Maria Finogenow

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI

Wykład10 (2011)

WPROWADZENIE

DO PSYCHOLOGII MOTYWACJI

1

MOTYWACJA

• MOTYWACJA – termin stosowany w psychologii

do opisu wszelkich mechanizmów

odpowiedzialnych za:

– URUCHOMIENIE

– UKIERUNKOWANIE

– PODTRZYMANIE

– I ZAKOŃCZENIE ZACHOWANIA

• Dotyczy on:

– Mechanizmów zachowań prostych, jak i złożonych;

– Mechanizmów wewnętrznych, jak i zewnętrznych;

– Procesów afektywnych i poznawczych

2

MOTYWACJA

• Ujęcie szerokie
• Ujęcie wąskie

MOTYWACJA A TERMINY

POKREWNE

• Emocje
• Potrzeby

MOTYWACJA

DLACZEGO???
- Wybór określonej formy zachowania
- Mechanizmy podtrzymujące aktywność (silna

wola, wytrwałość)

- Mechanizmy warunkujące zaniechanie

zachowania

- Mechanizmy rozpoznawania wyniku czynności

Podział teorii (Kelly) na teorie:
• popychające (Push theories)
• pociągające (Pull theories)

5

CZTERY MODELE MOTYWACYJNE

wg Madsena

– HOMEOSTATYCZNY

– PODNIETOWY

– POZNAWCZY

– HUMANISTYCZNY

• Współcześnie także:

– EWOLUCJONISTYCZNY

– ATRYBUCYJNY

– ZWIĄZANY Z „JA”

6

MODEL HOMEOSTATYCZNY

• POTRZEBA ------ POPĘD --------- ODPOWIEDŹ

REDUKCJA POTRZEBY

POTRZEBA

• Specyficzny wewnętrzny stan, który może energetyzować

zachowanie ukierunkowane na zaspokojenie danej potrzeby.

• Potrzeby pozostają często w związku z poziomem istotnych

substancji cielesnych.

POPĘD

• Psychologiczna ekspresja motywu np. głód pragnienie. Popęd

wyłania się z ze stanu wewnętrznej potrzeby oraz obecności

celu, który może być źródłem zaspokojenia.

ODPOWIEDŹ

• Jakaś aktywność mięśniowa lub jakiekolwiek inne zachowanie.

7

KONCEPCJA PSYCHODYNAMICZNA

1. wszelkie zachowania są zdeterminowane
2. ich źródłem jest energia psychiczna (?)
3. zachowaniem rządzą wrodzone instynkty /popędy
4. motywy są nieświadome

źródło popędów - stany organizmu, procesy metaboliczne, inne formy

kumulacji energii

8

PSYCHODYNAMICZNA KONCEPCJA

MOTYWACJI

Odmienność zasad którymi kieruje się id, ego superego

– Id

– Ego

– Superego

Konflikty między presją popędu a lękiem przed karą

zewnętrzną lub wewnętrzną – Lęk jest sygnałem

niebezpieczeństwa

-

Lęk obiektywny

-

Lęk neurotyczny

-

Lęk moralny

MECHANIZMY OBRONNE

-

działają poniżej progu świadomości więc człowiek nie zdaje sobie sprawy

z ich istnienia

-

chronią / minimalizują lęk

Różnice indywidualne miedzy ludźmi wyrażają się w

– sile popędu

– sposobach ich wyrażania,

– rozmiarach konfliktu i lęku

– wykorzystywaniu mechanizmów obronnych

9

KONCEPCJE PSYCHODYNAMICZNE

– nurt kulturowy

K. HORNEY- 2 mechanizmy motywacyjne:
1.

potrzeba bezpieczeństwa i stanowiący konsekwencję braku

jej zaspokojenia - lęk podstawowy

2.

wyidealizowany obraz własnej doskonałości pozostający

w konflikcie z ja realnym

E. FROMM - dążenie do integracji własnej osoby

H. SULLIVAN:
1.

potrzeba bezpieczeństwa

2.

potrzeba przyjemności

Podsumowanie Cofer’a i Appley’a koncepcji psychodynamicznych

to:

•

energia - biologiczne siły organizmu

•

geneza zachowania - popędy /potrzeby, instynkty/

•

samokontrola motywacji - głównie nieświadoma

•

mechanizm motywacyjny - redukcja napięcia

10

TEORIA BEHAWIORYSTYCZNA

Ocenia się siłę motywacji post hoc (po włożonym wysiłku, liczbach prób,

rodzaju wzmocnień).

