Justyna Serwik

 

Temat referatu:

Przepisy dotyczące

wentylacji wyrobisk

ślepych w polskich

i zagranicznych

kopalniach

W kopalniach podziemnych konieczna

jest wentylacja wyrobisk w celu

kontroli środowiska pracy, a zwłaszcza

temperatury i wilgotności, poziomu

pyłów z działalności górniczej, emisji z

silników do powietrza oraz wyziewów z

robót strzałowych. Wymagania te

zawsze były zrozumiałe, natomiast

szczegółowe kryteria z biegiem czasu

stały się bardziej surowe. [6] [7]

Charakterystyka

wyrobisk ślepych

Udostępnienie nowych poziomów w

istniejących

kopalniach

i

przygotowanie pól do eksploatacji
wiąże się z drążeniem dużej liczby
ślepych wyrobisk udostępniających
i przygotowawczych.

Charakterystyka

wyrobisk ślepych

Wg [8] ślepym wyrobiskiem jest

część

przestrzeni

kopalni

podziemnej, która posiada jedno
wejście. Ze strony wentylacyjnej
ślepym wyrobiskiem można określić
takie

wyrobisko

do

którego

dostarcza

się

lub

odprowadza

powietrze poprzez jedno wejście.

Sposoby przewietrzania

wyrobisk ślepych

1) Przewietrzanie wyrobisk za

pomocą lutni wentylacyjnych

2) Przewietrzanie wyrobisk za

pomocą dyfuzji

3) Przewietrzanie wyrobisk bez

stosowania

wentylacji

lutniowej

Sposoby przewietrzania

wyrobisk ślepych

Zgodnie z obowiązującymi przepisami

BHP,

w

kopalniach

polskich

wszystkie miejsca pracy i wyrobiska,
dla których nie da się stosować
prądów

powietrza

płynącego

bocznicami sieci, a przewietrzanie
przez dyfuzję jest zabronione, muszą
być przewietrzane przy stosowaniu
lutni wentylacyjnych.

Przewietrzanie wyrobisk za

pomocą lutni wentylacyjnych

Przewietrzanie wyrobisk ślepych przy

stosowaniu lutni wentylacyjnych,
można uzyskać

-

przez

wykorzystanie

energii

wentylatora głównego i depresji
naturalnej (rys. 3.1 a, b),

-

za pomocą wentylatorów lutniowych
lub dysz powietrza sprężonego

Przewietrzanie wyrobisk za

pomocą lutni wentylacyjnych

 
Rys. 3.1. Przykłady wentylacji lutniowej

wyrobisk ślepych przy wykorzystaniu

wentylatora głównego [13]

Przewietrzanie wyrobisk za

pomocą lutni wentylacyjnych

Wyróżnia się wentylację lutniową
(rys. 3.2.):

•ssącą,

•tłoczącą

•mieszaną.

Przewietrzanie wyrobisk za

pomocą lutni wentylacyjnych

 
Rys.

3.2.

Sposoby

przewietrzania

lutniociągami:

a)

–

przewietrzanie

tłoczące [2]

Przewietrzanie wyrobisk za

pomocą lutni wentylacyjnych

 
Rys.

3.2.

Sposoby

przewietrzania

lutniociągami: b) – przewietrzanie ssące
[2]

Przewietrzanie wyrobisk za

pomocą lutni wentylacyjnych

 
Rys.

3.2.

Sposoby

przewietrzania

lutniociągami:

c)

–

przewietrzanie

kombinowane [2]

Przewietrzanie wyrobisk za

pomocą lutni wentylacyjnych

 
Rys.

3.2.

Sposoby

przewietrzania

lutniociągami: d) – lutniowa wentylacja
rewersyjna [2]

Przewietrzanie wyrobisk za

pomocą lutni wentylacyjnych

 Dla uzyskania odpowiednio intensywnej wentylacji strefy przyprzodkowej wyrobisk

ślepych przepisy wymagają, aby odległość końca lutniociągu od czoła przodku

nie była większa niż:

•

10 m - w polach niemetanowych i nie zagrożonych wyrzutami gazów i skał,

•

6 m - w polach metanowych lub zagrożonych wyrzutami gazów i skał przy sto

sowaniu wentylacji ssącej,

•

8 m - w polach metanowych lub zagrożonych wyrzutami gazów i skał przy

stosowaniu wentylacji tłoczącej lub kombinowanej.

