Terapia zajęciowa w

neurologii

Część 1

MPD

MPD

Mózgowe porażenie dziecięce nazywane jest także, od

nazwiska angielskiego lekarza, Williama Johna Little'a, chorobą
Little'a.

Mózgowe porażenie dziecięce jest skutkiem uszkodzenia mózgu
w okresie życia płodowego, w trakcie porodu lub tuż po nim.

Mózgowe Porażenie Dziecięce to zbiorcze pojęcie obejmujące

różnorodne, zmieniające się wraz z wiekiem zaburzenia ruchu i
postawy (porażenia, niedowłady, ruchy mimowolne, zaburzenia
napięcia mięśniowego, zaburzenia równowagi), współistniejące z
innymi objawami trwałego uszkodzenia mózgu (padaczka,
upośledzenie umysłowe, zaburzenia mowy, wzroku, słuchu)

Przyczyny/czynniki ryzyka

1) Stany związane z patologią ciąży:
a) infekcje wewnątrzmaciczne - toksoplazmoza,
cytomegalia, różyczka,
b) konflikt serologiczny (dotyczący grup i podgrup
krwi),
c) zatrucie ciążowe,
d) przewlekłe choroby matki,
e) zagrażające poronienie, plamienie, krwawienie w
czasie ciąży,
f) leki i używki stosowane przez matkę,
g) wady w budowie narządu rodnego lub łożyska.

2) Stany związane z patologią porodu:
a) wcześniactwo (i wynikająca z niego
niedojrzałość różnych narządów
wewnętrznych, w tym ośrodkowego układu
nerwowego i narządów zmysłów),
b) krwawienie śródczaszkowe,
c)hiperbilirubinemia (zbyt wysokie stężenie
bilirubiny we krwi),
d) uraz,
e) niedotlenienie.

3) Czynniki poporodowe:
a) zapalenie opon mózgowych,
b) zapalenie mózgu,
c) urazy,
d) wodogłowie.

Uważa się, że w 20% przypadków za wystąpienie
objawów klinicznych mózgowego porażenie
dziecięcego są odpowiedzialne czynniki
przedporodowe, w 60%-czynniki okołoporodowe, a w
20%-czynniki występujące w okresie poporodowym.

Objawy współwystępujące z

MPD

• Padaczka (30-50%)
• Zaburzenia widzenia: zez, krótkowzroczność,

astygmatyzm

• Zaburzenia mowy: dysfazje, dyzartrie (50%)
• Wady zgryzu, podniebienie gotyckie
• Problemy pielęgnacyjne: trudności w samoobsłudze
• Dysfunkcje przewodu pokarmowego: refluks

żołądkowo- przełykowy, dysfagia, zaparcia

• Niepełnosprawność intelektualna
• Zaburzenia schematu własnego ciała, lateralizacji,

orientacji w przestrzeni, koncentracji uwagi,

koordynacji wzrokowo- ruchowej

Pierwsze niepokojące objawy

Rodziców powinno zaniepokoić: Dziecko nadmiernie się pręży

jest napięte, lub wiotkie;

Leży asymetrycznie nie trzyma głowy w pionie; Ograniczona

kontrola nad własnym ciałem (ruch dowolny, kierowany);

Dziecko nie utrzymuje stabilizacji w leżeniu na plecach, brzuchu;
Brak koordynacji ruchów; Ukrywanie kciuka w zamkniętej dłoni;
Duża wrażliwość na wszelkie bodźce- zmianę położenia np.;

huśtanie, głośne dźwięki;

Problem z ssaniem, połykaniem;
Wypychanie języczkiem smoczka, piersi- nawet gdy dziecko jest

głodne;

Oczopląs,
zaburzenia mowy

• pomocne w rozpoznaniu m.p.dz. są: błądzenie gałek

ocznych, zez

• brak reakcji lub nadmierna reakcja na bodźce

dźwiękowe

• zaburzenia czucia
• niepokój, zaburzenia snu
• trudności pielęgnacyjne przy ubieraniu, kąpieli
• tzw. „odgięciowe” ułożenie dziecka
• nadmiernie nasilony odruch ssania
• trudności w połykaniu
• trudności w karmieniu od pierwszego tygodnia życia.

