Wielki Mur Chiński
1
Wielki Mur Chiński
Wielki Mur ChiÅ„ski (chin. upr. N ÌÄ™ • ÎW ,
trad. chin. ," ÌÄ™ w• ÎW ; pinyin WÄ…nlÐ

Chángchéng)  zbiorcza nazwa systemów
obronnych składających się z zapór
naturalnych, sieci fortów i wież
obserwacyjnych oraz (w najbardziej
strategicznych miejscach) murów
obronnych z ubitej ziemi, murowanych lub
kamiennych, osłaniających północne Chiny
przed najazdami ludów z Wielkiego Stepu.
Tradycyjnie przyjmuje się, że Wielki Mur
rozciągał się od Shanhaiguan (nad zatoką
Liaodong) do Jiayuguan w górach Nan Shan
na długości ok. 2400 km. Nazywany jest też
"Murem 10 000 Li" (10 000 nie powinno
być tutaj traktowane dosłownie i oznacza
raczej "nieskończoną długość" muru).
W 1987 roku został wpisany na listę
Wielki Mur Chiński  zdjęcie satelitarne z programu NASA World Wind
światowego dziedzictwa UNESCO, a 7 lipca
2007 ogłoszono go jednym z siedmiu
nowych cudów świata.
[2] [3] [4]
Doniesienia prasowe[1] , według
których łączna długość budowli ma wynosić
8851,8 km i składać się odpowiednio z
6259,6 km  murów wzniesionych ludzką
ręką, 2232,5 km  barier naturalnych, takie
jak rzeki i wzgórza i 359,7 km rowu,
pochodzÄ… najprawdopodobniej z doniesienia
China Daily[5] . Należy je uznać za wyniki
pomiaru całego systemu fortyfikacji, a nie
za pomiar długości "muru", gdyż takowy, w
postaci jednolitej konstrukcji nigdy nie
istniał. Umocnienia w różnych epokach
wznoszono w różnych miejscach, w
zależności od bieżącej sytuacji politycznej;
Linie fortyfikacyjne w północnych Chinach w różnych okresach historycznych,
warunki naturalne powodowały, że część z
określane łącznie jako "Wielki Mur".
nich budowano w tych samych, kluczowych
punktach (np. na przełęczach górskich).
Wielki Mur Chiński
2
Pierwsze wały i pierwszy
"Wielki Mur"
Wały ziemne należą do podstawowych
chińskich konstrukcji obronnych, zwłaszcza
w roli fortyfikacji miejskich. Budowa
umocnień na granicach państw sięga Okresu
Walczących Królestw; znacznej długości
wały dzieliły m.in. państwa Wei i Qin; swą
północną granicę, przed najazdami
monadów chroniły wałami państwa Yan i
Zhao; południową  Zhao i Chu.Najstarsze
z
ródła tekstowe na ich temat pochodzą z
656 r. p.n.e. i dotyczą murów królestwa
Chu[6] .
Wielki Mur Chiński w 2004
Pierwszy "Wielki mur" miał wznieść
pierwszy cesarz Chin w III wieku p.n.e.;
miała to być zarówno zapora przed
najazdem jak i symbol potęgi władcy. Przy
budowie miało zginąć z wycieńczenia ok.
miliona robotników, a zmarłych miano
zamurowywać w ścianach konstrukcji.
Opowieści te były elementami legendy
tyranii Qin Shi Huanga; rzeczywiste
dowody na budowÄ™ przez niego "Wielkiego
Muru" sÄ… bardzo skÄ…pe[7] .
W Shi Ji Sima Qian poświęca Wielkiemu
Murowi dwa krótkie paragrafy, mówiące, że
generał Meng Tian z 300 tysięczną armią
Wielki Mur Chiński w Jinshanling
najpierw pobił nomadów Xiongnu w stepie,
a następnie umocnił granicę budując 44 umocnione miasta, wały i wieże w miejscach, gdzie było to konieczne.
Całość miała sięgać od Lintao do Liaodongu na długość "10 tysięcy Li." Operacje Meng Tiana rozpoczęły się w 214
p.n.e., zaledwie cztery lata przed śmiercią Pierwszego Cesarza, co uniemożliwiałoby skonstruowanie wielkiej linii
obronnej. Jest prawdopodobne, że ofensywa Meng Tiana wyruszyła z północnej granicy państwa Qin, umocnionej
wałem przez króla Zhaoxianga i dotarła do dawnego wału, zbudowanego przez Zhao, na północ od pustyni Ordos.
Mógł on następnie umocnić tę istniejącą już linię obrony[8] . Znaleziska archeologiczne wskazują, że linia umocnień
spotykała dawne wały Qin w Gansu, a na przeciwległym końcu wały Yan w Liaodongu. Ponadto, właściwe
umocnienia zabezpieczały tylko odsłonięte fragmenty terenu, meandrując tak, by maksymalnie wykorzystać
przeszkody naturalne, co w pełni zgadza się z informacjami z Shi Ji[9] .
