PUPIIC-RW-410-21/09
POWIATOWY URZ
D PRACY W GORLICACH
38-300 Gorlice, ul. Michalusa 18,
tel. [phone], e-mail: [e-mail]
ANALIZA SYTUACJI OSÓB
DEFAWORYZOWANYCH NA RYNKU
PRACY
Analiza skali i struktur bezrobocia osób samotnie
wychowujący, co najmniej jedno dziecko do 18 roku
życia
Gorlice, paz
dziernik 2009
Wstęp
Niniejszy raport jest poświęcony analizie sytuacji osób będących w grupie ryzyka zatrudnieniowego
z uwagi na możliwie występujące trudności w godzeniu poszukiwania i podejmowania pracy
ze samotnym sprawowanie opieki nad niepełnoletnim dzieckiem. Ustawa o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy (DZ.U. z 2008 r. nr 69, poz. 415 z póz
n. zm.) określa tą szczególną grupę
osób mianem  bezrobotni samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia .
Samotnośd sprawowania opieki jest stwierdzona formalnie, na podstawie stanu cywilnego oraz
fakt posiadania na utrzymaniu dzieci. W w/w ustawie, podkreślono że osobę samotnie
wychowującą co najmniej jedno dziecko należy kwalifikowad w rozumieniu przepisów o podatku
dochodowym od osób fizycznych.
Dane pozyskane ze sprawozdao Urzędu
Głównym z
ródeł informacji wykorzystanych w raporcie są sprawozdania MPiPS-01  O rynku pracy
wraz z towarzyszącymi im załącznikami: Załącznik 1  Bezrobotni według czasu pozostawania bez
pracy, wieku, poziomu wykształcenia i stażu pracy ; Załącznik 6  Aktywne programy rynku pracy .
Ponadto w raporcie wykorzystano statystykę struktur bezrobotnych w podziale na gminy i miasta
powiatu. W przypadku braku istotnych danych statystycznych korzystano z elektronicznego rejestru
osób bezrobotnych.
Dane pozyskane z rejestru osób bezrobotnych
Zestawienia statystyczne nie zawsze były wystarczające. W szczególności brakowało danych
dotyczących kwalifikacji zawodowych, w tym zawodów wyuczonych i wykonywanych, umiejętności
i uprawnieo. W statystyce brakowało również danych, szczególnie ważnych z punktu widzenia
badanej grupy osób, dotyczących liczby wychowywanych dzieci.
Uwagi
Przynależnośd osób bezrobotnych do badanej grupy oparto na wyliczeniach elektronicznego
rejestru Systemu PULS.
Z uwagi na rozbudowany termin określający analizowanych grupę osób:  bezrobotni samotnie
wychowujących co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia , w raporcie często posługiwano się
skróconymi wersjami np.  osoby samotnie wychowujące dziecko/dzieci . W każdym przypadku
dane oraz opisy odnoszą się do tytułowej grupy osób.
2
Spis Treści
1. Poziom bezrobocia .................................................................................................... 4
2. Struktura bezrobocia ................................................................................................. 5
2.1. Płed .................................................................................................................................................. 5
2.2. Wiek ................................................................................................................................................ 5
2.3. Wykształcenie ................................................................................................................................. 6
2.4. Czas pozostawania w rejestrze....................................................................................................... 7
2.5. Staż pracy ........................................................................................................................................ 8
2.6. Miejsce zamieszkania ..................................................................................................................... 9
3. Aktywnośd osób bezrobotnych............................................................................... 14
3.1. Płynnośd rynku  napływ a podjęcia pracy .................................................................................. 14
3.2. Uczestnictwo osób bezrobotnych w aktywnych programach wsparcia ..................................... 15
Podsumowanie ....................................................................................................... 17
Spis Tabel i Wykresów ............................................................................................ 20
3
1. Poziom bezrobocia
Dane statystyczne uwzględniające omawianą w raporcie grupę osób bezrobotnych są dostępne
od początku roku 2008. W latach wcześniejszych, zgodnie z wówczas obowiązującymi zapisami
ustawy, do grupy osób w szczególnej sytuacji zaliczano bezrobotnych samotnie wychowujących
dziecko do 7 roku życia.
