Problemy rozwojowe

Problemy rozwojowe

dzieci w wieku

dzieci w wieku

przedszkolnym

przedszkolnym

Ewa Domka

Ewa Domka

Instytut Fizjoterapii, Uniwersytet

Instytut Fizjoterapii, Uniwersytet

Rzeszowski

Rzeszowski

Oddział Rehabilitacji

Oddział Rehabilitacji

Centrum Medyczne, Łańcut

Centrum Medyczne, Łańcut

Wczesne uszkodzenie

Wczesne uszkodzenie

mózgu a zaburzenia

mózgu a zaburzenia

rozwojowe

rozwojowe

•

wady wrodzone mózgu

wady wrodzone mózgu

•

wcześniactwo

wcześniactwo

•

niedotlenienie i niedokrwienie mózgu u dzieci

niedotlenienie i niedokrwienie mózgu u dzieci

donoszonych w okresie okołoporodowym

donoszonych w okresie okołoporodowym

•

zakażenia wewnątrzmaciczne

zakażenia wewnątrzmaciczne

•

choroby genetyczne i metaboliczne

choroby genetyczne i metaboliczne

•

patologia ze strony matki (alkoholizm,

patologia ze strony matki (alkoholizm,

nikotynizm, padaczka, cukrzyca)

nikotynizm, padaczka, cukrzyca)

•

urazy okołoporodowe i wczesnodziecięce

urazy okołoporodowe i wczesnodziecięce

Wcześniactwo a zaburzenia

Wcześniactwo a zaburzenia

rozwoju

rozwoju

•

Krwotoki śródczaszkowe (I-IV)

Krwotoki śródczaszkowe (I-IV)

Łagodne nasilenie krwawienia -> 5%

Łagodne nasilenie krwawienia -> 5%

następstw neurologicznych

następstw neurologicznych

Umiarkowane nasilenie krwawienie-> 15%

Umiarkowane nasilenie krwawienie-> 15%

następstw neurologicznych

następstw neurologicznych

Ciężkie nasilenie krwawienia -> 35-90%

Ciężkie nasilenie krwawienia -> 35-90%

następstw neurologicznych

następstw neurologicznych

•

leukomalacja czyli martwica tkanki mózgu

leukomalacja czyli martwica tkanki mózgu

-> okolica czołowo-ciemieniowa -

-> okolica czołowo-ciemieniowa -

zaburzenia somatognozji, zachowania i

zaburzenia somatognozji, zachowania i

koncentracji uwagi, potyliczna- zaburzenia

koncentracji uwagi, potyliczna- zaburzenia

widzenia

widzenia

Zaburzenia rozwojowe u

Zaburzenia rozwojowe u

wcześniaków

wcześniaków

•

wcześniactwo z bardzo niską
urodzeniową masą ciała -> poważne
zaburzenia ruchu (np. MPDz) u 8-
12% dzieci, zaburzenia adaptacji w
środowisku, emocji i zachowania u
46%, anomalie rozwoju poznawczego
u 41% dzieci

(Instytut Matki i Dziecka w Warszawie oraz Epicure -

Kułakowska Z. 2006)

Skutki rozwojowe

Skutki rozwojowe

wczesnego uszkodzenia

wczesnego uszkodzenia

mózgu

mózgu

•

Encefalopatie niedotlenieniowo-

Encefalopatie niedotlenieniowo-

niedokrwienne

niedokrwienne

•

Mózgowe porażenie dziecięce (7 postaci

Mózgowe porażenie dziecięce (7 postaci

klinicznych) -> objawy zaburzonego rozwoju

klinicznych) -> objawy zaburzonego rozwoju

psychomotorycznego w okresie

psychomotorycznego w okresie

niemowlęcym, rozpoznanie po ukończeniu 1

niemowlęcym, rozpoznanie po ukończeniu 1

r.ż.

r.ż.

•

Minimalne zaburzenie czynności mózgu

Minimalne zaburzenie czynności mózgu

(minimal brain dysfunction - MBD) -> objawy

(minimal brain dysfunction - MBD) -> objawy

i rozpoznanie w wieku przedszkolnym

i rozpoznanie w wieku przedszkolnym

i wczesnoszkolnym (2-7 r.ż.)

i wczesnoszkolnym (2-7 r.ż.)

Czym jest MBD ?

Czym jest MBD ?

•

patologia funkcji integracyjnych mózgu (tzw.

patologia funkcji integracyjnych mózgu (tzw.

sieci neuronalnych)

sieci neuronalnych)

•

ujawnia się w wieku 2-7 r.ż.

ujawnia się w wieku 2-7 r.ż.

