Wprowadzenie do

Wprowadzenie do

makroekonomii

makroekonomii



Cel wykładu – geneza i przesłanki rozwoju

Cel wykładu – geneza i przesłanki rozwoju

makroekonomii

makroekonomii



Mikro i makroekonomia – różnice w

Mikro i makroekonomia – różnice w

przedmiocie badań

przedmiocie badań



Podstawowe obszary badawcze

Podstawowe obszary badawcze



Makroekonomia z perspektywy historii

Makroekonomia z perspektywy historii

rozwoju ekonomii

rozwoju ekonomii



Czynniki determinujące rozwój

Czynniki determinujące rozwój

makroekonomii w II połowie XX wieku

makroekonomii w II połowie XX wieku



Dlaczego makroekonomii przypisuje się

Dlaczego makroekonomii przypisuje się

obecnie kluczowe znaczenie?

obecnie kluczowe znaczenie?



Trudności w prowadzeniu skutecznej polityki

Trudności w prowadzeniu skutecznej polityki

makroekonomicznej

makroekonomicznej



Znaczenie nowej ekonomii instytucjonalnej

Znaczenie nowej ekonomii instytucjonalnej

Mikro i makroekonomia –

Mikro i makroekonomia –

różnice w przedmiocie

różnice w przedmiocie

badań

badań



Mikroekonomia

Mikroekonomia

1.

1.

przedmiotem analizy są poszczególne rynki dóbr,

przedmiotem analizy są poszczególne rynki dóbr,

usług i czynników produkcji

usług i czynników produkcji

2.

2.

badania dotyczą zachowań producentów i

badania dotyczą zachowań producentów i

konsumentów oraz sprzedawców i nabywców, a

konsumentów oraz sprzedawców i nabywców, a

także wpływu polityki państwa na

także wpływu polityki państwa na

funkcjonowanie poszczególnych rynków

funkcjonowanie poszczególnych rynków

3.

3.

kluczowe cele badań mikroekonomicznych:

kluczowe cele badań mikroekonomicznych:

określenie czynników kształtujących rozmiary

określenie czynników kształtujących rozmiary

produkcji oraz podaży i popytu na poszczególne

produkcji oraz podaży i popytu na poszczególne

dobra i usługi oraz ich ceny

dobra i usługi oraz ich ceny



Makroekonomia – zajmuje się działaniem

Makroekonomia – zajmuje się działaniem

gospodarki jako całości ze szczególnym

gospodarki jako całości ze szczególnym

uwzględnieniem czynników oraz

uwzględnieniem czynników oraz

mechanizmów, które decydują o poziomie

mechanizmów, które decydują o poziomie

jej efektywności

jej efektywności

Mikro i makroekonomia –

Mikro i makroekonomia –

różnice w przedmiocie

różnice w przedmiocie

badań –

badań –

kontyn.

kontyn.



U podstaw makroekonomii leży dążenie do

U podstaw makroekonomii leży dążenie do

zrozumienie

zrozumienie

1.

1.

sił określających

sił określających

zdolność gospodarki do

zdolność gospodarki do

wytwarzania dób i usług, przy założeniu, że zdolność ta

wytwarzania dób i usług, przy założeniu, że zdolność ta

nie jest prostą sumą działania poszczególnych

nie jest prostą sumą działania poszczególnych

składników gospodarki (rynków) i zachowań

składników gospodarki (rynków) i zachowań

podmiotów rynkowych (konsumentów i

podmiotów rynkowych (konsumentów i

przedsiębiorstw)

przedsiębiorstw)

2.

2.

warunków

warunków

od których zależy, czy rozmiar faktycznie

od których zależy, czy rozmiar faktycznie

wytworzonego produktu całkowitego odpowiada

wytworzonego produktu całkowitego odpowiada

wielkości produktu potencjalnego (optymalnego),

wielkości produktu potencjalnego (optymalnego),

zwłaszcza w związku z dwoma pytaniami:

zwłaszcza w związku z dwoma pytaniami:

a.

a.

czy istnieje w tym względzie konflikt między

czy istnieje w tym względzie konflikt między

interesem prywatnym a publicznym

interesem prywatnym a publicznym

b.

b.

czy w związku z tym warunkiem osiągnięcia

czy w związku z tym warunkiem osiągnięcia

produktu potencjalnego nie jest jakiś rodzaj

produktu potencjalnego nie jest jakiś rodzaj

interwencji państwa wspierający, korygujący lub

interwencji państwa wspierający, korygujący lub

uzupełniający działanie mechanizmu rynkowego

uzupełniający działanie mechanizmu rynkowego

Mikro i makroekonomia –

Mikro i makroekonomia –

różnice w przedmiocie

różnice w przedmiocie

badań –

badań –

kontyn.

kontyn.



Badania makroekonomiczne koncentrują

Badania makroekonomiczne koncentrują

się na analizie

się na analizie

1.

1.

czynników określających poziom i wpływających

czynników określających poziom i wpływających

na zmiany tzw. agregatów ekonomicznych czyli

na zmiany tzw. agregatów ekonomicznych czyli

produktu globalnego, globalnej podaży i popytu,

produktu globalnego, globalnej podaży i popytu,

ogólnego poziomu cen, zatrudnienia i inwestycji

ogólnego poziomu cen, zatrudnienia i inwestycji

w gospodarce, dochodów i wydatków budżetu

w gospodarce, dochodów i wydatków budżetu

państwa

państwa

2.

