Rys.www.uczdziecko.pl/uploads/pics/jezyk_czytanie_08.jpg

Plan prezentacji:

1. Definicja bajkoterapii.

2. Różnica pomiędzy bajką, baśnią i bajką terapeutyczną.

3. Geneza bajkoterapii.

4. Funkcje i rodzaje bajek terapeutycznych.

5. Etapy tworzenia bajki terapeutycznej oraz sposób
wprowadzania jej do zajęć.

6. Bajki terapeutyczne dziś.

7. Organizacje, które wykorzystują tę metodę terapii.

Bajkoterapia jest jedną z odmian biblioterapii.
Zasadnicza

różnica

między

bajkoterapią

a

biblioterapią

jest

taka,

że w biblioterapii możemy użyć dowolny tekst
literacki,
w bajkoterapii już nie. Jest to metoda, której
głównym zadaniem jest uczenie o emocjach, ale też

pozwolenie dziecku na przepracowanie trudnych dla
niego emocjonalnie sytuacji, oswojenie ich oraz
przekazywanie
wartości

i

zachowań

potrzebnych

do

funkcjonowania w społeczeństwie, czyli szeroko
rozumiana

psychoedukacja.

Bajka terapeutyczna jest utworem adresowanym do
dzieci głównie w wieku od 4 do 9 lat.

Bajka, baśń, bajka

terapeutyczna

• W języku potocznym pojęć tych używa się zamiennie,

jednak jako utwory literackie mają inny charakter. Bajka jest
krótkim, dowcipnym utworem, najczęściej poetyckim, o
charakterze satyrycznym lub dydaktycznym.

• Baśń natomiast jest utworem narracyjnym,

folklorystycznym, gdzie zachowany jest obiektywny
stosunek autora do opisywanych wydarzeń.

• Pojęcie bajki terapeutycznej odnosi się do opowiadań

tworzonych dla dzieci na użytek terapii.

Geneza bajkoterapii

Biblioterapia – etymologia słowa wywodzi się z języka
greckiego, biblion – książka; therapeo – leczyć.

„Biblioterapia jest metodą psychoterapeutyczną, która ma
za zadanie wzmocnić i wzbogacić zasoby pacjenta, by lepiej
potrafił radzić sobie z trudnościami”.

Lecznicze

znaczenie

literatury

dostrzeżono

już

w

starożytności,

natomiast

samo

pojęcie

biblioterapii

funkcjonuje od 1916 roku. Twórcą szkoły terapii przez
książkę był

Milton H. Erickson.

Bajkoterapia – gałąź, odmiana biblioterapii, oddziaływanie
terapeutyczne przez bajki. Utwory te przeznaczone są dla
dzieci w wieku od 4 do 9 lat i skonstruowane w taki sposób,
aby pomóc dziecku pokonać jego problemy, lęki.

Korzeni bajkoterapii możemy doszukiwać się w baśniach, które
towarzyszą człowiekowi od zawsze. Terapeutyczne funkcje
baśni dostrzegł i opisał

Bruno Bettelheim

w książce

„Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i

wartościach

baśni”.

Fabuła baśni umożliwa dziecku rozpoznanie własnych

problemów, przeżywanie konkretnych uczuć, często odwołując
się do nieuświadomionych przez dziecko emocji, konfliktów,
lęków (warstwa symboliczna baśni) oraz prezentuje
pozytywne strategie rozwiązywania tych problemów.

Za pomysłodawczynię bajek, które leczą i tym samym
twórczynię metodyki bajkoterapii uważa się

Doris Brett

(„

Opowiadania dla Ani

.

Szczególny rodzaj opowiadań

”

).

Autorka uważa, że najważniejszy jest sposób opowiadania, a
nie treść przekazywana dziecku w bajce.

Funkcje bajkoterapii

• zrozumienie rzeczywistości;
• udzielenie informacji;
• ukazują sposób rozwiązywania problemu;
• przekazują wiedzę o rozwoju człowieka;
• zmniejszają wewnętrzne napięcia;
• pomagają w kształtowaniu postaw moralnych i

wychowaniu;

• stymulują wyobraźnię, wyzwalają uczucia i emocje;
• ułatwiają identyfikację z bohaterami, są bliskie

sposobowi myślenia dziecka;

• są elastyczne, można „wkładać” w nie różne

przesłania;

• zwiększają poziom wiedzy o samym sobie;
• pokazują istnienie wielu rozwiązań;
• nie prowadzą do konfrontacji z osobami do których są

kierowane;

• mają przewagę nad bezpośrednim wyrażaniem opinii;
• podświadomie oddziaływają na umysł dziecka;

www.stopprzemocy.blogsbp.pl/files/2009/0
2/dziecko_przedszkole.jpg

Bajki

Bajki

psychoedukacyjne

Bajki

psychoterapeutyczne

Bajki

relaksacyjne

Rys.Opracowanie własne

Rodzaje bajek terapeutycznych

Bajki psychoedukacyjne

Bajki psychoedukacyjne to takie, których celem jest dokonanie
zmian w zachowaniu dziecka, co rozumiane jest b. szeroko. Może to,
bowiem dotyczyć zarówno sytuacji, w których chcemy przekonać
dziecko do sprzątania, jak i gdy chcemy nauczyć je radzić sobie z
agresją rówieśniczą. Bajki tego typu są wsparciem w procesie
wychowawczym np. opowiadanie o bałaganiarzu, który nie chce
sprzątać, nie chce iść spać, uczyć się itp.