Bezrobotni samotnie wychowujący dziecko do 18 roku życia to zaledwie ułamek ogólnej liczby
zarejestrowanych osób. W koocu września br. omawiana grupa liczyła 257 osób. Liczebnośd ta
była identyczna jak przed rokiem. Wyróżniające się na poniższym wykresie słupki obrazują
liczebnośd bezrobotnych tej kategorii na koniec marca 2008 i 2009 roku, potwierdzając
występowanie u tych osób, podobnie jak u ogółu rejestrowanych, sezonowośd bezrobocia.
Wykres 1.1: Liczba bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia. Dane według stanu na
koniec poszczególnych kwartałów w okresie III 2008 - IX 2009 roku.
310
299
300
290
285
280
272
270
259
257 257
260
255
250
240
230
III 2008 VI 2008 IX 2008 XII 2009 III 2009 VI 2009 IX 2009
Z analizy zmian wynika, że udział osób z badanej grupy był obecnie mniejszy niż przed rokiem
(o około 0,4 pkt procentowego).
Wykres 1.2: Udział bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w ogółem bezrobotnych.
Dane według stanu na koniec poszczególnych kwartałów w okresie III 2008 - IX 2009 r.
7,0%
6,0%
4,7%
4,7%
5,0%
4,6%
4,5%
4,4%
4,3%
4,3%
4,0%
3,0%
2,0%
III 2008 VI 2008 IX 2008 XII 2009 III 2009 VI 2009 IX 2009
4
2. Struktura bezrobocia
2.1. Płed
Populacja osób samotnie wychowujących dzieci do 18 roku życia była zdominowana przez
kobiety. Udział mężczyzn to zaledwie 9% (24 osoby).
Wykres 2.1: Struktura bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w kategorii płed. Dane
według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
mężczyz
ni; 9%
kobiety; 91%
Jako dodatkową informację można podad, że 62% omawianej populacji osób stanowiły panny
bądz
kawalerowie, zaś 32% osoby rozwiedzione lub będące w separacji.
2.2. Wiek
Zdecydowanie najwięcej osób samotnie wychowujących niepełnoletnie dziecko było w wieku
25-34 lat. Stanowili oni 47% omawianej populacji. Osoby do 24 lat stanowiły 15%.
Wykres 2.2: Struktura bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w kategoriach wieku
(w latach). Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
55 59; 1%
45 54; 12%
18 24; 15%
35 44; 26%
25 34; 47%
5
Prezentowane w poniższej tabeli przyrównanie liczebności omawianej grupy osób do ogółu
bezrobotnych potwierdza, najczęściej problem samotnego wychowywania dzieci dotyczył
bezrobotnych w wieku 25-44 lat.
Tabela 2.1: Udział osób samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w ogółem bezrobotnych według
wieku. Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Udział osób samotnie
Bezrobotni Bezrobotni samotnie
Wyszczególnienie wychowujących dziecko
ogółem wychowujący dziecko
w ogółem bezrobotnych
18 24 1744 38 2,2%
25 34 1810 120 6,6%
35 44 1136 67 5,9%
45 54 1014 30 3,0%
55 59 201 2 1,0%
60 64 lata 20 - -
Razem 5925 257 4,3%
2.3. Wykształcenie
Pomimo, że wśród omawianej grupy osób dominowały osoby poniżej 45 roku życia oraz, że
były to głównie kobiety (inne analizy wskazują, że osoby o takich cechach są lepiej
wykształcone), struktura wykształcenia wskazywała na duży udział osób nisko
wykwalifikowanych.
Wykres 2.3: Struktura bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w kategoriach
wykształcenia. Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
wyższe; 2%
gimnazjalne i poniżej;
25%
policealne i średnie
zawodowe; 29%
średnie
ogólnokształcące; 8%
zasadnicze zawodowe;
36%
Co czwarta osoba samotnie wychowująca niepełnoletnie dziecko posiadała wykształcenie
gimnazjalne i niższe. Najwięcej osób było z wykształceniem zasadniczym zawodowym  36%.
Po studiach było tylko 2% z nich.
Poniższe zestawienie wskazuje, że większym prawdopodobieostwem przynależności do
omawianej grupy osób odznaczali się bezrobotni o gimnazjalnym i niższym poziomie
wykształcenia (8,3% ogółu osób o tym poziomie wykształcenia należało do badanej grupy).