2.

współzależności między tymi agregatami;

współzależności między tymi agregatami;

kluczowa jest tu współzależność między

kluczowa jest tu współzależność między

globalnym popytem i podażą, która jest

globalnym popytem i podażą, która jest

podstawą zrozumienia czynników

podstawą zrozumienia czynników

wyznaczających stan równowagi ogólnej; tego

wyznaczających stan równowagi ogólnej; tego

rodzaju współzależność może być i jest

rodzaju współzależność może być i jest

ignorowana w przypadku analizy

ignorowana w przypadku analizy

poszczególnych rynków (mikroekonomicznej)

poszczególnych rynków (mikroekonomicznej)

Mikro i makroekonomia –

Mikro i makroekonomia –

różnice w przedmiocie

różnice w przedmiocie

badań –

badań –

kontyn.

kontyn.



Przedmiot badań – podsumowanie różnic

Przedmiot badań – podsumowanie różnic

1.

1.

mikroekonomia bada

mikroekonomia bada

poszczególne ceny, ilości i

poszczególne ceny, ilości i

rynki

rynki

w podziale na rynki towarów i usług oraz rynki

w podziale na rynki towarów i usług oraz rynki

czynników produkcji ze szczególnym uwzględnieniem

czynników produkcji ze szczególnym uwzględnieniem

analizy strony popytowej i podażowej i warunków

analizy strony popytowej i podażowej i warunków

determinujących zachowania uczestników tych rynków

determinujących zachowania uczestników tych rynków

(kwestia efektywności)

(kwestia efektywności)

2.

2.

makroekonomia bada

makroekonomia bada

poziom krajowej produkcji

poziom krajowej produkcji

,

,

zatrudnienia i cen

zatrudnienia i cen

traktując je jako efekt

traktując je jako efekt

współdziałania wszystkich rodzajów rynków i oceniając

współdziałania wszystkich rodzajów rynków i oceniając

je w kategoriach ogólnej efektywności gospodarczej

je w kategoriach ogólnej efektywności gospodarczej

mierzonej

mierzonej

a.

a.

stopniem zbliżenia rozmiarów produkcji faktycznej

stopniem zbliżenia rozmiarów produkcji faktycznej

do potencjalnej

do potencjalnej

b. zdolnością gospodarki do wzrostu produkcji

b. zdolnością gospodarki do wzrostu produkcji

potencjalnej

potencjalnej

Cel i znaczenie badań

Cel i znaczenie badań

makroekonomicznych

makroekonomicznych



Identyfikacja i analiza czynników i mechanizmów

Identyfikacja i analiza czynników i mechanizmów

składających się na ogólną efektywność

składających się na ogólną efektywność

gospodarczą

gospodarczą



Ich znajomość

Ich znajomość

1.

1.

wyjaśnia przyczyny

wyjaśnia przyczyny

a.

a.

sukcesów jednych krajów mierzonych wysokim i

sukcesów jednych krajów mierzonych wysokim i

stale rozmiarem gospodarki i rosnącym poziomem

stale rozmiarem gospodarki i rosnącym poziomem

życia

życia

b. niepowodzeń innych krajów dotkniętych

b. niepowodzeń innych krajów dotkniętych

bezrobociem, wysoką inflacją, niskimi płacami i

bezrobociem, wysoką inflacją, niskimi płacami i

wysokim deficytem w handlu zagranicznym

wysokim deficytem w handlu zagranicznym

2 pozwala formułować programy działań

2 pozwala formułować programy działań

a.

a.

utrzymujących w dobrze rozwiniętych krajach

utrzymujących w dobrze rozwiniętych krajach

wysoki poziom ogólnej efektywności gospodarczej

wysoki poziom ogólnej efektywności gospodarczej

lub

lub

b.

b.

umożliwiających w krajach biednych poprawienie

umożliwiających w krajach biednych poprawienie

tego poziomu

tego poziomu

Podstawowe pytania i obszary

Podstawowe pytania i obszary

badań XX wiecznej

badań XX wiecznej

makroekonomii

makroekonomii



Jakie są przyczyny krótkookresowych wahań

Jakie są przyczyny krótkookresowych wahań

gospodarczych zwanych cyklem gospodarczym i

gospodarczych zwanych cyklem gospodarczym i

jak z tym zjawiskiem walczyć

jak z tym zjawiskiem walczyć



Cykl koniunkturalny badano zwłaszcza z punktu

Cykl koniunkturalny badano zwłaszcza z punktu

z punktu widzenia zapobiegania zjawisku

z punktu widzenia zapobiegania zjawisku

wysokiego bezrobocia; obecnie problematyka

wysokiego bezrobocia; obecnie problematyka

zatrudnienia i bezrobocia stanowi samodzielny

zatrudnienia i bezrobocia stanowi samodzielny

przedmiot badań

przedmiot badań



W jaki sposób zwiększyć bądź utrzymać

W jaki sposób zwiększyć bądź utrzymać

długookresową stopę wzrostu gospodarczego,

długookresową stopę wzrostu gospodarczego,

która decyduje o perspektywach wzrostu

która decyduje o perspektywach wzrostu

poziomu życia

poziomu życia



Jakie są źródła inflacyjnego wzrostu cen i w jaki

Jakie są źródła inflacyjnego wzrostu cen i w jaki

sposób zapewnić stabilność cen

sposób zapewnić stabilność cen

Podstawowe obszary badań

Podstawowe obszary badań

współczesnej makroekonomii –

współczesnej makroekonomii –

kontyn.

kontyn.