Klasyfikacja i objawy mózgowego

porażenia dziecięcego

Podział wg. zakresu i umiejscowienia porażenia czy
niedowładu:

- monoplegia – porażenie jednej ręki lub nogi;
- hemiplegia – dotyczy obu kończyn po tej samej stronie
ciała;
- triplegia – porażenie trzech kończyn;
- diplegia – obustronny, symetryczny niedowład;
- paraplegia – dotyczy tylko kończyn dolnych;
- quadriplegia – porażenie wszystkich czterech kończyn

Klasyfikacja mózgowego porażenia dziecięcego opracowana przez

Komitet Amerykański do Spraw Porażeń Mózgowych Dziecięcych:

- typ spastyczny;
- typ atetotyczny;
- sztywność mięśniowa;
- postać ataktyczna;
- postać mózgowa;
- postać drgawkowa;
-typ atoniczny lub hipotoniczny

Często stosowany podział opracowany przez Hagberga:

- postacie spastyczne (piramidowe);
- postacie pozapiramidowe (dyskinetyczne);
- postacie móżdżkowe (ataktyczne)

Postacie spastyczne

Oznaczają zaburzenia, w których upośledzone są ruchy dowolne,
obejmujące zarówno stosunkowo proste czynności, jak i wysoce
precyzyjne. Powodem tego, iż odpowiedzialne za omawiane czynności
ruchowe drogi piramidowe, biegnąc od komory mózgowej do rdzenia i
nerwów ruchowych, krzyżują się, uszkodzenie prawej półkuli mózgu
jest przyczyną zaburzenia ruchów lewej połowy ciała i odwrotnie.
Uszkodzone mogą być również czynności czuciowe, które mogą
powodować trudności z odczuwaniem ruchów oraz wibracji, co z kolei
powoduje kłopoty z oceną i różnicowaniem kształtów, konsystencji
czy wielkości trzymanego przez dziecko przedmiotu.
Kolejnym objawem spastycznej postaci mózgowego porażenia
dziecięcego może być uszkodzenie dróg przewodzących bodźce
wzrokowe z siatkówki oka do komory mózgowej, odpowiedzialnej za
ich scalanie i różnicowanie. W konsekwencji uszkodzenie może być
powodem ograniczenia pola widzenia u chorego dziecka.

Niedowład połowiczy

prawo lub lewostronny należy do postaci lepiej rokujących. Dzieci
cierpiące na omawiane zaburzenie prawie zawsze osiągają zdolność do
samodzielnego chodzenia. Niestety gorzej przedstawia się sytuacja z
posługiwaniem się kończyną górną. Zanim dziecko opanuje umiejętność
chwytania to może mieć problemy ze zgiętym nadgarstkiem oraz
przywiedzionym kciukiem, jest on jakby schowany w dłoni. Z tego powodu
rozwój czynności chwytania może być zaburzony i opóźniony W późniejszym
okresie rozwoju dziecka (5 – 8 rok życia) mogą pojawić się inne zaburzenia
ruchu w obrębie kończyny górnej. Mają charakter niekontrolowanych, wolno
wykonywanych ruchów, najczęściej palcami, lecz czasami także
nadgarstkiem lub całą ręką.
W postaci niedowładu połowicznego ujawniają się również problemy z
funkcjonowaniem kończyny dolnej, jednak trudności są zawsze mniejsze niż
u kończyny górnej. Powodem tego jest fakt, iż ręka jest u człowieka
narządem bardziej precyzyjnym i w związku z tym obszar kory mózgowej
odpowiedzialnej za jej funkcjonowanie jest większy i uszkodzenie półkuli
mózgu odbija się szczególnie na jej sprawności

Niedowład połowiczy w stopniu lekkim

charakteryzuje się tym, że dziecko używa chorej
kończyny na równi ze zdrową, aczkolwiek
wykonywane przez nią ruchy są mniej sprawne.