6
Tabela 2.2: Udział osób samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w ogółem bezrobotnych według
wykształcenia. Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Udział osób samotnie
Bezrobotni Bezrobotni samotnie
Wyszczególnienie wychowujących dziecko
ogółem wychowujący dziecko
w ogółem bezrobotnych
gimnazjalne i poniżej 763 63 8,3%
zasadnicze zawodowe 2133 92 4,3%
średnie ogólnokształcące 555 21 3,8%
policealne i średnie zawodowe 1949 75 3,8%
wyższe 525 6 1,1%
Razem 5925 257 4,3%
2.4. Czas pozostawania w rejestrze
Blisko co trzecia osoba samotnie wychowująca dziecko do 18 roku życia przebywała na
bezrobociu dłużej niż dwa lata (31%). Kolejne 17% osób było zarejestrowanych przez okres od
12 do 24 miesięcy. A
ącznie osoby zarejestrowane dłużej niż rok stanowiły o blisko połowie
analizowanej grupy. Charakteryzowane dane prezentuje poniższy wykres.
Wykres 2.4: Struktura bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w kategoriach czasu
pozostawania w rejestrze (w miesiącach). Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
do 1; 8%
1 3; 10%
pow. 24 ; 31%
3 6; 15%
12 24; 17%
6 12; 19%
Problem z długotrwałym, w tym często chronicznym bezrobociem omawianej grupy osób był
dośd wyraz
ny. Ten wniosek szczególnie potwierdzają dane zamieszczone w poniższej tabeli,
wskazujące na większy udział omawianych osób wśród bezrobotnych w przedziałach czasu
pozostawania w rejestrze: 12-24 oraz powyżej 24 miesięcy.
Tabela 2.3: Udział osób samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w ogółem bezrobotnych według
czasu pozostawania w rejestrze. Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Udział osób samotnie
Bezrobotni Bezrobotni samotnie
Wyszczególnienie wychowujących dziecko
ogółem wychowujący dziecko
w ogółem bezrobotnych
do 1 21 2,6%
799
1 3 26 2,7%
954
3 6 39 4,6%
857
6 12 48 3,5%
1380
12 24 43 5,3%
810
pow. 24 80 7,1%
1125
Razem 5925 257 4,3%
7
Ogólnie można stwierdzid, że samotne wychowywanie niepełnoletniego dziecka wpływa
znacząco na aktywnośd osób na rynku pracy, w szczególności defaworyzując je w elastyczności
podejmowanego rodzaju zatrudnienia oraz mobilności przestrzennej.
2.5. Staż pracy
Staż pracy to zmienna silnie związana z wiekiem. Długośd stażu pracy u osób bezrobotnych jest
również zróżnicowana ze względu na płed  kobiety odznaczają się nieco mniejszym, ze
względu na długośd pracy, doświadczeniem. Z uwagi, że najczęściej osoby samotnie
wychowujące niepełnoletnie dziecko były w wieku 25-44 lat oraz dominowały wśród nich
kobiety, duża ich częśd nie posiadała stażu pracy bądz
u wielu z nich staż ten był bardzo krótki.
Dane wskazują, że prawie co czwarta osoba samotnie wychowująca niepełnoletnie dziecko nie
posiadała stażu (23%). U 18% osób z tej grupy ogólny staż pracy nie przekraczał
1 roku, zaś u następnych 31% staż pracy nie był dłuższy od pięciu lat. Omawianą strukturę
prezentuje poniższy wykres.
Wykres 2.5: Struktura bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w kategoriach stażu
pracy (w latach). Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
do 1 roku; 18%
bez stażu; 23%
20  30; 4%
10 20; 11%
1 5; 31%
5 10; 14%
Prezentowane w poniższym zestawieniu porównanie struktury stażu pracy omawianej grupy
osób ze strukturą stażu pracy ogółu bezrobotnych ukazuje, że osoby samotnie wychowujące
dziecko najczęściej występowały wśród bezrobotnych ze stażem pracy w przedziałach:
do 1 roku, 1-5 lat, 5-10 lat.
