Rozwój, budowa, fizjologia, i

wady wrodzone narządów

płciowych kobiety.

Klinika Ginekologii operacyjnej i Endoskopowej ICZMP
Łódź

Rozwój narządów

płciowych



Okres rozwoju embrionalnego do 8 tyg. po

zapłodnieniu.



Okres życia płodowego od 8 tyg. ciąży do

porodu.



Jajnik przyśrodkowe powierzchnie

śródnerczy płodu.



Jajowody, macica, 4/5 pochwy kanały

okołośródnerczowe (Müllera).



Pochwa1/5 dolna zatoka moczowo-

płciowa.



Srom błona stekowa.



Krocze przegroda moczowo-odbytnicza

Jajnik



Gruczoł płciowy parzysty.



Gonady rozwijają się na przyśrodkowych

powierzchniach śródnerczy zarodka.



4 tydzień życia pojawiają się pierwotne

komórki płciowe Gonocyty (bogate w

glikogen i fosfatazę alakliczną, pochodzenie:

endoderma pęcherzyka żółtkowego).



15-17 tydzień życia – dojrzewanie komórek

jajowych – opłaszczanie komórek płciowych

prekursorowymi komórkami ziarnistymi –

redukcja ilości komórek płciowych.



Pierwszy podział mejotyczny w

opłaszczonych komórkach jajowych – Oocyty

I rzędu.



III trymestr ciąży dojrzewanie pęcherzyków

płciowych w jajnikach.

Jajnik - anatomia



Jajniki są położone wewnątrzotrzewnowo w

miejscu rozwidlenia tętnic biodrowych

wspólnych.



Kształt owalny, przyśrodkowo jajnik łączy się z

krezka jajnika.



Wymiary: 2,5-5cm x 1,5-3 cm.



Jajniki są pokryte nabłonkiem mezotelialnym,

poniżej nabłonka znajduje się błona biaława

(tunica albuginea).



Umocowanie: krezka jajnika, więzadło

właściwe jajnika, więzadło wieszadłowe

jajnika.

Jajnik - anatomia



Jajnik składa się z dwóch części:



Część korowa



Podścielisko łącznotkankowe (różne typy

komórek łącznotkankowych, część wrażliwa na

LH » kom. tekalne).



Komórki siateczkowate i klejorodne.



Komórki jajowe, otoczone spłaszczonymi

komórkami nabłonkowymi = pierwotne

pęcherzyki jajnikowe.



Część rdzenna



Tkanka łączna włóknista obfitująca w liczne

naczynia krwionośne i pnie nerwowe.



Komórki wnękowe (synteza androgenów).

Jajowód



Salpinx, oviductus, tuba uterina



Przewód parzysty biegnący od rogu macicy do jajnika

o długości 7-14cm, do ściany miednicy mniejszej

przyczepiony wiązadłem lejkowo-miednicowym.



Ujście brzuszne – kosmki.



Bańka jajowodu.



Cieśń jajowodu .



Część maciczna jajowodu



Ściana jajowodu składa się z trzech warstw:



Błona śluzowa – pofałdowana, kom. rzęskowe, sekrecyjne,

rezerwowe.



Błona mięśniowa – warstwa okrężna i podłużna.



Błona surowicza – warstwa zewnętrzna.

Macica



Z niższych partii kanałów

okołośródnerczowych Müllera, powstaje kanał

maciczno-pochwowy » macica i 4/5 pochwy.



Macica jest narządem nieparzystym o

średnich wymiarach 6-8 cm x 4 cm x 2,5 -3

cm. Masa 50 gram.

Macica



Macica dzieli się:



Szyjka



Część pochwowa szyjki znajdująca się w pochwie, składająca się z

wargi przedniej i tylnej – od strony pochwy widoczne jako tarcza

szyjki macicy.



Część nadpochwowa od przodu przylega do pęcherza moczowego a

od tyłu do zagłębienia odbytniczo-macicznego (zatoka Douglasa).