Dynamiczny charakter

Dynamiczny charakter

makroekonomii – podlega

makroekonomii – podlega

wpływowi zmian w:

wpływowi zmian w:

1.

1.

tendencjach w działalności

tendencjach w działalności

gospodarczej – zmiany strukturalne

gospodarczej – zmiany strukturalne

2.

2.

środowisku instytucjonalnym,

środowisku instytucjonalnym,

politycznym i naturalnym

politycznym i naturalnym

3.

3.

gospodarce światowej

gospodarce światowej

4.

4.

społeczeństwie

społeczeństwie

Podstawowe obszary badań

Podstawowe obszary badań

współczesnej makroekonomii –

współczesnej makroekonomii –

konty.

konty.



Implikacje dynamicznego charakteru

Implikacje dynamicznego charakteru

współczesnej makroekonomii

współczesnej makroekonomii

1.

1.

zmiana rangi ważności tradycyjnych pytań i

zmiana rangi ważności tradycyjnych pytań i

obszarów

obszarów

a.

a.

problematyka cyklu koniunkturalnego ustępuje

problematyka cyklu koniunkturalnego ustępuje

pierwszego miejsca kwestiom zapewnienia

pierwszego miejsca kwestiom zapewnienia

stabilnego, długookresowego wzrostu

stabilnego, długookresowego wzrostu

b.

b.

przemienność priorytetów: walka z bezrobociem

przemienność priorytetów: walka z bezrobociem

lub inflacją

lub inflacją

2. ogromny ostatnio wzrost znaczenia

2. ogromny ostatnio wzrost znaczenia

a.

a.

problematyki integracji europejskiej oraz szerzej

problematyki integracji europejskiej oraz szerzej

globalizacji – makroekonomia gospodarki otwartej,

globalizacji – makroekonomia gospodarki otwartej,

która bada zachowanie się krajowej gospodarki

która bada zachowanie się krajowej gospodarki

jako części gospodarki światowej

jako części gospodarki światowej

b.

b.

problematyki instytucjonalnych uwarunkowań

problematyki instytucjonalnych uwarunkowań

wzrostu gospodarczego, zwłaszcza w związku z

wzrostu gospodarczego, zwłaszcza w związku z

niepowodzeniami walki z biedą na świecie

niepowodzeniami walki z biedą na świecie

Makroekonomia z perspektywy

Makroekonomia z perspektywy

historii rozwoju ekonomii

historii rozwoju ekonomii



Rola makroekonomii

Rola makroekonomii

:

:

1.

1.

duża szkole merkantylistycznej (okres

duża szkole merkantylistycznej (okres

powstawania kapitalizmu: XVI – XVIII w.):

powstawania kapitalizmu: XVI – XVIII w.):

a.

a.

dostrzegała konflikt między interesem prywatnym

dostrzegała konflikt między interesem prywatnym

(mikroekonomicznym) a publicznym

(mikroekonomicznym) a publicznym

, którego istnienie

, którego istnienie

uniemożliwiało osiąganie ogólnej efektywności

uniemożliwiało osiąganie ogólnej efektywności

b.

b.

postulowała makroekonomiczną interwencję

postulowała makroekonomiczną interwencję

państwa

państwa

głównie w celu osiągania nadwyżki bilansu

głównie w celu osiągania nadwyżki bilansu

handlowego i zwiększenia zasobu złota

handlowego i zwiększenia zasobu złota

2.

2.

mała w ekonomii klasycznej i neoklasycznej

mała w ekonomii klasycznej i neoklasycznej

a.

a.

paradygmat (zespół poglądów i teorii

paradygmat (zespół poglądów i teorii

akceptowanych

akceptowanych

w danym czasie przez większość badaczy) ekonomii

w danym czasie przez większość badaczy) ekonomii

neoklasycznej implikował prymat podejścia

neoklasycznej implikował prymat podejścia

mikroekonomicznego, który dominował do końca lat

mikroekonomicznego, który dominował do końca lat

30tych. XX wieku

30tych. XX wieku

b.

b.

zainteresowanie makroekonomią podlegało

zainteresowanie makroekonomią podlegało

wahaniom

wahaniom

ale miało ono charakter marginalny, co

ale miało ono charakter marginalny, co

stanowiło jaskrawą różnicę w stosunku do znaczenia

stanowiło jaskrawą różnicę w stosunku do znaczenia

makroekonomii w okresie po II wojnie światowej

makroekonomii w okresie po II wojnie światowej

Makroekonomia z perspektywy

Makroekonomia z perspektywy

historii rozwoju ekonomii

historii rozwoju ekonomii

–

–

kontyn.

kontyn.



Istota paradygmatu ekonomii neoklasycznej

Istota paradygmatu ekonomii neoklasycznej

1.

1.

