Promieniowanie laserowe
wysoką spójnością (promieniowanie lasera
rozchodzi się w jednym wyznaczonym przez oś
rezonatora kierunku)
monochromatycznością (promieniowanie
laserowe charakteryzuje się bardzo wąskim
zakresem widmowym)
kierunkowością rozchodzenia się wiązki
(generowane w laserze fale
elektromagnetyczne rozchodzą się zachowując
tą samą fazę )
Ważną jego własnością jest możliwość
uzyskiwania bardzo dużych gęstości mocy
wiązki laserowej.
Promieniowanie laserowe charakteryzuje się:
Promieniowanie laserowe w zakresie fal
od nadfioletu do dalekiej podczerwieni różni
się między innymi tym od promieniowania
optycznego pochodzącego z innych źródeł,
że jego wiązka jest wiązką spójną.
Może to być powodem znacznej
koncentracji energii na małej powierzchni.
Powyższe względy wymagają zachowania
szczególnej ostrożności oraz
rygorystycznego stosowania ochron i
zabezpieczeń przez osoby obsługujące
lasery i urządzenia laserowe.
Promieniowanie z zakresu długości fal
poniżej 400 nm i powyżej 1400 nm nie
wnika do wnętrza oka, natomiast
powoduje uszkodzenie rogówki. W
przypadku skóry skutkiem działania
promieniowania laserowego może być
uszkodzenie tkanki (zwęglenie,
oparzenie, rumień).
Do obliczania zagrożeń wywołanych
promieniowaniem laserowym stosuje
się maksymalną dopuszczalną
ekspozycję promieniowania
laserowego (MDE)
Wartości MDE są ustalane poniżej
znanych poziomów zagrożeń.
Zakres[n
m]
Oczy
Skóra
100 – 280
280 - 315
uszkodzenie
rogówki
rumień, działania
rakotwórcze
315 - 400
katarakta
fotochemiczna
oparzenia,ciemnienie
400 - 780
fotochem. i
termiczne
uszkodzenie
siatkówki
oparzenie, reakcje
fotoczułe
780 -
1400
katarakta,
poparzenie
siatkówki
oparzenie skóry
1400 -
3000
przymglenie
rogówki, oparzenie
rogówki
oparzenie skóry
3000-
1mm
oparzenie rogówki
oparzenie skóry
Promieniowanie laserowe o tej samej mocy
lecz o
różnych długościach fal może wywołać
różne skutki,podczas oddziaływania z tkanką
biologiczną,tak więc lasery- źródło
promieniowania
laserowego podzielono na klasy:
1 (bezpieczne w racjonalnych warunkach)
1M
2
2M
3R
3B
4 (wytwarzające niebezpieczne odbicia
rozproszone)
Słowo laser to angielski akronim:
L ight
światła
A mplification by
wzmocnienie poprzez
S timulated
wymuszoną
E mission of
emisję
R adiation
promieniowania
Tradycyjnie laser to źródło światła -
widzialnego promieniowania z dziedziny fal
elektromagnetycznych (EM) zaś maser to
źródło spójnego promieniowania
mikrofalowego.
Obecnie pojęcie lasera rozszerza się na
sąsiednie zakresy fal EM: podczerwień -
rejestrowana przez nasze zmysły jako fale
cieplne oraz ultrafiolet - kojarzący się nam z
efektami zaniku warstwy ozonowej nad
biegunami.
Wzmocnienie
Laser jest źródłem (generatorem)
promieniowania.
Jak każdy generator przekształca on
dostarczaną energię - w przypadku laserów
medycznych jest to energia elektryczna - w
energię fal elektromagnetycznych
wykorzystując:
efekt wzmocnienia
sprzężenie zwrotne
promieniowania w w
postaci rezonatora
ośrodku czynnym lasera
Efekt wzmocnienia promieniowania oraz
warunkujące je zjawisko emisji
wymuszonej zostały opisane przez
A. Einsteina w 1917 r. a po raz pierwszy
zaobserwowane w laboratorium
J.P. Gordona (MASER) ponad 35 lat później.
Emisja wymuszona
Ciała fizyczne charakteryzują się określoną
zdolnością do emisji i absorpcji
promieniowania fal EM. Każda z substancji
chemicznych może pochłaniać
(absorbować) i emitować promieniowanie
o ściśle określonych częstościach -
długościach fali.
Odpowiadają one różnicom energii
charakterystycznych dla stanów kwantowych
danej substancji.
Co się stanie z cząsteczką wzbudzoną
uprzednio do stanu E
2
gdy padnie na nią
promieniowanie rezonansowe o
odpowiedniej energii kwantu?
Otóż A. Einstein w 1917 r. wykazał, że
cząsteczka wyemituje drugi "bliźniaczy"
kwant promieniowania, a sama opuści
stan wzbudzony i przeniesie się na niższy
stan energetyczny.
Proces ten nazwano emisją wymuszoną
w odróżnieniu od opisanej już emisji
spontanicznej.
Stan, w którym znajduje się większość
atomów uczestniczących w procesie
wzmacniania to stan inwersji obsadzeń
poziomów energetycznych.
Fala EM przechodząc przez taki ośrodek w
stanie inwersji obsadzeń wywołuje w niej
znacznie więcej aktów emisji wymuszonej
niż absorpcji.
Dlatego stosuje się metody wytwarzania
stanu inwersji obsadzeń poziomów
energetycznych:
1. Pulsacyjna absorpcja kwantów
promieniowania o określonej częstotliwości
2. Wywołanie zderzeń niesprężystych
elektronów z atomami lub atomów z
atomami
3. Separacja cząstek o większej energii
Podział laserów stosowanych w medycynie
dokonywany jest na podstawie
następujących kryteriów:
długości emitowanej fali (UV,obszar
widzialny, podczerwień)
rodzaj ośrodka czynnego (stały, ciekły,
gazowy, półprzewodnikowy)
modulacji pracy (impulsowa, ciągła)
mocy wyjściowej wiązki (wysoko- i
niskoenergetyczne)
Podsumowując właściwości
promieniowania laserowego:
szerokość linii widmowej jest bardzo mała
(jednobarwność)
tworzące wiązkę promienie biegną
równolegle (wiązka skolimowana)
promieniowanie wykazuje
koherencję(spójność), której kryterium jest
tutaj zdolność ciągów falowych do
interferencji
wytworzone jest w ośrodku naświetlonym
promieniowaniem wymuszającym,co nadaje
promieniowaniu laserowemu określony
kierunek