•

częściej u chłopców niż dziewczynek

częściej u chłopców niż dziewczynek

•

zaburzenia funkcjonowania dziecka w

zaburzenia funkcjonowania dziecka w

środowisku rówieśniczym (tzw. trudności okresu

środowisku rówieśniczym (tzw. trudności okresu

przedszkolnego), a następnie

przedszkolnego), a następnie

szkolnym przy zachowanej normie intelektualnej

szkolnym przy zachowanej normie intelektualnej

•

brak patologii w badaniach obrazowych mózgu

brak patologii w badaniach obrazowych mózgu

•

nieprawidłowe wzorce motoryczne, zaburzenia

nieprawidłowe wzorce motoryczne, zaburzenia

koordynacji nerwowo-mięśniowej, somatognozji,

koordynacji nerwowo-mięśniowej, somatognozji,

a następnie funkcji poznawczych i zachowania

a następnie funkcji poznawczych i zachowania

Objawy kliniczne MBD

Objawy kliniczne MBD

•

RUCH -> nadruchliwość/powolność, niezgrabność,

RUCH -> nadruchliwość/powolność, niezgrabność,

ruchy mimowolne, brak koordynacji wzrokowo-

ruchy mimowolne, brak koordynacji wzrokowo-

ruchowej

ruchowej

•

SOMATOGNOZJA -> zaburzenie schematu ciała,

SOMATOGNOZJA -> zaburzenie schematu ciała,

lateralizacji, orientacji w czasie i przestrzeni,

lateralizacji, orientacji w czasie i przestrzeni,

trudności nauki w przedszkolu

trudności nauki w przedszkolu

•

FUNKCJE POZNAWCZE -> opóźnienie koncentracji ,

FUNKCJE POZNAWCZE -> opóźnienie koncentracji ,

uwagi, pamięci

uwagi, pamięci

•

MOWA -> opóźnienie rozwoju, dysfazja

MOWA -> opóźnienie rozwoju, dysfazja

•

EMOCJE -> nadwrażliwość, nadpobudliwość, agresja,

EMOCJE -> nadwrażliwość, nadpobudliwość, agresja,

nieśmiałość, brak zaufania do siebie, wtórnie nerwica

nieśmiałość, brak zaufania do siebie, wtórnie nerwica

•

ZACHOWANIE -> trudności w adaptacji w domu i

ZACHOWANIE -> trudności w adaptacji w domu i

grupie

grupie

Objawy MBD zależne od wieku

Objawy MBD zależne od wieku

dziecka

dziecka

•

0-2 -> rozwój prawidłowy lub nadruchliwość

0-2 -> rozwój prawidłowy lub nadruchliwość

•

2-4 -> niezgrabność, trudności z

2-4 -> niezgrabność, trudności z

wykonywaniem ruchów celowych, zaburzenia

wykonywaniem ruchów celowych, zaburzenia

równowagi, brak samodzielności, opóźnienie

równowagi, brak samodzielności, opóźnienie

rozwoju mowy, lękliwość, nadpobudliwość

rozwoju mowy, lękliwość, nadpobudliwość

•

4-7 –> opóźnienie rozwoju motoryki małej

4-7 –> opóźnienie rozwoju motoryki małej

(rysunek), nadruchliwość, brak lateralizacji,

(rysunek), nadruchliwość, brak lateralizacji,

brak koncentracji uwagi, agresywność, brak

brak koncentracji uwagi, agresywność, brak

adaptacji do grupy

adaptacji do grupy

MBD w wieku 4-5 r.ż.

MBD w wieku 4-5 r.ż.

•

Nadruchliwość z niemożnością pozostawania dłużej w miejscu

Nadruchliwość z niemożnością pozostawania dłużej w miejscu

•

Wysoki poziom nadpobudliwości – ciągłe klaskanie, machanie

Wysoki poziom nadpobudliwości – ciągłe klaskanie, machanie

rękami

rękami

•

Nadwrażliwość na bodźce – zła tolerancja hałasu, nowej

Nadwrażliwość na bodźce – zła tolerancja hałasu, nowej

odzieży

odzieży

•

Brak rozpoznawania form (koło, kwadrat, trójkąt), pojęć nad-

Brak rozpoznawania form (koło, kwadrat, trójkąt), pojęć nad-

pod, przed-za, wysoko-nisko, mały-duży, zaraz –potem,

pod, przed-za, wysoko-nisko, mały-duży, zaraz –potem,

odróżniania stron ciała

odróżniania stron ciała

•

Postępująca niezgrabność ruchów - często się przewracają,

Postępująca niezgrabność ruchów - często się przewracają,

ciągle coś potrącają, trudności w nauce jazdy na rowerze

ciągle coś potrącają, trudności w nauce jazdy na rowerze

•

Brak precyzyjnej funkcji rąk - trudności w samoobsłudze –

Brak precyzyjnej funkcji rąk - trudności w samoobsłudze –

jedzą palcami, rozlewają płyny, źle posługują się nożyczkami,

jedzą palcami, rozlewają płyny, źle posługują się nożyczkami,

źle rysują

źle rysują

•

Wyobcowane ze środowiska rówieśników, wolą bawić się z

Wyobcowane ze środowiska rówieśników, wolą bawić się z

dorosłymi

dorosłymi

•

Narastające zaburzenia rozwoju mowy

Narastające zaburzenia rozwoju mowy

Przyczyny zgłoszenia się do

Przyczyny zgłoszenia się do

lekarza dzieci z MBD

lekarza dzieci z MBD

(n=114)

