Zasady pobierania i

przesyłania materiałów do

diagnostyki

mikrobiologicznej z ran,

owrzodzeń podudzi i

odleżyn

Jarosław Surowiec

PODSTAWY

MIKROBIOLOGII

• Wynik badania mikrobiologicznego

zależy od prawidłowości pobrania
materiału

• Dla prawidłowości wyniku istotne

są warunki przechowywania i
transportu materiału

PODSTAWY

MIKROBIOLOGII

• Ogólne zasady postępowania

1. Czas pobierania
2. Przygotowanie pola zabiegu
3. Liczba próbek
4. Objętość materiału
5. Sposoby pobrania
6. Transport

PODSTAWY

MIKROBIOLOGII

• Ogólne zasady postępowania

1.

Czas pobierania

• Pobranie materiału przed leczeniem

antydrobnoustrojowym.

• Gdy podano chemioterapeutyk – materiał

pobieramy podając jaki lek i jak długo
podajemy.

• Badania pokontrolne w co najmniej trzeciej

dobie po zakończeniu leczenia
antydrobnoustrojowego.

• Posocznica

PODSTAWY

MIKROBIOLOGII

• Ogólne zasady postępowania

2. Przygotowanie pola zabiegu.

• Przy wkłuciach – odkazić skórę (-

przestrzegać czasu skutecznego)

• W pozostałych przypadkach - oczyścić

miejsce pobrania jałowym wacikiem
nawilżonym solą fizjologiczną

PODSTAWY

MIKROBIOLOGII

• Ogólne zasady postępowania

3. Liczba próbek

• Nie ma reguł

4. Objętość próbki

• Zwykle 5-10 ml materiału.
• Wymazy

PODSTAWY

MIKROBIOLOGII

• Ogólne zasady postępowania

5. Sposoby pobierania

• Materiał na beztlenowce

Wykazanie obecności

bakterii

• Bezpośrednie

– czynniki zakaźne, części składowe,

produkty

• Pośrednie

– wykrycie przeciwciał przeciw

drobnoustrojom
lub ich determinantom antygenowym

Metody bezpośrednie –

klasyczne

• Badanie mikroskopowe

– świeży materiał ( preparat

bezpośredni i barwiony)

• Hodowla kolonii

– hodowla i identyfikacja wzrostowa
– tzw. „złoty standard”,

• Antybiogram

– ustalenie oporności na antybiotyki

Metody bezpośrednie –

nowe

• Obecność swoistych antygenów

– reakcja przeciwciał mono- lub

poliklnonalnych wiązania z antygenami
obecnymi w próbce materiału od
pacjenta. Aglutynacja, precypitacja,
immunofluorescencja, luminescencja.

• Sondy molekularne
• Reakcja łańcuchowa polimerazy

(PCR)

Pobieranie materiału

• Zawsze z miejsc w których toczy się

proces chorobowy

• Zwykle przed rozpoczęciem chemioterapii
• Odpowiednio do przebiegu choroby
• Warunki aseptyczne pozyskiwania

materiału

• Wątpliwości – konsultacje z

mikrobiologiem

Pobieranie materiału

• Powierzchowne rany

– wymazy ze zmienionych powierzchni

ran

• Głębokie ropnie

– Bioptaty/punktaty

Przechowywanie i

transport

• Wrażliwość na środowisko

– Podaż tlenu
– Wysuszanie -

• Wrażliwość na temperaturę

– Drobnoustrojów
– Materiału

Przechowywanie i

transport

• Zasady ogólne

– krew
– materiały z krwi do butelki, która

nie powinna być schładzana
poniżej 37

0

C

Podłoża transportowe

1. Płynne podłoża transportowe
2. Półstałe, zbuforowane podłoża

uniwersalne

3. Półstałe, zbuforowane podłoża

redukujące

4. Podłoża wytwarzające CO

2

5. Podłoża specjalne

Podłoża transportowe

1. Płynne podłoża transportowe

– dla jałowego materiału: krew, płyn m-

rdz., punktaty z zamkniętych jam
ciała.

– zawierają substancje odżywcze dla

namnażania drobnoustrojów

– inkubacja z krwi: ręczna i

automatyczna

– ocena wyników

Podłoża transportowe

2. Półstałe, zbuforowane podłoża

uniwersalne

– materiały w których oczekuje się

mieszanych hodowli: kał, ropa, wymazy.

– Transwab®, Culturette®, idp.
– wszystkie wymazy należy transportować

na tych podłożach. Suche wymazówki nie
zapewniają przeżycia drobnoustrojów.

– wymazówki z dakronu lub alginianu

wapnia!

Podłoża

• Półstałe, zbuforowane podłoża

redukujące

– dla materiałów w których

spodziewamy się uzyskać
beztlenowce.

– Np.: Port A`Cul®, Culturette®, dla

beztlenowców

Podłoża

• Podłoża wytwarzające CO

2

– do materiału zawierającego dwoinki

rzeżączki

– Transgrow-Medium,
– wysyłka do pracowni w obecności

katalizatora CO

2

Zapakowanie materiału

• Przesyłanie pocztą:

– Przepisy opakowania: napis

„Materiał medyczny – uwaga,
zakaźny!”

– Przepakowanie materiału „Uwaga -

zagrożenie dla środowiska”

• Za pośrednictwem gońca
• Ryzyko zakażenia szpitalnego!

Wskazówki dla

laboratorium

Nazwisko i imię pacjenta
Data urodzenia
Rodzaj materiału do badania
Objawy kliniczne choroby
Rozpoznanie wstępne
Umiejscowienie schorzenia
Rodzaj i czas antybiotykoterapii
Dane lekarza kierującego

Badanie serologiczne

• Wystarczy 2-5 ml krwi żylnej
• Po wykrzepieniu odwirować i

przesłać surowicę

• Transport i przechowywanie 4

o

C

przez tydzień

Metody pobierania

materiału z ran

• Cel:

– Wykazanie drobnoustroju w materiale badanym

• Kierunek:

– Bakterie tlenowe
– Bakterie beztlenowe

• Rodzaj materiału:

– Ropa
– Wymaz z rany
– Płyn z otrzewnej
– Inne według zleceń lekarza

Metody pobierania

materiału z ran

• Posiew w kierunku bakterii

tlenowych

– Podłoża; agar krwawy, agar Mac

Conkey`a,

agar Sabouard`a,

bulion TSB,