W systemie gospodarczym opartym na własności

W systemie gospodarczym opartym na własności

prywatnej i konkurencji działania producentów

prywatnej i konkurencji działania producentów

kierujących się motywem maksymalizacji zysków

kierujących się motywem maksymalizacji zysków

sprawiają, że system ten

sprawiają, że system ten

a.

a.

w perspektywie krótkoterminowej zmierza do

w perspektywie krótkoterminowej zmierza do

równowagi podaży i popytu na poszczególnych

równowagi podaży i popytu na poszczególnych

rynkach (prawo Saya)

rynkach (prawo Saya)

b.

b.

w perspektywie długookresowej dąży do

w perspektywie długookresowej dąży do

dostosowania struktury podaży do struktury

dostosowania struktury podaży do struktury

zapotrzebowania

zapotrzebowania

społecznego wyrażonej w

społecznego wyrażonej w

zgłaszanym popycie rynkowym

zgłaszanym popycie rynkowym

2.

2.

Istnienie na poszczególnych rynkach wewnętrznych

Istnienie na poszczególnych rynkach wewnętrznych

sprawnych mechanizmów równowagi umożliwia

sprawnych mechanizmów równowagi umożliwia

gospodarce osiąganie stanu równowagi ogólnej

gospodarce osiąganie stanu równowagi ogólnej

zapewniającej optymalne wykorzystanie czynników

zapewniającej optymalne wykorzystanie czynników

wytwórczych – siły rynkowe automatycznie prowadzą

wytwórczych – siły rynkowe automatycznie prowadzą

do pożądanych wyników zarówno w skali mikro jak i

do pożądanych wyników zarówno w skali mikro jak i

makro i tworzą warunki do długookresowego wzrostu

makro i tworzą warunki do długookresowego wzrostu

Makroekonomia z perspektywy

Makroekonomia z perspektywy

historii rozwoju ekonomii

historii rozwoju ekonomii

–

–

kontyn.

kontyn.

3. Rozmiar produkcji osiąganej w stanie równowagi

3. Rozmiar produkcji osiąganej w stanie równowagi

determinowany jest - zgodnie z prawem Saya -

determinowany jest - zgodnie z prawem Saya -

przez podaż czynników produkcji (podażowy

przez podaż czynników produkcji (podażowy

model gospodarki)

model gospodarki)

4. Dynamiczna koncepcja równowagi ogólnej

4. Dynamiczna koncepcja równowagi ogólnej

a.

a.

gospodarka poddana jest działaniu czynników

gospodarka poddana jest działaniu czynników

egzogenicznych (tzw. szoków), które stale

egzogenicznych (tzw. szoków), które stale

wytrącają gospodarkę ze stanu równowagi

wytrącają gospodarkę ze stanu równowagi

b.

b.

szoki uruchamiają mechanizmy przywracające w

szoki uruchamiają mechanizmy przywracające w

szybkim tempie równowagę w gospodarce

szybkim tempie równowagę w gospodarce

5. Dłuższe stany nierównowagi spowodowane są

5. Dłuższe stany nierównowagi spowodowane są

nadmiernym ograniczeniem przez państwo

nadmiernym ograniczeniem przez państwo

mechanizmów rynkowych oraz błędami w

mechanizmów rynkowych oraz błędami w

polityce gospodarczej rządu

polityce gospodarczej rządu

6. Postulat ograniczenia interwencji rządu do

6. Postulat ograniczenia interwencji rządu do

minimum – interwencjonizm skoncentrowany na

minimum – interwencjonizm skoncentrowany na

polityce antymonopolowej

polityce antymonopolowej

Makroekonomia z perspektywy

Makroekonomia z perspektywy

historii rozwoju ekonomii

historii rozwoju ekonomii

– kontyn.

– kontyn.



Geneza współczesnej makroekonomii

Geneza współczesnej makroekonomii

– dwa czynniki:

– dwa czynniki:

1.

1.

zakwestionowanie paradygmatu ekonomii

zakwestionowanie paradygmatu ekonomii

neoklasycznej spowodowane Wielkim Kryzysem

neoklasycznej spowodowane Wielkim Kryzysem

2.

2.

pojawienie się teorii Keynesa

pojawienie się teorii Keynesa



Zakwestionowanie paradygmatu

Zakwestionowanie paradygmatu

- Wielki Kryzys lat

- Wielki Kryzys lat

30 tych stanowił bezprecedensowe załamanie równowagi

30 tych stanowił bezprecedensowe załamanie równowagi

ogólnej ze względu na

ogólnej ze względu na

1.

1.

katastrofalny bo 50% spadek produktu globalnego i

katastrofalny bo 50% spadek produktu globalnego i

25% bezrobocie

25% bezrobocie

2.

2.

długotrwałą stagnację (depresją)

długotrwałą stagnację (depresją)



Kryzys ten postrzegany był

Kryzys ten postrzegany był

1.

1.

w kategoriach wyzwania naukowego wymagającego

w kategoriach wyzwania naukowego wymagającego

teoretycznego wyjaśnienia istoty kryzysu

teoretycznego wyjaśnienia istoty kryzysu

2.

2.

w kategoriach politycznego zagrożenia dla trwałości

w kategoriach politycznego zagrożenia dla trwałości

gospodarki rynkowej i systemu demokracji

gospodarki rynkowej i systemu demokracji

parlamentarnej – stąd oczekiwanie na program

parlamentarnej – stąd oczekiwanie na program

naprawy mechanizmów funkcjonowania gospodarki

naprawy mechanizmów funkcjonowania gospodarki

rynkowej

rynkowej

Makroekonomia z perspektywy

Makroekonomia z perspektywy

historii rozwoju ekonomii

historii rozwoju ekonomii

– kontyn.