Tabela 2.4: Udział osób samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w ogółem bezrobotnych według
stażu pracy. Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Udział osób samotnie
Bezrobotni Bezrobotni samotnie
Wyszczególnienie wychowujących dziecko
ogółem wychowujący dziecko
w ogółem bezrobotnych
do 1 roku
892 46 5,2%
1 5
1301 79 6,1%
5 10
703 36 5,1%
10 20
826 27 3,3%
20  30
491 9 1,8%
30 lat i więcej
109 0 0,0%
bez stażu
1603 60 3,7%
Razem 5925 257 4,3%
8
2.6. Miejsce zamieszkania
Struktura miejsca zamieszkania osób samotnie wychowujących dziecko wskazuje na
zrównoważony udział w tej grupie mieszkaoców miast i wsi. Na podstawie danych można
jednak wnioskowad, że osoby samotnie wychowujące niepełnoletnie dziecko nieco częściej
występowały wśród bezrobotnych z miast (z uwagi, iż ogólnie w rejestrach udział osób z miast
był zdecydowanie mniejszy  stanowili oni tylko 36%). Omawianą strukturę prezentuje
poniższy wykres.
Wykres 2.6: Struktura bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w kategorii miejsca
zamieszkania. Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
miasto; 49%
wieś; 51%
Zauważona już częstsza przynależnośd mieszkaoców miast do omawianej grupy osób,
przejawia się wyższym odsetkiem głównie w mieście Gorlice  6,2% zarejestrowanych osób
z miasta Gorlice było samotnie wychowującymi niepełnoletnie dziecko (szczegóły prezentuje
poniższa tabela). Wśród bezrobotnych mieszkaoców pozostałych gmin wiejskich wysoki
odsetek samotnie wychowujących dziecko był u osób z gminy Sękowa (5,5% osób z tej gminy
należało do analizowanej grupy). Wyjątkowo rzadko osoby z tym statusem występowały
w gminie Ropa (tylko 2 osoby, tj. 1,1% osób bezrobotnych z tej gminy).
Tabela 2.5: Udział osób samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w ogółem bezrobotnych według
jednostek terytorialnych (uwzględniono miasta). Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Udział osób samotnie
Bezrobotni Bezrobotni samotnie
Wyszczególnienie wychowujących dziecko
ogółem wychowujący dziecko
w ogółem bezrobotnych
Biecz miasto 286 14 4,9%
Biecz wieś 733 24 3,3%
Bobowa miasto 133 4 3,0%
Bobowa wieś 250 9 3,6%
Gorlice miasto 1736 107 6,2%
Gorlice wieś 987 32 3,2%
Lipinki 399 14 3,5%
A
użna 463 15 3,2%
Moszczenica 230 9 3,9%
Ropa 181 2 1,1%
Sękowa 307 17 5,5%
Uście Gorlickie 220 10 4,5%
Razem 5925 257 4,3%
9
2.7. Kwalifikacje zawodowe
2.7.1. Zawody
Z uwagi na niewielką liczbę osób, jaką stanowili bezrobotni samotnie wychowujący co najmniej
jedno dziecko do 18 roku życia w analizie uwzględniono wszystkie posiadane przez nie zawody.
Z danych rejestru PULS wynika, że tylko jedna osoba (na 257) posiadała 3 zawody wyuczone.
18 osób odznaczało się dwoma zawodami wyuczonymi (stanowiły one 7% populacji omawianej
grupy). Najczęściej w badanej populacji były osoby posiadające tylko jeden zawód  161 osób
(stanowiły one 62% badanej grupy). Żadnego zawodu wyuczonego nie miało 77 osób
(stanowiły one 30%).
Poniżej zamieszczono listę zawodów wyuczonych, które posiadało najwięcej osób z omawianej
grupy bezrobotnych. W czołówce listy znalazły się znane i bardzo popularne zawody na
lokalnym rynku pracy. Z uwagi, że są to zawody wyuczone ich popularnośd było głównie
zdominowana przez dotychczasowy system kształcenia zawodowego w szkołach
ponadgimnazjalnych.
