszty wydziałowe można rozliczać
wykorzystując jako klucz podziałowy:
a) materiały bezpośrednie,
b) rzeczywisty koszt wytworzenia,
c) całkowity koszt wytworzenia,
d) cenę zbytu.
16. Cena zbytu stanowi sumę:
a) kosztów własnych i zysku,
b) całkowitego kosztu wytworzenia i zysku,
c) rzeczywistego kosztu wytworzenia i kosztów zarządu,
d) rzeczywistego kosztu wytworzenia i kosztów sprzedaży.
17. Marża hurtowa jest różnicą między:
a) ceną detaliczną a ceną hurtową,
b) ceną detaliczną a ceną zbytu,
c) ceną hurtową a ceną zbytu,
d) marżą detaliczną a kosztami handlowymi.
18. Cena detaliczna jest sumą:
a) ceny zbytu i marży hurtowej,
b) ceny zbytu i marży detalicznej,
c) ceny zbytu i marży handlowej,
d) marży hurtowej i marży detalicznej.
19. Opłacony z góry za cały kwartał czynsz będzie:
a) rozliczeniem międzyokresowym czynnym,
b) przychodem,
c) przychodem przyszłych okresów
d) rozliczeniem międzyokresowym biernym.
e)
20. Jeżeli saldo początkowe Materiałów wynosiło 10 000,00 a DT Odchylenia od cen
ewidencyjnych materiałów 500,00 i wydano do zużycia materiałów według cen
ewidencyjnych za 2 000,00, to wartość zużytych materiałów w cenie zakupu będzie
wynosić:
a) 2 000,00,
b) 2 500,00,
c) 1 900,00,
d) 2 100,00.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
65
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ................................................................................................
Prowadzenie ewidencji procesów gospodarczych
Zakreśl poprawną odpowiedz.
Nr
Odpowiedz Punkty
zadania
1.
a b c d
2.
a b c d
3.
a b c d
4.
a b c d
5.
a b c d
6.
a b c d
7.
a b c d
8.
a b c d
9.
a b c d
10.
a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
66
Test nr 2 - z umiejętności kalkulowania kosztów produktów
i usług z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego Excel
Test składa się z 20 zadań, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 13, 15, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,
- zadania - 8, 12, 14, 16, 17 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 - 2 punkty Etap
Za każdą pełną prawidłową odpowiedz uczeń otrzymuje 2 punkt, za częściową 1 punkt. Za
złą odpowiedz lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
ocena normy wymagań
ocena dopuszczająca co najmniej 20 pkt. za zadania z poziomu podstawowego
ocena dostateczna co najmniej 24 pkt. za zadania z poziomu podstawowego
ocena dobra co najmniej 24 pkt. za zadania z poziomu podstawowego i co
najmniej 5 pkt. za zadania z poziomu ponad podstawowego
ocena bardzo dobra co najmniej 24 pkt. za zadania z poziomu podstawowego i co
najmniej 8 pkt. za zadania z poziomu ponadpodstawowego
Klucz odpowiedzi:
Rozwiązanie testu przedstawia tabela 6.1. i tabela 6.2.
Tabela 6.1. Arkusz z rozwiązaniem testu - część I
yródło: opracowanie własne
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
67
Tabela 6.2. Arkusz z rozwiązaniem testu - część II
yródło: opracowanie własne
Plan testu
Numer Cel operacyjny Punkty
Kategoria Poziom
zadania mierzone osiągnięcia ucznia za
celu wymagań
w teście Uczeń potrafi: zadanie
obliczyć ilość jednostek umownych
1. 0-2 c P
wyrobu
obliczyć koszt jednostkowy wyrobu dla
2. 0-2 c P
materiałów bezpośrednich
obliczyć koszt jednostkowy wyrobu dla
3. 0-2 c P
płac pośrednich
4. obliczyć koszty bezpośrednie dla wyrobu 0-2 c P
obliczyć koszt jednostkowy kosztów
5. 0-2 c P
bezpośrednich dla wyrobu
obliczyć techniczny koszt wytworzenia
6. 0-2 c P
dla wyrobu
obliczyć koszt jednostkowy technicznego
7. 0-2 c P
kosztu wytworzenia dla wyrobu
8. obliczyć koszty zarządu dla wyrobów 0-2 c/d PP
obliczyć koszt jednostkowy kosztów
9. 0-2 c P
zarządu dla wyrobu
obliczyć całkowity koszt wytworzenia dla
10. 0-2 c P
wyrobu
obliczyć koszt jednostkowy całkowitego
11. 0-2 c P
kosztu wytworzenia dla wyrobu
12. obliczyć koszty sprzedaży dla wyrobów 0-2 c/d PP
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
68
oblicz jednostkowy koszt sprzedaży dla
13. 0-2 c P
wyrobu
obliczyć koszt własny sprzedaży dla
14. 0-2 c/d PP
wyrobu
obliczyć koszt jednostkowy kosztu
15. 0-2 c P
własnego sprzedaży dla wyrobu
obliczyć kwotę zysku na jednostkę dla
16. 0-2 c/d PP
wyrobu
obliczyć kwotę całkowitą zysku dla
17. 0-2 c/d PP
wyrobu
18. obliczyć cenę zbytu netto dla wyrobu 0-2 c P
19. obliczyć kwotę VAT dla wyrobu 0-2 c P
20. obliczyć cenę zbytu brutto dla wyrobu 0-2 c P
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
69
Przebieg testowania test nr 2
Instrukcja dla nauczyciela
Czas trwania testu 90 min.