Przewietrzanie wyrobisk za

pomocą lutni wentylacyjnych

Rys. 3.3.
Sposoby

przewietrza

nia ściany z

częściową

recyrkulacj

ą powietrza

z

wykorzysta

niem

lutniociągu

[16]

Przewietrzanie wyrobisk za

pomocą lutni wentylacyjnych

Rys. 3.4.

Schemat

przewietrza

nia w

przodkach

wyrobisk

korytarzow

ych z

częściową

recyrkulacj

ą [16]

Przewietrzanie wyrobisk za

pomocą lutni wentylacyjnych

Rys. 3.4. Schemat przewietrzania w przodkach

wyrobisk korytarzowych z częściową

recyrkulacją [16]

Przewietrzanie wyrobisk za

pomocą lutni wentylacyjnych

Rys. 3.5. Schemat przewietrzania wyrobiska [9]

Przewietrzanie wyrobisk za

pomocą dyfuzji

Dyfuzja

czyli samorzutne wyrównywanie

stężenia (koncentracji) na skutek
bezładnego ruchu cieplnego cząsteczek
materii, powodujące mieszanie się
różnych gazów, cieczy a. ciał stałych.
Proces polega na przemieszczaniu się
molekuł

w

rożnych

układach

(jednoskładnikowych

lub

wieloskładnikowych) pod wpływem ich
przypadkowych ruchów cieplnych.

Przewietrzanie wyrobisk za

pomocą dyfuzji

Niezależnie od ruchów cieplnych

dyfuzja

może

być

dodatkowo

wywołana ruchami translacyjnymi

drobin nośnika. Siłą napędową

dyfuzji jest różnica potencjałów

powstająca na granicy zetknięcia

dwu

roztworów

(o

różnych

stężeniach

lub

składach),

wynikająca z różnej ruchliwości

anionów i kationów. [3],[4], [14]

Przewietrzanie wyrobisk bez

stosowania wentylacji lutniowej

Przewietrzanie

wyrobisk

bez

stosowania wentylacji lutniowej
polega

na

wykorzystaniu

naturalnego

obiegu

powietrza.

Kierowanie strumienia powietrza
do miejsc przewietrzanych odbywa
się za pomocą różnego rodzaju
przegród izolujących – tam.

Przewietrzanie wyrobisk bez

stosowania wentylacji lutniowej

Naturalny obieg powietrza jest ustalany poprzez

temperaturę powietrza i jego ciśnienie.

Wyrobiska ślepe przewietrza się najczęściej za

pomogą wyrobisk równoległych:

Przepisy dotyczące wentylacji wyrobisk

ślepych w kopalniach polskich -

Podstawowe wymagania dotyczące

powietrza kopalnianego

Przepisy dotyczące wentylacji wyrobisk ślepych

określone zostały w

Rozporządzeniu

Ministra Gospodarki z dnia 28.06.2002 r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy,
prowadzenia ruchu oraz
specjalistycznego zabezpieczenia
przeciwpożarowego w podziemnych
zakładach górniczych (Dz.U.02.139.1169)

[1] w dziale IV „Przewietrzanie i
klimatyzacja”.