O umiarkowanie wyrażanym niedowładzie

połowiczym mówimy wówczas, gdy dziecko
posługuję się chorą kończyną jedynie jako
pomocniczą,

natomiast w stopniu ciężkim dziecko praktycznie

nie używa chorej kończyny. Nadgarstek i palce
są cały czas zamknięte.

Niedowład

czterokończynowy

• jest najcięższą postacią. Uszkodzone są w podobnym lub

jednakowym stopniu obydwie półkule mózgowe. Objawy
chorobowe dotyczą wszystkich kończyn z przewagą górnych.
Przy niedowładzie czterokończynowym w stopniu lekkim
dzieci osiągają zdolność samodzielnego chodzenia, jednak w
stopniu umiarkowanym dzieci osiągają umiejętność postawy i
chodu ze znacznym opóźnieniem (4 – 5 rok życia) i są one
wysoce niedoskonałe. W postaci czterokończynowej
mózgowego porażenia dziecięcego w stopniu znacznym
dzieci przeważnie nie są zdolne opanować umiejętności
utrzymania pozycji stojącej. Powodem takiej sytuacji są
między innymi występujące u nich odruchy toniczne, mogą
one trwać wiele lat lub nawet całe życie, są one związane z
rozwojem czynności ruchowych noworodka.

Przykładem odruchów tonicznych są odruchy toniczne

szyjne. Powodują one zjawisko polegające na tym, iż
skręt głowy dziecka na bok wywołuje wyprost kończyn
w kierunku, w którym skręcona jest twarz i zgięcie tych
kończyn, w kierunku, w którym zwrócona jest potylica.
Natomiast zgięcie głowy dziecka do przodu jest
powodem wyprostu kończyn dolnych i zgięcie górnych,
a odgięcie jej wywołuje wyprost kończyn górnych a
zgięcie dolnych. Występowanie tych odruchów jest
bezpośrednią przyczyną trudności dziecka z
opanowaniem umiejętności utrzymania pionowej
postawy, gdyż każda zmiana pozycji głowy powoduje
zmianę napięcia mięśni w kończynach.

Dzieci cierpiące na czterokończynową postać mózgowego
porażenia dziecięcego mają trudności z nauką mowy, mogą
opanować daną umiejętność z opóźnieniem lub nigdy jej nie
przyswoić. Powodem owej sytuacji jest dotkniecie chorobą
mięśni twarzy, połykania oraz języka. Oprócz trudności z
mową może to również prowadzić do ubogiej mimiki lub
wprost przeciwnie do nadmiernego wyrażania emocji
takich jak śmiech czy płacz. Mogą pojawić się trudności w
zamykaniu ust oraz nadmierne wydzielanie ślinianek, co z
kolei jest powodem wycieku śliny.
Następstwem

uszkodzenia

mózgu

u

dzieci

z

czterokończynową

postacią

mózgowego

porażenia

dziecięcego jest również małogłowie oraz padaczka.

Obustronny niedowład

kurczowy

to postać mózgowego porażenia dziecięcego, w której funkcje kończyn
dolnych są bardziej uszkodzone niż kończyn górnych. Zdarza się również,
że kończyny górne są całkowicie sprawne. Wymienia się różny stopień
nasilenia zmian w kończynach dolnych: od objawów lekko wyrażanej
spastyczności, poprzez umiarkowaną do znacznej.
Dzieci z niedowładem kurczowym charakteryzuje ustawienie kończyn
dolnych w przywiedzeniu, wykazują tendencje do stawania na palcach lub
wyprostu kolan przy niewielkim zgięciu bioder. Częste jest również
stawanie na ugiętych kolanach i przywiedzionych nogach. Dzieci z
omawianą postacią mózgowego porażenia dziecięcego w większości
przypadków z opóźnieniem opanowują umiejętność stania i chodzenia.
Jednak u niektórych z nich spastyczność uniemożliwia samodzielne
poruszanie się.
Większość dzieci z obustronnym niedowładem kurczowym jest w pełni
sprawna umysłowo i jest w stanie o czasie przyswoić umiejętność mowy.
Charakterystyczne dla tej postaci jest występowanie wady wzroku, zeza.
Padaczka natomiast jest czymś rzadkim.