– kontyn.



Pojawienie się teorii Keynesa, która:

Pojawienie się teorii Keynesa, która:

1.

1.

wskazywała na istnienie strukturalnych

wskazywała na istnienie strukturalnych

wewnętrznych przyczyn kryzysów w gospodarce

wewnętrznych przyczyn kryzysów w gospodarce

rynkowej (i wynikającą stąd niezdolność do

rynkowej (i wynikającą stąd niezdolność do

zapewnienia pełnego zatrudnienia) oraz

zapewnienia pełnego zatrudnienia) oraz

niesprawiedliwy podział bogactwa

niesprawiedliwy podział bogactwa

2.

2.

zawierała propozycję rozbudowanego programu

zawierała propozycję rozbudowanego programu

makroekonomicznych działań rządu obliczonych

makroekonomicznych działań rządu obliczonych

na zwalczanie bezrobocia i łagodzenie

na zwalczanie bezrobocia i łagodzenie

nierówności

nierówności

3.

3.

mimo początkowej krytyki ze strony lewicy i

mimo początkowej krytyki ze strony lewicy i

prawicy bardzo szybko i na długo zdominowała

prawicy bardzo szybko i na długo zdominowała

myślenie makroekonomiczne oparte na

myślenie makroekonomiczne oparte na

ograniczonym zaufaniu do sił rynkowych i

ograniczonym zaufaniu do sił rynkowych i

pełnym zaufaniu w skuteczność proponowanego

pełnym zaufaniu w skuteczność proponowanego

interwencjonizmu

interwencjonizmu

Makroekonomia z perspektywy

Makroekonomia z perspektywy

historii rozwoju ekonomii

historii rozwoju ekonomii

– kontyn.

– kontyn.



Główne elementy teorii Keynesa

Główne elementy teorii Keynesa

1.

1.

Neoklasyczny system równowagi szczególnym

Neoklasyczny system równowagi szczególnym

przypadkiem równowagi przy pełnym

przypadkiem równowagi przy pełnym

wykorzystaniu czynników produkcji

wykorzystaniu czynników produkcji

2.

2.

Ogólna teoria równowagi Keynesa obejmuje stany

Ogólna teoria równowagi Keynesa obejmuje stany

równowagi przy różnym stopniu wykorzystania

równowagi przy różnym stopniu wykorzystania

czynników wytwórczych

czynników wytwórczych

3.

3.

Podstawowa teza: o stopniu wykorzystania

Podstawowa teza: o stopniu wykorzystania

potencjału wytwórczego decyduje wielkość popytu

potencjału wytwórczego decyduje wielkość popytu

efektywnego, a zatem podstawowy przedmiot

efektywnego, a zatem podstawowy przedmiot

badań to analiza warunków wpływających na

badań to analiza warunków wpływających na

kształtowanie się popytu (popytowy model

kształtowanie się popytu (popytowy model

gospodarki

gospodarki

Makroekonomia z perspektywy

Makroekonomia z perspektywy

historii rozwoju ekonomii

historii rozwoju ekonomii

– kontyn.

– kontyn.

4.

4.

Wniosek z analizy

Wniosek z analizy

: gospodarka nie ma sprawnego

: gospodarka nie ma sprawnego

mechanizmu zapewniającego dostateczną wielkość

mechanizmu zapewniającego dostateczną wielkość

efektywnego popytu – wynikiem automatycznego

efektywnego popytu – wynikiem automatycznego

funkcjonowania rynku jest kształtowanie się

funkcjonowania rynku jest kształtowanie się

równowagi na poziomie na poziomie często niższym

równowagi na poziomie na poziomie często niższym

od pełnego zatrudnienia

od pełnego zatrudnienia

5.

5.

Rekomendacja dla polityki gospodarczej

Rekomendacja dla polityki gospodarczej

: funkcję

: funkcję

stymulatora popytu musi przejąć państwo w oparciu o

stymulatora popytu musi przejąć państwo w oparciu o

koncepcję finansów funkcjonalnych zakładającą

koncepcję finansów funkcjonalnych zakładającą

„napędzanie” gospodarki przy pomocy deficytu

„napędzanie” gospodarki przy pomocy deficytu

budżetowego

budżetowego

6.

6.