Celem niniejszego testu jest:
1. Określenie poziomu umiejętności uczniów z zakresu wykorzystania arkusza
kalkulacyjnego do kalkulowania kosztów produktów i usług.
2. Przeprowadzenie analizy jakościowej przeprowadzonego pomiaru.
3. Ustalenie listy zagadnień sprawiających uczniom najwięcej trudności.
4. Wprowadzenie zmian w organizacji procesu kształcenia (oczywiście, jeżeli okaże się to
potrzebne).
Czynności organizacyjne testu prowadzone przez nauczyciela:
1. przygotowanie odpowiedniej liczby stanowisk komputerowych z zainstalowanym
programem Excel.
2. przygotowanie odpowiedniej liczby zestawów testowych i instrukcji dla ucznia.
3. zapewnienie samodzielności przy rozwiązywaniu zadań.
4. sprawdzenie zadań na stanowisku ucznia i dokonanie ich oceny.
Zwracam uwagę państwa na:
- rozwiązanie zadania będzie uznawane za prawidłowe, jeśli uczeń zastosuje poprawnie
formułę wyliczającą pozycję w komórce oraz określi poprawnie format komórki (dwie
pozycje dziesiętne z separatorem dziesiętnym dla komórek zawierających kwoty).
Otrzyma wówczas 2 pkt. Jeśli nie zastosuje formuły wyliczającej, a dokona wyliczeń
ręcznie i wprowadzi właściwą liczbę do arkusza, otrzyma 1 pkt. Za odpowiedz błędną lub
jej brak nie otrzymuje punktów,
- pracę uczeń kończy zapisem skoroszytu w miejscu na dysku wskazanym przez
nauczyciela.
- przyznanie uczniowi identyfikatora, który będzie stosował w nazwie skoroszytu.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- zestaw zadań testowych w arkuszu kalkulacyjnym,
- stanowisko komputerowe z zainstalowanym programem Excel.
Instrukcja dla ucznia
Czas trwania testu 90 minut
Otrzymałeś test składający się z 20 zadań w postaci arkusza kalkulacyjnego. Będziesz
wprowadzał formuły do komórek oznaczonych kolorem żółtym.
Jesteś w stanie rozwiązać wszystkie zadania!
Rozwiązanie zadania będzie uznawane za prawidłowe, jeśli zastosujesz poprawnie formułę
wyliczającą pozycję w komórce oraz określisz poprawnie format komórki. Otrzymasz
wówczas 2 pkt. Jeśli nie zastosujesz formuły wyliczającej, a dokonasz wyliczeń ręcznie i
wprowadzisz właściwą liczbę do arkusza, otrzymasz 1 pkt. Za odpowiedz błędną lub jej brak
nie otrzymasz punktów.
Realizuj dokładnie polecenia w zadaniach. Pracę kończysz zapisem skoroszytu w miejscu na
dysku wskazanym przez nauczyciela.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
70
Pamiętaj o:
1. wprowadzeniu Twojego identyfikatora w nazwie skoroszytu,
2. możliwości kopiowania formuł,
3. ustawieniu formatu komórek (dwie pozycje dziesiętne z separatorem dziesiętnym dla
komórek zawierających kwoty).
Pracuj spokojnie!
Jeśli czas Ci pozwoli, przed oddaniem swojej pracy, sprawdz poprawność wykonanych
zadań.
Życzę powodzenia!!!
