Polityka monetarna i

fiskalna

1. Polityka monetarna – pieniądz,

system bankowy.

2. Polityka fiskalna – budżet państwa,

instrumenty polityki fiskalnej, deficyt
budżetowy, dług publiczny.

Polityka monetarna i

fiskalna

• Polityka monetarna:
- podmiot odpowiedzialny:
bank centralny
Polska:
- NBP – RPP
Unia Gospodarcza i Walutowa:
- EBC (Frankfurt)
USA:
- Zarząd Rezerwy Federalnej

(Fed)

• Polityka fiskalna

(budżetowa):

- podmiot odpowiedzialny:
rząd
Unia Gospodarcza i Walutowa:
- rządy krajowe

• Cykl koniunkturalny – czy polityka

gospodarcza powinna być
elastyczna?

• Czy polityka gospodarcza powinna

być stała/stabilna?

• Czy polityka gospodarcza powinna

być przewidywalna?

Polityka gospodarcza

ekspansywna

restrykcyjna

Kiedy – w fazie recesji
Cel – ożywienie koniunktury
Działania - ?

Kiedy – w fazie ożywienia,
boomu
Cel – schłodzenie koniunktury
Działania - ?

• Instrumenty polityki monetarnej (banku

centralnego):

a) stopy procentowe banku centralnego:
• - stopa interwencyjna (referencyjna)
• - stopa kredytu redyskontowego
• - stopa kredytu lombardowego
• - stopa depozytowa NBP
b) operacje otwartego rynku
c) stopa minimalnych rezerw obowiązkowych
d) metody administracyjne
e) zalecenia nie mające charakteru

obligatoryjnego

Operacje otwartego rynku

• Transakcje wykonywane z inicjatywy banku

centralnego.

• Warunkowa lub bezwarunkowa sprzedaż lub kupno

papierów wartościowych lub dewiz. Również emisja

własnych papierów dłużnych.

• Uczestnicy „otwartego rynku” – bank centralny,

banki komercyjne.

• Cel – wpływ na krótkoterminowe stopy procentowe

na rynku międzybankowym.

• Polska: bony NBP (7-dniowe; 14-dniowe).

Operacje otwartego rynku

• Operacje
• – podstawowe (przetargi raz na tydzień – bony 7-dniowe);
• - dostrajające (absorbujące i zasilające – emisja bonów,

przedterminowy wykup);

• - strukturalne (zakup obligacji własnych od banków,

papierów wartościowych na rynku, emisja własnych

długoterminowych papierów dłużnych)

• Coraz szersze zastosowanie, bo:
- elastyczność i szybkość reakcji
- rynkowy charakter

Budżet i polityka fiskalna

• Budżet:
- plan finansowy

państwa;

- strona dochodowa;
- strona wydatkowa;
- równowaga

budżetowa;

- konieczność

zbilansowania

• Funkcje budżetu:
- fiskalna – gromadzenie

dochodów budżetowych

- redystrybucyjna –

zmiany w podziale PKB

- stymulacyjna –

oddziaływanie

dochodów i wydatków

budżetu na życie

gospodarcze i społeczne

Budżet i polityka fiskalna

• Budżet państwa składa się z:
- budżetu centralnego;
- budżetów lokalnych;
- ubezpieczenia społeczne.

Polityka fiskalna

• Zasady polityki

fiskalnej:

1) rocznego

budżetowania;

2) zupełności;
3) jedności;
4) jawności;
5) równowagi budżetowej.

• Polityka fiskalna:
- instrumenty

pozyskiwania

dochodów;

- instrumenty

wydatkowe;

- projektowanie i

wykorzystywanie

instrumentów

Podatki

• Podatki – przymusowe,

bezzwrotne i nieodpłatne
świadczenia pieniężne
pobierane przez
państwo.

• Podatki – nie tylko

funkcja fiskalna!

• Także funkcje:

redystrybucyjna i
stymulacyjna.

• Podatki:
1)

dochodowe:

- od dochodów

osobistych (PIT);

- od dochodów osób

prawnych (CIT);

2) wydatkowe

(konsumpcyjne)

- VAT
- akcyza
3) majątkowe

Podatki

Podatki

bezpośrednie:

- dochodowe;
- majątkowe;
Podatki pośrednie:
- VAT
- akcyza

Skale podatkowe:
- proporcjonalne

(podatek liniowy)

- progresywne
- degresywne
- kwotowe.

Ekonomia podaży

Czy obniżka podatków oznacza spadek wpływów do
budżetu i w konsekwencji konieczność cięć w
wydatkach budżetowych?
Odpowiedź:

Krzywa Laffera

Wpływy
do budżetu
z podatków
dochodowych

0

Stawka podatku
dochodowego

t

opt.

i

max

i

1

t

1

t

2

Deficyt budżetu

• Deficyt budżetu – wpływ na

równowagę gospodarczą.

• Deficyt budżetu – problem

finansowania.

• Deficyt budżetu a dług publiczny.

Deficyt budżetowy

• Efekt wypychania:
sektor publiczny, zadłużając się,

wypycha z rynku kredytowego sektor
prywatny