Podsumowanie analizy

Podsumowanie analizy

: gospodarka nie ma

: gospodarka nie ma

sprawnego mechanizmu zapewniającego dostateczną

sprawnego mechanizmu zapewniającego dostateczną

wielkość efektywnego popytu, a zatem aby

wielkość efektywnego popytu, a zatem aby

przeciwdziałać na ustalaniu się równowagi ogólnej na

przeciwdziałać na ustalaniu się równowagi ogólnej na

poziomie niższym od pełnego zatrudnienia potrzebna

poziomie niższym od pełnego zatrudnienia potrzebna

jest makroekonomiczna ingerencja państwa

jest makroekonomiczna ingerencja państwa

Czynniki determinujące rozwój

Czynniki determinujące rozwój

makroekonomii w II połowie XX

makroekonomii w II połowie XX

wieku

wieku



Rozwój interwencjonizmu państwowego

Rozwój interwencjonizmu państwowego

w

w

gospodarkach rynkowych

gospodarkach rynkowych

(stabilizowanie

(stabilizowanie

koniunktury, polityka wzrostu gospodarczego,

koniunktury, polityka wzrostu gospodarczego,

państwo dobrobytu) generował popyt na badania

państwo dobrobytu) generował popyt na badania

makroekonomiczne ze strony państwa oraz

makroekonomiczne ze strony państwa oraz

prowokował ekonomistów niechętnych

prowokował ekonomistów niechętnych

interwencjonizmowi do krytycznej analizy jego

interwencjonizmowi do krytycznej analizy jego

skutków

skutków



Pojawianie się nowych wyzwań

Pojawianie się nowych wyzwań

o

o

charakterze makroekonomicznym

charakterze makroekonomicznym

–

–

rozwiązywanie jednych problemów rodziło inne

rozwiązywanie jednych problemów rodziło inne

problemy – bezrobocie, inflacja, stagflacja

problemy – bezrobocie, inflacja, stagflacja



Narastanie kontrowersji w makroekonomii

Narastanie kontrowersji w makroekonomii

wokół pytania

wokół pytania

o efektywność mechanizmu

o efektywność mechanizmu

rynkowego oraz interwencjonizmu państwowego

rynkowego oraz interwencjonizmu państwowego

Dlaczego makroekonomii

Dlaczego makroekonomii

przypisuje się obecnie

przypisuje się obecnie

kluczowe znaczenie?

kluczowe znaczenie?



Utrwalone przekonanie

Utrwalone przekonanie

, że efektywność

, że efektywność

makroekonomiczna decyduje o stanie i perspektywach

makroekonomiczna decyduje o stanie i perspektywach

gospodarki, a więc jest wyznacznikiem sukcesu lub

gospodarki, a więc jest wyznacznikiem sukcesu lub

niepowodzenia poszczególnych krajów – makroekonomia

niepowodzenia poszczególnych krajów – makroekonomia

dostarcza odpowiedzi na pytanie o przyczyny tych

dostarcza odpowiedzi na pytanie o przyczyny tych

sukcesów lub niepowodzeń

sukcesów lub niepowodzeń



Nie budzące wątpliwości przekonanie

Nie budzące wątpliwości przekonanie

, że władze

, że władze

dysponują potencjalnie skutecznymi sposobami

dysponują potencjalnie skutecznymi sposobami

oddziaływania na gospodarkę – jest nimi zestaw

oddziaływania na gospodarkę – jest nimi zestaw

odpowiednio dobranych celów i narzędzi polityki

odpowiednio dobranych celów i narzędzi polityki

gospodarczej – makroekonomia wskazuje na właściwą w

gospodarczej – makroekonomia wskazuje na właściwą w

danych warunkach zawartość tego instrumentarium

danych warunkach zawartość tego instrumentarium



Koncepcje makroekonomiczne

Koncepcje makroekonomiczne

stają się ważnym

stają się ważnym

elementem programów wszystkich liczących się partii

elementem programów wszystkich liczących się partii

politycznych

politycznych



Oceny makroekonomicznej sytuacji

Oceny makroekonomicznej sytuacji

kraju

kraju

są ważnym

są ważnym

wyznacznikiem działań podmiotów gospodarczych, w tym

wyznacznikiem działań podmiotów gospodarczych, w tym

zwłaszcza potencjalnych inwestorów krajowych i

zwłaszcza potencjalnych inwestorów krajowych i

zagranicznych

zagranicznych

Trudności w prowadzeniu

Trudności w prowadzeniu

skutecznej polityki

skutecznej polityki

makroekonomicznej

makroekonomicznej



Aktywizowania się państwa w gospodarce często

Aktywizowania się państwa w gospodarce często

prowadzi do ograniczenia efektywności mechanizmu

prowadzi do ograniczenia efektywności mechanizmu

rynkowego – chodzi o zagrożenie zwane

rynkowego – chodzi o zagrożenie zwane

błędnym

błędnym

kołem,

kołem,

które polega na rozwiązywaniu

które polega na rozwiązywaniu

spowodowanych państwowym interwencjonizmem

spowodowanych państwowym interwencjonizmem

trudności gospodarczych poprzez dalszy wzrost

trudności gospodarczych poprzez dalszy wzrost

interwencjonizmu

interwencjonizmu



Makroekonomia to obszar licznych dylematów i

Makroekonomia to obszar licznych dylematów i

wyborów typu

wyborów typu

coś za coś

coś za coś

1.

1.

sprzeczność między konsumpcją bieżącą a przyszłą

sprzeczność między konsumpcją bieżącą a przyszłą

2.

2.

sprzeczność między walką z inflacją a recesją i

sprzeczność między walką z inflacją a recesją i

bezrobociem

bezrobociem

3.

3.

sprzeczność między różnymi racjami – płace minimalne

sprzeczność między różnymi racjami – płace minimalne

a bezrobocie

a bezrobocie



Polityczne (interesy elektoratu) i merytoryczne

Polityczne (interesy elektoratu) i merytoryczne

(rozbieżność między wiedzą potoczną a

(rozbieżność między wiedzą potoczną a

makroekonomiczną) uwarunkowania wyboru celów

makroekonomiczną) uwarunkowania wyboru celów

oraz instrumentów polityki makroekonomicznej

oraz instrumentów polityki makroekonomicznej

Trudności w prowadzeniu

Trudności w prowadzeniu

skutecznej polityki

skutecznej polityki

makroekonomicznej –

makroekonomicznej –

kontyn.

kontyn.