Fakt, że wały Zhao, odbudowane przez Qin, i wały Yan w środkowej Mandżurii sięgały daleko poza obszar
osadnictwa chińskiego i tworzyły linię umocnień przechodzące przez tereny nomadów (o czym świadczą znaleziska
archeologiczne z ich sąsiedztwa), może sugerować, że miały charakter nie obronny, a ofensywny, znacząc granicę
zajętego terytorium i stanowiąc linię komunikacyjno-wypadową do operacji dalej na północ. Obszary stepu na
południe od nich mogły służyć do hodowli koni, potrzebnej używanej od V w.p.n.e. przez chińskie państwa
kawalerii[9] .
Wielki Mur Chiński
3
Fortyfikacje graniczne za czasów Han
Dynastia Han początkowo usiłowała utrzymywać i umacniać granice qinowskie. Aktywna polityka cesarzy Gaozu
czy Wudi okazała się jednak ryzykowana i kosztowna, zwłaszcza wobec mobilizacji Xiongnu, tak że póz
niejsi
cesarze starali się raczej obłaskawić "barbarzyńsców" darami. Hanowie poszerzyli jednak swoje panowanie o
korytarz Gansu i nawiązali kontakty z ludami Azji Centralnej (zob. Zhang Qian); dla ochrony ważnej strategicznie
drogi na zachód wznieśli twierdze Yumenguan i Yuanguan i ufortyfikowaną bazę administracyjną w Dunhuangu.
Hanowskie mury były powiązane z polityką ofensywną i równie jak ona kosztowne; po uzurpacji Wang Manga
dalszÄ… ich budowÄ™ zarzucono[9] .
Mur za czasów dynastii Ming
Znaną do dziś postać mur uzyskał dopiero za dynastii Ming (1368), w XV wieku. Dynastia ta, odczuwając duży
nacisk ludów mongolskich, postanowiła zbudować, w oparciu o wciąż istniejące fragmenty starożytnego muru,
ciągły system fortyfikacji  od granic Korei aż po pustynię Gobi. System ten składał się nie tylko z samego muru,
ale także z przylegających do niego osad nadgranicznych, faktorii handlowych oraz szerokiego na blisko 1 km pasa
"spalonej" ziemi. W czasie drugiej wojny chińsko-japońskiej pełnił funkcję linii obrony dla wojsk Kuomintangu
Czang Kaj-szeka.
Znaczenie
Oprócz bezpośredniej ochrony przed najazdami ludów z Wielkiego Stepu mur miał duże znaczenie handlowe, jego
zachodni odcinek chronił chińską część Jedwabnego szlaku.
Mur, nawet w czasach swojej świetności, nie spełniał nigdy roli fortyfikacji zdolnej przeciwstawić się długiemu
oblężeniu przez silną armię. Stanowił jednak dość skuteczną zaporę przed nieskoordynowanymi atakami małych ord,
zapewniając względny spokój na terenach przygranicznych i umożliwiając prowadzenie handlu wzdłuż Jedwabnego
Szlaku. W sytuacji zmasowanego ataku zorganizowanej armii, mur był niemal całkowicie bezużyteczny i mógł co
najwyżej spełniać rolę systemu wczesnego ostrzegania. Do przekazywania wiadomości alarmowych na wypadek
zbliżania się nieprzyjaciół służyły wieże sygnalizacyjne rozmieszczone co 100 metrów, na których w nocy zapalano
ogień, a w dzień wypuszczano dym, który błyskawicznie był przekazywany wzdłuż całego kraju systemem "od
wieży do wieży".
W jego historii mur był wielokrotnie skutecznie forsowany przez ludy z Wielkiego Stepu (Xiongnu, Turków i
Mongołów). W końcu po pokonaniu w XVII wieku dynastii Ming przez Mandżurów, mur znalazł się wewnątrz
państwa następców Nurhaczego. W efekcie stracił jakiekolwiek znaczenie strategiczne.
Wielki Mur Chiński jest największą budowlą tego typu na świecie. Wbrew powszechnemu przekonaniu, nie jest
widoczny "gołym okiem" z odległego kosmosu (np. z Księżyca), natomiast z niskiej orbity okołoziemskiej
widocznych jest też wiele innych budowli, np. autostrady, lotniska czy tamy.
Wielki Mur Chiński
4
Fragmenty muru
Obecnie większa jego część jest w złym stanie i porozrywana na kilkanaście odcinków o różnej długości (stopniowo
odbudowywana); tylko niewielkie fragmenty są udostępnione turystom. W okolicach Pekinu jest 6 takich
fragmentów:
" Badaling
" Jinshanling
" Simatai
" Huanghua
" Mutianyu
" Juyongguan
Są również fragmenty takie jak np. Jiankou, które jednak z powodu zbyt złego stanu nie są udostępniane dla
masowego ruchu turystycznego.
Ciekawostki
" 9 lipca 2005r. Danny Way przeskoczył Wielki Mur Chiński na deskorolce. Firma DC Shoes Co. weszła w
porozumienie z władzami Pekinu w celu zbudowania największej w historii vert skateboardingu rampy, która
miała umożliwić Danny'emu wykonanie tego zadania. Początkowo wyczyn ten planowano na 28 maja 2005r.