(n=114)

•

Zaburzenia zachowania (n=66)

Zaburzenia zachowania (n=66)

-> trudności

-> trudności

koncentracji, pamięci, agresywność, nieśmiałość,

koncentracji, pamięci, agresywność, nieśmiałość,

nadwrażliwość, powolność lub nadruchliwość

nadwrażliwość, powolność lub nadruchliwość

•

Trudności szkolne (n=32)

Trudności szkolne (n=32)

-> opóźnienie, brak

-> opóźnienie, brak

motywacji, trudności czytania, pisania, rozumienia,

motywacji, trudności czytania, pisania, rozumienia,

liczenia

liczenia

•

Zaburzenia ruchowe (n=22)

Zaburzenia ruchowe (n=22)

->niezgrabność

->niezgrabność

ruchowa, liczne ruchy niezamierzone, nadruchliwość

ruchowa, liczne ruchy niezamierzone, nadruchliwość

•

Zaburzenia mowy (n=19)

Zaburzenia mowy (n=19)

-> opóźnienie rozwoju

-> opóźnienie rozwoju

mowy, dysleksja, dyskalkulia, dysgrafia

mowy, dysleksja, dyskalkulia, dysgrafia

•

Moczenie nocne, nietrzymanie stolca (n=9)

Moczenie nocne, nietrzymanie stolca (n=9)

•

Bóle głowy (n=3)

Bóle głowy (n=3)

Dziecko z MBD mieści się

Dziecko z MBD mieści się

w normie intelektualnej, a

w normie intelektualnej, a

mimo to funkcjonuje

mimo to funkcjonuje

anormalnie

anormalnie

Koncepcje etiologiczne

Koncepcje etiologiczne

MBD

MBD

•

uszkodzenie mózgu w trakcie jego

uszkodzenie mózgu w trakcie jego

rozwoju w okresie przed i

rozwoju w okresie przed i

okołoporodowym -> wcześniactwo z jego

okołoporodowym -> wcześniactwo z jego

następstwami tj. leukomalacja w okolicy

następstwami tj. leukomalacja w okolicy

czołowej i ciemieniowej, łagodne postacie

czołowej i ciemieniowej, łagodne postacie

krwotoków śródmózgowych, zakażenia

krwotoków śródmózgowych, zakażenia

OUN, czynniki toksyczne ze strony matki

OUN, czynniki toksyczne ze strony matki

i środowiska (np. leki, alkohol, nikotyna,

i środowiska (np. leki, alkohol, nikotyna,

konserwanty w żywności)

konserwanty w żywności)

Koncepcje etiologiczne

Koncepcje etiologiczne

MBD

MBD

•

genetyczna predyspozycja -> zaburzenia w

genetyczna predyspozycja -> zaburzenia w

metabolizmie serotoniny, dopaminy,

metabolizmie serotoniny, dopaminy,

norepinefryny, rodzinne występowanie np.

norepinefryny, rodzinne występowanie np.

ADHD

ADHD

•

zaburzona komunikacja dziecka z otoczeniem

zaburzona komunikacja dziecka z otoczeniem

-> ukształtowanie się nieprawidłowych

-> ukształtowanie się nieprawidłowych

związków dziecka z otoczeniem we wczesnym

związków dziecka z otoczeniem we wczesnym

okresie rozwoju

okresie rozwoju

•

opóźnione dojrzewanie mózgu, gdy nie można

opóźnione dojrzewanie mózgu, gdy nie można

doszukać się czynników ryzyka w

doszukać się czynników ryzyka w

dotychczasowym rozwoju dziecka

dotychczasowym rozwoju dziecka

Potrzeba usprawniania w

wieku przedszkolnym

funkcji:

•

neuromotorycznej

•

poznawczej

•

komunikacji

•

myślenia

•

emocjonalnej

•

somatognozji

Cele rehabilitacji:

Cele rehabilitacji:

•

poprawa funkcjonowania ruchowego w zakresie

motoryki dużej

•

kształtowanie prawidłowych wzorców ruchowych

•

kształtowanie właściwego napięcia mięśniowego

•

poprawa funkcjonowania w zakresie motoryki małej

•

rozwój myślenia i funkcji poznawczych

•

zdobywanie wiedzy i umiejętności właściwych dla

wieku

•

poprawa funkcji mowy i komunikacji

•

terapia zaburzeń emocjonalnych

•

zwiększanie umiejętności w zakresie samoobsługi

•

nauka norm i zachowań społecznych.