Postać pozapiramidowa

jest rzadko spotykana. Charakteryzuje ją zmienność zachowania się
napięcia mięśniowego oraz niekontrolowane ruchy mimowolne,
najczęściej spotykane to:
- ruchy atetotyczne: stanowią powolne ruchy palców, głównie rąk.
Palce nadmiernie wyprostowane przybierają niezwykłe ułożenie;
- ruchy pląsawicze: szybkie ruchy kończyn, nakładające się
na ruchy dowolne;
- ruchy dystoniczne: mimowolne ruchy powodujące skręcanie i
wyginanie róż-nych części ciała, głównie mięśni pasa barkowego i
miednicy.
Współistniejącym zaburzeniem u dzieci z postacią pozapiramidową
mózgowego porażenia dziecięcego jest często niedosłuch lub nawet
pełna głuchota.
Padaczka natomiast występuje rzadko.

Postać móżdżkowa

charakteryzuje się niemożnością lub trudnością w utrzymaniu
równowagi oraz drżeniem rąk przy próbie chwytania. Dzieci z
omawianą postacią wykazują opóźnienie w opanowywaniu chodu,
zaczynają samodzielnie się przemieszczać między 2 a 5 rokiem
życia. Chodzenie odbywa się przy szeroko rozstawionych nogach. W
owej postaci charakterystyczne jest upośledzenie umysłowe.

Postacie mieszane

występują u dzieci wówczas, gdy posiadają one objawy
charakterystyczne dla więcej niż jednej wyżej opisywanej postaci.

Leczenie

Leczenie porażenia mózgowego polega

na określeniu stopnia posiadanych
ograniczeń i w miarę możliwości
redukcji ich skutków do minimum.
Problem oceny poziomu
intelektualnego u dzieci z mózgowym
porażeniem dziecięcym jest złożony.
Rozwój funkcji poznawczych dziecka
jest związany nierozerwalnie z
rozwojem ruchowym

Najważniejszym celem postępowania rehabilitacyjnego

powinno być osiągnięcie przez dziecko możliwie jak
największej samodzielności i samowystarczalności we
wszystkich sferach życia. U dziecka z mózgowym
porażeniem podstawowym problem jest konflikt
pomiędzy potrzebą rozwoju, a brakiem dostatecznych
możliwości ruchowych. Podstawowym zadaniem
usprawniania dziecka z omawianym schorzeniem
powinno być wykształcenie prawidłowego mechanizmu
odruchu postawy, umożliwiającego rozwój a następnie
przystosowanie prawidłowych wzorców posturalnych i
motorycznych do celów funkcjonalnych życia
codziennego

Do najbardziej popularnych metod rehabilitacji ruchowej

dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym należą metody:

Metoda Bobathów: obecnie nosi nazwę NDT-Bobath. Główne zasady
opisywanej metody to:
- hamowanie odruchów patologicznych i normalizacja napięcia
mięśniowego;
-dążenie do osiągnięcia prawidłowych ruchów poprzez przemieszczanie
w przestrzeni tzw. punktów kluczowych \
--głowy, obręczy barkowej, obręczy biodrowej, co prowadzi do
opanowania czynności zgodnych z sekwencją rozwojową;
- prowadzenie wszystkich ruchów wolno i kontrolowanie ich rękami
terapeuty;
- umiejętne prowadzenie dziecka od jednej pozycji do drugiej;
- dostosowanie sposobów wspomagania ruchu dziecka do jego potrzeb
i możliwości;
- współpraca z rodzicami podczas procesu usprawniania

Metoda Peto

Nazywana również metodą kierowanego nauczania. Głównym jej założeniem jest jak

najlepsze przygotowanie niepełnosprawnych dzieci do niezależnego, samodzielnego

funkcjonowania w�życiu codziennym.  

