Temat: Składowanie i

przechowywanie paliw.

PLAN PREZENTACJI

• Bezpieczeństwo energetyczne Polski

– slajd 3, 4, 5

• Gaz ziemny – slajd od 6 do 9
• Ropa naftowa – slajd 10, 11
• Magazyny – sposoby magazynowania

– od 13 do 31

• WNIOSKI – slajd – 34, 35, 36
• Bibliografia – slajd 37

2

Element energetycznego

bezpieczeństwa Polski

Jednym z elementów bezpieczeństwa

Polski jest rozbudowa magazynów ropy
naftowej i gazu ziemnego w zbiornikach
podziemnych. Poziom utrzymywania
tych surowców energetycznych,
zgodnie z rozporządzeniem Ministra
Gospodarki z 2007r wynosi 87 dni.

3

Bezpieczeństwo

energetyczne

• Bezpieczeństwo energetyczne Polski

wymaga nie tylko rozproszenia źródeł
zużywanych surowców
energetycznych, ale także tworzenia
zapasów, które można uruchomić w
momencie kryzysu.

4

Polityka Energetyczna

Polski do 2025r.

• Przyjęty w 2005r. dokument „Polityka

Energetyczna Polski do 2025r.”
przewiduje opracowanie w ciągu
trzech lat krajowego systemu
tworzenia zapasów gazu w oparciu o
rozbudowane magazyny i stworzenie
zasad zarządzania zapasami oraz
korzystania z magazynów.

5

Gaz ziemny

• Gaz ziemny jest tuż obok ropy

naftowej jako nośnik energii, który
coraz bardziej zwiększa swój udział w
światowej gospodarce. Także w
Polsce. Jest najbardziej przyjazny dla
środowiska naturalnego.

6

Skład gazu ziemnego

• Składa się z mieszaniny węglowodorów.

Głównie z:

- 75% metan
- etan

• Niewielkie ilości:
- azot
- wodór
- tlen
- hel
- siarkowodór
- dwusiarczek węgla

7

Atrakcyjność gazu

ziemnego

• Łatwy w przesyłaniu,

magazynowaniu, dystrybucji.

• Podczas spalania nie pozostawia

pyłów czy tlenków siarki
powodujących efekt cieplarniany.

• Służy do produkcji energii

elektrycznej, jako paliwo do napędu
silników spalinowych.

8

Wydobycie gazu

• 2/3 wydobycia tego surowca

przypada na USA i Rosję.

• Polska posiada 260 złóż o łącznych

zasobach 151 mln m3 gazu. Roczne
wydobycie tego surowca rzędy 5,3
mln m3 pokrywa 43,2%
zapotrzebowania krajowego.

9

Ropa naftowa

• Ropa naftowa, jak i produkty

pochodzące z jej przetworzenia są w
dalszym ciągu najważniejszym
nośnikiem energii.

• Jest wykorzystywana:
- jako paliwa silnikowe
- zastosowanie w przemyśle

petrochemicznym (otrzymywanie
benzyny, nafty, olejów, smarów)

10

Złoża Ropy Naftowej

• Największe jej zasoby znajdują się w

rejonie Zatoki Perskiej, Rosji i USA. Kraje
nad Zatoką Perską zapewniają światu 30%
tego surowca. Trzej najwięksi producenci
pokrywają 72% światowego wydobycia:
Arabia Saudyjska (395 mln ton), Rosja
(380 mln ton), USA (295 mln ton).

• W Polsce znajduje się 86 złóż ropy

naftowej.

11

Rozmieszczenie
złóż ropy naftowej i
gazu ziemnego na
terenie Polski (stan
na 2005r.)

Źródło – www.pgi.gov.pl

12

Magazynowanie paliw

• Polska, jako kraj UE, zobowiązana jest do

stosowania się do przepisów unijnych.

- utrzymanie minimalnych zasobów ropy

naftowej i paliw, w ilości odpowiadającej
co najmniej 90-dniowemu
zapotrzebowaniu kraju w te produkty
(Polska: 4,5mln ton ropy, ponad 2 mln
ton benzyn i oleju napędowego, około 3
mld m3 gazu ziemnego)

13

Sposoby magazynowania

• Naziemne magazyny są:
- bardzo kosztowne (duży koszt

budowy i utrzymania)

- są bardziej narażone na ataki

terrorystyczne, awarie

- awaria – np. wyciek gazu mógłby

spowodować katastrofę ekologiczną

14

Sposoby magazynowania

c.d.