Podstawowe wymagania dotyczące

powietrza kopalnianego

Postanowienia ogólne tego

działu mówią o zapewnieniu
odpowiedniej ilości powietrza
(minimum 19% objętościowo),
a najwyższe dopuszczalne
stężenia gazów w powietrzu nie
przekraczały wartości
określonych w tabeli:

Podstawowe wymagania dotyczące powietrza

kopalnianego

Tabela 1. Najwyższe dopuszczalne stężenie gazów w powietrzu kopalnianym [1],
* [11], [12]
NDS - najwyższe dopuszczalne stężenie średnio ważone;
NDSCh - najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe-zdefiniowane w odrębnych przepisach

Rodzaj gazu

NDS [mg/m

3

] (objętościowo

w %)

NDSCh [mg/m

3

] (objętościowo

w %)

Dwutlenek
węgla

-

(1)

-

(1)

Tlenek węgla

30

(23)*

(0,0026)

180

(0,015)

Tlenek azotu

5

(3,5)*

(0,00026)

10

(0,00052)

Dwutlenek siarki

2

(0,000075)

5

(0,00019)

Siarkowodór

10

(0,0007)

20

(0,0014)

Amoniak

14

(-)

28

(-)

Selen

0,1

(-)

0,3

(-)

Propan

1 800

(-)

-

(-)

Butan

1 900

(-)

3 000

(-)

Podstawowe wymagania dotyczące

powietrza kopalnianego

Zawartość metanu w powietrzu nie powinna przekraczać [10]:
• 1% - na wylocie z rejonowych prądów powietrza, przy stosowaniu metanometrii automatycznej zawartość metanu wynosić 1,5%.
• 0,75% - w szybie wydechowym,
 
Przy zawartości metanu powyżej 2% niezwłocznie [10]:
• wycofuje się ludzi z zagrożonych wyrobisk,
• wyłącza sieć elektryczną,
• unieruchamia maszyny i urządzenia,
• zagradza wejścia do tych wyrobisk,
• zawiadamia najbliższą osobę dozoru ruchu

Podstawowe wymagania dotyczące

powietrza kopalnianego

Jeśli skład powietrza nie odpowiada określonym wymaganiom niezwłocznie wycofuje się ludzi, natomiast wejście do zagrożonego wyrobiska zabezpiecza się. W miejscach tych można jedynie wykonywać prace z zakresu ratownictwa górniczego i przeciwpożarowego.

Wyrobiska, w których brak przewiewu powietrza niezwłocznie otamowuje się lub likwiduje - do czasu ich otamowania lub zlikwidowania należy zamknąć do nich dostęp.

Prędkość prądu powietrza w wyrobiskach w polach metanowych, z wyjątkiem komór, nie może być mniejsza niż 0,3 m/s, a jeśli stosuje się trakcję elektryczną przewodową - nie mniejsza niż 1 m/s. Dopuszczalne są mniejsze prędkości przy stosowaniu śluz wentylacyjnych

pod warunkiem zapewnienia wymaganego składu powietrza.

Podstawowe wymagania dotyczące

powietrza kopalnianego

Prędkość prądu powietrza nie może przekraczać [1]:
• 5 m/s - w wyrobiskach wybierkowych,
• 8 m/s - w wyrobiskach korytarzowych,
• 12 m/s - w szybach i szybikach podczas jazdy ludzi.
 
W wyrobiskach korytarzowych, w których nie odbywa się regularny ruch ludzi, prędkość prądu powietrza można zwiększyć do 10 m/s.

Przepisy dotyczące przewietrzania za pomocą lutniociągów,

pomocniczych urządzeń wentylacyjnych lub przez dyfuzję

 Wyrobiska można przewietrzać pomocniczymi urządzeniami wentylacyjnymi, tylko w przypadku gdy długość tych wyrobisk nie jest większa niż [1]:
1) w polach niemetanowych i polach zaliczonych do I kategorii zagrożenia metanowego:
a)

15 m – przy nachyleniach do 10° (we wzniosie i upadzie),

b)

10 m – przy nachyleniach powyżej 10° (we wzniosie i upadzie),

2) w polach II, III i IV kategorii zagrożenia metanowego:
a)

6 m – przy nachyleniu do 10° (we wzniosie i upadzie),

b)

4 m – przy nachyleniu powyżej 10° (we wzniosie i upadzie).