• Usprawnianie dzieci metodą Petö rozpoczyna się stosunkowo wcześnie. Dokonuje

się ono w systemie tzw. Kierowanego Nauczania. Kluczową rolę w tym
usprawnianiu pełni "dyrygent" czyli osoba prowadząca zajęcia z dziećmi. Jego
zadaniem jest realizowanie wyznaczonego programu, łączącego elementy
pedagogiki i terapii.
Podstawową formą pracy "dyrygenta" są ćwiczenia rytmicznej stabilizacji. Polegają
one na głośnym, chóralnym i wspólnym z "dyrygentem" opisie słownym
wykonywanych ruchów, w celu utrzymania uzyskanej pozycji. Ważne jest, by
podczas rytmicznej stabilizacji osoba kierująca nie wykonywała manualnych
ćwiczeń z dzieckiem. Ruch dziecka sterowany jest jedynie głosem dla zwiększenia
świadomości wykonywanej funkcji. 

Usprawnienie dzieci odbywa się na różnych poziomach. Począwszy od nauki

przemieszczania się i czynności samoobsługowych, wykonywanych w życiu

codziennym (jak np. jedzenie, ubieranie się), aż po naukę różnych form komunikacji

(np. nauka mowy, porozumiewanie się gestem) i edukację szkolną (rysowanie,

pisanie, czytanie).

Metoda Vojty

głównym założeniem metody jest pobudzanie pól koordynacyjnych w
ośrodkowym układzie nerwowym, w celu utrwalenia prawidłowego ruchu.
Polega na przywracaniu fizjologicznych, wrodzonych odruchów (inaczej

wzorców ruchowych), które wskutek uszkodzenia mózgu nie mogą się
prawidłowo rozwijać. Terapeuta naciskając na punkty w określonych
strefach ciała dziecka, wyzwala u niego prawidłowe odruchy lokomocyjne
- takie same jak te, które występują w normalnym pod względem
motorycznym rozwoju dziecka. Systematyczna stymulacja, której
rezultatem jest wywoływanie prawidłowych odruchów, może być dzięki
temu wykorzystywana w terapii zaburzeń ruchowych o podłożu
neurologicznym.
Wcześnie rozpoczęta rehabilitacja, najlepiej w pierwszych 3 miesiącach
życia (i nie później niż w 5 miesiącu życia), pomaga zahamować lub
zmniejszyć skutki nieprawidłowego rozwoju motorycznego. Czas trwania
terapii i usprawniania dziecka zależą od ciężkości zaburzeń wywołanych
chorobą. W lekkich przypadkach i przy prawidłowej technice ćwiczeń,
pozytywne rezultaty możemy obserwować już po ok. 2 lub 3 miesiącach

Metoda DOMANA

Metoda obejmuje stymulacje:
• Rozwoju ruchowego poprzez uczenie dziecka samodzielnego poruszania się
• Rozwoju fizycznego (układu krążenia i oddychania) przez stosowanie

odpowiedniej diety i tzw programu oddechowego

• Rozwoju intelektualnego przez intensywną stymulację wielozmysłową i

specjalne programy nauczania (czytanie i liczenie)

• Rozwoju emocjonalnego-społecznego przez wyrabianie odpowiedniego

podejścia rodziców i opiekunów

Program dostosowany do dziecka wykonuą rodzice w domu i wstawiaja się na

wyznaczone kontrole.

