Finanse publiczne

Zajęcia IV

Środki i dochody publiczne

• Źródła finansowania
- działalności JSFP
- innych operacji finansowych

- Definicje
- Klasyfikacje środków i dochodów

Środki publiczne

• Środki pieniężne
• Dysponują instytucje publiczne
• Podstawowe źródło finansowania

wydatków

• Niezbędnych do wykonywania zadań

publicznych

Podział

• Bezzwrotne – w momencie

przekazania stają się własnością
odpowiedniej jednostki

• Zwrotne – otrzymanie powoduje

powstanie zobowiązania do
późniejszego zwrotu (przychody
budżetu)

Wpływy bezzwrotne

• Dochody publiczne – zwiększają

wartość majątku publicznego
(podatki, opłaty, darowizny)

• Wpływy – nie zwiększają majątku –

sprzedaż majątku, spłata
zobowiązania (przychody publiczne)

Dochody publiczne

• Dochody publicznoprawne – środki

należny z mocy prawa – podatki,
składki, kary, grzywny

• Dochody cywilnoprawne - - uzyskane

ze sprzedaży towarów i usług, z mienia
(najem, odsetki, darowizny)

• Bezzwrotna pomoc z zagranicy – cechy

publiczne i cywilne, odmienny
charakter

Wpływy zwrotne

• Zaciągany dług publiczny
- zaciągnięte kredyty i pożyczki
- emisja papierów wartościowych

- Zwiększają możliwości wydatkowania

w danym czasie

- Zmniejszają możliwości

wydatkowania w przyszłości

Transfery wewnętrzne

• Subwencje i dotacje dla jst
• Dotacje dla szkół wyższych i instytucji

kultury

• Dotacje dla zakładów budżetowych
• Dotacje dla funduszy celowych
• Składki na FUS

• Dochód jednej jednostki jest

wydatkiem innej jednostki

Definicja środków

publicznych

• Ustawa o finansach publicznych
• Katalog – definicja przez wyliczenie

katalog

• 1. dochody publiczne
• 2. środki pochodzące z budżetu UE
• 3. środki pochodzące ze źródeł

zagranicznych niepodlegające zwrotowi

• 4. przychody budżetu państwa i jst oraz

innych JSFP

• 5. przychody JSFP pochodzące z

prowadzonej przez nie działalności

1. Dochody publiczne

• 1 – daniny publiczne –
- Podatki
- Składki
- Inne świadczenia pieniężne –

obowiązek wynika z innych ustaw niż
ustawa budżetowa

- 2. inne dochody – należne na

podstawie odrębnych ustaw

c.d.

• 3. wpływy ze sprzedaży towarów i

usług przez JSFP

• 4. dochody z mienia:
- Umowy najmu, dzierżawy, inne
- Odsetki – rachunki bankowe
- Odsetki – pożyczki, papiery

wartościowe

- Dywidendy

c.d.

• 5. spadki, zapisy, darowizny
• 6. odszkodowania
• 7. kwoty z tytułu poręczeń i

gwarancji

• 8. sprzedaż majątku, rzeczy i praw –

nie stanowiące prywatyzacji

• 9. inne dochody – przepisy i umowy

międzynarodowe

4 - przychody

• 1. sprzedaż papierów wartościowych

i innych operacji finansowych

• 2. prywatyzacja majątku SP i JST
• 3. spłaty pożyczek udzielonych ze

środków publicznych

• 4. otrzymane pożyczki i kredyty

Problemy definicyjne

• Przychody JSFP i dochody ze

sprzedaży JSFP

• Dwie kategorie przychodów
• Wpływy z prywatyzacji i sprzedaż

majątku

• Wyodrębnienie środków

pochodzących ze źródeł
zagranicznych

Środki publiczne

• Posiadają swój charakter do czasu

dokonania wydatku na rzecz
jednostki spoza SFP

• Kontrola takich środków:
- Odrębne przepisy
- Umowa

Dochody publiczne i przychody

JSFP

• Podatki
• Opłaty
• Składki
• Dochody z mienia
• Dochody z budżetu UE

Podatki

• Przekazanie części środków

pieniężnych przez obywateli

• Na rzecz związków

publicznoprawnych (SP, JST)

• W celu realizacji zadań publicznych

(niemożliwych lub nieefektywnych
do zrealizowania indywidualnie lub
przy pomocy zasad rynkowych)

Zobowiązanie instytucji

publicznych

• Staranne i rzetelne wykonywanie

zadań

• Najbardziej efektywne korzystanie ze

środków publicznych

• Zapewnienie wymogu jawności

Definicja podatku

• Art. 6 ordynacji podatkowej
• Świadczenie pieniężne
- Publicznoprawne – ustawa a nie umowa
- Nieodpłatne – brak świadczenia wzajemnego
- Przymusowe – przymusowa egzekucja
- Bezzwrotne – własność odpowiedniego

podmiotu

- Na rzecz SP, województwa, powiatu lub gminy
- Na podstawie ustawy podatkowej

Ustawy podatkowe

• Określają podstawowe elementy podatku

- Podmiot opodatkowania – krąg osób

zobowiązanych do opłacania podatku

- Przedmiot opodatkowania – stan lub

zdarzenie, którego zaistnienie powoduje

powstanie obowiązku zapłacenia podatku

- Podstawa opodatkowania – wielkość

liczbowa lub fizyczna stanowiąca

podstawę do obliczenia podatku

- Stawki podatkowe – funkcja podstawy

opodatkowania

c.d.