Przepisy dotyczące przewietrzania za pomocą lutniociągów,

pomocniczych urządzeń wentylacyjnych lub przez dyfuzję

Wyrobiska przewietrza się przez dyfuzję, jeżeli długość tych wyrobisk nie wynosi więcej niż [1]:
1) w polach niemetanowych i I kategorii zagrożenia metanowego:
a)

10 m - przy nachyleniu do 10° (we wzniosie i upadzie),

b)

6 m - przy nachyleniu powyżej 10° (we wzniosie i upadzie),

2) 2 m - w polach metanowych II, III lub IV kategorii zagrożenia metanowego.

Przepisy dotyczące przewietrzania za pomocą lutniociągów,

pomocniczych urządzeń wentylacyjnych lub przez dyfuzję

W polach metanowych przewietrzanie przez dyfuzję wnęk odmetanowania, wnęk wiertniczych oraz dojść do tam izolacyjnych i pożarowych jest niedopuszczalne.

W polach metanowych przelewowe komory pomp oraz wloty do podszybi długości do 10 m, w których strop na całej długości ma wznios wynoszący co najmniej 15° w kierunku

szybu, przewietrza się przez dyfuzję lub pomocniczymi urządzeniami wentylacyjnymi, jeżeli zapewniony jest prawidłowy skład powietrza. [1]

Przepisy dotyczące przewietrzania za pomocą lutniociągów,

pomocniczych urządzeń wentylacyjnych lub przez dyfuzję

Odległość lutniociągu od czoła przodka nie może wynosić więcej niż [1]:

–

10 m – w polach niemetanowych i niezagrożonych wyrzutami gazów i skał

–

6 m - w polach metanowych lub zagrożonych wyrzutami gazów i skał, przy wentylacji ssącej

–

8 m – w polach metanowych lub zagrożonych wyrzutami gazów i skał, przy wentylacji tłoczącej lub kombinowanej

Przepisy dotyczące przewietrzania za pomocą lutniociągów,

pomocniczych urządzeń wentylacyjnych lub przez dyfuzję

 

Tam gdzie świeże powietrze nie dociera za pomocą wentylatorów głównych należy zastosować przewietrzanie za pomocą lutniociągów wykonanych z materiałów trudnopalnych.

Za zgodą kierownika ruchu zakładu górniczego i w uzasadnionych przypadkach w polach niemetanowych i niezagrożonych wyrzutami gazów i skał odległość lutniociągu może być

zwiększona do 15 m.

Przepisy dotyczące przewietrzania za pomocą lutniociągów,

pomocniczych urządzeń wentylacyjnych lub przez dyfuzję

 W przypadku wyrobisk drążonych kombajnami [1]:
1) odległość lutniociągu ssącego od czoła przodka przy wentylacji ssącej nie powinna być większa niż 3 m,

2) odległość lutniociągu tłoczącego od czoła przodka przy wentylacji tłoczącej nie powinna być większa niż:

a)

w polach niemetanowych - 10 m,

b)

w polach metanowych

- 8 m,

3) przy wentylacji kombinowanej odległość lutniociągu ssącego od czoła przodka nie powinna być większa niż 6 m, a odległość lutniociągu tłoczącego - większa niż 12 m.

Przepisy dotyczące przewietrzania za pomocą lutniociągów,

pomocniczych urządzeń wentylacyjnych lub przez dyfuzję

 

Lutniociąg wyprowadza się do przepływającego prądu powietrza na odległość co najmniej 8 m w takim kierunku, aby zapobiegać występowaniu recyrkulacji powietrza. Zasada ta nie dotyczy lutniociągów pomocniczych

stosowanych [1]:

• przy wentylacji kombinowanej,
• dla usuwania nagromadzeń metanu,
• dla poprawy warunków klimatycznych.

Przepisy dotyczące przewietrzania za pomocą lutniociągów,

pomocniczych urządzeń wentylacyjnych lub przez dyfuzję

Prędkość prądu powietrza w wyrobiskach oraz części szybu (szybiku) przewietrzanych za pomocą lutniociągu powinna wynosić co najmniej w polach [1]:

1) niemetanowych i I kategorii zagrożenia metanowego - 0,15 m/s,
2) II, III, IV kategorii zagrożenia metanowego - 0,30 m/s.

