Tajemnica witaminy C

Irena Jackowska

• Ludzki organizm

nie jest w stanie
syntetyzować
kwasu
askorbinowego

• Obecnie zalecane

jest spożycie 100-
120 mg/dzień dla
osoby dorosłej

Źródła kwasu askorbinowego

• Kwas askorbinowy jest szeroko

rozpowszechniony w świeżych
owocach i warzywach. Jest
obecny w owocach takich jak
pomarańcze, cytryny, grejpfruty,
arbuz, papaja, truskawki

• Występuje także w zielonych

warzywach liściastych,
pomidorach, brokułach, zielonej
i czerwonej papryce, kalafiorze i
kapuście.

• Większość zwierząt wytwarza

stosunkowo wysokie poziomy
kwasu askorbinowego z
glukozy w wątrobie

• Kwas askorbinowy jest

cząsteczką nietrwałą i może
zostać utracony z żywności
podczas gotowania

• Syntetyczny kwas

askorbinowy jest dostępny w
szerokim zakresie w postaci
np.suplementów czy tabletek

• Zarówno naturalny i

syntetyczny kwas
askorbinowy jest chemicznie
identyczny i nie są znane
żadne różnice w ich
aktywności biologicznej

• Głównymi dietetycznymi formami

witaminy C są:

-kwas L-askorbinowy
-kwas dehydroaskorbinowy
Kwas L-askorbinowy i jego estry kwasów

tłuszczowych są stosowane jako

dodatki do żywności, antyutleniacze,

stabilizatory, modyfikatory smaku

ciasta i utrwalacze koloru

• Kwas askorbinowy jest

związkiem

rozpuszczalnym w

wodzie.Jest łatwo

wchłaniany, ale nie jest

magazynowana w

organizmie.

• Kwas askorbinowy jest

wrażliwy na powietrze,

światło, ciepło i łatwo

ulega zniszczeniu na

skutek długotrwałego

przechowywania lub

przetwarzania żywności.

• Kwas askorbinowy i jego

metabolity wydalane są

razem z moczem

• Kwas askorbinowy jest

powszechnie

nietoksyczny, ale w

dużych dawkach (2-6 g /

dobę) może powodować

zaburzenia żołądkowo-

jelitowe i biegunkę

• Niedobór kwasu

askorbinowego
prowadzi do
szkorbutu.

-gąbczaste,opuchniętych

krwawiące dziąsła,
suchość skóry, otwarte
rany na skórze,
zmęczenie, zaburzenia
gojenia się
ran,depresja

• Na podstawie badań klinicznych i

epidemiologicznych sugeruje się, że
spożycie 100 mg na dobę kwasu
askorbinowego jest związany ze
zmniejszoną częstością występowania
śmiertelności z powodu chorób serca,
udaru mózgu i raka.

• Jednak stres, palenie tytoniu,

alkoholizm, gorączka, infekcje
wirusowe powodują szybki spadek
stężenia we krwi kwasu
askorbinowego.

• Fizjologiczne funkcje kwasu askorbinowego są

w dużej mierze zależne od oksydo-

redukcyjnych właściwości tej witaminy. Kwas L-

askorbinowy jest częścią hydroksylaz i

enzymów monooksygenazy biorących udział w

syntezie kolagenu, karnityny i

neuroprzekaźników . Przyspiesza reakcje

hydroksylacji utrzymując występujące w

centrum aktywnym jony metali w stanie

zredukowanym do optymalnej

aktywności hydroksylazy
enzymów i oksygenazy

• Kwas askorbinowy jest niezbędna do

syntezy karnityny mięśniowej (β-
hydroksy kwas masłowy). Karnityna
jest wymagana do transportu i
przenoszenia kwasów tłuszczowych
do mitochondriów, gdzie może on
być stosowany

do produkcji energii.

• katalizuje innych reakcji

enzymatycznych niezbędne do
maksymalnej aktywności hormonów
oksytocyny, wazopresyny,
cholecystokininy i alfa-melanotripin

• Kwas askorbinowy jest również

niezbędne dla przemiany
cholesterolu do kwasów żółciowych

• Kwas askorbinowy przyczynia się do

zwiększenia dostępności i wchłaniania

żelaza ze źródeł nie-hemowych

• w obecności zredukowanej formy żelaza

kwas askorbinowy działa jako pro-

utleniacz i może przyczyniać się do

powstawania rodników hydroksylowych,

które ostatecznie mogą prowadzić do

utleniania lipidów, DNA lub białka

• przy niskich stężeniach kwasu askorbinowy działa

jako proutleniacz, ale jako przy wyższych

stężeniach jako przeciwutleniacz .

• Ponadto niedawny raport pokazał, że duże dawki

egzogennego żelaza (200 mg) i kwas

askorbinowego (75 mg) powodują uwalnianie

żelaza z białek wiążących żelazo, a także

wzmocniają proces peroksydacji lipidów w

surowicy

• wysokie spożycie żelaza wraz z kwasem

askorbinowym mogą zwiększać peroksydację

lipidów LDL i dlatego mogą zwiększać ryzyko

wystąpienia miażdżycy

• spożycie kwasu askorbinowego zmniejsza ryzyko

rozwoju chorób układu krążenia (CHD)

głównie tylko u kobiet (!)