Terapia psychomotoryczna

Terapia psychomotoryczna

•

sposób oddziaływania terapeutycznego znany od

sposób oddziaływania terapeutycznego znany od

kilkudziesięciu lat

kilkudziesięciu lat

•

stosowana z powodzeniem w stosunku do dzieci i

stosowana z powodzeniem w stosunku do dzieci i

dorosłych

dorosłych

•

wspólne założenie, którym jest realizacja trzech głównych

wspólne założenie, którym jest realizacja trzech głównych

elementów: ruchowego, emocjonalnego i poznawczego

elementów: ruchowego, emocjonalnego i poznawczego

•

celem terapii jest stworzenie lub aktywizacja sieci

celem terapii jest stworzenie lub aktywizacja sieci

neuronalnych, odpowiadających za mózgowe procesy

neuronalnych, odpowiadających za mózgowe procesy

integracyjne

integracyjne

•

terapia wg Procus i Block została stworzona w latach 60-

terapia wg Procus i Block została stworzona w latach 60-

tych XX wieku

tych XX wieku

•

zasady wypracowała belgijska kinezyterapeutka Marcelle

zasady wypracowała belgijska kinezyterapeutka Marcelle

Procus oraz Michelle Block z inicjatywy neuropediatry dr

Procus oraz Michelle Block z inicjatywy neuropediatry dr

Zofii Kułakowskiej

Zofii Kułakowskiej

Definicja terapii

Definicja terapii

psychomotorycznej

psychomotorycznej

„

„

Terapia psychomotoryczna wg Procus i Block

Terapia psychomotoryczna wg Procus i Block

jest przeznaczona dla dzieci w wieku 3-7 lat, a

jest przeznaczona dla dzieci w wieku 3-7 lat, a

nawet do 10 roku życia, z zaburzeniami

nawet do 10 roku życia, z zaburzeniami

funkcjonowania, których podłożem jest

funkcjonowania, których podłożem jest

minimalna dysfunkcja mózgu, spowodowana

minimalna dysfunkcja mózgu, spowodowana

nieprawidłowością w dojrzewaniu mózgowych

nieprawidłowością w dojrzewaniu mózgowych

struktur integracyjnych (struktur m. in.

struktur integracyjnych (struktur m. in.

odpowiedzialnych za funkcję somatognozji,

odpowiedzialnych za funkcję somatognozji,

mowy i zachowań, a także zaburzenia typu

mowy i zachowań, a także zaburzenia typu

dyslektycznego)”

dyslektycznego)”

(wg dr Zofii Kułakowskiej)

(wg dr Zofii Kułakowskiej)

Wskazania do terapii

Wskazania do terapii

psychomotorycznej

psychomotorycznej

•

trudności ruchowe (niezręczność, męczliwość,

trudności ruchowe (niezręczność, męczliwość,

słaba koordynacja ruchowa np. trudności w nauce

słaba koordynacja ruchowa np. trudności w nauce

jazdy na rowerze, łatwość tracenia równowagi)

jazdy na rowerze, łatwość tracenia równowagi)

•

wyraźne opóźnienie znajomości schematu

wyraźne opóźnienie znajomości schematu

własnego ciała, nieprawidłowe nazywanie i

własnego ciała, nieprawidłowe nazywanie i

wskazywanie części ciała lub nieumiejętność

wskazywanie części ciała lub nieumiejętność

nazwania i rozpoznania stron ciała

nazwania i rozpoznania stron ciała

•

zaburzenia lateralizacji (brak dominacji jednej

zaburzenia lateralizacji (brak dominacji jednej

strony ciała, szczególnie tej samej ręki i oka)

strony ciała, szczególnie tej samej ręki i oka)

•

brak orientacji w przestrzeni i czasie (nieumiejętne

brak orientacji w przestrzeni i czasie (nieumiejętne

stosowanie wyrażeń przyimkowych: nad, pod,

stosowanie wyrażeń przyimkowych: nad, pod,

obok, za, itp.; mylenie określenia czasu: dziś, jutro,

obok, za, itp.; mylenie określenia czasu: dziś, jutro,

wczoraj, itp.; nieznajomość kalendarza i zegara)

wczoraj, itp.; nieznajomość kalendarza i zegara)

•

opóźniony rozwój mowy

opóźniony rozwój mowy

Wskazania do terapii

Wskazania do terapii

psychomotorycznej

psychomotorycznej

•

niska samoocena, trudności w nawiązywaniu

niska samoocena, trudności w nawiązywaniu

prawidłowych relacji z otoczeniem, problemy z

prawidłowych relacji z otoczeniem, problemy z

funkcjonowaniem w grupie rówieśniczej

funkcjonowaniem w grupie rówieśniczej

•

zaburzenia zachowania (nadpobudliwość

zaburzenia zachowania (nadpobudliwość

ruchowa lub emocjonalna, trudności z

ruchowa lub emocjonalna, trudności z

koncentracją uwagi, nadwrażliwość

koncentracją uwagi, nadwrażliwość

emocjonalna, płaczliwość, bierność,

emocjonalna, płaczliwość, bierność,

impulsywność itp.)

impulsywność itp.)