Przepisy dotyczące wentylacji wyrobisk

ślepych w kopalniach zagranicznych

Główną zasadą, jaka musi być zachowana, to ilość tlenu w powietrzu w

miejscu pracy - powietrze musi zawierać minimum

19,5

% tlenu. [7]

Przepisy dotyczące wentylacji wyrobisk

ślepych w kopalniach zagranicznych

Przy zawartości metanu powyżej 1 % [5]:
•

urządzenia i maszyny zasilane elektrycznie należy wyłączyć

•

sieć wentylacyjna zostanie dostosowana do redukcji zawartości metanu w powietrzu poniżej 1 %

•

nie zezwala się na inne prace dopóki zawartość metanu w powietrzu nie osiągnie wartości poniżej 1 %

Przy zawartości metanu ponad 1,5 % [5]:
•

każda osoba, za wyjątkiem wymaganych do zmniejszenia zawartości metanu w powietrzu, musi być wycofana z obszaru oddziaływania

•

maszyny i urządzenia zasilane elektrycznie powinny zostać odłączone od źródła zasilania

Jeśli zawartość metanu przekroczy 2% automatycznie system monitorowania zawartości metanu wyłączy zasilanie elektryczne maszyn i urządzeń.

Przepisy dotyczące wentylacji wyrobisk

ślepych w kopalniach zagranicznych

Duże ilości powietrza wymagają rozcieńczenia tlenku węgla oraz innych gazów wydzielanych przez silniki maszyn kopalnianych. Stężenie gazów w powietrzu nie może przekraczać [7]:

• 25 ppm (parts per million) dla tlenku węgla,
• 5000 ppm dla dwutlenku węgla,
• 2 ppm dla dwutlenku azotu
 

Przepisy dotyczące wentylacji wyrobisk

ślepych w kopalniach zagranicznych

Podziemne wyrobiska kopalniane mogą wymagać 10 ton świeżego powietrza na każdą tonę wydobytej rudy. Najgłębsze i najcieplejsze kopalnie mogą zużywać do 20 ton powietrza na każdą tonę wykopanej rudy. [15]
 
Następujące czynniki używane do oceny całkowitego zapotrzebowania na powietrze w zmechanizowanych kopalniach bez wymogu obniżania temperatury powietrza:
• 0.04 m

3

/s/tona/dzień (ruda + skała płonna) dla kopalni z prostymi warunkami geometrycznymi;

• 0.08 m

3

/s/tona/dzień (ruda) dla intensywnego wydobycia przy złożonych warunkach geometrycznych. [15]  

Przepisy dotyczące wentylacji wyrobisk

ślepych w kopalniach zagranicznych

Powszechnie maksymalna prędkość powietrza wynosi 15 m/s. Charakterystyczna prędkość powietrza w dużych wyrobiskach wynosi 11m/s. Maksymalna prędkość w końcowych punktach wynosi 6 m/s w

celu uniknięcia wzniecania pyłu w powietrze. [15]

 
Wyziewy z robót strzałowych nie mogą być usuwane z przodków z prędkością przewietrzania mniejszą niż 0,13 m/s. Prędkość powietrza większa o 30% jest zwykle zalecana do oczyszczenia powietrza.

Przynajmniej 100% większa prędkość powietrza jest wymagana do skutecznego oczyszczenia długich przodków. [15]

Porównanie przepisów

obowiązujących w Polsce i

zagranicą

Zarówno przepisy polskie i zagraniczne określają

dopuszczalne stężenia gazów w powietrzu

kopalnianym. Wartości zawarte w przepisach są

podobne, aczkolwiek można znaleźć istotne

różnice, które mają wpływ na zdrowie i warunki

pracy

człowieka.

Generalnie

przepisy

zagraniczne są bardziej rygorystyczne jeśli

chodzi o zawartość tlenu i dwutlenku węgla w

powietrzu. W przypadku tlenu różnica wynosi 0,5

%, natomiast w przypadku dwutlenku węgla –

0,24 %. W przypadku pozostałych gazów różnice

są dużo mniejsze i można przyjąć, iż przepisy

polskie są bardzo zbliżone do zagranicznych.

