Dynamika stosunków
międzynarodowych a

globalizacja

Kluczowa rola globalizacji

ekonomicznej

Zagadnienia tematyczne:

1.Międzynarodowe stosunki

ekonomiczne

2. Regionalizm w stosunkach

międzynarodowych

3. Globalizacja ekonomiczna

4. Globalne zarządzanie w gospodarce

światowej

1.Międzynarodowe stosunki ekonomiczne

Całokształt transakcji ekonomicznych między gospodarkami
poszczególnych państw i wchodzącymi w ich skład podmiotami
gospodarczymi: tj: osoby prawne i fizyczne.

Transakcje mają charakter ekonomiczny (cena, odpłatność,
powstanie zobowiązania, przeniesienie prawa własności na
podmiot zagraniczny)

Międzynarodowy typ transakcji - uwzględnienie granic
ekonomicznych między państwami. Których przejawem jest
granica celna

Zagraniczna polityka ekonomiczna

Metody:

1. Unilateralna
2. Multiratelarna - umowy gospodarcze:

- bilateralne

- Regionalne (traktat akcesyjny do UE w 2003 r.)

- Globalne (umowa o przystąpieniu Polski do WTO)

Koncepcje:

Postrzeganie roli granicy ekonomicznej w wymianie zagranicznej
1. wolnego handlu - zakłada, że brak jakichkolwiek przeszkód na

granicach ekonomicznych, a nawet całkowite ich zniesienie jest
korzystne dla rozwoju, ponieważ umożliwia przejrzyste porównanie
nakładów i cen produktów w różnych krajach i alokację zasobów i
czynników produkcji do tej gospodarki gdzie koszty są najniższe

2. Protekcjonizmu – gospodarki poszczególnych krajów są zbyt

zróżnicowane, alby mogły z powodzeniem konkurować w warunkach
wolnego handlu. Zakłada ochronę gospodarek słabszych przed
konkurencją silniejszych poprzez stosowanie środków protekcyjnych,
które zwiększają rolę granic ekonomicznych i ograniczają wymianę
międzynarodową.

Zasady prowadzenia polityki ekonomicznej

Klauzula Najwyższego Uprzywilejowania.

Formuła prawna, która mówi, że dane państwo nie może traktować pod
względem ekonomicznym danego partnera handlowego gorzej niż
najbardziej uprzywilejowanego państwa.
Inaczej – nie można danemu państwu przyznać pewnych preferencji
handlowych nie rozciągając ich na pozostałe państwa.

Klauzula narodowa:

-Państwa zobowiązują się, że na swoim terytorium nie będą traktowały
towarów i firm zagranicznych gorzej od swoich krajowych np. pod
względem opodatkowania.

Klauzula antydumpingowa

(klauzula ochronna)

Pozwala państwu wprowadzić na określony czas wyższych, niż
przewidziano to w umowie handlowej, ceł w celu ochrony wewnętrznego
przed szkodliwą konkurencja importu.

Wprowadzenie takiej ochrony, do której państwa mają prawo, odbywa się
na ściśle określonych warunkach i sformułowane jest w statucie WTO.

Środki zagranicznej polityki ekonomicznej;

1. Cło ?

Podatek pośredni nakładany przez władze administracyjne w
momencie przekroczenia przez towar granicy celnej państwa lub unii
celnej. Jego wysokość określana jest w taryfach celnych. Jest
najstarszym instrumentem polityki handlowej (cła tranzytowe,
eksportowe, importowe).

Cło importowe jest nakładane na import towarów z zagranicy. W
skutek jego nałożenia powstaje różnica między ceną światową a
krajową danego towaru.

Stawka celna na dany towar jest określana w umowach
międzynarodowych., i obliczane jest najczęściej jako % wartości
towaru. Stanowi wartość dodaną do ceny produktu.

Podmioty międzynarodowych stosunków ekonomicznych

-Gospodarki narodowe razem z instytucja państwa
-Międzynarodowe organizacje gospodarcze – IRDB, MFW, WTO
-Ugrupowania integracyjne - np. Unia Europejska

Międzynarodowe organizacje gospodarcze

spełniają w gospodarce światowej przede wszystkim określone

funkcje

regulacyjne

polegające na

ustanawianiu wzorców czy norm postępowania

poprzez formułowanie odpowiednich zaleceń dla uczestników organizacji,
tzn. najczęściej państw członkowskich, przez upoważnione do tego
statutowe organy danej organizacji.