Rozbieżność między krótkim, politycznym

Rozbieżność między krótkim, politycznym

horyzontem działania rządu a potrzebą

horyzontem działania rządu a potrzebą

realizowania długookresowych programów

realizowania długookresowych programów

gospodarczych

gospodarczych

(waga pierwszych 100 dni rzadu)

(waga pierwszych 100 dni rzadu)



Inercja, poziom kompetencji oraz

Inercja, poziom kompetencji oraz

specyficzne cele aparatu państwowego

specyficzne cele aparatu państwowego



Oddziaływanie państwa to tylko jeden z

Oddziaływanie państwa to tylko jeden z

wielu czynników determinujących przebieg

wielu czynników determinujących przebieg

procesów gospodarczych

procesów gospodarczych



Ciągle ograniczony stan wiedzy o

Ciągle ograniczony stan wiedzy o

1.

1.

prawdziwej naturze i przyczynach konkretnych

prawdziwej naturze i przyczynach konkretnych

problemów gospodarczych

problemów gospodarczych

2.

2.

skutkach stosowania poszczególnych

skutkach stosowania poszczególnych

instrumentów polityki makroekonomicznej

instrumentów polityki makroekonomicznej

Trudności w prowadzeniu

Trudności w prowadzeniu

skutecznej polityki

skutecznej polityki

makroekonomicznej –

makroekonomicznej –

kontyn.

kontyn.



Kontrowersje teoretyczne wokół roli,

Kontrowersje teoretyczne wokół roli,

celów i metod polityki

celów i metod polityki

makroekonomicznej – w ostatnich 3

makroekonomicznej – w ostatnich 3

dekadach sprzyjały im:

dekadach sprzyjały im:

1.

1.

rosnące zrozumienie niesprawności

rosnące zrozumienie niesprawności

państwa

państwa

2.

2.

odrodzenie wiary w skuteczność

odrodzenie wiary w skuteczność

mechanizmów rynkowych

mechanizmów rynkowych

3.

3.

rozwój nowej ekonomii instytucjonalnej,

rozwój nowej ekonomii instytucjonalnej,

która eksponuje polityczny, społeczny,

która eksponuje polityczny, społeczny,

kulturowy, etyczny kontekst procesów

kulturowy, etyczny kontekst procesów

gospodarczych

gospodarczych

Znaczenie nowej ekonomii

Znaczenie nowej ekonomii

instytucjonalnej

instytucjonalnej



Rozwój ekonomii, zwłaszcza pod wpływem zmiany

Rozwój ekonomii, zwłaszcza pod wpływem zmiany

sposobu jej uprawiania – analiza, opartych na

sposobu jej uprawiania – analiza, opartych na

zaawansowanej matematyce, modeli ekonomicznych

zaawansowanej matematyce, modeli ekonomicznych

– doprowadził do zmarginalizowania

– doprowadził do zmarginalizowania

instytucjonalnych, historycznych i kulturowych

instytucjonalnych, historycznych i kulturowych

uwarunkowań procesów gospodarczych

uwarunkowań procesów gospodarczych



Budując modele

Budując modele

1.

1.

zakładano istnienie otoczenia instytucjonalnego

zakładano istnienie otoczenia instytucjonalnego

charakterystycznego dla krajów o utrwalonej tradycji

charakterystycznego dla krajów o utrwalonej tradycji

rynkowej i dojrzałych instytucjach obsługujących tego

rynkowej i dojrzałych instytucjach obsługujących tego

rodzaju gospodarkę i

rodzaju gospodarkę i

2.

2.

koncentrowano uwagę na tym jak w ramach tego

koncentrowano uwagę na tym jak w ramach tego

otoczenia działają rynki

otoczenia działają rynki



Z pola widzenia zniknęło natomiast pytania

Z pola widzenia zniknęło natomiast pytania

1.

1.

jak powstają i rozwijają się rynki oraz

jak powstają i rozwijają się rynki oraz

2.

2.

jakie są reguły podejmowania decyzji tam, gdzie rynek

jakie są reguły podejmowania decyzji tam, gdzie rynek

nie działa bądź jest w fazie powstawania

nie działa bądź jest w fazie powstawania

Znaczenie nowej ekonomii

Znaczenie nowej ekonomii

instytucjonalnej–

instytucjonalnej–

kontyn.

kontyn.



Braki tego rodzaju podejścia po raz pierwszy

Braki tego rodzaju podejścia po raz pierwszy

ujawniły się wraz z upadkiem centralnego

ujawniły się wraz z upadkiem centralnego

planowania oraz próbami zreformowania

planowania oraz próbami zreformowania

gospodarek słabo rozwiniętych krajów – w obu

gospodarek słabo rozwiniętych krajów – w obu

przypadkach chodziło o uruchomienie sprawnie

przypadkach chodziło o uruchomienie sprawnie

działających rynków

działających rynków



Zastosowane tam standardowe programy reform w

Zastosowane tam standardowe programy reform w

postaci prywatyzacji, deregulacji i polityki

postaci prywatyzacji, deregulacji i polityki

stabilizacji okazały się niewystarczające do

stabilizacji okazały się niewystarczające do

osiągnięcia zakładanych rezultatów

osiągnięcia zakładanych rezultatów



Wynikało to z dwóch powodów

Wynikało to z dwóch powodów

1.