Tabela 2.6: Lista najpopularniejszych zawodów wyuczonych u bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko
do 18 roku życia (zestawienie zawiera zawody, które nabyły w wyniku kształcenia co najmniej
3 osoby). Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Kod zawodu Nazwa zawodu Liczba osób
522107 Sprzedawca 21
512201 Kucharz 21
741201 Cukiernik 16
613101 Rolnik produkcji roślinnej i zwierzęcej *zawód szkolny: Rolnik+ 13
743304 Krawiec 12
341501 Handlowiec *zawód szkolny: Technik handlowiec+ 12
341902 Asystent ekonomiczny *zawód szkolny: Technik ekonomista+ 12
321402 Technik żywienia i gospodarstwa domowego 10
419101 Pracownik biurowy *Zawód szkolny: Technik prac biurowych+ 6
512302 Kelner 6
311502 Technik mechanik 5
714101 Malarz budowlany 3
514102 Fryzjer *zawody szkolne: Fryzjer, Technik usług fryzjerskich+ 3
341401 Organizator obsługi turystycznej *zawód szkolny: Technik obsługi turystycznej+ 3
722204 Ślusarz 3
311204 Technik budownictwa 3
224101 Pielęgniarka 3
Osoby bezrobotne samotnie wychowujące niepełnoletnie dziecko to głównie kobiety. Ma to
zasadnicze znaczenie dla prezentowanej struktury, w której można dostrzec przede wszystkim
zawody typowe dla kobiet
W zakresie analizy zawodów wykonywanych można wskazad, że co najmniej dwa zawody
wykonywało około 36% osób z badanej grupy. Wśród nich zdarzały się i takie osoby, które
pracowały co najmniej w 5 zawodach (10 osób).
W poniższym zestawieniu zaprezentowano listę najpopularniejszych zawodów, które były
wykonywane przez osoby z omawianej grupy.
10
Tabela 2.7: Lista najpopularniejszych zawodów wykonywanych przez bezrobotnych samotnie wychowujących
dziecko do 18 roku życia (zestawienie zawiera zawody, w których pracowało co najmniej 5 osób).
Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Kod zawodu Nazwa zawodu Liczba osób
522107 Sprzedawca 67
914103 Robotnik gospodarczy 22
419101 Pracownik biurowy *Zawód szkolny: Technik prac biurowych+ 17
913207 Sprzątaczka 16
512302 Kelner 13
932104 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 12
913204 Pomoc kuchenna 10
631102 Robotnik leśny 10
931301 Robotnik budowlany 10
512301 Bufetowy [barman] 8
913101 Pomoc domowa 8
513301 Opiekunka domowa 6
513102 Opiekunka dziecięca 6
741201 Cukiernik 6
741203 Piekarz 6
513302 Siostra PCK 6
343101 Pracownik administracyjny *zawód szkolny: Technik administracji+ 5
413103 Magazynier 5
722204 Ślusarz 5
Osoby bezrobotne samotnie wychowujące niepełnoletnie dziecko najliczniej pracowały niegdyś
w zawodzie: sprzedawca, robotnik gospodarczy, pracownik biurowy, sprzątaczka, kelner,
robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, pomoc kuchenna, robotnik leśny, robotnik
budowlany. Wśród wymienionych w tabeli zawodów nie ma takich które wymagałyby
szczególnie specjalistycznych i niespotykanych kwalifikacji, umiejętności bądz
uprawnieo.
Na koniec tego podrozdziału zaprezentowano zawody, w który pojedyncze osoby zarówno
kształciły się jak i pracowały. Do takich zaliczyd można przede wszystkim zawód: sprzedawca
(19 osób), cukiernik (5 osób), krawiec (4 osoby), pielęgniarka (3 osoby) oraz fryzjer, ślusarz,
pracownik biurowy, kucharz, kelner, asystent ekonomiczny (po 2 osoby). Te i inne zawody
prezentuje poniższe zestawienie.
Tabela 2.8: Lista zawodów wyuczonych i zarazem wykonywanych przez bezrobotnych samotnie
wychowujących dziecko do 18 roku życia (zestawienie zawiera zawody, w których pracowały co
najmniej 2 osoby) Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Kod zawodu Nazwa zawodu Liczba osób
522107 Sprzedawca 19
741201 Cukiernik 5
743304 Krawiec 4
224101 Pielęgniarka 3
514102 Fryzjer *zawody szkolne: Fryzjer, Technik usług fryzjerskich+ 2
722204 Ślusarz 2
419101 Pracownik biurowy *Zawód szkolny: Technik prac biurowych+ 2
512201 Kucharz 2
512302 Kelner 2
341902 Asystent ekonomiczny *zawód szkolny: Technik ekonomista+ 2
741104 Rzez
nik wędliniarz 1
723105 Mechanik samochodów osobowych 1
742205 Stolarz galanterii drzewnej 1
827201 Operator urządzeo do obróbki surowca mleczarskiego 1
347102 Plastyk 1
233201 Nauczyciel przedszkola 1
714101 Malarz budowlany 1
713604 Monter instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych 1
11
2.7.2. Umiejętności i uprawnienia
Do celu analizy posiadanych przez osoby samotnie wychowujące dziecko do 18 roku życia
umiejętności i uprawnieo nabywanych na kursach, szkoleniach i warsztatach posłużono się
rejestrem osób bezrobotnych.