• Magazynowanie paliw na znaczących

głębokościach w magazynach
podziemnych, szczelnie izolowanych
przestrzeni w skałach jest
bezpieczniejsze, niż magazynowanie
na powierzchni ziemi (slajd nr 14).

15

Podstawowe wymagania

podziemnych magazynów

• Bezwzględna szczelność.
• Brak reakcji paliwa ze skałą

otaczającą w celu zachowania
parametrów paliwa.

16

Pożądane cechy

magazynów podziemnych

• Lokalizacja w pobliżu głównego

odbiorcy nafto-gazociągów (miasta,
aglomeracje).

• Stosunkowo niewielka głębokość

występowania.

• Duża pojemność.

17

Budowa magazynów

• Koszt waha się – zależnie od tego, w

jakiej strukturze geologicznej magazyn
powstaje – od 0,05 do 0,7 dol. za 1m3.
Najtańsza jest budowa magazynów w
pustych złożach gazu i ropy, ale w
eksploatacji tańsze są magazyny w
kawernach solnych. Rozbudowa
podziemnych zbiorników oznacza także
konieczność wybudowania rurociągów.

18

Przechowywanie ropy i

gazu ziemnego na świecie

• Są składowane i przechowywane w 4

rodzajach magazynów:

1. W wyeksploatowanych złożach gazu i

ropy.

2. W poziomach zawodnionych i

wodonośnych.

3. W wyrobiskach starych kopalń lub

grotach skalnych.

4. W tzw. kawernach solnych

(wyrobiskach w złożach soli kamiennej).

19

Podziemne magazyny

gazu

• Polskie Górnictwo Naftowe i

Gazownictwo, jest obecnie jedynym w
kraju właścicielem podziemnych
magazynów. Obecnie spółka planuje
rozbudowę podziemnych magazynów do
pojemności ok. 2,5 mld. Polska powinna
posiadać magazyny na 3,8 mld m3 gazu,
a obecnie może składować ok. 1,5 mld
m3 gazu, przy krajowym rocznym zużyciu
gazu na poziomie 13,5 mld m3.

20

Podziemne magazyny

gazu c.d.

• Największy tego typu magazyn w Polsce

mieści się w złożu Wierzchowice. Jego

pojemność wynosi ok. 500 mln m3. PGNiG

posiada jeszcze 5 tego typu zbiorników

gazu ziemnego:

- Strachocina
- Husów
- Jaśminy Północ
- Brzeźnica
- Swarzów

21

Podziemne magazyny

gazu c.d.

• Łączna pojemność wszystkich: 1,2 mld

m3.

• W miesiącach letnich nadwyżki gazu

magazynowane są pod ziemią i pokrywają

szczytowe niedobory w zapotrzebowaniu

w okresach zimowych. W zimie w Polsce

zużycie gazu jest większe o 2,5 razy niż w

lecie. Wieloletnie umowy międzynarodowe

dotyczące importu nie przywidują

sezonowych wahań w odbiorze.

22

Możliwość wykorzystania

jako magazyny tego

samego typu (kopalnie)

• Wyrobiska nieczynnych podziemnych

kopalń (np. węgla, rud czy soli na
obszarze śląsko-krakowskim i
podkarpackim) nie są obecnie
wykorzystywane, co jest spowodowane
tym, że większość wyrobisk w kopalniach
jest zawalona lub zalana, a niektóre
wymagają specjalnego uszczelnienia.

23

Pojemność
podziemnych
zbiorników gazu w
Polsce w latach
2000-2020.

Źródło:
www.gazoprojekt.com.pl

24

Magazyny – kopalnie soli

• Bardzo korzystnym miejscem do

przechowywania ropy naftowej, gazu,
benzyn czy olejów są nieczynne
wyrobiska w kopalniach soli i
specjalnie stworzone w złożach soli
kamiennej kawerny solne. Sól nie
wchodzi w reakcje z zatłoczonym do
kawern paliwem, dlatego nie
zmieniają się jego właściwości.

25

Magazyny – kopalnie soli

c.d.

• Kawerny solne są bardzo szczelne.