Przed zajeciami stosuje się do oddychania mieszankę tlenu i dwutlenku węgla

lub stosuje się maseczkę utrudniajaca noramlne oddychanie wcelu
pogłębienia oddechu, ćwiczenia fizyczne to bierne wykonywanie ruchów
pełzania wg schematu (wykonywane przez 3 osoby)

- Jedna osoba skręca głowę dziecka
- Druga porusza kończynami prawej strony, trzecia z lewej

- Dieta uboga w cukier i wodę, bez

cukru

(bogata w warzywa, owoce i chude

mięso)

Program zaplanowany jest na 12

godzin 7 razy w tygodniu.

Nie poparta żadnymi badaniami

naukowymi.

METODA CASTILLO-MORALES Metoda ta zwana jest stymulującą

terapią ustną. Reguluje ona motorykę mięśni ustno-
twarzowych oraz integruje kompleks ustno- twarzowy z
motoryką całego ciała. Metoda ta polega na oddziaływaniu na
mięśnie zaangażowane w procesy mowy (czyli mięśnie
oddechowe, mięśnie twarzy, języka, gardła, krtani, i klatki
piersiowej) poprzez odpowiednie manipulacje terapeutyczne.
Pozwalają one znormalizować napięcie wymienionych grup
mięśniowych i skoordynować proces mowy z oddechem. W
trakcie tej terapii stosuje się specjalne płytki zaopatrzone w
czopy pobudzające język do aktywności. Dzięki temu ulegają
wzmocnieniu mięśnie języka i poprawia się symptomatyka
otwartych ust, co przeciwdziała wydzielaniu się śliny
wystawianiu języka, a tym samym zmienia korzystnie
fizjonomię

Uzupełnieniem powyższych metod rehabilitacyjnych

i fizjoterapeutycznych jest zaopatrzenie pacjentów
w odpowiedni sprzęt ortopedyczny i
rehabilitacyjny. Obejmuje on cały szereg urządzeń
stosowanych zarówno w procesie rehabilitacji jak i
ułatwiających codzienne funkcjonowanie pacjenta
takie jak wałki, piłki, maty do ćwiczeń, maty do
hydromasażu, różne rodzaju wkładki do butów,
obuwie ortopedyczne, protezy, gorsety, krzesełka
rehabilitacyjne, indywidualne przyrządy
pionizujące czy wózki.

Tory chodu, ortezy, rowerki, kombnezony

Leczenie operacyjne

- w przypadku podwichnięcia stawu biodrowego
- skrócenia ścięgna Achilesa
Metody operacyjne:
Selektywna rizotomia grzbietowa
Operacja SDR polega na przecięciu kilku wybranych włókien nerwów czuciowych,

wychodzących z mięśni i wstępujących do rdzenia kręgowego.

Cel: zmniejszenie spastyczności dla pacjentów majacych szanse chodzić, poprawa w szczególności

sprawności kkd ale poprawie osiągaja tez kkg, funkcje poznawcze, korzystanie z nocnika

Fibrotomia polegającą na przecięciu włókna mięśniowego w celu zmniejszenia lub zniwelowania

przykurczów

Pozaoperacyjne
Podawanie toksyny botulinowej
Wskazania do jej podawania ma wiele grup mięśniowych u dzieci z mpd: profilaktyka zwichnięcia

stawu biodrowego, leczenie przeciwbólowe, poprawa higieny, korekcja przykurczu
przywiedzeniowo-rotacyjnego kkd, korekcja deformacji stóp końsko-szpotawych lub końsko-
koślawych, leczenie deformacji kkg

Terapia ITB (za pomocą pompy infuzyjnej) jest precyzyjną metodą leczenia z udowodnionym

łagodzeniem objawów ciężkiej spastyczności spowodowanej porażeniem mózgowym.

podawanie płynnego baklofenu
Pompa baklofenowa dostarcza płynny lek do kanału kręgowego,