•

trudności w uczeniu się i problemy szkolne

trudności w uczeniu się i problemy szkolne

(niska sprawność grafomotoryczna, mylenie

(niska sprawność grafomotoryczna, mylenie

kształtów i kolorów, trudności w opanowaniu

kształtów i kolorów, trudności w opanowaniu

pisania, czytania i liczenia – dzieci ryzyka

pisania, czytania i liczenia – dzieci ryzyka

dysleksji).

dysleksji).

Założenia terapii

Założenia terapii

psychomotorycznej

psychomotorycznej

•

dzieci skierowane przez lekarza

dzieci skierowane przez lekarza

•

prowadzenie zajęć jednocześnie przez dwóch

prowadzenie zajęć jednocześnie przez dwóch

terapeutów: logopedę lub psychologa i

terapeutów: logopedę lub psychologa i

fizjoterapeutę

fizjoterapeutę

•

małe grupy (3 do 5 dzieci) z podziałem

małe grupy (3 do 5 dzieci) z podziałem

wiekowym: młodsze 3-5 lat i starsze 5-7 (nawet

wiekowym: młodsze 3-5 lat i starsze 5-7 (nawet

do 10 r.ż.)

do 10 r.ż.)

•

korzyści usprawniania w małej grupie ->

korzyści usprawniania w małej grupie ->

traktowanie problemów dziecka indywidualnie,

traktowanie problemów dziecka indywidualnie,

stymulowanie do wysiłku, nauka czynności przez

stymulowanie do wysiłku, nauka czynności przez

naśladownictwo, rozwijanie współdziałania,

naśladownictwo, rozwijanie współdziałania,

ułatwienie dziecku funkcjonowania w naturalnych

ułatwienie dziecku funkcjonowania w naturalnych

warunkach społecznych (szkoła, przedszkole,

warunkach społecznych (szkoła, przedszkole,

rodzina, podwórko)

rodzina, podwórko)

Jak jest zorganizowana terapia

Jak jest zorganizowana terapia

psychomotoryczna?

psychomotoryczna?

•

każdy cykl obejmuje 30 sesji

każdy cykl obejmuje 30 sesji

terapeutycznych 2 razy w

terapeutycznych 2 razy w

tygodniu po 1,5 godziny, zawsze

tygodniu po 1,5 godziny, zawsze

o stałej porze, w stałe dni, bez

o stałej porze, w stałe dni, bez

obecności rodziców

obecności rodziców

•

kontrola postępów po zakończeniu

kontrola postępów po zakończeniu

zaleconego cyklu zajęć przez lekarza,

zaleconego cyklu zajęć przez lekarza,

który skierował dziecko na terapię

który skierował dziecko na terapię

Zasady prowadzenia terapii

Zasady prowadzenia terapii

psychomotorycznej

psychomotorycznej

•

na każdej sesji powtarzany jest ten sam plan

na każdej sesji powtarzany jest ten sam plan

ćwiczeń

ćwiczeń

•

stałość programu -> wytwarza umiejętność

stałość programu -> wytwarza umiejętność

przewidywania, uczy planowania i organizacji

przewidywania, uczy planowania i organizacji

czynności według zaplanowanego rytmu,

czynności według zaplanowanego rytmu,

powoduje obniżenie lęku i nadpobudliwości,

powoduje obniżenie lęku i nadpobudliwości,

umożliwia lepszą kontrolę emocji, stresujących

umożliwia lepszą kontrolę emocji, stresujących

sytuacji i porozumiewania się oraz zachowywania

sytuacji i porozumiewania się oraz zachowywania

się zgodnie z akceptowanymi normami, wnosi w

się zgodnie z akceptowanymi normami, wnosi w

życie dziecka ład i uspokojenie

życie dziecka ład i uspokojenie

Zasady prowadzenia terapii

Zasady prowadzenia terapii

psychomotorycznej

psychomotorycznej

•

ćwiczenia prowadzone są w formie zabawy

ćwiczenia prowadzone są w formie zabawy

•

stosowane są oddziaływania wychowawcze, które opierają

stosowane są oddziaływania wychowawcze, które opierają

się na pedagogice sukcesu i wprowadzeniu pojęcia „granic”

się na pedagogice sukcesu i wprowadzeniu pojęcia „granic”

•

pedagogika sukcesu -> zakłada wzbudzenie w dziecku

pedagogika sukcesu -> zakłada wzbudzenie w dziecku

wiary w swoje możliwości i powodzenie podejmowanych

wiary w swoje możliwości i powodzenie podejmowanych

wysiłków oraz pragnienia przekraczania własnych

wysiłków oraz pragnienia przekraczania własnych

możliwości, co powoduje postęp w zdobywaniu nowych

możliwości, co powoduje postęp w zdobywaniu nowych

umiejętności

umiejętności

•

dziecko w tracie terapii ma zrozumieć, że prawidłowe

dziecko w tracie terapii ma zrozumieć, że prawidłowe

wykonywanie ćwiczeń bądź właściwe zachowania są czymś

wykonywanie ćwiczeń bądź właściwe zachowania są czymś

naturalnym i przyjemnym

naturalnym i przyjemnym

•

pojęcie „granic” -> uświadomienie dziecku prawa do

pojęcie „granic” -> uświadomienie dziecku prawa do

odmowy przez innych, nauka zależności funkcjonowania w

odmowy przez innych, nauka zależności funkcjonowania w

grupie (każdy ma prawo do swojej własnej przestrzeni,

grupie (każdy ma prawo do swojej własnej przestrzeni,

której nie wolno jej przekraczać bez uzgodnienia)

której nie wolno jej przekraczać bez uzgodnienia)