Zestaw zadań testowych
Test z umiejętności kalkulowania kosztów produktów i usług z wykorzystaniem arkusza
kalkulacyjnego Excel
Arkusz kalkulacyjny przedstawia tabela 6.3. i 6.4.
Tabela 6.3. Arkusz testowy część I.
yródło: opracowanie własne
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
71
Tabela 6.4. Arkusz testowy część II.
yródło: opracowanie własne
Zadanie 1
Oblicz ilość jednostek umownych wyrobu A i wyrobu B.
Zadanie 2
Oblicz koszt jednostkowy wyrobów A i B dla materiałów bezpośrednich.
Zadanie 3
Oblicz koszt jednostkowy wyrobów A i B dla płac pośrednich.
Zadanie 4
Oblicz koszty bezpośrednie dla wyrobu A i B.
Zadanie 5
Oblicz koszt jednostkowy kosztów bezpośrednich dla wyrobu A i B.
Zadanie 6
Oblicz techniczny koszt wytworzenia dla wyrobu A i B.
Zadanie 7
Oblicz koszt jednostkowy technicznego kosztu wytworzenia dla wyrobu A i B.
Zadanie 8
Oblicz koszty zarządu dla wyrobu A i B.
Zadanie 9
Oblicz koszt jednostkowy kosztów zarządu dla wyrobu A i B.
Zadanie 10
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
72
Oblicz całkowity koszt wytworzenia dla wyrobu A i B.
Zadanie 11
Oblicz koszt jednostkowy całkowitego kosztu wytworzenia dla wyrobu A i B.
Zadanie 12
Oblicz koszty sprzedaży dla wyrobu A i B.
Zadanie 13
Oblicz jednostkowy koszt sprzedaży dla wyrobu A i B.
Zadanie 14
Oblicz koszt własny sprzedaży dla wyrobu A i B (oblicz najpierw, jakim procentem ceny
zbytu jest koszt własny sprzedaży).
Zadanie 15
Oblicz koszt jednostkowy kosztu własnego sprzedaży dla wyrobu A i B.
Zadanie 16
Oblicz kwotę zysku na jednostkę dla wyrobu A i B.
Zadanie 17
Oblicz kwotę całkowitą zysku dla wyrobu A i B.
Zadanie 18
Oblicz cenę zbytu netto dla wyrobu A i B.
Zadanie 19
Oblicz kwotę VAT dla wyrobu A i B.
Zadanie 20
Oblicz cenę zbytu brutto dla wyrobu A i B.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