Wielkość i kształt podziemnych
magazynów w tych miejscach można
dowolnie tworzyć i zmieniać poprzez
wypłukiwanie soli z wnętrza komory.

26

Lokalizacja
podziemnego
magazynu w
kawernie solnej.

Źródło:
www.gazoprojekt.com.pl

27

Magazyny „solne” – cechy

pozytywne

• Budowa zbiorników w strukturach

solnych w strefie nadmorskiej
wpłynie pozytywnie na ekosystem
Bałtyku. Wypłukiwana ze zbiorników
solanka, poddana rozcieńczeniu i
napowietrzeniu, może być
dostarczana rurociągami do miejsc,
gdzie na dnie morza występu deficyt
tlenu.

28

Magazyny „solne” – cechy

pozytywne c.d.

• Solanka może przyczynić się do

dotlenienia takich miejsc, przynajmniej
w małym stopniu niekorzystnych
zmian spowodowanych
zanieczyszczeniem Bałtyku.

• Takie magazyny pozwalają także na

bardzo szybkie pokrycie niedoborów
paliw na rynku, dlatego pełnią one rolę
magazynów operacyjnych.

29

Magazyny „solne” – cechy

pozytywne c.d.

• Po zakończeniu wykorzystywania

komory solnej jako magazynu do
składowania i przechowywania paliw,
można w niej bezpiecznie składować
odpady promieniotwórcze lub
toksyczne.

30

Największy magazyn solny

w Polsce

• W Polsce funkcjonuje jeden duży

magazyn solny ma wysadzie solnym
Mogilno koło Inowrocławia, służący do
przechowywania gazu, powiększony w
2005r. o dwie kawerny (do dziesięciu)
o łącznej pojemności 416 mln m3.
Planuje się stworzenie tam docelowo
20 kawern, które łącznie pomieściłyby
około 1,15 mld m3 gazu.

31

Magazyny dla baz

wojskowych

• Występowanie utworów solnych w pobliżu

planowanych baz wojskowych i lotnisk
zapewni bezpieczne składowanie paliw
m.in. dla myśliwców F-16, które znalazły
się na wyposażeniu polskiego lotnictwa.

• Budowa zbiorników paliw i smarów dla

NATO w strukturach solnych ma również
znaczenie dla bezpieczeństwa
ekologicznego.

32

NATO – Polskie złoża soli

• Zainteresowanie możliwością wspólnego

magazynowania surowców w polskich
pokładach soli kamiennej wyrażają:

- Litwa
- Łotwa
- Słowacja
- Czechy
- Turcja

33

WNIOSKI

• W Polsce znajdują się odpowiednie

struktury geologiczne dające możliwość
potężnej rozbudowy podziemnych
magazynów:

- magazyny w wyczerpanych złożach

gazu ziemnego

- magazyny w kawernach solnych i w

pokładach wodnych

- magazyny w dawnych kopalniach węgla

34

WNIOSKI c.d.

• Rozbudowa tego typu magazynów

pozwoliłaby na zapewnienie rezerw
energetycznych w gospodarce, a
także na dyskwalifikację źródeł
dostaw surowców energetycznych.

• Istotna dla międzynarodowej pozycji

kraju jest możliwość eksportowania
nadwyżki zmagazynowanych na jego
terenie surowców.

35

WNIOSKI c.d.

• Podziemne magazyny mają przyszłość i z

pewnością się opłacają. Obecnie nie ma

kraju, który by ich nie bydował.

• Jeżeli będą zachowane odpowiednie

warunki złożowe i bezpieczeństwa, to z

pewnością podziemne magazyny paliw,

gazów i płynów będą systematycznie się

rozwijać, a zgromadzenie odpowiednio

dużych rezerw paliw wpłynie istotnie na

zwiększenie bezpieczeństwa

energetycznego kraju.

36

Bibliografia

• M. Diakonowicz, Podziemne magazyny gazu w

Polsce, „Rynek Polskiej Nafty i Gazu”, nr 1/2006

• „Encyklopedia popularna PWN”, redaktor

naczelny Barbara Petrozolin-Skowrońska,
Wydawnictwo PWN, Warszawa 1998.

• Joanna Strzelczyk, kwartalnik „Bezpieczeństwo

Narodowe”, I-II 2007.

• www.bbn.gov.pl
• www.gazoprojekt.com.pl
• www.pgi.gov.pl

37