Zasady prowadzenia terapii

Zasady prowadzenia terapii

psychomotorycznej

psychomotorycznej

•

wszystkie ćwiczenia są zintegrowane, łączą

wszystkie ćwiczenia są zintegrowane, łączą

doznania ruchowe, czuciowe, słuchowe,

doznania ruchowe, czuciowe, słuchowe,

wzrokowe i emocjonalne

wzrokowe i emocjonalne

•

wszystkie czynności są werbalizowane

wszystkie czynności są werbalizowane

•

każdemu ćwiczeniu towarzyszy piosenka,

każdemu ćwiczeniu towarzyszy piosenka,

wierszyk, rymowanka lub komunikat słowny

wierszyk, rymowanka lub komunikat słowny

•

doświadczenia ruchowe są uświadamiane dzięki

doświadczenia ruchowe są uświadamiane dzięki

mowie, jest ona regulatorem zachowań

mowie, jest ona regulatorem zachowań

ruchowych

ruchowych

•

stopień trudności ćwiczeń jest dostosowany do

stopień trudności ćwiczeń jest dostosowany do

wieku i dojrzałości rozwojowej dziecka

wieku i dojrzałości rozwojowej dziecka

Schemat zajęć

Schemat zajęć

•

przywitanie

przywitanie

przyjęcie postawy wyprostowanej, podanie prawej

przyjęcie postawy wyprostowanej, podanie prawej

ręki, spojrzenia w oczy i powiedzenia „dzień dobry”

ręki, spojrzenia w oczy i powiedzenia „dzień dobry”

(prosta z pozoru czynność, z neurologicznego punktu

(prosta z pozoru czynność, z neurologicznego punktu

widzenia, integruje wiele struktur korowych i

widzenia, integruje wiele struktur korowych i

podkorowych w OUN)

podkorowych w OUN)

•

przebieranie się i składanie ubrania

przebieranie się i składanie ubrania

dziecko ćwiczy praksję, schemat ciała, organizację

dziecko ćwiczy praksję, schemat ciała, organizację

czynności w czasie, samodzielność i samoobsługę

czynności w czasie, samodzielność i samoobsługę

•

toaleta

toaleta

uczy regulacji i dostosowywania rytmu potrzeb

uczy regulacji i dostosowywania rytmu potrzeb

fizjologicznych do rytmu innych zadań i pracy.

fizjologicznych do rytmu innych zadań i pracy.

