Rządy sanacji:
Sanacja przejmuje rządy w wyniku zamachu majowego. Opozycja przeciw niej
zaczyna się aktywować po wyborach w 1928r., rozpoczyna się kryzys ekonomiczny.
Po zjednoczeniu sanacji rozpoczyna się okres rządów pułkowników. W roku 1929
powstaje tzw. cenrtolew czyli sojusz partii opozycyjnych przeciw sanacji: PSL
"Wyzwolenie", PSL "Piast", Narodowa Partia Robotnicza, PPS, Stronnictwo
Chłopskie, Chreścijańska Demokracja. Chcieli oni obalić sanację w drodze
wyborów parlamentarnych. Organizują w Krakowie kongres. Piłsudski stara się
wesprzeć sanację: rozwiązuje parlament i zostaje premierem, nakazuje aresztować
przywódców centrolewu m.in. Witosa i Korfantego. Przeprowadzono wyboru, które
wygrywa sanacja. BBWR zdobywa 55% mandatów. W latach 1930-35 panuje tzw.
dyktatura autorytarna sanacji. Dyktatura ogranicza demokrację: *zaczęto
zwalczać ugrupowania zagrażające bezpieczeństwu państawa (m.in. komunistów czy
nacjonalistów). *przeprowadzono krwawe pacyfikacje, *rozwiązywano partie
mniejszości narodowych, *ograniczono wolności obywatelskie (np. wolność
zrzeszania się), *pogorszyła się też sytuacja więźniów politycznych, *powstaje
obóz koncentracyjny. Klęska centolewu (po aresztowaniach i procesie brzeskim w
1936r) i wielki ktyzys ekonomiczny powoduje zmiany wśród opozycji:
OBÓZ NACJONALISTYCZNY (ND-cja) - przsówa się bardziej na prawo, widoczne są
wpływy faszystowskie, dzieli się na starych (wierni staremu programowi czyli
silnej władzy wykonawczej, i młodych - popieranych przez Dmowskiego, widoczne
są tu wpływy faszystowskiego obozu, tworzą oni m.in. Obóz Wielkiej Polski
rozwiązany przez władze w 1933r. W roku 1934 dochodzi do ostatecznego rozłamu w
obozie nacjonalistycznym. Młodzi tworzą obóz narodowo - radykalny z bardzo
widocznym wpływem ideologii faszystowskiej. Po zdelegalizowaniu działają w
podziemiu.
RUCH LUDOWY - w 1931 zjednacza się tworząc Stronnictwo ludowe (PSL "Wyzwolenie"
+ PSL "Piast" + Stronnictow Chłopskie)
PARIE LEWICOWE - radykalizacja PPS.
23 kwietnia uchwalona konstytucję kwietniową, która głosiła: nadrzędność
państwa, likwidację trójpodziału władzy, prezydent ma jednolitą władzę,
prezydent jest wybierany na 7 lat, prezyden mianuje rząd, rozwiązuje parlament,
ma prawo veta, jest naczelnym wodzem, ma inicjatywę ustawodawczą, mianuje 1/3
senatu, rząd był odpowiedzialny przed prezydentem, zmiejszonop liczbę posłów i
senatorów, wprowadzono nową ordynacjęwyborczą: prawa wyborcze - 24 lata \
bierne - 30 lat, wybory do senatu były pośrednie, zniesiono głosowanie na listy
wyborcze partii politycznych.
12 maja 1935 umiera Piłsudski, zaczyna się walka o władzę. Tworzą się :
GRUPA GANKOWA: skupiona wokół prezydenta Ignacego Mościckiego, umiarkowani.
GR. WOJSKOWA: wokół E. Rydza Śmigłego, zwolennik rządów twardej ręki.
GR. ULICA WIERZBOWA: wokół min. spraw zagr. Józefa Beck'a.
GR. NAPRAWA: lewicowa, przciwna polityce Beck'a.
Walery Sławek zostaje przewidziany jako następca Piłsudskiego. Natomiast
Mościcki i Rydz-Śmigły zawierają porozumienie przeciw Sławkowi i eliminują go.
Rydz-Smigły przejmuje władzę nad wojskami, Mościcki - sprawy wewnętrzne, a Beck
- polityka zagraniczna. W roku 1935 odbywają się wybory, które wygrywa sanacja.
Sławek rozwiązuje BBWR, co powoduje, że w 1937 Rydz tworzy obóz zjednoczenia
narodowego. W 1936 zjednoczyły się partie centro - prawicowe - powstaje
Stronnictwo pracy.