Przebieg

Przebieg

dojrzewania

dojrzewania

dziewcząt

dziewcząt



Podobnie jak okres niemowlęcy,

Podobnie jak okres niemowlęcy,

okres pokwitania stanowi pewną

okres pokwitania stanowi pewną

osobliwość w rozwoju człowieka, a to

osobliwość w rozwoju człowieka, a to

ze względu na towarzyszące mu

ze względu na towarzyszące mu

przemiany wielkości i proporcji. Okres

przemiany wielkości i proporcji. Okres

ten charakteryzuje się szczególnie

ten charakteryzuje się szczególnie

intensywnym rozwojem aparatu

intensywnym rozwojem aparatu

rozrodczego wraz z towarzyszącymi

rozrodczego wraz z towarzyszącymi

mu dalszymi zmianami w budowie i

mu dalszymi zmianami w budowie i

czynnościach organizmu.

czynnościach organizmu.



Na świecie wiek kalendarzowy okresu

Na świecie wiek kalendarzowy okresu

pokwitania u dziewcząt występuje

pokwitania u dziewcząt występuje

pomiędzy 8 a 15 rokiem życia. Tak duże

pomiędzy 8 a 15 rokiem życia. Tak duże

różnice wynikają z warunków rodzinnych,

różnice wynikają z warunków rodzinnych,

środowiskowych, mieszkaniowych,

środowiskowych, mieszkaniowych,

genetycznych, klimatycznych oraz

genetycznych, klimatycznych oraz

odżywiania a także z trybu życia, na

odżywiania a także z trybu życia, na

które składają się obciążenia fizyczne i

które składają się obciążenia fizyczne i

czas odpoczynku. Wg Jaczewskiego

czas odpoczynku. Wg Jaczewskiego

dawniej granicą dzieciństwa był wiek 14

dawniej granicą dzieciństwa był wiek 14

lat. Każdy człowiek wchodzi w okres

lat. Każdy człowiek wchodzi w okres

dojrzewania w różnym, Indywidualnym

dojrzewania w różnym, Indywidualnym

dla siebie wieku.

dla siebie wieku.

Okres dojrzewania na ogół bywa dzielony

Okres dojrzewania na ogół bywa dzielony

na 3 fazy:

na 3 fazy:

1) przygotowawcza - prepubertalna, czyli

1) przygotowawcza - prepubertalna, czyli

przedpokwitaniowa, trwająca 2-3 lata

przedpokwitaniowa, trwająca 2-3 lata

od ok. 7-9 do 10-12 roku życia,

od ok. 7-9 do 10-12 roku życia,

2) właściwego dojrzewania - pubertalna,

2) właściwego dojrzewania - pubertalna,

czyli pokwitaniowa, trwająca na ogół

czyli pokwitaniowa, trwająca na ogół

4 lata od 11-12 do 15-16 roku życia,

4 lata od 11-12 do 15-16 roku życia,

3) pełnej dojrzałości - postpubertalna,

3) pełnej dojrzałości - postpubertalna,

czyli popokwitaniowa (dorastania),

czyli popokwitaniowa (dorastania),

trwająca u dziewcząt do ok. 16-18 roku

trwająca u dziewcząt do ok. 16-18 roku

życia, u chłopców do 18-21 roku życia.

życia, u chłopców do 18-21 roku życia.

Faza przygotowawcza

Faza przygotowawcza



Poczatkowo okres pokwitania ma charakter

Poczatkowo okres pokwitania ma charakter

utajony, który rozpoczyna się ok.. 7-9 roku

utajony, który rozpoczyna się ok.. 7-9 roku

życia stopniowo nasilajacym się

życia stopniowo nasilajacym się

przyspieszeniem wydzielania się hormonów.

przyspieszeniem wydzielania się hormonów.