Metody wspierające

• Basen ( rehabilitacja w wodzie)
• Dogoterapia
• Hipoterapia

Terapia

Tz powinna być dostosowana do postaci mpd.
Głównym jej celem jest nabywanie nowych
umiejętności (zwłaszcza życiowych) i poprawa
sprawności, a także integracja z innymi członkami
z ich grupy rówieśniczej. Cenne jest rozwijanie
ciekawości poznawczej i poszerzanie wiedzy o
otaczającym środowisku (wartość edukacyjna).
-Nie wskazany jest pośpiech
-Unikanie sytuacji pogłębiających spastyczność i
ruchy mimowolne ( oświetlenie, hałas, duże
emocje)

Terapia zajęciowa ( w szczególności

indywidualna) powinna być zbliżona do
etapów kinezyterapii oraz ułatwiać
nabywanie kolejnych umiejętności
ruchowych i/lub je utrwalać.

W terapii indywidualnej należy położyć

nacisk na usprawnianie kończyn górnych i
doskonalenie koordynacji wzrokowo-
ruchowej oraz ćwiczenia umiejętności
samoobsługowych.

Samoobsługa w czynnościach dnia

codziennego

1. punkt gładzizny nosa 2. punkt kąta oka 3. punkt

skrzydełka nosa 4. punkt wargi górnej 5. punkt
kąta ust 6. punkt bródki 7. punkt dna jamy ustnej

Poza stymulacją punktów czuciowo-ruchowych na

twarzy, wykorzystuje się kontrolę żuchwy, celem
domknięcia jamy ustnej, cofnięcia języka i
zredukowania ślinienia, co w konsekwencji
poprawia jakość artykulacji.
Kolejny rysunek numer 3 przedstawia
manipulacje manualne poprawiające kontrolę
żuchwy.

Zasady usprawniania

Najważniejsze nieprawidłowości:

-

Nieprawidłowe ssanie i połykanie

-

Brak lub słaba kontrola ustawienia głowy
uniemożliwiająca utrzymanie prawidłowej pozycji

-

Odruchy np. kąsania

-

Zaburzenia ruchów języka i ich koordynacji z
ruchami gardła

-

Nadmierna wrażliwość okolic jamy ustnej i jej
ślinotok

-

Zaburzenia rytmu oddychania

Podawanie pokarmu łyżką

• Ręka podająca pokarm na łyżce musi znajdować się na

poziomie ust karmionego dziecka, a głowa dziecka w osi
ciała. (częstym błędem jest podawanie łyżki pod ostrym
kątem- co automatycznie wyzwala odchylenie głowy do
tyłu, możliwość zachłyśnięcia.

• Łyżkę trzyma się przed ustami dziecka i pobudza je do

samodzielnego przyjęcia pokarmu przez dotykanie nią warg.
Poczekanie aż dziecko samo zbierze pokarm wargami.
Zwracanie uwagi na utrzymanie zamkniętych warg.
Osłabiona praca warg może być wsparta palcami terapeuty.

• Gdy karmienie wywołuje silne napięcie języka i wypychanie

pokarmu na zewnątrz, należy ucisnąć łyżką przednią część
języka.

Najogólniej, rękę można nazwać narządem

ruchowo - chwytno - badawczo - poznawczo -
komunikacyjnym.

Ręce dzieci z m.p.d. funkcjonują na różnym

poziomie. Jest to zależne od rodzaju uszkodzenia,
jego rozległości i ciężkości zmian.

Ręka jest bardzo ważnym organem sensorycznym.

Dzięki niej dokonujemy rozróżniania cech i
właściwości przedmiotów.

Dzieci z m.p.d. mają dość ograniczony dostęp do

tzw. dotykowego poznawania otoczenia.

Ćwiczenia oburącz powinny być zawsze na początku, bowiem dziecko maże nie

mieć ustalonej jeszcze prawdziwej lateralizacji rąk (przewagi stronnej).

Ręka mniej sprawna może okazać się w rzeczywistości ręką dominującą i jeśli

zaniedbamy jej usprawnianie, to dziecko może mieć trudności w zdecydowaniu,
którą ręką woli się posługiwać częściej, a zwłaszcza w czynnościach
wymagających większej precyzji lub siły.