Kanał szyjki macicy od strony pochwy kończy się ujściem

zewnętrznym, przebiega przez szyjkę macicy, na granicy cieśni

kończy się ujściem wewnętrznym i przechodzi w kanał cieśni a

następnie w jamę macicy.



Kanał szyjki macicy jest wyściełany pofałdowaną błona śluzową

pokrytą nabłonkiem jednowarstwowym śluzowym zawierającym

gruczoły. Tarcza szyjki macicy jest pokryta nabłonkiem

wielowarstwowym nierogowaciejącym – strefa przejściowa czyli

miejsce styku obu nabłonków w ujściu zewnętrzym kanału szyjki.



Cieśń



Trzon



Kształtu kulistego, w jego wnętrzu znajduje się jama macicy o

trójkątnym kształcie



Dno trzonu macicy zaczyna się powyżej ujść jajowodów.



Trzon macicy jest zbudowany z trzech warstw:



Błona surowicza – tunica serosa (otrzewnowa)



Błona mięśniowa - myometrium



Błona śluzowa – endometrium



Warstwa podstawna



Warstwa czynnnościowa – złuszczająca się w trakcie miesiączki.

Pochwa



4/5 pochwy powstaje z kanałów

Müllera.

Pozostała część z zatoki moczowo-płciowej (dolny

odcinek pochwy i przedsionek pochwy).



Pochwa jest kanałem o długości 7-10 cm,

rozpoczynającym się w przedsionku pochwy a kończy

ślepo obejmując część pochwową szyjki macicy

(sklepienie pochwy).



Położona pomiędzy pęcherzem moczowym a odbytnicą.



U kobiet nie współżyjących wejście do pochwy jest

częściowo zamknięte błoną dziewiczą.



Ściany pochwy od wewnątrz są poprzecznie

pofałdowane. Pochwa od wewnątrz jest pokryta

nabłonkiem wielowarstwowym nie rogowaciejącym

bogatym w glikogen – złuszczony nabłonek stanowi

pokarm dla prawidłowej flory bakteryjnej pochwy –

corynebacterium i lactobacillus –kontrola pH (3,5-4,1).

Srom



Srom wykształca się z błony stekowej



Przednia część błony stekowej – łechtaczka



Boczne części błony stekowej – wargi sromowe większe i

następnie mniejsze.



Wargi sromowe większe, wargi sromowe

mniejsze, łechtaczka, ujście cewki moczowej.



Przestrzeń pomiedzy wargami sromowymi

mniejszymi - przedsionek pochwy.



Błona dziewicza – fałd błony śluzowej.



Gruczoły Bartholina umiejscowione w wargach

sromowych wiekszych.



Łechtaczka jest zbudowana z dwóch ciał

jamistych zakończonych żołędzią łechtaczki.

Dno miednicy



Utworzone przez tkanki miękkie leżące pomiędzy

spojeniem łonowym, wierzchołkiem kości ogonowej i

obydwoma guzami kulszowymi, linia pomiędzy guzami

kulszowymi dzieli dno miednicy na dwie części:



Przednią – moczowo-płciową



Tylnią – odbytniczą.



Warstwy mięśniowe dna miednicy:



Warstwa powierzchowna:



Mięsień kulszowo-jamisty



Mięsień opuszkowo-gąbczasty



Mięsień poprzeczny powierzchowny krocza



Mięsień zwieracz zewnętrzny odbytu



Warstwa środkowa, przepona moczowo-płciowa:



Mięsień poprzeczny głęboki krocza



Mięsień zwieracz cewki moczowej



Warstwa górna, przepona miednicy



Mięsień dźwigacz odbytu



Mięsień guziczny

Unaczynienie n.

płciowych



Tętnica jajnikowa



Odchodzi od odcinka brzusznego Aorty, poniżej

tętnicy nerkowej, następnie przebiega w więzadle

wieszadłowym jajnika i oddaje gałązkę jajowodową i

drobne tętniczki do miąższu jajnika we wnęce jajnika.



Tętnica maciczna



Odchodzi od tętnicy biodrowej wewnętrznej i biegnie

w więzadle szerokim gdzie rozgałęzia się:



Ramię wstępujące – w górę wzdłuż bocznego brzegu macicy



Gałąź jajnikowa zespala się z t. jajnikową.