U dziewcząt ok.. 8 roku życia w pęcherzykach

U dziewcząt ok.. 8 roku życia w pęcherzykach

jajnika formuje się pewny system

jajnika formuje się pewny system

enzymatyczno-oksydacyjny, w którego

enzymatyczno-oksydacyjny, w którego

wyniku pęcherzyki stają się wrażliwe na

wyniku pęcherzyki stają się wrażliwe na

hormony przysadki (FSH) i jest to zmiana w

hormony przysadki (FSH) i jest to zmiana w

pewnym stopniu utajona, bowiem pęcherzyki

pewnym stopniu utajona, bowiem pęcherzyki

rozwijają się wyraźnie ok. 10-11 roku życia w

rozwijają się wyraźnie ok. 10-11 roku życia w

takim stopniu, że przejawiają wyraźnie

takim stopniu, że przejawiają wyraźnie

własną stałą działalność wydzielniczą

własną stałą działalność wydzielniczą



Wzrost: między 11. a 13. roku życia

Wzrost: między 11. a 13. roku życia

są często wyższe od chłopców, którzy

są często wyższe od chłopców, którzy

doganiają je zazwyczaj ok. 15. roku

doganiają je zazwyczaj ok. 15. roku

życia. Gdzieś ok. 11. roku życia

życia. Gdzieś ok. 11. roku życia

zaczyna wzrastać ciężar ciała

zaczyna wzrastać ciężar ciała

spowodowany jest rozwojem tkanki

spowodowany jest rozwojem tkanki

tłuszczowej. Wszystko się poszerza,

tłuszczowej. Wszystko się poszerza,

wydłuża (zwłaszcza kończyny),

wydłuża (zwłaszcza kończyny),

zaokrągla (biodra, ramiona). Ok. 17.

zaokrągla (biodra, ramiona). Ok. 17.

roku życia młode kobiety osiągają już

roku życia młode kobiety osiągają już

swój wzrost.

swój wzrost.



Następuje początek rozwoju

Następuje początek rozwoju

gruczołów piersiowych, a przejawia

gruczołów piersiowych, a przejawia

się to nabrzmieniem łuku brodawek,

się to nabrzmieniem łuku brodawek,

które przybierają ciemnoróżowe

które przybierają ciemnoróżowe

zabarwienie. Piersi znajdują się w

zabarwienie. Piersi znajdują się w

tzw. stadium pączka - pierś i

tzw. stadium pączka - pierś i

brodawka są uniesione jak mały

brodawka są uniesione jak mały

wzgórek.

wzgórek.

Faza pokwitania

Faza pokwitania

właściwego

właściwego



Zaczyna się pojawiać owłosienie na wzgórku łonowym -

Zaczyna się pojawiać owłosienie na wzgórku łonowym -

najpierw wokół warg sromowych pojawiają się

najpierw wokół warg sromowych pojawiają się

pojedyncze, proste, niezbyt ciemne włosy, a nieco

pojedyncze, proste, niezbyt ciemne włosy, a nieco

później, pojawia się owłosienie pachowe, następnie

później, pojawia się owłosienie pachowe, następnie

kończyn.

kończyn.



Wszystko zaczyna szybko wzrastać: kończyny, biodra i

Wszystko zaczyna szybko wzrastać: kończyny, biodra i

tkanka tłuszczowa oraz ciężar ciała, po tym szybkim

tkanka tłuszczowa oraz ciężar ciała, po tym szybkim

wzroście pojawia się pierwsza miesiączka.

wzroście pojawia się pierwsza miesiączka.



Przeciętnie menarche, czyli pierwsza miesiączka pojawia

Przeciętnie menarche, czyli pierwsza miesiączka pojawia

się w wieku 13,5 roku w mieście i 14,5 roku na wsi (w

się w wieku 13,5 roku w mieście i 14,5 roku na wsi (w

świecie przeciętny wiek to 12.-18. rok życia). Dziewczyna

świecie przeciętny wiek to 12.-18. rok życia). Dziewczyna

znajduje się w fazie zwolnionego rozwoju, jest to okres

znajduje się w fazie zwolnionego rozwoju, jest to okres

dostrajania się "biologii" do funkcji jajników, co przejawia

dostrajania się "biologii" do funkcji jajników, co przejawia

się regularnym występowaniem menstruacji (miesiączki).

się regularnym występowaniem menstruacji (miesiączki).



Piersi gromadzą tkankę tłuszczową, otoczka staje się

Piersi gromadzą tkankę tłuszczową, otoczka staje się

szeroka i wyraźnie zabarwiona.

szeroka i wyraźnie zabarwiona.



Pierwszym objawem jest rozwój gruczołów

Pierwszym objawem jest rozwój gruczołów

sutkowych ok. 10,5 roku życia. Kilka miesięcy

sutkowych ok. 10,5 roku życia. Kilka miesięcy

później ok. 11 roku życia owłosienie zaczyna się

później ok. 11 roku życia owłosienie zaczyna się

najczęściej na wzgórku łonowym w postaci kilku

najczęściej na wzgórku łonowym w postaci kilku

włosków. Stopniowo owłosione miejsce

włosków. Stopniowo owłosione miejsce

powiększa się, a po około 2 latach cały trójkąt

powiększa się, a po około 2 latach cały trójkąt

będzie pokryty włosami. Często owłosiona jest

będzie pokryty włosami. Często owłosiona jest

też górna część ud, a parę włosków może

też górna część ud, a parę włosków może

pojawić się na linii biegnącej do pępka. Mniej

pojawić się na linii biegnącej do pępka. Mniej

więcej w tym samym czasie pojawią się włosy

więcej w tym samym czasie pojawią się włosy

pod pachami, a owłosienie nóg stanie się gęstsze

pod pachami, a owłosienie nóg stanie się gęstsze

i ciemniejsze.

i ciemniejsze.