Funkcje kontrolne i regulacyjne

Niektóre prowadzą bezpośrednią działalność, polegającą m.in. na
udzielaniu krajom członkowskim różnego rodzaju pomocy:

- Pomocy społecznej, humanitarnej (ONZ i agendy, FAO, UNICEF,

UNESCO, WHO),

- pomocy w rozwoju handlu (GATT, UNCTAD),
- pomocy w rozwoju technicznym, gospodarczym,
- pomocy finansowej, kredytowej (UNIDO, Bank Światowy- IBRD)

GATT - Układ Ogólny w sprawie Ceł I Handlu – General
Agreement on Tariffs and Trade

Wielostronna umowa handlowa podpisana przez 23 państwa,
która weszła w życie 1 stycznia1948 roku.

Umowa ta pełniła rolę instytucji międzynarodowej, w ramach
której podejmowano działania na rzecz liberalizacji (otwartości)
handlu międzynarodowego – czyli zmniejszania ceł w imporcie,
eliminacji innych barier oraz przeciwdziałanie dyskryminacji.

KNU, Klauzula Narodowa i zasada wzajemności w negocjacjach
handlowych.

Do połowy lat 90. XX wieku obniżono cło na artykuły
przemysłowe(bez rolno-spożywczych) z 40% na 3,9%. Obniżki
negocjowano w czasie tzw. rund negocjacji handlowych i
najważniejsza z nich to Runda Urugwajska – 1986 – 1994.
W 2001 roku rozpoczęła się Runda Doha (Katar) - reforma
systemu handlowego.

Więcej o Rundzie Doha

http://www.stosunki.pl/?q=node/991

Ugrupowania integracyjne

Łączenie kilku gospodarek narodowych w jedną całość. Mają
najczęściej charakter regionalny. Są to wyraźnie wyróżniające się na tle
otoczenia jednolite, nowe organizmy gospodarcze, obejmujące 2 lub
więcej krajów powstałych w wyniku procesów dostosowawczych.

W obrębie takiego organizmu spoiwem łączącym jego elementy składowe
(tzn. kraje i ich gospodarki) jest proces integracji gospodarczej,
polegający na dostosowywaniu się struktur gospodarczych elementów
składowych.

W wyniku zaś takich procesów dostosowawczych powstaje stopniowo
wewnętrznie przekształcona, nowa, jednolita struktura gospodarcza,
obejmująca obszar całego ugrupowania.

Charakter regionalny – oznacza to, że tworzą je zwykle kraje należące do
tego samego regionu geograficznego, najczęściej sąsiadujące z sobą i
reprezentujące zbliżony poziom rozwoju gospodarczego.

BFTA

BFTA

Państwa

Morza

Śródziemneg

o

Euromed

Państwa

Morza

Śródziemneg

o

Euromed

APEC

EAEC AFTA
CER

APEC

EAEC AFTA
CER

EU

EU

CEFTA

CEFTA

Mercosur

Mercosur

FTAA

FTAA

USA

USA

NAFTA

NAFTA

TAFTA

ASEM

Struktura powiązań międzyregionalnych w gospodarce światowej

Regionalizm gospodarki a globalizacja

Średni stopnień rzeczywistej integracji lokalnych, narodowych i
regionalnych rynków w jeden światowy organizm.

Powód – bariery polityczne,
Bariera niedopasowania międzynarodowego systemu walutowego

Coraz silniejsze procesy integracji regionalnych.

Proces globalizacji gospodarki światowej

polegać będzie na wzajemnym zbliżaniu się coraz głębiej
zintegrowanych i coraz większych rynków regionalnych.

Dążenie do budowania idealnego globalnego rynku .

Idealny globalny rynek to wiele rynków idealnie funkcjonujących w
pełnej harmonii w różnych miejscach globu.

Światowy rząd?

Regionalizm ekonomiczny - prowadzona na preferencyjnych
warunkach współpraca i integracja ekonomiczna gospodarek
położonych w danym regionie geograficznym.

Współpraca regionalna a integracja regionalna – różnice?

Integracja – zaplanowany proces ekonomicznego scalania
gospodarek sąsiadujących ze sobą krajów przez likwidację
ograniczeń w przepływie towarów i czynników produkcji. Polega
na prowadzeniu wspólnej polityki ekonomicznej w celu
zapewnieniu racjonalnej alokacji czynników produkcji w skali
danego ugrupowania oraz powoływaniu instytucji planujących i ja
realizujących.

Czy rozkwit regionalizmu gospodarczego jest
sprzeczny z tendencjami globalizacji życia
gospodarczego?

Czy jest możliwy całkowity zanik gospodarek
narodowych?