POPĘD

•

to wielkość deficytu jakiegoś ważnego dla organizmu czynnika

pozytywnego lub siła oddziaływania czynnika negatywnego

•

w efekcie mniej lub bardziej ukierunkowany, mniej lub bardziej

specyficzny niepokój pojawiający się w organizmie i uruchamiający

czynności ukierunkowane na usunięcie tego niepokoju

POBUDKA /przynęta/

•

to stan lub obiekt mający zdolność do redukowania lub zmniejszania

wielkości popędu

WZMOCNIENIE

•

to każdy obiekt lub stan rzeczy, który zwiększa prawdopodobieństwo

powtórzenia reakcji wywołanej działaniem danego bodźca

•

brak oczekiwanego wzmocnienia pozytywnego to kara; brak

oczekiwanego wzmocnienia negatywnego to nagroda

11

TEORIA BEHAWIORYSTYCZNA

Clark Hull

• motywacja ma swoje źródła w Darwinowskiej walce o byt

• do przeżycia niezbędne są pewne obiekty oraz

umiejętności zdobywania tych obiektów

• każda forma deprywacji lub zagrożenia (deficyt obiektów

pozytywnych lub nadmiar obiektów negatywnych) powoduje

powstanie ogólnego popędu

• popędy uruchamiają zachowania, lepiej bądź gorzej

wyuczone

• podstawowymi wyznacznikami zachowania są: popęd oraz

nawyk

Potencjał pobudzeniowy reakcji = siła popędu x siła

nawyku

12

MODEL POZNAWCZY

TEORIA POLA – Kurt Lewin

(teoria topologiczna)

• 1. Zachowanie jest funkcją pola istniejącego w czasie, gdy to

zachowanie występuje.

B = f (P, E)

• 2. Analiza zawsze zaczyna się od sytuacji jako całości, w

której wyróżnia się części składowe.

• 3. Konkretną osobę w konkretnej sytuacji można opisać w

formie matematycznej.

• Pole psychologiczne (przestrzeń życiowa)

13

MODEL POZNAWCZY

– Lewin c.d.

• Energia psychiczna – jest uwalniana, gdy w rezultacie

wzrostu napięcia w jakiejś części systemu, nastąpi utrata
równowagi.

• Pole psychologiczne jest w stanie ciągłej dynamiki.
• Napięcia powstają w związku z potrzebami.

Właściwości napięcia:

• Tendencja do zrównania stanu napięcia w danym systemie z

wielkością napięcia w otaczających systemach.

• Wywieranie nacisku na granicę systemu.

14

MODEL POZNAWCZY

TEORIA DYSONANSU POZNAWCZEGO

– Leon Festinger

• Pomiędzy elementami poznawczymi mogą istnieć reakcje

dysonansowe czyli niezgodności.

• Dysonans powoduje nacisk na działanie w kierunku jego

redukcji.

• Przejawy działania tego nacisku to zmiany w zachowaniu,

zmiany w danych poznawczych oraz ostrożność w

przyswajaniu nowych informacji i opinii.

15

MODEL POZNAWCZY

– Festinger c.d.

1. Dysonans występuje prawie zawsze po podjęciu

decyzji wyboru między dwiema lub więcej

alternatywami.

2. Dysonans występuje prawie zawsze, gdy przez

oferowanie nagrody lub zagrożenie karą usiłowano

wywołać u danej osoby zachowanie zewnętrzne

sprzeczne z jej własna opinią.

3. Przymusowy lub przypadkowy dopływ nowych

informacji może wytworzyć elementy poznawcze

pozostające w relacji dysonansu do już istniejących.

4. Otwarte wyrażenie odmiennego zdania prowadzi do

powstania dysonansu poznawczego u członków

grupy.

16

PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA

Hierarchia Potrzeb Maslowa

• potrzeby niedoboru i potrzeby wzrostu

(metapotrzeby)

• deprywacja potrzeb

samourzeczywistnienia,
a zatem niemożność samorealizacji,
powoduje metapatologie

• Motywacja konieczności

i wyboru

17