Porównanie przepisów

obowiązujących w Polsce i

zagranicą

Tabela 2. Zestawienie dopuszczalnych

stężeń gazów w powietrzu kopalnianym:

Rodzaj gazu

Polskie

przepisy

Zagraniczne

przepisy

Tlen

19%

19,5%

Dwutlenek węgla

1 %

0,76 % (5000 ppm)*

Tlenek węgla

0,0026 %

0,0024 % (25 ppm)*

Tlenek/dwutlenek

azotu

0,00026 %

0,00032 % (2 ppm)*

* podane stężenia procentowe dla przepisów zagranicznych oparte
o założenie gęstości molowej powietrza równej 29 g/mol –
przeliczenie z ppm na %.

Porównanie przepisów

obowiązujących w Polsce i

zagranicą

Zupełnie inaczej przedstawia się sprawa zawartości metanu w powietrzu.

W polskich kopalniach zagradza się wejścia do wyrobisk i usuwa z nich

ludzi przy zawartości metanu powyżej 2%. W przypadku kopalń

zagranicznych takie same czynności podejmuje się gdy zawartość

metanu w powietrzu wynosi powyżej 1 %.

Porównanie przepisów

obowiązujących w Polsce i

zagranicą

Prędkości powietrza stosowane do przewietrzania wyrobisk są niższe w polskich przepisach. Wynoszą one:
• 5 m/s - w wyrobiskach wybierkowych,
• 8 m/s - w wyrobiskach korytarzowych, przy nieregularnym ruchu ludzi do 10 m/s
• 12 m/s - w szybach i szybikach podczas jazdy ludzi.
 
Przepisy zagraniczne regulują tą kwestię w innym ujęciu, podając ogólnie prędkości strumienia powietrza:
• maksymalna prędkość powietrza wynosi 15 m/s.
• prędkość powietrza w dużych wyrobiskach wynosi 11m/s.
• prędkość w końcowych punktach wynosi 6 m/s w celu uniknięcia wzniecania pyłu w powietrze.

Porównanie przepisów

obowiązujących w Polsce i

zagranicą

 
Minimalne prędkości powietrza wynoszą:
1) przepisy polskie:
•

Prędkość powietrza w wyrobiskach w polach metanowych – nie mniejsza niż 0,3 m/s

•

Prędkość powietrza w wyrobiskach w polach niemetanowych i I kategorii zagrożenia metanowego - 0,15 m/s,

•

Prędkość powietrza w wyrobiskach w II, III, IV kategorii zagrożenia metanowego - 0,30 m/s.

2) przepisy zagraniczne
•

prędkość powietrza w przodkach – nie mniej niż 0,13 m/s

 

Wnioski

• Przepisy dotyczące wentylacji kopalń w kraju i za

granicą

dotyczą

praktycznie

tych

samym

elementów. Szczegółowe przepisy różnią się

między sobą ze względu na stan i rozwój

technologii

wentylacyjnych,

a

także

samą

charakterystykę

kopalni.

Inaczej

wygląda

przewietrzanie kopalni średnio głębokiej w

umiarkowanej strefie klimatycznej, a inaczej

przewietrza się kopalnie głębokie leżące w

klimacie ciepłym. Głębokość kopalni, stopień

geotermiczny otaczających skał, a także dostępne

technologie przewietrzania mają decydujący

wpływ na zastosowanie przepisów w praktyce.

Wnioski

• Trochę inaczej ma się sprawa zawartości w

powietrzu gazów szkodliwych – trujących,

palnych i wybuchowych. Ich ilość i obecność

zależy od wielu czynników, m.in.: ilości i

rodzaju pracujących maszyn, rodzaju skał

otaczających,

częstotliwości

prowadzenia

robót strzałowych, dostępnych technologii

urabiania i transportu surowca, pożarów i

wybuchów gazów. Im mniej szkodliwych gazów

w powietrzu tym bardziej bezpieczne jest

środowisko

pracy

człowieka,

mniejsze

zagrożenie wystąpienia pożaru, wybuchu i

wyrzutu gazów oraz skał.