Zgromadzone dane wskazują, że co piąta osoba z omawianej grupy (tj. 21%) posiadała prawo
jazdy kat. B (samochód osobowy). Prawo jazdy kat. C, jak również E, posiadała tylko jedna
osoba.
Najbardziej popularnymi formalnie potwierdzonymi umiejętnościami u badanych osób były:
obsługa komputera  12 osób (tj. 5% ogółu), obsługa kasy fiskalnej  9 osób
(tj. 4% ogółu).
Podczas analizy stwierdzono, że 9 osób posiadało formalnie potwierdzone umiejętności pracy
kucharza, 8 osób odbyło kurs sprzedawcy, 6 osób posiadało formalne umiejętności w zakresie
opieki nad osobami zależnymi.
W zakresie uprawnieo najczęściej pojawiały się kursy spawania  formalne potwierdzenia
odbycia takiego kursu posiadało 5 osób.
Ponadto osoby samotnie wychowujące co najmniej jedno niepełnoletnie dziecko posiadały
inne umiejętności i uprawnienia. Z danych SI PULS wynika, że najczęściej szkoliły się one
(poszczególne umiejętności lub uprawnienia posiadało mniej niż po 5 osób, jednak co najmniej
2 osoby) w zakresie: krawiectwa, przedsiębiorczości, piekarnictwa, rękodzieła artystycznego,
księgowości, fryzjerstwa, języków obcych.
Dodatkowo do informacji należy podad, że formalnie potwierdzoną umiejętnośd aktywnego
poszukiwania pracy (fakt odbycia szkolenia) posiadało 31 osób, stanowiąc 12% ogółu
omawianej grupy osób bezrobotnych.
2.8. Liczba dzieci
W tym podrozdziale uwagę skoncentrowano na liczbie niepełnoletnich dzieci jakie mają
omawiane osoby na utrzymaniu.
Dane z rejestru PULS wskazywały, że 59% osób samotnie wychowywało wyłącznie jedno
niepełnoletnie dziecko. Dwoje dzieci miało 30% osób z omawianej grupy, zaś troje i więcej
dzieci było u 11% osób.
12
Wykres 2.7: Struktura bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w kategorii liczby
niepełnoletnich dzieci. Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
pięcioro dzieci; 3%
czworo dzieci; 2%
troje dzieci; 6%
dwoje dzieci; 30%
jedno dziecko; 59%
Z dalszej analizy informacji o dzieciach osób z omawianej grupy wynika, że u 27% z nich
najmłodsze dziecko było w wieku do 3 lat. U kolejnych 26% stwierdzono, iż ich najmłodsze
dziecko było w wieku 3-6 lat. Te dwie grupy osób, z uwagi na posiadanie bardzo małych dzieci
mogą byd najmniej elastyczne zarówno w poszukiwaniu pracy jak i jej podejmowaniu (czas
pracy, zmianowośd, lokalizacja pracodawcy).
Wśród badanej grupy 12% osób stanowili rodzice, których najmłodsze (niepełnoletnie) dziecko
miało ukooczone 14 lat.
Wykres 2.8: Struktura bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w kategorii wieku
najmłodszego niepełnoletniego dziecka. Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
14 lat i więcej; 12%
do 3 lat; 27%
7- 13 lat; 35%
3 - 6 lat; 26%
13
3. Aktywnośd osób bezrobotnych
Informacje w zakresie aktywności osób bezrobotnych z omawianej grup osób oparto na
możliwych do wyliczenia bilansach napływu i podjęd pracy oraz dostępnych danych
o ich uczestnictwie w aktywnych programach rynku pracy.
Analizie poddano dane za cały kalendarzowy rok 2008.
3.1. Płynnośd rynku  napływ a podjęcia pracy
W 2008 roku do ewidencji bezrobotnych napłynęło 6755 osób. W tym samym okresie
wyłączono z rejestru 8096 osób. Najczęstszą przyczyną wyłączeo było podjęcie pracy 
stanowiło 41% ich ogółu.