• Sposoby i terminy obliczania i zapłaty

podatki

• Ulgi i zwolnienia

Klasyfikacja podatków

• Kryterium:
- Charakter podatnika – dochodowy od

osób fizycznych, prawnych

- Podmiot na rzecz, którego pobierany

jest podatek – państwowe,
samorządowe

- Charakter przedmiotu opodatkowania
- Stawek podatkowych

Podstawa opodatkowania

• Podatki bezpośrednie – osiągnięcie

dochodu (zysku) – podatek dochodowy
od osób fizycznych i prawnych

• Podatki pośrednie – osiągnięcie

przychodu – podatek VAT

• Podatki majątkowe – własność lub

posiadanie pewnych rzeczy – podatek
rolny, leśny, od środków transportowych

Stawki podatkowe

• Liniowe – wzrost podstawy

opodatkowania o jednostkę powoduje
wzrost podatku o tę samą kwotę

• Progresywne – wraz ze wzrostem

podstawy opodatkowania wzrasta
stawka

• Degresywne – wraz ze wzrostem

podstawy opodatkowania maleje
stawka

Organy podatkowe

• Organ władzy publicznej

• Wymiar i pobór podatków

• I instancja – naczelnicy urzędów

skarbowych i celnych, wójtowie,

burmistrzowie, prezydenci miast,

starostowie i marszałkowie , dyrektorzy

izb skarbowych i celnych

• II instancja – dyrektorzy izb skarbowych i

celnych, samorządowe kolegia

odwoławcze, Minister Finansów

Urzędy skarbowe

• Pobierają podatki samorządowe
• Ulgi, zwolnienia – za zgodą organu

samorządowego

Podatek od towarów i usług

• VAT (value added tax) – podatek od

wartości dodanej

• Największe dochody – 41,9% dochodów

budżetu

• Zastąpił podatek obrotowy

• Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od

towarów i usług

• VI Dyrektywa Rady (EWG) z 17 maja

1977 r. w sprawie harmonizacji przepisów

Państw Członkowskich dotyczących

podatków obrotowych – biblia VAT

Koncepcja VAT

• Podatkiem obciążane są transakcje

sprzedaży

• Obowiązek ciąży na sprzedającym
• Podatnik VAT oblicza podatek jako stały

procent od wartości sprzedaży przed

opodatkowaniem

• Od tak obliczonego podatku można

odliczyć podatek naliczony od produktów

zakupionych w celu wytworzenia

sprzedanego produktu lub odsprzedaży

c.d.

• Formalnie płaci sprzedawca – realnie

obciąża konsumenta (ostatecznego)

• Neutralność VAT – nie narusza

konkurencji i zyskownośći

Odstępstwa od koncepcji

• Zakres operacji opodatkowanych
• Zakres podmiotowy
• Stawki podatkowe

Przedmiot opodatkowania

• Odpłatna dostawa towarów i

świadczenie usług na terytorium RP

• Wywóz towarów z Polski – eksport,

wewnątrz wspólnotowa dostawa
towarów

• Przywóz towarów do Polski – import,

wewnątrz wspólnotowe nabycie
towarów

Wyłączenia

• Zbycie przedsiębiorstwa
• Czynności – nie mogą być przedmiotem

prawnie skutecznej umowy

• Działalność – opodatkowana podatkiem

od gier

• Rozszerzenie – przekazanie towarów

nieodplatnie

Podmioty - zwolnione

• Organy władzy publicznej

• Stawki – 22% podstawowa stawka, 7% i 0%

• 0% - eksport, wewnątrz wspólnotowa dostawa
Komputery dla szkół, sprzęt ratowniczy

- 7% - towary społecznie wrażliwe (zboża,

ziemniaki, warzywa, pieczywo, cukier, książki

itd.)

- Zwolnienia – pośrednictwo finansowe,

edukacja, ochrona zdrowia, produkty rolne

Zaplata podatku

• Wydanie towaru i realizacja usługi
• Wystawienie faktury – 7 dni od

wydania

• Zaplata 25 dnia miesiąca następnego

• Narzędzie polityki społecznej

Podatek akcyzowy

• Opodatkowanie konsumpcji wybranych

towarów

• Ograniczenie przy pomocy instrumentów

fiskalnych

• (wyroby tytoniowe, alkohole, nośniki

energii)

• Ustawa 24 I 2004 r. o podatku akcyzowym
• Dyrektywa Rady 92/12/EWG z 25 II 1992 w

sprawie ogólnych warunków dotyczących

wyrobów objętych podatkiem akcyzowym

przedmiot

• Wyroby akcyzowe zharmonizowane

(wyroby tytoniowe, alkoholowe,
paliwa, oleje, gaz)

• Wyroby niezharmonizowane –

samochody osobowe, karty do gry,
energia elektryczna, kosmetyki, bron
myśliwska, skóry.

Moment poboru

• Produkcja

• Eksport, dostawa

• Import, nabycie

• Wyprowadzenie ze składu celnego

• Sprzedaż

Zasada – akcyza pobierana jest tylko raz
Organy – urzędy skarbowe i celne

- Posiadanie, ubytki i niedobory

- Oznaczanie wyrobów znakami akcyzy

stawki

• Określone w ustawie

• 39,5 mld
• 22% dochodów budżetowych
• 42% - paliwa
• 25% - tytoń
• 19% - alkohole