Schemat zajęć

Schemat zajęć

•

masaż

masaż

dostarczenie bodźców dotykowych,

dostarczenie bodźców dotykowych,

kształtowanie somatognozji, relaksacja,

kształtowanie somatognozji, relaksacja,

kształtowanie relacji terapeuta – dziecko,

kształtowanie relacji terapeuta – dziecko,

rozmowa na tematy interesujące dziecko

rozmowa na tematy interesujące dziecko

•

ćwiczenia indukcyjne

ćwiczenia indukcyjne

pierwszy etap ćwiczeń ruchowych, w tym samym

pierwszy etap ćwiczeń ruchowych, w tym samym

czasie cała grupa wykonuje te same ćwiczenia,

czasie cała grupa wykonuje te same ćwiczenia,

odbywają się w zróżnicowanym tempie i

odbywają się w zróżnicowanym tempie i

rytmie, każde jest poprzedzone słowną

rytmie, każde jest poprzedzone słowną

zapowiedzią i sprzężone ze śpiewem i mową, jest

zapowiedzią i sprzężone ze śpiewem i mową, jest

to przygotowanie całego ciała do ćwiczeń dużej

to przygotowanie całego ciała do ćwiczeń dużej

motoryki

motoryki

Schemat zajęć

Schemat zajęć

•

ćwiczenia schematu ciała

ćwiczenia schematu ciała

dotyczą organizacji w przestrzeni i czasie, zawsze

dotyczą organizacji w przestrzeni i czasie, zawsze

są sprzężone z równoczesną stymulacją czuciową,

są sprzężone z równoczesną stymulacją czuciową,

ruchową, wzrokową i werbalną

ruchową, wzrokową i werbalną

•

ćwiczenia dużej motoryki

ćwiczenia dużej motoryki

stała sekwencja 5/10 złożonych ćwiczeń, początkowo

stała sekwencja 5/10 złożonych ćwiczeń, początkowo

wykonywane są w tej samej kolejności, do momentu

wykonywane są w tej samej kolejności, do momentu

w którym każde dziecko je opanuje. Każdemu z

w którym każde dziecko je opanuje. Każdemu z

ćwiczeń odpowiada obrazek, numer i nazwa oraz

ćwiczeń odpowiada obrazek, numer i nazwa oraz

palec dłoni. Po opanowaniu schematu, ćwiczenia są

palec dłoni. Po opanowaniu schematu, ćwiczenia są

wykonywane w różnej kolejności, ale nazwa, cyfra i

wykonywane w różnej kolejności, ale nazwa, cyfra i

obrazek zawsze pozostaje ten sam. Dziecko musi

obrazek zawsze pozostaje ten sam. Dziecko musi

zrozumieć polecenie, przypomnieć sobie pierwotnie

zrozumieć polecenie, przypomnieć sobie pierwotnie

zapamiętaną kolejność, zaplanować ruch.

zapamiętaną kolejność, zaplanować ruch.

Schemat zajęć

Schemat zajęć

•

aplikacje

aplikacje

różnorodne gry dydaktyczne, ćwiczenia i zabawy zarówno

różnorodne gry dydaktyczne, ćwiczenia i zabawy zarówno

indywidualne jak i grupowe nakierowane na indywidualne

indywidualne jak i grupowe nakierowane na indywidualne

trudności dzieci (rozpoznawanie liter, kolorów, kształtów, cyfr

trudności dzieci (rozpoznawanie liter, kolorów, kształtów, cyfr

itp., oraz wspomniane powyżej umiejętności) rozwijają

itp., oraz wspomniane powyżej umiejętności) rozwijają

percepcję wzrokową, koncentrację uwagi, koordynację

percepcję wzrokową, koncentrację uwagi, koordynację

wzrokowo-ruchową, sprawność manualną i grafomotoryczną,

wzrokowo-ruchową, sprawność manualną i grafomotoryczną,

wykonywane na podłodze w pozycji na brzuchu, co poprawia

wykonywane na podłodze w pozycji na brzuchu, co poprawia

koncentrację i uwagę dziecka i wzmacnia mięśnie obręczy

koncentrację i uwagę dziecka i wzmacnia mięśnie obręczy

barkowej

barkowej

•

ubieranie się

ubieranie się

w tej części dziecko ćwiczy te same umiejętności co w

w tej części dziecko ćwiczy te same umiejętności co w

przypadku przebierania na początku i według tych samych

przypadku przebierania na początku i według tych samych

zasad tzn. systematycznie i dokładnie, nawet jeśli czynność

zasad tzn. systematycznie i dokładnie, nawet jeśli czynność

ma dłużej trwać

ma dłużej trwać

•

pożegnanie

pożegnanie

czynności analogiczne jak przy powitaniu

czynności analogiczne jak przy powitaniu

Ruch Rozwijający Weroniki

Ruch Rozwijający Weroniki

Sherborne

Sherborne

Nazwa metody „Ruch Rozwijający” wyraża

Nazwa metody „Ruch Rozwijający” wyraża

główną ideę metody tj. posługiwanie się

główną ideę metody tj. posługiwanie się

ruchem jako narzędziem wspomagania

ruchem jako narzędziem wspomagania

rozwoju psychoruchowego dziecka i terapii

rozwoju psychoruchowego dziecka i terapii

zaburzeń tego rozwoju.

zaburzeń tego rozwoju.

System ćwiczeń w tej metodzie

System ćwiczeń w tej metodzie

wywodzi się z naturalnych

wywodzi się z naturalnych

potrzeb dziecka, zaspokajanych

potrzeb dziecka, zaspokajanych

w kontakcie z dorosłymi

w kontakcie z dorosłymi

(„baraszkowanie”)

(„baraszkowanie”)

Założenia metody Ruchu

Założenia metody Ruchu

Rozwijającego

Rozwijającego

Podstawowe założenia metody to

Podstawowe założenia metody to

rozwijanie ruchem trzech aspektów:

rozwijanie ruchem trzech aspektów:

1. świadomości własnego ciała

1. świadomości własnego ciała

2. świadomości i orientacji ciała w

2. świadomości i orientacji ciała w

przestrzeni

przestrzeni

3. dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi

3. dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi

i

i

nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu

nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu

Wskazania do terapii

Wskazania do terapii

•

upośledzenie umysłowe

upośledzenie umysłowe

•

autyzm

autyzm

•

mózgowe porażenie dziecięce

mózgowe porażenie dziecięce

•

zaburzenia emocjonalne i zachowania

zaburzenia emocjonalne i zachowania

•

zaburzenia somatognozji (zespół MBD)

zaburzenia somatognozji (zespół MBD)

•

deprywacja psychiczna (np. dzieci z

deprywacja psychiczna (np. dzieci z

domów dziecka, rodzin dysfunkcyjnych)

domów dziecka, rodzin dysfunkcyjnych)

•

dzieci głuche i niewidome

dzieci głuche i niewidome

Kategorie ruchu rozwijającego

Kategorie ruchu rozwijającego

•

ruch prowadzący do poznania własnego ciała

ruch prowadzący do poznania własnego ciała

i ukształtowania się własnej tożsamości

i ukształtowania się własnej tożsamości

( wyodrębnienia własnego „ja” )

