„BADANIE NAD LĘKIEM”

Neurobiologia zaburzeń

lękowych

– czy tylko?

Toruń, 22 –24.06.2006

Terapia poznawczo – behawioralna

zaburzeń lękowych

Maria Trzcińska

Poradnia Zdrowia Psychicznego w Bydgoszczy

Współpraca:

Centrum Terapii Poznawczo – Behawioralnej w Warszawie

Magdalena Trzcińska (Szpital Uniwersytecki im. dr. A. Jurasza w Bydgoszczy, Collegium

Medicum Uniwersytetu

im. Mikołaja Kopernika w Toruniu

Psychoterapia poznawczo

-behawioralna zaburzeń

lękowych



oparta na badaniach empirycznych



posiada podstawy uzasadnione

naukowo



idiosynkratyczne modele dla każdego

z poszczególnych zaburzeń lękowych



weryfikowalne efekty terapeutyczne

Badania dotyczące skuteczności psychoterapii

poznawczo-behawioralnej – przykłady

empirycznie potwierdzonych terapii (Barlow,

Hofman 2006)



Terapia poznawczo-behawioralna lęku panicznego z agorafobią i
bez - Clark i in. (1994, 1999); Beck i in. (1992); Õst i Westling
(1995); Arnzt i van den Hout (1996); Margraf i Schneider (1991);
Wentling i Ost (1999)



Terapia P-B fobii społecznej Clark (2002, 2003); Heimberg (1998,
2002); Harvey i in. (2000)



Terapia OCD – Freeston (1994), Roth i Church (1994)



Terapia P-B zaburzenia lękowego uogólnionego – Butller i in.
(1991)



Terapia fobii przez ekspozycję (agorafobia, fobia społeczna,
fobia prosta) Mattick i in. (1990)



Grupowa terapia poznawczo-behawioralna fobii społecznej
Heimberg i in. (1990)

Zastosowanie terapii

poznawczo – behawioralnej:



Fobia społeczna



Lęk napadowy



Agorafobia



Fobie proste



Zaburzenie obsesyjno – kompulsyjne



Zaburzenie lęku uogólnionego



Zespół stresu pourazowego



Zaburzenia pod postacią somatyczną

(zaburzenie somatyzacyjne, hipochondria)

Profil lęku

Reakcje organizmu:



Spocone dłonie



Napięcie mięśni



Przyspieszone bicie serca



Uczucie pustki w głowie



Trudności z oddechem

Myśli:



Przeceniamy zagrożenie



Nie doceniamy własnych

umiejętności radzenia sobie



Nie doceniamy dostępnej nam

pomocy



Martwimy się i nachodzą nas

katastroficzne myśli

Zachowania:



Unikanie sytuacji, które mogą

napawać nas lękiem.



Wycofywanie się z określonych

sytuacji gdy zaczynamy czuć lęk.



Próba kontrolowania

wszystkiego, aby zapobiec

niebezpieczeństwu

Nastroje-emocje:



Zdenerwowanie



Drażliwość



Niepokój (lęk)



Panika

Istota zaburzeń lękowych w

podejściu poznawczym

postrzegane

postrzegana

prawdopodobieństwo X „okropność”
zdarzenia skutków

Lęk =

postrzegana zdolność postrzegana

radzenia sobie + dostępność
środków
zaradczych

Terapia zaburzeń lękowych –

fazy leczenia

1.

Wywiad

2.

Sformułowanie przypadku

3.

Motywowanie pacjenta do zmiany strategii

4.

Praca nad zmniejszeniem postrzeganego ryzyka

5.

Praca nad zwiększeniem spostrzeganych

możliwości radzenia sobie

6.

Praca nad obniżeniem spostrzeganych kosztów –

strat

7.

Analiza najgorszego scenariusza w czasie sesji

8.