W przypadku dzieci starszych, dość dobrze rozumiejących polecenia słowne lub

podejmujących próby naśladowania prostych schematów ruchowych można
wykonywać ćwiczenia rąk uczące:

• zaciskania rąk w pięści;
• używania wyprostowanych obu rąk;
• zaciskania jednej ręki w pięść z jednoczesnym prostowaniem drugiej ręki;
• trzymania, unoszenia, przesuwania kijków i przenoszenia po nim palców obu rąk;
• łączenia obu rąk razem i splatania dłoni;
• wykonania rotacji zewnętrznej ramienia i supinacji przedramienia;
• chwytów dowolnych, pęsetkowego, trójpalcowego;
• używanie palca wskazującego.

Wskazówki -ogólne

• Pozycja kciuka
• Ćwiczenia w wyproście łokcia
• Splatanie rak (utrzymuje

symetrie,neutralizuje spastyczność)

• Ćwiczenie chwytu ( toczenie piłeczki

po torze)

• Usprawnianie palca wskazujacego

(np. zwijanie tkaniny palcami
wskazujacymi..)

Usprawnianie czynności rąk

1. Prawidłowa pozycja ( na brzuchu-na

klinie, na siedząco, na boku) –
prawidłowa pozycja głowy zapewniająca
koordynację wzrokowo-ruchową)

2. Terapia ręki ( angażuje najpierw od

ruchów ogólnych, wykonywanych przez
duże grupy mięśni do precyzyjnych
ruchów małych grup mięśniowych)…….

Ćwiczenia w pozycji na

plecach

• Chwytanie i puszczanie piłki w odległości

wyprostowanych w łokciach rak dziecka, nad
jego klatką piersiową

• Uderzanie pałeczka w bebenek ( pogrubienie

pałeczek), dbanie o powrót reki do pozycji
wzdłuż tułowia

• Śledzenie przedmiotu prowadzonego przez

terapeutę od linii środkowej do boku. Ręce leżą
wzdłuż tułowia

• Pokazywanie częsci ciała naprzemiennie rękami

Ćwiczenia w pozycji na

brzuchu

• Głaskanie podłoża
• Dmuchanie piłeczki z jednoczesnym utrzymaniem

podporu w rękach

• Układanie klocków
Ćwiczenie płynnosci ruchów
- Malowanie na dużych płaszczyznach otwartą dłonią,

palcami (pianka na lustrze, farba na dużym kartonie)

Zamalowanie arkuszu papieru ruchami poziomymi,

ruchami pionowymi

Malowanie kół, ósemek
Pogrubianie konturów, lini falistych

Ćwiczenia uczące używania rak

jednocześnie

• Równoczesne zwijanie dłoni w pięści
• Wałkowanie, klaskanie
• Łączenie palców rąk jednocześnie
• Zwijanie jednej reki w pięść przy rozłożeniu palców

drugiej reki

• Toczenie wałeczków z mas plastycznych
• Zabawy z papierem (darcie, mięcie, rozprostowywanie

kuli, składanie papieru, wrzucanie zmietych kul do
pudełka znajdujacego się w zasiegu wyprostowanych
łokci dziecka

• Nawlekanie korali na drut
• Zabawy z kijkami

Ćwiczenia poprawiające

chwyt

• Wyciskanie małych gąbek z wody
• Spinacze do bielizny
• Zbieranie drobnych elementów

korali,bierek(palcami, łyżką)

• Łączenie opuszki kciuka z pozostałymi palcami
• Nakręcanie zabawek ze sprężyną
• Zapięcia
• Gry pionkowe
• Malowanie watą
• Układanie mozaiki z nasion, kulek z bibuły

Ćwiczenia rozluźniające

• Mieszanie kaszy w misce
• Zabawy w kisielu, lejących

substanacjach

• Przesypywanie garścimia ryżu
• Głaskanie futerek, tkanin
• Zabawa w pranie i prasowanie
• Ruchy płynne (naśladowanie wiatru,

pływanie)