Gałąź jajowodowa zespala się z gał. jajowodową i t.

jajnikową



Ramię zstępujące – w dół wzdłuż bocznego brzegu macicy



Zaopatruje szyjkę macicy



Gałązka pochwowa



Gałązka sromowa

Unaczynienie n.
płciowych



Plexus venosus uterinus splot maciczny

łączy się z ze splotami jajnikowymi i

splotem pochwowym, splot żylny uchodzi do

żyły biodrowej wewnętrznej.



Sploty jajnikowe uchodzą do żył jajnikowych



Żyła jajnikowa lewa łączy się z żyłą nerkową lewą.



Żyła jajnikowa prawa łączy się z żyłą główną dolną.

Wady wrodzone żeńskich

narządów płciowych



Wady typu zarośnięcia.



Wady typu przegrody.



Wady typu zdwojenia.



Narządy szczątkowe (organa rudimentaria)

lub niedorozwinięte narządy rodne

(hypoplasia).



Brak narządów płciowych (agenesis, aplasia).

Wrodzone wady macicy

Klasyfikacja wrodzonych wad macicy wg. VC.Buttrama i

W. Gibbonsa (w. skrócona)

1.

Brak macicy/pochwy/szyjki lub/i zamknięcie

odpływu krwi miesiączkowej.



Pierwotny brak miesiączki.



Bóle brzucha (cykliczne) – gdy zamknięta droga odpływu krwi

miesiączkowej.

2.

Macica jednorożna

.

a.

Róg szczątkowy z jamą (róg komunikujący/nie komunikujący).

b.

Róg szczątkowy bez jamy.

c.

Bez rogu szczątkowego

3.

Macica podwójna.

4.

Macica dwurożna.

5.

Macica podzielona.

a.

Przegroda całkowita.

b.

Przegroda częściowa.

6.

Macica łukowata.

Wrodzone wady pochwy



Wrodzony brak pochwy



Przegrody poprzeczne pochwy



Zarośnięcie błony dziewiczej



Podłużne przegrody pochwy

Wrodzone wady pochwy



Występowanie 1:4-20 tyś noworodków płci

żeńskiej.



Najczęściej wady pochwy są związane z

aplazją przewodów Müllera - brak pochwy.



Możliwe jest również atrezja samej pochwy –

nie wykształcenie się dolnego odcinka

pochwy z zatoki moczowo-płciowej, przy

prawidłowo wykształconej macicy.



Przegrody poprzeczne pochwy – zaburzenie

procesów udrażniania kanałów Müllera.



Przegrody podłużne pochwy – zaburzenie

procesów zespalania się kanałów Müllera.

Wrodzone wady pochwy



Najczęstszą wrodzoną wadą pochwy jest

wrodzony brak pochwy w postaci Zespołu

Mayer-Rokitansky-Küstner i Hauser. Dochodzi

do aplazji przewodów Müllera – brak

macicy/macica szczątkowa/szczątkowe rogi

macicy. Zachowana jest funkcja jajników. Często

współistnieją wady układu moczowego.



Przegrody poprzeczne pochwy są zlokalizowane

w górnym i środkowym odcinku pochwy.



Zarośniecie błony dziewiczej – całkowite

zarośniecie powoduje zatrzymywanie się krwi

miesięcznej w pochwie – krwiak zastoinowy

(haematokolpos), lub w macicy (haematometra).

Wrodzone wady macicy i

pochwy - diagnostyka



Wywiad



Badanie ginekologiczne



USG



HSG



Histeroskopia



MR



Laparoskopia

Leczenie



Leczenie operacyjne wad macicy



Usunięcie rogów szczątkowych wraz z

jajowodami.



Plastyka macicy (macica przegrodzona,

dwurożna).



Usuwanie przegród macicy resektoskopem w

histeroskopii.



Leczenie operacyjne wad pochwy



Wytworzenie pochwy (zwykle po 18 rż) lub od

chęci podjęcia aktywności seksualnej.

Dziękuję za uwagę