1.

niedostatecznego przygotowania ludzi do

niedostatecznego przygotowania ludzi do

akceptacji logiki i skutków działania rynku

akceptacji logiki i skutków działania rynku

2.

2.

braku lub słabości instytucjonalnego otoczenia

braku lub słabości instytucjonalnego otoczenia

niezbędnego dla funkcjonowania rynku

niezbędnego dla funkcjonowania rynku

Znaczenie nowej ekonomii

Znaczenie nowej ekonomii

instytucjonalnej–

instytucjonalnej–

kontyn.

kontyn.



Podstawy instytucjonalizmu

Podstawy instytucjonalizmu

1.

1.

Instytucje określają sposób działania

Instytucje określają sposób działania

jednostek a zatem nie można ich

jednostek a zatem nie można ich

wykluczyć z obszaru analizy

wykluczyć z obszaru analizy

ekonomicznej

ekonomicznej

2.

2.

Instytucje to reguły postępowania ludzi

Instytucje to reguły postępowania ludzi

w życiu społecznym, które powstają w

w życiu społecznym, które powstają w

celu uporządkowania ludzkich interakcji

celu uporządkowania ludzkich interakcji

i zmniejszania niepewności

i zmniejszania niepewności

3.

3.

Kluczowymi elementami podejścia

Kluczowymi elementami podejścia

instytucjonalnego są: instytucje

instytucjonalnego są: instytucje

formalne i nieformalne oraz stopień

formalne i nieformalne oraz stopień

przestrzegania ukształtowanych reguł

przestrzegania ukształtowanych reguł

Znaczenie nowej ekonomii

Znaczenie nowej ekonomii

instytucjonalnej –

instytucjonalnej –

kontyn.

kontyn.



Instytucje formalne to normy prawne regulujące

Instytucje formalne to normy prawne regulujące

stosunki polityczne i ekonomiczne od konstytucji do

stosunki polityczne i ekonomiczne od konstytucji do

regulaminów wewnętrznych różnych organizacji, w

regulaminów wewnętrznych różnych organizacji, w

tym firm); szczególnie ważne są tu regulacje w

tym firm); szczególnie ważne są tu regulacje w

zakresie ochrony własności i prawo kontraktowe

zakresie ochrony własności i prawo kontraktowe



Instytucje nieformalne to wynikające z dziedzictwa

Instytucje nieformalne to wynikające z dziedzictwa

kulturowego normy moralne, zwyczaje, wierzenia

kulturowego normy moralne, zwyczaje, wierzenia

religijne, mentalności jednostek; na ich znaczenie

religijne, mentalności jednostek; na ich znaczenie

wskazuje wiele przykładów różnych efektów

wskazuje wiele przykładów różnych efektów

stosowania tych samych reguł (instytucji) formalnych

stosowania tych samych reguł (instytucji) formalnych



Stopień przestrzegania obowiązujących reguł jest

Stopień przestrzegania obowiązujących reguł jest

funkcją skuteczności procedur egzekwowania prawa,

funkcją skuteczności procedur egzekwowania prawa,

społecznego ostracyzmu wobec jego naruszania oraz

społecznego ostracyzmu wobec jego naruszania oraz

wewnętrznej dyscypliny jednostek – ważne jest tu,

wewnętrznej dyscypliny jednostek – ważne jest tu,

aby korzyści wynikające z przestrzegania reguł

aby korzyści wynikające z przestrzegania reguł

przewyższały związane z tym koszty ( ich naruszanie

przewyższały związane z tym koszty ( ich naruszanie

nie może się opłacać)

nie może się opłacać)

Znaczenie nowej ekonomii

Znaczenie nowej ekonomii

instytucjonalnej –

instytucjonalnej –

kontyn.

kontyn.



Podsumowanie:

Podsumowanie:

1.

1.

Jednostki zawsze kalkulują ale ta kalkulacja

Jednostki zawsze kalkulują ale ta kalkulacja

uwarunkowana jest instytucjonalnie

uwarunkowana jest instytucjonalnie

2.

2.

Racjonalność jednostki ma więc charakter

Racjonalność jednostki ma więc charakter

względny

względny

3.

3.

Niezdolność do stworzenia systemu

Niezdolność do stworzenia systemu

instytucjonalnego służącego rozwojowi rynku

instytucjonalnego służącego rozwojowi rynku

(podziału pracy, wymiany i przestrzegania

(podziału pracy, wymiany i przestrzegania

umów) najważniejszym źródłem stagnacji

umów) najważniejszym źródłem stagnacji

gospodarczej

gospodarczej

4.

4.

Sposobem na jej przezwyciężenie nie jest pomoc

Sposobem na jej przezwyciężenie nie jest pomoc

finansowa lub żywnościowa ale pomoc w

finansowa lub żywnościowa ale pomoc w

budowaniu instytucjonalnego otoczenia

budowaniu instytucjonalnego otoczenia

sprzyjającego powstawaniu i rozwojowi rynku

sprzyjającego powstawaniu i rozwojowi rynku