Ten typ bajki powinien dawać wzory pewnych zachowań, dzięki którym
możemy rozwiązać problem. Nie może to być jednak moralizatorstwo,
ale propozycja.

-bohater bajki ma problemy podobne do tych z jakimi boryka się
dziecko, po przez świat bajkowy zdobywa ono doświadczenie, gdzie
uczy się jakie rozwiązania należy zastosować, rozszerza ono jego
samoświadomość, co sprzyja uczeniu się zachowania w sytuacji
trudnej.- oddziaływanie poznawcze.
-powinny mówić o emocjach, by rozwijały świadomość emocjonalną
(rozpoznawanie i nazywanie emocji)
-są krótkie

Bajki psychoterapeutyczne

Bajki psychoterapeutyczne mają zdecydowanie bardziej
rozbudowaną fabułę i są na ogół dłuższe niż bajki psychoedukacyjne
oraz, co najważniejsze mają na celu kompensację niezaspokojonych
potrzeb, zastępczo - podniesienie samooceny.

-wykorzystuje się w sytuacjach trudnych emocjonalnie, po przeżyciach
kryzysowych (np. początki dziecka w przedszkolu), czy nawet
traumatycznych dziecka, takich jak np.: separacja rodziców, pojawienie
się nowego dziecka w rodzinie, śmierć ulubionego zwierzątka, choroba
w rodzinie czy nawet śmierć członka rodziny

-przeznaczone dla dzieci w wieku od 4 do 9 lat.

Bajki relaksacyjne

Bajki relaksacyjne mają nieco inny charakter. Nie służą samej
terapii, lecz odprężeniu, relaksacji, odpoczynkowi np. po pełnym
emocji dniu, po trudnym dla dziecka wydarzeniu, które było dla
niego stresujące, np.wizycie u dentysty, szczepieniu. W tym celu
posługuje się wizualizacją (rozwój wyobraźnie, wywoływanie
określonych stanów emocjonalnych).

-akcja bajki toczy się w miejscu dobrze znanym dziecku (spokojne,
przyjazne i bezpieczne).

-ma wyraźny schemat- bohater obserwuje i doświadcza poprzez
zmysły miejsce, w którym odpoczywa

-powinna być krótka, 3-7 min

-towarzyszą jej specyficzne wydarzenia, jak: latanie, picie wody ze
źródła, kąpiele pod wodospadem itp. (działanie oczyszczające,
uwalnia od napięć i złych emocji)

-głównie dla dzieci od 3 do 9 lat

• Dezorientacja w czasie – „dawno, dawno temu”;
• Miejsce i tło bajki – las, polana, kraina (dużo przymiotników);
• Bohater – najczęściej zwierzę, z którym dziecko się utożsamia;
• Postaci drugoplanowe- najczęściej najmądrzejsze zwierzę w całej kranie;
• Problem –konkretny lęk, czasem samotność, nieśmiałość itp.;
• Rozwiązanie problemu – bohaterski czyn, ukryte zdolności, umiejętności;
• Podziw i samoakceptacja – radość, świętowanie zwycięstwa;

www.img.interia.pl/facet/nimg/Odstras
zacz_dzieci_2320373.jpg

•

opowiadać w odpowiednich warunkach;

•

bez użycia ilustracji;

•

dziecko może aktywnie uczestniczyć
w tworzeniu bajki;

•

dziecko może ilustrować ją, jej nastrój,
to, co najlepiej pamięta;

•

bajka ma dostarczać dziecku poczucia
ciągłości zdarzeń,

•

powtarzać bajkę wielokrotnie, by
zapadła
w pamięć dziecka;

•

dostosować bajkę do rozwoju dziecka;

•

starannie dobrać historię, ma być
interesująca;

•

zwracać uwagę na zachowanie dziecka
(niewerbalne) i zgodnie z nim
modyfikować opowieść,

•

pamiętać o śmiechu i poczuciu humoru;

www.biblioteka.grudziadz.pl/graphics/4b445c9372416.jpg

Biblioterapia współcześnie-literatura

• Maria Molicka:
• Bajki terapeutyczne cz.1,2 (min.5 lat)
• Bajki terapeutyczne Marii Molickiej są dostępne również w formie

audiobooku.