Wskaz
nik płynności rynku pracy, który przyjęto jako iloraz liczby podjęd pracy i napływu osób
bezrobotnych do rejestru osiągnął w 2008 roku wartośd 0,50. Oznacza to, że na jedną osobę
wykreśloną w tym czasie z ewidencji za przyczyną podjęcia pracy przypadały dwie osoby
napływające do rejestru. Biorąc pod uwagę zanotowane w 2008 roku zmniejszenie liczby
bezrobotnych należy przyznad, że wskaz
nik ten był na i tak dośd niskim poziomie.
W poniższym zestawieniu prezentowana jest wartośd omawianego wskaz
nika dla omawianej
grupy osób.
Wykres 3.1: Porównanie rocznego wskaz
nika płynności rynku pracy ogółu bezrobotnych i bezrobotnych
samotnie wychowujący co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia. Dane za rok 2008.
1,0
0,9
0,8
0,7
0,6
0,50
0,48
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0,0
Bezrobotni samotnie wychowujący co najmniej jedno
Bezrobotni ogółem
dziecko do 18 roku życia
Napływ bezrobotnych
6755 178
Bezrobotni, którzy podjęli pracę
3356 86
Wskaz
nik płynności rynku pracy
0,50 0,48
Wartośd prezentowanych na wykresie wskaz
ników płynności rynku była bardzo podobna
u obydwu grup. Nie oznacza to jednak, że osoby samotnie wychowujące co najmniej jedno
niepełnoletnie dziecko były równie aktywne w podejmowaniu pracy jak pozostali.
Zaznaczyd należy, że napływ osób z omawianej grupy stanowił 65% ich średniomiesięcznej
liczby (w 2008 roku średniomiesięcznie w rejestrze były 273 takie osoby),
u ogółu bezrobotnych było to 112% (w 2008 roku średniomiesięcznie w rejestrze było
6027 osób). A
ącząc ten fakt z wiedzą, że liczba osób bezrobotnych samotnie wychowujących
niepełnoletnie dziecko nie ulegała dużym zmianom można wyciągnąd wniosek, że osoby te
odznaczyły się mniejszą rotacją i byd może nieco bardziej trwałym pozostawaniem w rejestrze
bezrobotnych.
14
3.2. Uczestnictwo osób bezrobotnych w aktywnych programach
wsparcia
Dla zobrazowania uczestnictwa osób bezrobotnych omawianych kategorii w aktywnych
formach wsparcia posłużono się następującym wskaz
nikiem:
Liczba osób samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko
do 18 roku życia rozpoczynających udział
w aktywnej formie wsparcia w 2008 roku
X 100%
Liczba osób ogółem rozpoczynających udział w aktywnej formie
wsparcia w 2008 roku
Wzór stosowano oddzielnie do każdej z realizowanych w 2008 roku formy wsparcia. Analizie
poddano szkolenia zawodowe, staże, przygotowania zawodowe, prace interwencyjne, roboty
publiczne, prace społecznie użyteczne, a także usługi poradnictwa indywidualnego, szkolenia
i zajęcia aktywizacyjne organizowane w Klubie Pracy.
Wartości, które uzyskano w wyniku stosowania w/w wzoru przyrównano do
średniomiesięcznego udziału badanej grupy osób w ogółem bezrobotnych.
Tabela 3.1: Średniomiesięczna liczba osób bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia
oraz ich udział w ogółem zarejestrowanych. Dane za rok 2008.
Bezrobotni samotnie
Wyszczególnienie Bezrobotni ogółem wychowujący co najmniej jedno
dziecko do 18 roku życia
średniomiesięczna liczba osób 6027 273
średniomiesięczny
x 4,5%
udział w ogółem bezrobotnych
Procentowe udziały osób samotnie wychowujących niepełnoletnie dziecko, w ogółem osób
rozpoczynających aktywne formy wsparcia w 2008 roku prezentuje poniższy wykres.
Wykres 3.2: Udział osób bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w ogółem
bezrobotnych rozpoczynających poszczególne aktywne formy wsparcia. Dane za 2008 rok.
średniomiesieczna liczba bezrobotnych 4,5%
szkolenia zawodowe 1,8%
staż 0,9%
przygotowanie zawodowe w miejscu pracy 4,4%
prace interwencyjne 2,8%
roboty publiczne 4,3%
prace społecznie użyteczne 8,1%
usługi poradnictwa indywidualnego 9,8%
szkolenie w Klubie Pracy 9,9%
zajęcia aktywizacyjne w Klubie Pracy 6,3%
0,0% 2,0% 4,0% 6,0% 8,0% 10,0% 12,0%
15
Obliczenia oparte o prezentowany na początku rozdziału wskaz
nik potwierdzają wyraz
ne
zróżnicowanie udziału osób z omawianych grup w realizowanych formach wsparcia.