Wzrost w okresie dojrzewania odbywa się skokami.

Wzrost w okresie dojrzewania odbywa się skokami.

U dziewcząt zaczyna się około wieku 10 lat, a kończy

U dziewcząt zaczyna się około wieku 10 lat, a kończy

w wieku 15 lat, jednak najszybciej rosną

w wieku 15 lat, jednak najszybciej rosną

dwunastolatki. W tym czasie dziewczyny (i chłopcy)

dwunastolatki. W tym czasie dziewczyny (i chłopcy)

sprawiają często wrażenie nieproporcjonalnie

sprawiają często wrażenie nieproporcjonalnie

zbudowanych - raz ramiona są za długie, to znów

zbudowanych - raz ramiona są za długie, to znów

stopy za duże, a potem nos ma złe proporcje.

stopy za duże, a potem nos ma złe proporcje.

Punktem odniesienia dla określenia ostatecznego

Punktem odniesienia dla określenia ostatecznego

wzrostu to pierwsza miesiączka, po której

wzrostu to pierwsza miesiączka, po której

dziewczyna urośnie jeszcze około 8 cm. Koniec

dziewczyna urośnie jeszcze około 8 cm. Koniec

procesu wzrostu można także określić z dość dużą

procesu wzrostu można także określić z dość dużą

dokładnością robiąc prześwietlenie nadgarstka,

dokładnością robiąc prześwietlenie nadgarstka,

sprawdzając stopień rozwoju kośćca. Jeśli chrząstka

sprawdzając stopień rozwoju kośćca. Jeśli chrząstka

nasadowa okaże się całkowicie skostniała, wówczas

nasadowa okaże się całkowicie skostniała, wówczas

można stwierdzić, że wzrost organizmu jest już

można stwierdzić, że wzrost organizmu jest już

zakończony. Lub też prześwietlając kciuk, który

zakończony. Lub też prześwietlając kciuk, który

wykaże obecność albo brak małej kostki, trzeszczki,

wykaże obecność albo brak małej kostki, trzeszczki,

która pojawia się w wieku około 13 lat.

która pojawia się w wieku około 13 lat.



Pierwsza w życiu miesiączka nosi nazwę

Pierwsza w życiu miesiączka nosi nazwę

menarche, powinna wystąpić między 12 a

menarche, powinna wystąpić między 12 a

16 rokiem życia. Pierwsze miesiączki mogą

16 rokiem życia. Pierwsze miesiączki mogą

pojawiać się nieregularnie, gdyż często

pojawiać się nieregularnie, gdyż często

zdarzają się wówczas cykle bezowulacyjne

zdarzają się wówczas cykle bezowulacyjne

(podczas cyklu komórka jajowa niekiedy się

(podczas cyklu komórka jajowa niekiedy się

nie uwalnia). Na ogół uważa się je za stan

nie uwalnia). Na ogół uważa się je za stan

fizjologiczny (normalny), Czasami pierwsze

fizjologiczny (normalny), Czasami pierwsze

miesiączki mogą być również bolesne z

miesiączki mogą być również bolesne z

powodu zaburzeń czynnościowych.

powodu zaburzeń czynnościowych.

Bolesność menstruacyjnych krwawień bywa

Bolesność menstruacyjnych krwawień bywa

także skutkiem zmian anatomicznych w

także skutkiem zmian anatomicznych w

obrębie dróg rodnych.

obrębie dróg rodnych.



Niektórzy wyrażają pogląd, że menarche

Niektórzy wyrażają pogląd, że menarche

zazwyczaj pojawia się w okresie, gdy ciężar

zazwyczaj pojawia się w okresie, gdy ciężar

ciała dochodzi do ok. 48-50 kg.

ciała dochodzi do ok. 48-50 kg.