Zaplanowanie sposobów radzenia sobie w obliczu

przyszłych wyzwań

Techniki stosowane w terapii

poznawczo - behawioralnej



Techniki poznawcze

- dzienny zapis myśli
- technika dowodów za i przeciw
- edukacja na temat objawów
- poszukiwanie alternatywnych

wyjaśnień



Strategie behawioralne

- eksperymenty

behawioralne

Przykład techniki poznawczej-edukacja

dotycząca poznawczego modelu lęku

napadowego Clarka

Wewnętrzny/zewnętrzny bodziec spustowy

Postrzegane zagrożenie

Lęk

Błędna

interpretacja

Objawy

fizjologiczne

Eksperymenty

behawioralne

jako podstawowy czynnik

warunkujący efektywność

terapii i wspomagający

zapobieganie nawrotom

(Clark 1997; Salkovskis i

in.1999a; Sloan i Telch 2002)

Struktura eksperymentów behawioralnych

James Bennett-Levy i in. Oxfordzki Podręcznik Eksperymentów Behawioralnych...

Cel

Projekt

Typy EB

Poziom

treści

poznawczyc

h

Oprawa

Dopracowan
ie
sformułowan
ia
 
Testowanie
negatywnyc
h treści
poznawczyc
h
 
Konstruowan
ie i
testowanie
nowych
perspektyw

Eksperymen
ty
sprawdzając
e hipotezy
-testowanie
hipotezy A
porównywa
nie hipotezy
A i hipotezy
B
- testowanie
hipotezy B
 
Eksperymen
ty
odkrywając
e
-
ogólnikowe
hipotezy lub
ich brak

Czynne
eksperymenty
- w realnych
sytuacjach
-symulowanie
(np.
odgrywanie
ról)
 
Eksperymenty
obserwacyjne
-bezpośrednia
obserwacja
(modelowanie)
-sondaże
-zbieranie

informacji z
innych źródeł

Automatyczn
e Myśli
 
Założenia
Dysfunkcyjne
 
Kluczowe
Przekonania

Czas i miejsce:
-w czasie terapii
-gabinet terapii
-in vivo
-praca domowa
Ludzie:
-pacjent
-terapeuta
-rodzina,
przyjaciele
-koledzy z pracy
-ogół
społeczeństwa
Pomoce
naukowe:
Magnetofon,
magnetowid,
arkusze zapisu
itd.

Przykład zastosowania eksperymentu

behawioralnego w leczeniu pacjentki

z objawami lęku napadowego (1)

Weryfikowana myśl:

Nie jestem zagrożona, gdy pocę się i

serce bije mi szybciej. Takie objawy
może wywołać wysiłek, lęk lub inne

czynniki. Niekoniecznie oznacza to, że

mam zawał

Przykład zastosowania eksperymentu

behawioralnego w leczeniu pacjentki

z objawami lęku napadowego (2)

Ekspery
ment

Przewidy

wana

reakcja

Potencjaln

e

problemy

Strategie

rozwiązywani

a tych

problemów

Wynik

eksperym

entu

Wnioski

W gabinecie

terapeutki

będę biegać

w miejscu,

żeby

przyspieszyć

pracę serca.

Kiedy

przestanę

biegać,

serce

szybko

wróci do

normy.

Mogę

pomyśleć,

że to zawał

i w

rezultacie

przerwać

eksperyme

nt.

Powiem

terapeucie o

swoich

obawach. On

pomoże mi

zdecydować

się, co dalej

robić

Serce

przyspieszył

o niedługo

po tym jak

zaczęłam

biec.

Wróciło do

normy

jakieś 10

minut po

zakończony

m wysiłku.

Wynik

eksperyme

ntu

potwierdza

słuszność

weryfikowa

-nej myśli

w 100%

Szkolenia z zakresu terapii

poznawczo-behawioralnej

Centrum Terapii Poznawczo - Behawioralnej
ul. Narbutta 8/3, 02-564 Warszawa
tel. [phone]

www.ctpb.pl

Polskie Towarzystwo Psychoterapii
Poznawczo - Behawioralnej
www.ptppb.pl