Profilaktyka nowotworów

Profilaktyka - definicja

• Jest to szereg działań mających na

celu zapobieganie chorobie bądź
innemu niekorzystnemu zjawisku
zdrowotnemu przed jej rozwinięciem
się, poprzez kontrolowanie przyczyn i
czynników ryzyka. Polega ona na
zapobieganiu poważniejszym
konsekwencjom choroby poprzez jej
wczesne wykrycie i leczenie.

Cel profilaktyki

• Celem profilaktyki jest podjęcie

szybkich i skutecznych działań
przywracających zdrowie, ma ona
również na celu zahamowanie
postępu lub powikłań już istniejącej
choroby. Dzięki temu prowadzi do
ograniczenia niesprawności i
inwalidztwa.

Cel profilaktyki

• Istotnym elementem profilaktyki jest

także zapobieganie powstawaniu
niekorzystnych wzorów zachowań
społecznych, które przyczyniają się
do podwyższania ryzyka choroby.

Wyróżniamy trzy fazy

profilaktyki:

• Profilaktyka pierwotna (I fazy) -

mająca na celu utrwalenie
prawidłowych wzorców zdrowego
stylu życia i zapobieganie szerzeniu
się niekorzystnych wzorców
zachowań, w odniesieniu do osób
zdrowych

Wyróżniamy trzy fazy

profilaktyki:

• Profilaktyka wtórna (II fazy) -

zapobieganie konsekwencjom
choroby poprzez jej wczesne
wykrycie i leczenie (przesiewowe
badania skriningowe mające na celu
wykrycie osób chorych),

Wyróżniamy trzy fazy

profilaktyki:

• Profilaktyka III fazy, której

działania zmierzają w kierunku
zahamowania postępu choroby oraz
ograniczeniu powikłań.

Jak zapobiegać?

• Należy zdawać sobie sprawę z tego, co

jest dla nasz szkodliwe i jeżeli jest to
tylko możliwe - unikać kontaktu z
czynnikami rakotwórczymi. Na
zanieczyszczenie środowiska niestety nie
możemy nic poradzić, ale zły wpływ
możemy ograniczyć rezygnując używek. I
trzeba pamiętać o badaniach
kontrolnych.

Profilaktyka chorób

nowotworowych to przede

wszystkim:

• - zaprzestanie palenia

- spożywanie dietetycznych posiłków
- dbanie o higienę
- prowadzenie zdrowego stylu życia
- unikać towarzystwa osób palących
- nie spożywać mięs mocno
wędzonych

Profilaktyka chorób

nowotworowych to przede

wszystkim:

• - unikanie potraw przygotowywanych

na bazie oleju wielokrotnie
podgrzewanego
- ograniczenie spożycia alkoholu
- nie doprowadzanie do otyłości
- ograniczanie kąpieli słonecznych
- systematyczne zgłaszanie się na
badania profilaktyczne

Warto wiedzieć, że:

• Negatywne wyniki badań nie

wykluczają raka.

• Wyniki pozytywne trzeba zawsze

zweryfikować.

• Rozpoznanie innej choroby nie

wyklucza współistnienia raka.

• To, że na raka najczęściej chorują osoby

starsze, nie wyklucza raka u osób
młodych.

Najważniejsze, by wykryć jak

najszybciej

• Obok profilaktyki, kluczowe

znaczenie w spadku umieralności w
chorobach nowotworowych ma
wczesne wykrycie raka. Dużą rolę
odgrywa tu zarówno świadomość
lekarza, jak i pacjenta. Obu powinna
cechować czujność.

Niestety, scenariusz ten nie

jest realizowany z kilku

przyczyn:

• wciąż za mało osób zdaje sobie sprawę

z powagi pewnych objawów;

• opowiadanie o niektórych z nich bywa

uważane za wstydliwe;

• często utrudniony dostęp do lekarza

zniechęca do leczenia;

• zapracowany lekarz podstawowej opieki

zdrowotnej często nie ma czasu na

dokładne zbadanie pacjenta i

skrupulatne zebranie wywiadu, gdy ten

zgłasza się z powodu innej dolegliwości.

11 SYGNAŁÓW

OSTRZEGAWCZYCH

• 1. Chudnięcie w krótkim czasie (u osób

nieodchudzających się) – objaw występujący najczęściej

w raku płuca, żołądka, nerki, jelita grubego.

• 2. Ból (o niejasnej przyczynie) – długotrwały ból brzucha

może być objawem raka jelita grubego, ból okolicy

lędźwiowej może świadczyć o raku nerki, a w klatce

piersiowej – o raku płuca. Bóle kości mogą być

spowodowane przerzutami.

• 3. Krwioplucie, długotrwała chrypka (ponad 3 tygodnie),

uporczywy kaszel lub zmiana jego charakteru – mogą

być spowodowane rakiem płuca, krtani.

• 4. Trudności w połykaniu mogą sugerować nowotwór

gardła, krtani, przełyku, żołądka.

• 5. Uczucie pełności w nadbrzuszu, bóle, zaburzenia

trawienia – rak żołądka, inne nowotwory przewodu

pokarmowego, niekiedy rak jajnika.

11 SYGNAŁÓW

OSTRZEGAWCZYCH

• 6. Krew w stolcu, stolec koloru czarnego, naprzemienne

biegunki i zaparcia, śluz w stolcu, stolce cienkie

(ołówkowate) – nowotwory przewodu pokarmowego.

• 7. Krwiomocz (bez objawów zapalenia dróg moczowych),

dyzuria (parcie na mocz, trudności w oddawaniu moczu) –

mogą towarzyszyć nowotworom układu moczowego.

• 8. Nieprawidłowe krwawienie z dróg rodnych – może

wskazywać na raka pochwy, szyjki lub trzonu macicy.

• 9. Zmiany na skórze i błonach śluzowych (wargi, jama

ustna, narządy płciowe): niegojące się owrzodzenia,

zmiana wyglądu znamienia, pojawienie się zmian skórnych

o szczególnych cechach (np. nieregularne rozmieszczenie

barwnika) – nowotwory skóry.

• 10. Guzek piersi, owrzodzenie, wciągnięcie brodawki

sutkowej, asymetria brodawek – sugerują nowotwór piersi.

• 11. Powiększone węzły chłonne – przy wielu nowotworach.

W 2002 r. Amerykańskie Towarzystwo

Nowotworowe przedstawiło zalecenia w

odniesieniu do nowotworów zależnych od

stylu życia.

• Należy jeść jak najwięcej pokarmów

pochodzenia roślinnego,
nieprzetworzonych warzyw i owoców
(unikać warzyw smażonych, zwłaszcza
frytek i chipsów), pić niesłodzone soki
warzywne i owocowe.

• Należy wybierać pełnoziarniste produkty

zbożowe (pieczywo, płatki śniadaniowe,
makarony) i niełuskany ryż. Unikać
jedzenia słodyczy.

W 2002 r. Amerykańskie Towarzystwo

Nowotworowe przedstawiło zalecenia w

odniesieniu do nowotworów zależnych od

stylu życia.

• Należy ograniczyć spożycie mięsa

czerwonego – najlepiej zastąpić je rybami,
drobiem, fasolą. Przygotowując potrawy
mięsne, należy unikać smażenia;
zdrowsze jest gotowanie i pieczenie.

• Należy dążyć do utrzymania prawidłowej

masy ciała, wybierając produkty
niskotłuszczowe i niskokaloryczne. Zaleca
się rezygnację z żywności typu fast food.