Wnioski

• Stosowane prędkości powietrza zależą głównie

od stosowanych rozwiązań technologicznych i

możliwości

finansowych

danego

zakładu

górniczego. W przypadku stosowania dużych

prędkości

przewietrzania

może

to

być

korzystne ze względu na szybki sposób

usunięcia szkodliwych substancji z miejsca

pracy. Z drugiej strony w przypadku pożaru

wentylacja

jest

jedną

z

przyczyn

rozprzestrzenienia

się

dymu

na

dużą

powierzchnię. Dobry system wentylacyjny

może temu zapobiegać, jeśli stosuje się

odpowiednie prędkości powietrza.

Wnioski

• Trzeba pamiętać także o tym, że usuwanie

gazów to nie wszystko. Zostaje jeszcze
usunięcie pyłów, a te nie mogą być
usuwane ze zbyt dużymi prędkościami,
ponieważ mogą być tylko podnoszone i
mogą powodować zagrożenia dla zdrowia
człowieka oraz zagrożenia wybuchem.
Dodatkowo

zadaniem

wentylacji

jest

odprowadzenie z miejsc pracy ciepła
pochodzącego od pracujących maszyn
i skał otaczających.

Wnioski

• Przepisy

stosowane

w

kopalniach

zagranicznych nie są bardziej rygorystyczne

jeśli chodzi o jakość powietrza kopalnianego.

Ostrzejsze wymogi dotyczące zawartości tlenu

nie wydają się lepsze. Zwykle w powietrzu

znajduje się ok. 21% tlenu. Margines

bezpieczeństwa w polskich przepisach wynosi

2.%, w zagranicznych 1,5 %.. Z jednej strony

lepiej jest by zawartość tlenu w powietrzu

była jak największa, natomiast z drugiej

strony w niektórych sytuacjach łatwiejsze

może być utrzymanie zawartości tlenu w

powietrzu na poziomie 19 %, aniżeli 19,5 %.

Literatura

[1] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny

pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych

zakładach górniczych. (Dz.U.02.139.1169)

[2] J. Pawiński, J. Roszkowski, J. Strzemiński „Przewietrzanie kopalń”, Śląskie Wydawnictwo Techniczne,

Katowice 1995r.

 
[3] Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych Władysława Kopalińskiego http://www.slownik-

online.pl/kopalinski/5507EFD507CF2307412565BA0024DC15.php

[4] Encyklopedia – Interia.pl http://encyklopedia.interia.pl/haslo?hid=134875

[5] AMERICAN COAL MINE SAFETY, Methane Regulations and Other Issues, By Jeff Watkins, President;

Hill & Associates, Inc.

[6] Diesel Emissions Control Strategy at Inco, Joe Stachulak

[7] Saskatchewan Mine Emergency Response Program, Mine Rescue Manual, February 2001
 
[8] http://www.labour.gov.sk.ca/safety/mine-rescue-manual/appendices/appendix-d.htm
 
[9] Effects of an auxiliary fan with variable rotary speed on the air flow rate in blind workings, J. Piątek,

B. Nowak, B. Ptaszyński, J. Roszkowski

Literatura

 [10] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 czerwca 2002 roku w

sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych. (Dz. U. Nr 94 poz. 841 z 2002 r.)

[11] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie

najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku

pracy (Dz. U Nr 217 poz.1833)

 

[12] Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 10 październik a 2005 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń

czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U Nr 212 poz.1769)

 
[13] J. Pawiński, J. Roszkowski, M. Kropka, A. Kukuczka „Projektowanie i stosowanie

wentylacji lutniowej, Katowice SITG, 1973

 
[14] Encyklopedia – Interia.pl http://encyklopedia.interia.pl/haslo?hid=96721
 
[15] Hard Rock Miners Handbook Rules of Thumbs, McIntosh Engineering, lipiec 2003

[16] J. Wacławik, J. Cygankiewicz, J. Knechtel, „ Warunki klimatyczne w kopalniach

głębokich”, PAN, Kraków 1998