Globalizacja ekonomiczna

Definicja:

Ma miejsce wtedy, gdy tradycyjnie pojmowany eksport, import
oraz tworzenie zagranicznych przedstawicielstw firm przechodzą
w trwałe współzależności produkcyjno-handlowe, rozciągające się
ponad granicami państw narodowych.
Proces globalizacji łączy w jedną całość rynki czynników
wytwórczych i produkcji, rynki zbytu, i rynki finansowe całego
świata.

Jest procesem ponadregionalnej, światowej integracji w
zakresie dóbr, technologii, pracy i kapitału oznacza rozmywanie
się granic pomiędzy wewnętrzną i zewnętrzną (zagraniczną)
polityką gospodarczą.

Oznacza wzrost współzależności pomiędzy gospodarkami
krajów poprzez ich integrację w wymiarze światowym.

Globalizacja oznacza, że przedsiębiorstwa mogą dokonywać
swobodnego wyboru miejsca alokacji czynników wytwórczych.

(E. Pluciński)

Przyczyny globalizacji ekonomicznej?

- istnienie klienta globalnego
- liberalizacja rynków w skali światowej
- wzrost wymiany międzynarodowej
- przemieszczanie się kapitałów (bezpośrednie inwestycje

zagraniczne, inwestycje portfelowe, pożyczki)

- istnienie konkurencji transnarodowej i dążenie do obniżki

kosztów

- rozwój nowoczesnych technologii i postęp w transporcie,

elektronice i telekomunikacji

- rosnąca mobilność społeczeństw

Funkcjonowanie w warunkach nowej ekonomii opartej na wiedzy i
rosnących nakładach na postęp technologiczny i innowacyjność w
ogóle.

Proces globalizacji ekonomicznej prowadzi do powstania gospodarki
globalnej, która jest pojęciem odróżniającym się od gospodarki
światowej

global economy ≠ world economy

Gospodarka światowa

– zbiór gospodarek narodowych

Gospodarka globalna

– gospodarka, która rozwija się i funkcjonuje

jako całość w danym czasie w skali całego globu.

Internacjonalizacja

to proces umiędzynarodowienia działalności

ekonomicznej w granicach państwa .

Globalizacja ekonomiczna

to integrowanie poszczególnych

rodzajów już umiędzynarodowionej działalności ekonomicznej.

Zglobalizowane aktywności gospodarcze – przykłady globalizacji
ekonomicznej

1. Międzynarodowy rynek walutowy

(forex) – wymiana walut

naroodwych, 24 /24 h, Zgodnie z zaleceniami MFW, dzienna
wartośc obrotów to ok. 1, 8 bln USD.

2

. Globalna sieć produkcji

(global production chain) - system

powiązań produkcyjnych między gospodarkami, gdzie każda z
nich specjalizuje się w pewnej części procesu produkcyjnego
danego dobra (np. komputer USA – Japonia - Chiny - Singapur).

Występuje tu przypisanie i wyznaczenie gospodarkom

narodowym miejsca w globalnym systemie powiązań przez
przedsiębiorstwa międzynarodowe – korporacje. Rozwój
państwa jest wtedy uzależniony od obcych podmiotów.

Okoliczność sprzyjające rozwojowi globalizacji ekonomicznej

1

. Postęp techniczny – pieniądz elektroniczny zrewolucjonizował

system rozliczeń międzynarodowych, przepływ środków
pieniężnych i kapitału.

2. Liberalizacja handlu międzynarodowego (WTO), liberalizacja
finansów międzynarodowych

3. Rozwój przedsiębiorstw międzynarodowych i wzrost ich
znaczenia w gospodarce międzynarodowej. Korporacje są na równi
z państwami są inicjatorami globalizacji ekonomicznej. Państwa
odpowiadają za liberalizację; przedsiębiorstwa za przepływ
kapitału (inwestycje bezpośrednie, portfelowe, rozwój handlu
międzynarodowego, tworzą globalną sieć produkcji)

4. Ideologia ekonomicznej globalizacji Washington Consensus tj.

MFW, IRDB, i ośrodki analityczne. Inspirują, wdrażają w sposób
warunkowy lub bezwarunkowy globalny kapitalizm.

5. Upadek systemu walutowego z Bretton Woods – zawiedzenie

wymienialności dolara na złoto / 15. 08. 1971 rok./

koniec kursu

stałego walut luty 1973 rok .

Swoboda wyboru kursu walutowego przez kraje – 1976 r.

Film

Koszmar Darwina

Darwin's Nightmare

Reż. Hubert Sauper

premiera:11 września 2004 

produkcja:

Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Kanada, Szw

ecja, Tanzania