Proces wzrostu biustu poznajemy najpierw po

Proces wzrostu biustu poznajemy najpierw po

brodawkach, które powiększają się, a ich otoczka nabiera

brodawkach, które powiększają się, a ich otoczka nabiera

nieco ciemniejszego koloru. Pod wpływem żeńskiego

nieco ciemniejszego koloru. Pod wpływem żeńskiego

hormonu, estrogenu, rozwijają się gruczoły sutkowe,

hormonu, estrogenu, rozwijają się gruczoły sutkowe,

które od chwili urodzin były niezmieniane, i teraz

które od chwili urodzin były niezmieniane, i teraz

dziewczęta odczuwają w cyklicznych odstępach ból,

dziewczęta odczuwają w cyklicznych odstępach ból,

podobnie jak dojrzałe kobiety przed menstruacją. By

podobnie jak dojrzałe kobiety przed menstruacją. By

ochronić wrażliwe gruczoły, powstaje ochronna tkanka

ochronić wrażliwe gruczoły, powstaje ochronna tkanka

tłuszczowa - piersi powiększają się. Ich wielkość i forma

tłuszczowa - piersi powiększają się. Ich wielkość i forma

zależą wyłącznie od ilości tkanki tłuszczowej i struktury

zależą wyłącznie od ilości tkanki tłuszczowej i struktury

tkanki łącznej, te zaś czynniki są dziedziczne. W tym

tkanki łącznej, te zaś czynniki są dziedziczne. W tym

okresie raz lewa, raz prawa pierś mogą być przejściowo

okresie raz lewa, raz prawa pierś mogą być przejściowo

większe, a ich wielkość wyrówna się później. Należy

większe, a ich wielkość wyrówna się później. Należy

pamiętać, że piersi nigdy nie są absolutnie symetryczne,

pamiętać, że piersi nigdy nie są absolutnie symetryczne,

nawet u dojrzałej kobiety. Rośnie nie tylko biust, cała

nawet u dojrzałej kobiety. Rośnie nie tylko biust, cała

figura zaokrągla się i nabiera kobiecych kształtów,

figura zaokrągla się i nabiera kobiecych kształtów,

tkanka tłuszczowa gromadzi się głównie na biodrach,

tkanka tłuszczowa gromadzi się głównie na biodrach,

pośladkach i udach. Istniejące już komórki tłuszczowe

pośladkach i udach. Istniejące już komórki tłuszczowe

dzielą się, a pod wpływem estrogenu powstają również

dzielą się, a pod wpływem estrogenu powstają również

nowe. Gromadzenie się zapasu tkanki tłuszczowej jest

nowe. Gromadzenie się zapasu tkanki tłuszczowej jest

warunkiem rozpoczęcia cyklu miesiączkowego.

warunkiem rozpoczęcia cyklu miesiączkowego.

Pełna dojrzałość

Pełna dojrzałość



W tym okresie powoli uzyskują typową

W tym okresie powoli uzyskują typową

dla kobiet budowę ciała.

dla kobiet budowę ciała.



Pod koniec tej fazy dziewczyna może

Pod koniec tej fazy dziewczyna może

stwierdzić w piersiach obecność tkanki

stwierdzić w piersiach obecność tkanki

gruczołowej, otoczka ciemnieje i ulega

gruczołowej, otoczka ciemnieje i ulega

spłaszczeniu. Następuje dalszy rozwój

spłaszczeniu. Następuje dalszy rozwój

piersi, bioder, barków oraz wydłużanie

piersi, bioder, barków oraz wydłużanie

tułowia.

tułowia.



Menstruacje są regularne.

Menstruacje są regularne.



Punkt orientacyjny dla określenia

Punkt orientacyjny dla określenia

ostatecznego wzrostu: po pierwszej

ostatecznego wzrostu: po pierwszej

miesiączce dziewczyna urośnie

miesiączce dziewczyna urośnie

jeszcze około 8 cm. Zaczynają się

jeszcze około 8 cm. Zaczynają się

także zmieniać proporcje twarzy i

także zmieniać proporcje twarzy i

ciała: rozrasta się miednica,

ciała: rozrasta się miednica,

zmniejsza obwód talii, Z powodu

zmniejsza obwód talii, Z powodu

rozrastających się kości

rozrastających się kości

policzkowych, łuków brwiowych, nosa

policzkowych, łuków brwiowych, nosa

oraz uszu twarz traci swój dziecięcy

oraz uszu twarz traci swój dziecięcy

wyraz.

wyraz.

Trądzik

Trądzik



Pod wpływem działania hormonów

Pod wpływem działania hormonów

płciowych w skórze zachodzą zmiany.

płciowych w skórze zachodzą zmiany.

Gruczoły łojowe wydzielające

Gruczoły łojowe wydzielające

substancję zabezpieczającą, tworzą

substancję zabezpieczającą, tworzą

czasami szpecący trądzik lub wągry,

czasami szpecący trądzik lub wągry,

które zatykają pory gruczołów. Jest to

które zatykają pory gruczołów. Jest to

niegroźne zjawisko przejściowe, jeśli

niegroźne zjawisko przejściowe, jeśli

przedłuża się, może okazać się

przedłuża się, może okazać się

konieczne leczenie.

konieczne leczenie.