Testy laboratoryjne
zaburzeń czynności
tarczycy

Do badań laboratoryjnych
stosowanych w diagnostyce
chorób gruczołu tarczowego
należą:

•

Oznaczenie stężenia TSH

•

Oznaczenie stężenia tyroksyny całkowitej
(TT

4)

lub wolnej (FT

4)

•

Oznaczenie stężenia trijodotyroniny
całkowitej (TT

3

) lub wolnej (FT

3

)

•

Test stymulacji wydzielania TSH
hormonem uwalniającym TRH

•

Oznaczenie stężenia globuliny wiążącej
tyroksynę (TBG)

•

Oznaczenie stężenia tyreoglobuliny

•

Oznaczenie autoprzeciwciał

przeciwtarczycowych

•

Oznaczenie stężenia odwróconej
trijodotyroniny (rT3

)

•

Oznaczenie stężenia cholesterolu

•

Oznaczenie stężenia kalcytoniny

•

Badanie USG

•

Badania izotopowe

Oznaczanie stężenia TSH

•

Stężenie TSH w surowicy jest czułym
wskaźnikiem stanu metabolicznego
tarczycy

•

Jest to test pierwszego wyboru w ocenie
czynności tarczycy

•

Podwyższenie stężenia TSH wskazuje na
niedobór obwodowych hormonów
tarczycy, natomiast obniżenie stężenia
świadczy o ich nadmiarze

Interpretacja wartości



Podwyższone stężenie TSH:

-pierwotna niedoczynność tarczycy
-wtórna nadczynność tarczycy z

jednoczesnym podwyższeniem stężenia T3

i T

4

w przypadku gruczolaka przysadki



Obniżone stężenie TSH:

-pierwotna nadczynność gruczołu z

towarzyszącym podwyższeniem stężenia T3

i T

4

-wtórna niedoczynność tarczycy jako

konsekwencja niedoczynności przysadki

Oznaczanie stężenia TT

4

, FT

4



Podwyższenie lub obniżenie stężenia TT4

spowodowane jest najczęściej odpowiednio

nadczynnością lub niedoczynnością tarczycy



TT4 może ulec zmianie w przypadku

nieprawidłowości dotyczących białek

wiążących tyroksynę



Na wyniki oznaczeń TT4 może wpływać wiele

powszechnie stosowanych leków



Oznaczanie FT4 jest bardziej miarodajne w

sytuacjach wątpliwych, ponieważ stężenie

FT4 nie zależy od zmian TBG

Test stymulacji wydzielania TSH
hormonem uwalniającym

•

Test TSH po TRH jest wykonywany przy
różnicowaniu niedoczynności tarczycy
pochodzenia przysadkowego i
podwzgórzowego

•

Wykonywany jest również w stanach
łagodnej nadczynności, gdy stężenia T3 i
T4 są w górnej granicy normy

Interpretacja wyniku

•

Prawidłowym wynikiem jest 2-5 krotne
podwyższenie stężenia TSH względem
stężenia wyjściowego, mierzone między
15 a 30 minutą po stymulacji

•

Brak podwyższenia mimo podania TRH
obserwujemy w przypadku:

-nadczynności tarczycy
-niedoczynności pochodzenia

przysadkowego

Oznaczanie białka wiążącego
tyroksynę

•

Wykonujemy w przypadkach, w których
konieczne jest oznaczenie całkowitego
stężenia hormonów tarczycy, a istnieje
podejrzenie nieprawidłowego stęż. TBG

•

Badanie stęż. TBG jest również użyteczne
w diagnostyce zespołu przebiegającego z
podwyższonym stężeniem całkowitej
tyrozyny, z spowodowanego zwiększoną
siłą wiązania tyroksyny przez albuminę

Oznaczanie tyreoglobuliny

•

W prawidłowych warunkach uwalniana jest z
gruczołu w śladowych ilościach

•

Oznaczanie jej stężenia zalecane jest w
przypadku podejrzenia procesu nowotworowego
tarczycy

•

Wzrost stęż. tego białka spowodowany jest
progresją lub wznową procesu nowotworowego,
spadek natomiast związany jest z okresami
remisji

•

Stężenie tyreoglobuliny rośnie również w
zapaleniu tarczycy oraz jej nadczynności

Badania immunologiczne

W etiopatogenezie
licznych schorzeń
tarczycy prowadzących
do jej nadczynności lub
niedoczynności istotną
rolę odgrywają procesy
autoimmunologiczne,
stąd do diagnostyki
tych schorzeń należy
również oznaczanie
obecności
autoprzeciwciał
przeciwtarczycowcych.

Rola Przeciwciała Jednostki

chorobowe

Przeciwko receptorom
TSH

Choroba Gravesa-
Basadowa

Przecimikrosomalne,
anty-MS

Zapal. Tarczycy typu
Hashimoto, choroba
Gravesa-Basadowa

Przeciw tyreoglobulinie

Zapal. Tarczycy typu
Hashimoto, choroba
Gravesa-Basadowa,
podostre zapal. Tarczycy.

Oznaczanie cholesterolu

•

W przebiegu zaburzeń czynności tarczycy
można obserwować zmiany stęż.
całkowitego cholesterolu

•

Nadczynność tarczycy przebiega zwykle z
obniżonym jego stężeniem, a w
niedoczynności dochodzi do wzrostu
stężenia cholesterolu całkowitego

Oznaczanie odwrotnej
trijodotyroniny (rT

3

)



Stężenie rT3 we krwi odzwierciedla

pośrednio konwersję T4 do T3 w tkankach



Wzrost stężenia rT3 towarzyszący spadkowi

TT3 i FT3 jest charakterystyczny dla zespołu

niskiej T3 rozwijającego się w ciężkich

schorzeniach pozatarczycowych, przy

długotrwałym głodzeniu, w przebiegu

leczenia beta-blokerami, kortykosteroidami



Stosunek TT3/rT3 jest przydatnym

wskaźnikiem prognostycznym w ciężkich

chorobach pozatarczycowych

Badania obrazujące

•

USG- pozwala wykryć zmiany ogniskowe
w miąższu tarczycy, umożliwia pomiar
wielkości gruczołu

•

Pod kontrolą USG można wykonać biopsję
aspiracyjną cienkoigłową wybranego
obszaru miąższu gruczołu

•

Scyntygrafia z użyciem

131

I

lub

99

m

Tc-

do oceny budowy i czynności
tarczycy

Algorytm postępowania
diagnostycznego

Bibliografia

•

„Diagnostyka laboratoryjna” Jeremiasz J.
Tomaszewski

•

„Biochemia kliniczna” S. Angielski, Z.
Jakubowski, M. Dominiczak

Dziękujemy za uwagę ;)