73
7. LITERATURA
1. Gierusz B.; Podręcznik samodzielnej nauki księgowania; ODDK; Gdańsk 2004
2. Frymark I.; Rachunkowość handlowa; WSiP; Warszawa 2002
3. Kuczyńska Cesarz A.; Rachunkowość cz.I; DIFIN; Warszawa 2005
4. Kuczyńska Cesarz A; Rachunkowość cz.II; DIFIN; Warszawa 2005
5. Kuczyńska Cesarz A; Rachunkowość - Zbiór zadań z rozwiązaniami; DIFIN;
Warszawa 2005
6. Kuczyńska Cesarz A; Rachunkowość przedsiębiorstw; Przewodnik dla nauczyciela;
WSiP; Warszawa 2001
7. Maciejewska J.; Rachunkowość finansowa; WSiP; Warszawa 2002
8. Matuszeszewicz J., Matuszewicz P.; Rachunkowość od podstaw; Finanse - Serwis,
Warszawa 2001
9. Szwajor J.; Vademecum księgowego; Hermes; Kielce 2001
10. Świderka G.; Rachunkowość zarządcza; Poltext; Warszawa 1997
11. Ustawa o rachunkowości z 29 września 1994r - tekst ujednolicony w Dz. U. nr 76, poz.
794 z 2002 r. z pózniejszymi zmianami
12. Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, Dz. U. nr
106, poz. 482 z 1993 r. z pózniejszymi zmianami
13. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, Dz. U. nr 54, poz. 535
z 2004 r. z pózniejszymi zmianami
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
74
Załączniki
1. Plan kont
Zespół 0 Aktywa trwałe
010 Środki trwałe
020 Wartości niematerialne i prawne
030 Inwestycje długoterminowe
071 Umorzenie środków trwałych
073 Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych
080 Środki trwałe w budowie
090 Odpisy aktualizujące wartości długoterminowych aktywów finansowych
Konta pozabilansowe
091 Środki trwałe w likwidacji
092 Środki trwałe dzierżawione
093 Grunty użytkowane wieczyście
094 Środki trwałe oddane w leasing
Zespół 1 Środki pieniężne, rachunki bankowe oraz krótkoterminowe aktywa
finansowe
100 Kasa
131 Rachunek bieżący
132 Inne rachunki bankowe
133 Rachunki środków funduszy specjalnych
135 Inne aktywa pieniężne
138 Kredyty bankowe
139 Przeterminowane kredyty bankowe
140 Krótkoterminowe aktywa finansowe
Zespół 2 Rozrachunki i roszczenia
200 Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami
205 Zobowiązania wekslowe
220 Rozrachunki z budżetami
221 Rozrachunki z ZUS
223 Pozostałe rozrachunki publicznoprawne
225 Rozrachunki z tytułu podatku VAT
231 Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
234 Pozostałe rozrachunki z pracownikami
240 Pozostałe rozrachunki
241 Rozliczenie niedoborów i szkód
242 Rozliczenie nadwyżek
243 Należności dochodzone na drodze sądowej
280 Rozliczenie różnic kursowych
290 Odpisy aktualizujące rozrachunki
Zespół 3 Materiały i towary
300 Rozliczenie zakupu
310 Materiały
330 Towary
341 Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów
342 Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów
Zespół 4 Koszty według rodzaju i ich rozliczenie
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
75
400 Amortyzacja
401 Zużycie materiałów i energii
402 Usługi obce
403 Podatki i opłaty
404 Wynagrodzenia
405 Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
409 Pozostałe koszty rodzajowe
490 Rozliczenie kosztów
Zespół 5 Koszty według typów działalności i ich rozliczenie
501 Koszty działalności podstawowej
503 Koszty handlowe
520 Koszty wydziałowe
522 Koszty zakupu
527 Koszty sprzedaży
530 Kosz ty działalności pomocniczej
550 Koszty zarządu
580 Rozliczenie kosztów działalności
Zespół 6 Produkty
601 Wyroby gotowe
608 Półfabrykaty
620 Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych
640 Rozliczenia międzyokresowe kosztów
650 Pozostałe rozliczenia międzyokresowe
Zespół 7 Przychody i koszty ich uzyskania
701 Przychody ze sprzedaży wyrobów
702 Przychody ze sprzedaży usług
711 Koszt własny sprzedaży wyrobów
712 Koszt własny sprzedaży usług
730 Przychody ze sprzedaży towarów
731 Wartość sprzedanych towarów w cenie zakupu
740 Przychody ze sprzedaży materiałów
741 Wartość sprzedanych materiałów w cenie zakupu
750 Przychody finansowe
751 Koszty finansowe
760 Pozostałe przychody operacyjne
761 Pozostałe koszty operacyjne
770 Zyski nadzwyczajne
771 Straty nadzwyczajne
Zespół 8 Kapitały i fundusze
801 Fundusz założycielski
802 Kapitał zakładowy
803 Fundusz udziałowy
804 Kapitał właścicieli
805 Fundusz przedsiębiorstwa
806 Fundusz zasobowy
807 Kapitał zapasowy
808 Kapitał rezerwowy
809 Kapitał z aktualizacji wyceny
820 Rozliczenie wyniku finansowego
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
76
830 Rezerwy
840 Rozliczenia miedzyokresowe przychodów
850 Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych
860 Wynik finansowy
870 Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia z wyniku
finansowego
2. Spis dokumentów
Lp. Symbol Nazwa dokumentu
dokumentu
1. KP Kasa przyjmie
2. KW Kasa wypłaci
3. RK Raport kasowy
4. WB Wyciąg bankowy
5. Pz Przyjęcie materiałów
6. Rw Pobranie materiałów
7. Zw Zwrot materiałów
8. Mm Przesuniecie materiałów
9. Pw Przyjęcie wyrobów
10. OT Przyjęcie środka trwałego
11. LT Likwidacja środka trwałego
12. PT Przekazanie środka trwałego
13. MT Zmiana miejsca użytkowania środka trwałego
14. LP Lista płac
15. PK Polecenie księgowania
16. FVAT Faktura VAT
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
77
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
04 Prowadzenie ewidencji procesów gospodarczychidQ64
04 Prowadzenie działań profilaktycznych i promocji zdrowia
07 Organizowanie procesu gospodarczego przedsiębiorstwaidi16
Zgloszenie do ewidencji dzialalnosci gospodarczej
proces gospodarowania
07 Organizowanie procesu gospodarczego przedsiębiorstwa
488 Jak prowadzic ewidencję środków trwałych
więcej podobnych podstron