Reaktywne formy oczyszczane

przez kwas askorbinowy

• AH

-

+ Fe

3+

→ A

• -

+ Fe

2+

+ H

+

• AH

-

+ Cu

2+

→ A

• -

+ Cu

+

+ H

+

• H

2

O

2

+ Fe

2+

→ HO

•

+ Fe

3+

+

-

OH

• H

2

O

2

+ Cu

+

→ HO

•

+ Cu

2+

+

-

OH

• LOOH + Fe

2+

→ LO

•

+ Fe

3+

+

-

OH

• LOOH + Cu

+

→ LO + Cu

+

+

-

OH

• HO

•

, LO

•

→ Lipid peroxidation

Witamina C szkodliwa dla

chorych na raka?

• komórki nowotworowe zawierają duże ilości

kwasu askorbinowego

• przypuszcza się, że wysoki poziom kwasu

askorbinowego w komórkach nowotworowych

może kolidować z leczeniem chemioterapią lub

promieniowania, ponieważ te terapie indukują

śmierć komórki przez mechanizm oksydacyjny

• kwas askorbinowy jest silnym

antyoksydantem, może oczyszczać lub

zneutralizować stres oksydacyjny wywołany

przez chemioterapię u chorych na raka

• wykazano, że kwas askorbinowy pobudza

rozkład wodoronadtlenku lipidów (13-HPODE)

• w obecności metali przejściowych do

reaktywnych dwufunkcyjnych form DNA

mianowicie: 4-okso-2-nonenal, 4,5-epoksy-2

(E)-decenal i 4-hydroksy-2-nonena ,które

mogą reagować z DNA niszcząc je.

Czy kwas askorbinowy powoduje raka?

kwas askorbinowy zapobiega

rakowi poprzez neutralizowanie
wolnych rodników zanim zdążą
uszkodzić DNA i zainicjować
wzrost guza także może działać
jako pro-utleniacz pomaga
aktywować wolne rodniki do
niszczenia nowotworów we
wczesnych stadiach

• Niskie spożycie kwasu askorbinowego i

witamin innych wiązało się ze zwiększonym

ryzykiem wystąpienia raka szyjki macicy

• kwas askorbinowy jest silnym

przeciwutleniaczem rozpuszczalnym w

wodzie w stanie oczyszczania

• Ponadto kwas askorbinowy może

regenerować inne antyoksydanty,

takie jak α-tocopheroxyl,

• moczanowej i β-karoten

spożywanie 1-2 g kwasu

askorbinowego skutecznie

zapobiega lub łagodzi

przeziębienia

Kwas askorbinowy został podany, by

pobudzić układ odpornościowy poprzez
zwiększenie proliferacji komórek T w
odpowiedzi na zakażenie. Komórki te są
zdolne do lizy zakażonych komórek
poprzez wytwarzanie dużej ilości cytokin
i pomaga limfocytom B w syntezie
immunoglobulin kontrolujących reakcje
zapalne. Ponadto wykazano, że kwas
askorbinowy blokuje szlaki, które
prowadzą do apoptozy komórek T, a tym
samym stymuluje lub utrzymuje
proliferację komórek T do ataku infekcji.

GAJENIE SIĘ RAN

• Witamina C odgrywa znaczną rolę w

procesie gojenia się ran stymulując
produkcję kolagenu

• Witamina C hamuje działanie czynników

oksydacyjnych np.metali żelaza lub miedzi

• Kwas askorbinowy zapobiega

utlenianiu LDL głównie przez
zmiatanie wolnych rodników i innych
reaktywnych form tlenu w środowisku
wodnym

Wniosek

Kwas askorbinowy jest bardzo ważną i niezbędną witaminą.

Świeże owoce, warzywa, a także syntetyczne tabletki

uzupełniają zapotrzebowanie na kwas askorbinowy w

organizmie. Jednak stres, palenie tytoniu, infekcje i oparzenia

wyczerpują rezerwy kwasu askorbinowego w organizmie i

konieczne jest zwiększenie dawek witaminy C. Na podstawie

dostępnych badań biochemicznych, klinicznych i

epidemiologicznych, obecny RDA dla kwasu askorbinowego

proponuje się 100-120 mg / dzień, aby osiągnąć optymalne

nasycenie i zmniejszenie ryzyka chorób serca, udaru mózgu i

raka u osób zdrowych. Ze względu na właściwości

antyoksydacyjne, kwas askorbinowy i jego pochodne są

szeroko stosowane jako konserwanty w przemyśle

spożywczym.

Relacja między kwasem askorbinowym i rakiem jest

wciąż dyskusyjna.

Istnieją przekonujące dowody na ochronę

antyoksydacyjną lipidów przez kwas askorbinowy

Obecne dowody sugerują również, że kwas

askorbinowy zapobiega miażdżycy przez hamowanie

utleniania LDL. -Dane na temat witaminy C i

uszkodzenia DNA są sprzeczne i niespójne.

Tak więc, choć kwas askorbinowy został

odkryty w XVII wieku, rola tej ważnej

witaminy w zdrowiu i chorobie nadal pozostaje

tajemnicą ze względu na wiele korzystnych

roszczeń i sprzeczności

.