" Co roku na Wielkim Murze odbywa się bieg maratoński  Great Wall of China Marathon.
" Podczas budowy muru żywcem wmurowywano do niego ludzi za nieposłuszeństwo. Gdy niewolnik zmarł
(najczęściej na skutek wycieńczenia), chowano go przy murze, żeby zapobiec epidemiom, natomiast wbrew
krążącym legendom, nie grzebano wszystkich zmarłych wewnątrz muru, gdyż budowla mogłaby stracić swoją
wytrzymałość.
Przypisy
[1] Great Wall of China 'even longer' (http:/ / news. bbc. co. uk/ 2/ hi/ asia-pacific/ 8008108. stm). 2009-04-20. [dostęp 2009-04-20].
[2] China's Great Wall far longer than thought: survey (http:/ / www. google. com/ hostednews/ afp/ article/
ALeqM5hZntU8l3vH1I21vcievtc-QIryLA). 2009-04-20. [dostęp 2009-04-20].
[3] China's Great Wall far longer than thought: survey (http:/ / news. smh. com. au/ breaking-news-world/
chinas-great-wall-far-longer-than-thought-survey-20090420-acas. html). W: The Sydney Morning Herald [on-line]. 2009-04-20. [dostęp
2009-04-20].
[4] Jeszcze dłuższy Chiński Mur (http:/ / www. rp. pl/ artykul/ 9129,293824_Jeszcze_dluzszy_Chinski_Mur_. html). W: Rzeczpospolita
[on-line]. 20-04-2009. [dostęp 2010-04-06].
[5] Shujuan Lin, Huazhong Wang: Great Wall stretches far longer (http:/ / www. chinadaily. com. cn/ cndy/ 2009-04/ 20/ content_7692926. htm)
(ang.). China Daily, 2009-04-20. [dostęp 2010-04-06].
[6] Arthur Waldron: The Great Wall of China: From History to Myth. Cambridge: Cambridge University Press, 1990. ISBN 0-521-36518-X.
[7] Waldron A. op.cit.str. 16
[8] Waldron A. op.cit.str. 17-19
[9] Julia Lovell: The Great Wall: China against the World. 1000 BC - 2000 AD. New York: Grove Press, 2006. ISBN 0-8021-1814-3.
Wielki Mur Chiński
5
Zobacz też
" limes
Linki zewnętrzne
" Fragment Wielkiego Muru  panorama 360° (http:/ / www. world-heritage-tour. org/ asia/ cn/ greatwall/
badalingStairs. html)
" Raport dot. widoczności muru z orbity (http:/ / www. snopes. com/ science/ greatwal. htm) w serwisie
snopes.com (ang.)
y
ródła i autorzy artykułu
6
y
ródła i autorzy artykułu
Wielki Mur Chiński y
ródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=23282963 Autorzy: 4C, A., Airwolf, Akumiszcza, Andrrew, Awersowy, Bansp, Beau, Carivaldi, D kuba, Ed88, Edward
Krieg, Falow, Felis domestica, Fizykaa, Gepard12, Gregul, Hulek, Jadwiga, Jakubhal, Janmad, Jedyooo, Jersz, JoRK, KM, Kac zoR, KamStak23, Klemens, Kpjas, Krystianmistrz3, Krzysiulek,
Lampak, Laohu, Leinad, LukKot, Lukasz Lukomski, Maciek17, Macieqx, Maikking, Makary, Marshau, Masti, MesserWoland, Meteor2017, Mix321, MonteChristof, Muzyk98, Nous, Nurni,
Oola11, Pablo000, Pajo1991, Palica, Palladinus, Pimke, Piotr967, Pitert, Pixel, Pjahr, Polimerek, Primoz, Pufacz, Radomil, Serdelll, Shaqspeare, Silthor, Stoigniew, Szoferka, Tilia, Tomenes,
Turkusowy smok, WTM, 82 anonimowych edycji
y
ródła, licencje i autorzy grafik
Plik:Great Wall of China, Satellite image.jpeg y
ródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Great_Wall_of_China,_Satellite_image.jpeg Licencja: Public Domain Autorzy: D-Kuru,
Duesentrieb, Howcheng, Saperaud, Ćvar Arnfjörð Bjarmason
Plik:Map of the Great Wall of China.jpg y
ródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Map_of_the_Great_Wall_of_China.jpg Licencja: Creative Commons Attribution-Sharealike
2.5 Autorzy: Maximilian Dörrbecker (Chumwa)
Plik:GreatWall 2004 Summer 1.jpg y
ródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:GreatWall_2004_Summer_1.jpg Licencja: Creative Commons Attribution 2.0 Autorzy: Samxli
Plik:20090529 Great Wall 8219.jpg y
ródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:20090529_Great_Wall_8219.jpg Licencja: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Autorzy:
User:Jakubhal
Licencja
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/