• Zbiory bajek innych autorów:
• Doris Brett- Bajki, które leczą- cz.1,2 (z komentarzami)(min.5lat)
• Erika Meyer-Glitza- Kiedy Pani Złość przychodzi z wizytą, Jakub

pogromca strachu, Wiadomość od taty (min.4 lata)

• Anna Kozłowska- Zaczarowane bajki, które leczą- (min.5lat)- wraz z

komentarzami

• Zbiorki z bajkami relaksacyjnymi (od 3-4 lat):
• Gabriele Hermanns – 33 odprężające opowiadania dla dzieci
• Sabine Kalwitzki- Wtul się w miekką chmurkę, Poczuj ciepłe promienie

słońca

• Maja von Vogel- Czy czujesz lekki powiew wiatru

• Jan Uwe-Rogge- Krótkie opowiadania na pokonanie strachu-(min.4 lata)
• Katarzyna Szeliga-Historia Guziołka czyli jak tworzyć i wykorzystywać

bajki i opowiadania w bibilioterapii oraz rozwoju aktywności twórczej
dziecka w wieku przedszkolnym- (min.5 lat)

• Linde von Keyserlingk- I nagle zrobiło się cicho. Opowiadania o śmierci

i pożegnaniach, Nowe korzenie dla małych ludzi. O rozstaniach i
nowych początkach, Opowieści przeciwko lękom.-(min.4 lata)

• Gerlinde Ortner- Bajki na dobry sen (min.4 lata)
• Wojciech Kołyszko- Smok Lubomił i tajemnice złości, Zaklęte miasto i

sekrety smutku, Pogromca potworów i magia strachu, Bawian,
Cudanna i pułapki zazdrości, Latający śpiwór i maski wstydu.(od 4 lat)

• Lęki pochodzące z wyobraźni (starchy, duchy, ciemność):
• Alexandra Mpize- Flabelina i dziewczynka, która bała się spać
• Irene Wineman Marcus, Paul Marcus – Nocne straszydła
• Joanna Jung- Lila i bestia z szafy

• Trudne sytuacje i problemy emocjonalne:
• Roksana Jędrzejewska-Wróbel- Plastelinek- (od 4 lat), Gębolud
Barbara Cain- Chyba jestem nieśmiały.
• Beata Ostrowicka- Ale ja tak chcę (niezależność, samoocena)
• Marjorie White Pellegrino- Zbyt miła (asertywność)
• Antonia Michaelis, Betina Gotzen-Beek- Kapryśny aniołek (złość)
• Katarzyna Kotowska- Jeż (adopcja)
• Leo Buscaglia- Jesień liścia Jasia (śmierć)

• Książki traktujące o przemocy wśród rówieśników:
• Elżbieta Zubrzycka – Słup soli (od 6 lat)
• Gilles Deleuze, Catherine DePino- Śmierdzący ser
• Dagmara Geisler- Dzielna Emilka
• Elizabeth Zollem – Teraz twoja kolej

• Książki dotyczące molestowania seksualnego (od 4 lat):
• Marcie Aboff- Nie lubię łaskotek
• Gelles Tobo-Zau- Dziewczynka, która przestała się uśmiechać

Organizacje

• -Fundacja Drabina Rozwoju- Warszawa-UDZIELANIE

SPECJALISTYCZNEJ POMOCY DZIECIOM DOZNAJĄCYM PRZEMOCY
(JEST REALIZOWANE DZIĘKI DOFINANSOWANIU ZE ŚRODKÓW
M.ST. Warszawa) m.in: Bajkoterapia indywidualna /rodzice i
dzieci/ oraz Bajka nie bajka-warsztaty psychoedukacyjne dla dzieci

Bibliografia

1. Jachnik Agnieszka, Kochaniak Beata,

Czarodziejski pyłek, 2006;

Czarodziejski pyłek, 2006;

2. Kramarczyk Ewa,

Bajki szczególne, bajki terapeutyczne

Bajki szczególne, bajki terapeutyczne, [w:

Życie szkoły

Życie szkoły], 2007, nr 10, s. 10-13;

3. Mela Emilia,

Magiczna siła baśni. Wywiad z Molicką

Magiczna siła baśni. Wywiad z Molicką

[w:

Życie Szkoły],

Życie Szkoły], 2007,nr 5, s. 53-56;

4. Molicka Maria,

Bajkoterapia

Bajkoterapia, Poznań 2002, s. 104-105;

5. Perzanowska Katarzyna,

Bajki pomagajki

Bajki pomagajki [w:

Przyjaciel

Przyjaciel],

nr 7(14),s.6;
6. Stelmach Anna,

Bajki mogą leczyć

Bajki mogą leczyć

[w:

Gazeta Szkolna

Gazeta Szkolna],2004,nr 36, s.14-15;

7. Stelmach Anna,

Bajki trapeutyczne

Bajki trapeutyczne

[w:

Gazeta Szkolna

Gazeta Szkolna],2004, nr 37, s. 25;

8. Szulc Wita,

Bajki nie-bajki i bajkoterapia

Bajki nie-bajki i bajkoterapia

[w

: Zycie Szkoły

: Zycie Szkoły],2006, nr 6, s. 5-11;

9.

www.abcbaby.pl

www.gimnazjumstaniatki.niepolomice.pl/aktu/07-08/dzieci2.jpg