Patologia społeczna i

jej przejawy

"Pod pojęciem patologia społeczna rozumie

się określony stan postaw, zachowań i
sytuacji życiowych, (...) które są szkodliwe
dla historycznie uwarunkowanego postępu i
powodują ujemne następstwa dla
wszechstronnego rozwoju jednostki, grupy
lub całego społeczeństwa, a polegają na
nieprzestrzeganiu obowiązujących przepisów
prawa, norm moralnych, obyczajowych i
kulturowych oraz na odrzucaniu lub
nieposzanowaniu wartości obiektywnie
zgodnych z interesami jednostki i ogółu
obywateli na określonym etapie rozwoju
kraju."

Patologia społeczna to stan chorobowy. Inne nazwy patologii

społecznej to:



Dezorganizacja społeczna – rozumie się przez to zakłócanie
wzorców i mechanizmów stosunków międzyludzkich.



Dewiacja społeczna – zachowanie niezgodne z przyjętą w danym
społeczeństwie normą określona jako wskazówka postępowania.



Wykolejenie społeczne – to swoisty układ zdarzeń, który obejmuje:



Czynności antagonistyczno-destrukcyjne



Systemy osobowości, których manifestacja są stany
antagonistyczno-destrukcyjne



Przyczyny, determinanty stanów osobowości, których manifestacja
są stany antagonistyczno-destrukcyjne

Czynności antagonistyczno-destrukcyjne są to wszelkiego rodzaju

działania, zachowania, które odznaczają się negatywnym
ustosunkowaniem się zarówno do norm prawnych jak również
moralnych i obyczajowych

Czesław Czapów wyróżnia trzy zasadnicze typy

wykolejenia społecznego:



Zwichniętą socjalizację – czynnikiem etiologicznym
zachowań dewiacyjnych są tu niedostatki w procesie
socjalizacji dziecka, błędy wychowawcze rodziców.



Demoralizację – przyczyną dewiacji jest dostanie się
jednostki prawidłowo zsocjalizowanej w rodzinie pod
wpływ innej obyczajowości, kultury o wartościach różnych,
od tych które były jej przekazywane w toku socjalizacji;
jednostka przyjmuje różne wartości jednak nie może się w
pełni do nich dostosować.



Socjalizację podkulturową – mechanizm socjalizacji
przebiega prawidłowo, jednak normy i wartości wpajane
jednostce są sprzeczne z ogólnie przyjętymi przez dane
społeczeństwo.

Dewiacja to pojęcie odnoszące się do zachowań, które

spowodowane są naruszeniem wzorów społecznych
obowiązujących w danych społecznościach lub
społeczeństwach

Do zakresu zachowań dewiacyjnych zaliczyć można:



Przestępczość



Zachowanie patologiczne



Samozniszczenie



Typy zachowań aspołecznych – działania zmierzające do
zaostrzenia konfliktów społecznych, narodowościowych,
religijnych itp.



Dewiacyjne zachowania seksualne



Inne rodzaje zachowań na podłożu psychospołecznym –
zaburzenia psychiczne i nerwice

Rodzaje patologii:
 



Patologia środowiska – zanieczyszczenia środowiska naturalnego,
gleby, wody, powietrza, hałas, promieniowanie, zatłoczenie i inne.



Patologia warunków życia ludności – zasięg niedostatku i ubóstwa,
zachwiana struktura wydatków indywidualnych na ochrona zdrowia,
kulturę, oświatę, naukę i rekreację, warunki mieszkaniowe, warunki
życia emerytów i osób niepełnosprawnych, bilans czasu pracy i
czasu wolnego – niedostateczna opieka nad dziećmi i młodzieżą.



Dysfunkcja przestrzeni – patologia procesów urbanizacji,
przestrzeni mieszkalnej.



Zagrożenia stanu zdrowia – przeciętne trwanie życia, umieralność,
zachorowalność, urodzenia z wadami wrodzonymi, samobójstwa i
usiłowania samobójcze.



Dewiacje seksualne – zjawisko pornografii, zjawisko prostytucji,
wzrost liczby agencji towarzyskich i salonów masażu jako
zakamuflowanych form usług prostytucyjnych, nasilenie
różnorodnych dewiacji seksualnych oraz propagowanie ich w
środkach masowego przekazu jako zachowań normalnych, wzrost
liczby osób zarażonych wirusem HIV i chorych na AIDS.

Przyczyny zjawisk patologicznych:
 



Uwarunkowania środowiskowe i kulturowe:



Wadliwie funkcjonująca rodzina



Środki masowego przekazu, które uczą i pobudzają agresję dzieci
i młodzieży, uodparniają na przemoc.



Duże aglomeracje miejskie i występujące w nich subkultury
młodzieżowe.



Małe środowiska wiejskie, charakteryzujące się niskim poziomem
edukacji, niewielką ilością możliwości spędzenia wolnego czasu
w sposób kreatywny i rozwojowy.



Czynnik sytuacyjny – czyli napotkanie zdarzenia, np.
traumatyczne, których konsekwencje prowadzą do niewłaściwych
zachowań, np. śmierć matki, ojca, wypadek. Sytuacje te mogą
wciągnąć człowieka w wir połączonych i następujących po sobie
zdarzeń, wbrew jego woli lub za jego aprobatą.



Środek uzależniający – łatwy dostęp do alkoholu i narkotyków.

Główne przyczyny problemów społecznych powodujących zjawiska

patologiczne:



Osłabienie więzi społecznych i związane z nimi mechanizmy kontroli
społecznej, szczególnie w dużych miastach.



Wzrost rozpiętości między aspiracjami a możliwościami realizacji celów
życiowych.



Ukształtowanie się w pewnych grupach i środowiskach norm obyczajowych
sprzecznych ze społecznie akceptowanym systemem wartości.



Marginalizacja społeczna. (bezrobocie)



Cechy osobowości np. niedojrzałość uczuciowa rodziców, brak zahamowań



Zmiany w środowisku naturalnym człowieka



Niewydolność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych

Przejawy patologii indywidualnej:



Uzależnienia (alkoholizm, narkomania, lekomania, uzależnienia od
elektronicznych środków przekazu)



Przestępczość



Samobójstwa



Prostytucja



Dewiacje seksualne

Przejawy patologii rodziny:



Rozpad rodziny



Przemoc w rodzinie



Pozbawienie praw rodzicielskich



Osłabienie funkcji wychowawczej rodziny



Sieroctwo społeczne

Przejawy patologii struktur organizacyjnych:



Biurokracja



Korupcja



Bezrobocie



Ubóstwo



Bezdomność

 

Zwalczanie patologii:



Profilaktyka pierwszego stopnia (pierwszorzędowa) obejmująca
środki, które umożliwiają zwalczanie zasadniczych przyczyn patologii,
promocję zdrowia psychicznego i fizycznego oraz przedłużanie życia
człowieka.



- Profilaktyka drugiego stopnia (drugorzędowa) określająca
postępowanie, które zmierza do ujawnienia i eliminowania możliwie
najszybciej, wszelkiego rodzaju niedostosowań i zaburzeń osobowości,
zanim nastąpi stan charakterystyczny dla danego zjawiska patologii.



- Profilaktyka trzeciego stopnia (trzeciorzędowa), oznacza
interwencję, która ma na celu zapobiec komplikacjom i następstwom
społecznym z powodu wystąpienia stanu dewiacji.