( wyodrębnienia własnego „ja” )

•

ruch kształtujący związek jednostki z

ruch kształtujący związek jednostki z

otoczeniem, prowadzący do wykształcenia

otoczeniem, prowadzący do wykształcenia

orientacji w przestrzeni, poczucia swobody w

orientacji w przestrzeni, poczucia swobody w

przestrzeni bez poczucia lęku czy zagrożenia

przestrzeni bez poczucia lęku czy zagrożenia

•

ruch wiodący do wytworzenia się

ruch wiodący do wytworzenia się

wzajemnych pozytywnych relacji z

wzajemnych pozytywnych relacji z

otoczeniem przez zachęcanie uczestników

otoczeniem przez zachęcanie uczestników

zajęć do nawiązywania znaczących

zajęć do nawiązywania znaczących

kontaktów z innymi osobami

kontaktów z innymi osobami

Kategorie ruchu rozwijającego

Kategorie ruchu rozwijającego

•

ruch „z” (with)

ruch „z” (with)

ćwiczenia w parach, w których jeden partner jest

ćwiczenia w parach, w których jeden partner jest

bierny, drugi aktywny i opiekuńczy względem niego

bierny, drugi aktywny i opiekuńczy względem niego

•

ruch „przeciwko” (against)

ruch „przeciwko” (against)

ć

ć

wiczenia w parach, których celem jest

wiczenia w parach, których celem jest

uświadamianie uczestnikom ich własnej siły na

uświadamianie uczestnikom ich własnej siły na

skutek zamiany ról z aktywnej na bierną bez

skutek zamiany ról z aktywnej na bierną bez

elementów agresji

elementów agresji

•

ruch „razem” (shared)

ruch „razem” (shared)

ć

ć

wiczenia w parach wymagające jednakowego

wiczenia w parach wymagające jednakowego

zaangażowania partnerów, prowadzą do wytworzenia

zaangażowania partnerów, prowadzą do wytworzenia

harmonii i równowagi, warunkiem osiągnięcia

harmonii i równowagi, warunkiem osiągnięcia

sukcesu w tym zakresie jest wzajemne zaufanie,

sukcesu w tym zakresie jest wzajemne zaufanie,

zrozumienie, współpraca i równy wkład fizyczny

zrozumienie, współpraca i równy wkład fizyczny

Kategorie ruchu

Kategorie ruchu

rozwijającego

rozwijającego

•

ruch prowadzący do współdziałania w

ruch prowadzący do współdziałania w

grupie

grupie

wykonywane w trójkach, następnie z całą

wykonywane w trójkach, następnie z całą

grupą, w ćwiczeniach ruchowych „z” 2

grupą, w ćwiczeniach ruchowych „z” 2

osoby mogą zajmować się trzecią, w

osoby mogą zajmować się trzecią, w

ćwiczeniach „przeciwko” kilka osób

ćwiczeniach „przeciwko” kilka osób

jednocześnie atakuje jedną, w ćwiczeniach

jednocześnie atakuje jedną, w ćwiczeniach

„razem” współdziała kilka osób jednocześnie

„razem” współdziała kilka osób jednocześnie

•

ruch kreatywny swobodny

ruch kreatywny swobodny

taniec wyzwolony

taniec wyzwolony

Schemat zajęć ruchu

Schemat zajęć ruchu

rozwijającego

rozwijającego

•

zajęcia indywidualne lub grupowe, preferowane są

zajęcia indywidualne lub grupowe, preferowane są

jednak zajęcia grupowe, gdyż zapewniają one dziecku

jednak zajęcia grupowe, gdyż zapewniają one dziecku

lepszy kontakt z dorosłymi lub innymi dziećmi

lepszy kontakt z dorosłymi lub innymi dziećmi

•

liczebność grupy: 6-14 dzieci

liczebność grupy: 6-14 dzieci

•

wiek uczestników nieograniczony (zarówno osoby

wiek uczestników nieograniczony (zarówno osoby

dorosłe jak i dzieci)

dorosłe jak i dzieci)

•

czas trwania zajęć 1 godziny, minimum raz w tygodniu,

czas trwania zajęć 1 godziny, minimum raz w tygodniu,

grupę prowadzi dwóch preszkolonych terapeutów

grupę prowadzi dwóch preszkolonych terapeutów

•

nie potrzeba żadnych urządzeń lub pomocy do

nie potrzeba żadnych urządzeń lub pomocy do

ćwiczeń, najlepszym przyrządem dydaktycznym dla

ćwiczeń, najlepszym przyrządem dydaktycznym dla

dziecka jest ciało dorosłego

dziecka jest ciało dorosłego

•

ćwiczyć należy boso, bo zapewnia to najlepszy kontakt

ćwiczyć należy boso, bo zapewnia to najlepszy kontakt

z podłogą

z podłogą

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę