Charakterystyka dojrzewania dziewcząt i cykl płciowy kobiety
Właściwy okres dojrzewania biologicznego zaczyna się u dziewcząt ok 11-12 roku życia a kończy się ok 18 roku życia. Dojrzewanie prowadzi do osiągnięcia dojrzałości płciowej, co u młodych kobiet warunkuje możliwość zajścia w ciążę i urodzenia dziecka.
Żeńskie narządy płciowe:
Macica – narząd położony w jamie brzusznej, w kształcie spłaszczonej gruszki zwężającej się ku dołowi. Dzieli się na część większą – trzon oraz mniejszą – szyjkę, do której przylega pochwa. Jej rola jest bardzo ważna, ponieważ w niej właśnie przez około 280 dni rozwija się płód, który w czasie porodu, dzięki skurczom macicy, wydostaje się na zewnątrz.
Pochwa – to kanał znajdujący się między cewką moczową a odbytem. Spełnia dwie podstawowe role – jest drogą dla plemników oraz miejscem, przez które dziecko wydostaje się na świat.
Wargi sromowe większe – to dwa fałdy skórne, rozpoczynające się na wzgórku łonowym, a kończące się w okolicach odbytu.
Wargi sromowe mniejsze – to dwa nieowłosione fałdy skórne okryte wargami sromowymi większymi. Ich wielkość i kształt mogą być rożne.
Jajniki – to narządy wielkości orzecha włoskiego. W nich znajdują się komórki jajowe. Jajniki pełnią bardzo ważną funkcję – produkują żeńskie hormony, czyli substancje odpowiadające za rozwój płciowy kobiety.
Jajowody – przewody przebiegające od jajników do macicy. W nich dochodzi do zapłodnienia, czyli połączenia się komórki jajowej z plemnikiem.
Charakterystyka dojrzewania:
10-11 lat- rosną kości długie, miednica, zaokrąglają się biodra i ramiona, powiększają się piersi, ciemnieje otoczka brodawki piersiowej, zwiększa się produkcja estrogenów, gruczoły szyjki macicy, zaczynają wydzielać śluz, pojawiają się białe upławy o kwaśnym zapachu
12-13 lat- zwiększa się owłosienie pachowe, rozwijają się piersi, pojawia się pierwsza miesiączka ( MENARCHE)
13- 14 lat- miesiączki najczęściej są nieregularne, o zmiennej obfitości, często bez jajeczkowania, zwiększa się owłosienie pachowe
14-15 lat- zaokrąglają się biodra, cykle miesiączkowe zaczynają być regularne, zwiększa się zdolność do zapłodnienia
16-17 lat- znacznie wzrasta zdolność do zapłodnienia, kończy się wzrost kośćca
18-19 lat- następuje osiągnięcie pełnej dojrzałości fizycznej i zdolność do zachodzenia w ciążę
Cykl płciowy kobiety:
Miesiączka (menstruacja) to kilkudniowe comiesięczne krwawienie z dróg rodnych spowodowane złuszczaniem się i wydalaniem przez pochwę fragmentów błony śluzowej jamy trzonu macicy, w której nie zagnieździło się zapłodnione jajo płodowe. Cykle miesiączkowe świadczą, że dziewczynka stała się kobietą i jest zdolna do wydania potomstwa. Cyklowi towarzyszą również zmiany w całym organizmie. Ustrój kobiety wytwarza bowiem specyficzne substancje chemiczne zwane hormonami, które wpływają nie tylko na płodność, ale na czynności i zdrowie wielu narzadów kobiety oraz na jej samopoczucie. Cały ten cykl kontrolowany przez zeńskie hormony płciowe trwa średnio 28 dni.
Fazy cyklu miesiączkowego:
Cykl miesiączkowy podzieli można na 4 fazy:
I. Faza menstruacyjna (przedowulacyjna)
Faza menstruacyjna to okres niepłodny w cyklu menstruacyjnym. Podczas tej fazy dochodzi do złuszczenia się nabłonka macicy i krwawienia. Długość trwania tej fazy jest różna, w zależnośći od długości całego cyklu. Średnio trwa ok. 4-9 dni. Pod koniec tej fazy zaczyna zwiększać się wydzielanie hormonu estrogen.
II. Faza folikularna (przedowulacyjna)
W czasie jej trwania dochodzi do rozwoju komórki jajowej w jajniku. Zwykle faza ta trwa do 4 dni, w zależności od długości cyklu. W tej fazie początkowo śluz jest mętny i lepki, ale stopniowo zmienia się w bardziej rozciągliwy, przejrzysty, śliski i jest go coraz to więcej. Koniec tej fazy przypada na owulację. Okres ten należy do okresów płodnych w cyklu, biorąc pod uwagę, że plemniki w drogach rodnych żyją ok. 3 dni.
III. Faza owulacyjna
Faza owulacyjne jest okresem płodnym w cyklu menstruacyjnym. W cyklu 28-dniowym przypada ok. 14 dzień. W czasie jego trwania zostaje uwolniona komórka jajowa z pęcherzyka Graffa, na tym miejscu (w jajniku) powstaje ciałko żółte (wytwarzające hormon - progesteron). Komórka jajowa wędruje do jajowodu, gdzie może nastąpić zapłodnienie. W czasie tej fazy wzrasta temperatura ciała kobiety oraz znacznie zwiększa się ilość wydzielanego śluzu z pochwy. Faza ta kończy się, gdy komórka jajowa obumiera po ok. 24 - 48h od owulacji, jeżeli nie nastąpi zapłodnienie.
IV. Faza lutealna (poowulacyjna)
Faza poowulacyjna jak sama nazwa wskazuje, występuje po owulacji (jajeczkowaniu). Jest to niepłodny okres w cyklu menstruacyjnym, zmniejsza się ilość i konsystencja śluzu, a temperatura ciała wraca do normy. Komórka jajowa nie jest już zdolna do zapłodnienia. Faza ta trwa do końca cyklu (dzień przed kolejnym krwawieniem).