Bezrobotni samotnie wychowujący niepełnoletnie dziecko, stanowiący w 2008 roku
średniomiesięcznie 4,5% ogółu bezrobotnych często rozpoczynali prace społecznie użyteczne
(stanowili 8,1% osób aktywizowanych tą formą wsparcia) oraz korzystali z usługi poradnictwa
indywidualnego (stanowili 9,8% osób wspartych tą usługą). Osoby samotnie wychowujące
niepełnoletnie dzieci stosunkowo często rozpoczynały także szkolenia z aktywnego
poszukiwania pracy, które odbyły się w ramach Klubu Pracy (stanowiąc 9,9% osób
aktywizowanych tą formą wsparcia).
Obliczenia wskazują, że osoby samotnie wychowujące niepełnoletnie dziecko, sporadycznie
w 2008 roku dostały się na staż zawodowy. Domeną nie były u nich również szkolenia
zawodowe o czym świadczy rzadkie ich uczestnictwo w tej formie wsparcia.
Samotnośd w wychowywaniu niepełnoletnich dzieci może mied zasadniczy wpływ na
aktywnośd osób na rynku pracy, w tym również na udział w aktywnych formach wsparcia.
W przypadku omawianych osób ograniczona może byd mobilnośd przestrzenna, jak również
elastycznośd w rodzaju podejmowanego zatrudnienia. W odniesieniu zaś do aktywnych form
wsparcia czynnikiem dodatkowo determinującym może byd wiek (przykład: niewielki udział
omawianych osób w stażach może wynikad z mniejszego wśród nich odsetka osób do 25 roku
życia), jak również płed (przykład: bezrobotni samotnie wychowujący niepełnoletnie dziecko to
głównie kobiety, stąd zapewne niewielki udział tych osób w zdominowanych przez mężczyzn
szkoleniach zawodowych).
16
Podsumowanie
Zgromadzone w raporcie dane zostały poniżej podsumowane. Starano się dobrad zarazem dośd
ogólne i istotne sentencje, z punktu widzenia specyfiki omawianych grup oraz działao
pomocowych, które można wobec nich podjąd by ułatwid im powrót do pracy.
Wnioski podzielono według głównych rozdziałów opracowania.
Poziom bezrobocia
Bezrobotni samotnie wychowują niepełnoletnie dziecko to zaledwie ułamek ogólnej
liczby zarejestrowanych osób. W koocu września br. omawiana grupa liczyła
identycznie jak przed rokiem 257 osób. Za sprawą ogólnego wzrostu bezrobocia udział
w nim osób samotnie wychowujących niepełnoletnie dzieci zmalał z 4,7% do 4,3%.
Struktura bezrobocia
Populacja osób samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia była zdominowana
przez kobiety. Udział mężczyzn to zaledwie 9%.
Najwięcej osób samotnie wychowujących niepełnoletnie dziecko było w wieku 25-34
lat (stanowiły one 47% omawianej populacji).
Struktura wykształcenia osób samotnie wychowujących co najmniej jedno
niepełnoletnie dziecko wskazywała na duży udział osób nisko wykwalifikowanych
(co czwarta osoba posiadała wykształcenie gimnazjalne i niższe, z wykształceniem
zasadniczym zawodowym było 36%).
Problem z długotrwałym, w tym często chronicznym bezrobociem omawianej grupy
osób jest dośd wyraz
ny. Blisko co trzecia osoba samotnie wychowująca dziecko do
18 roku życia przebywała na bezrobociu dłużej niż dwa lata (31%). Kolejne 17% osób
było zarejestrowanych przez okres od 12 do 24 miesięcy.
Z uwagi, że najczęściej osoby samotnie wychowujące niepełnoletnie dzieci były
w wieku 25-44 lat oraz dominowały wśród nich kobiety, duża ich częśd nie posiadała
stażu pracy bądz
u wielu z nich staż ten był bardzo krótki.
Na podstawie zgromadzonych danych można wnioskowad, że osoby samotnie
wychowujące niepełnoletnie dziecko nieco częściej występowały wśród bezrobotnych
z miast (przejawiało się to wyższym odsetkiem takich osób głównie wśród
bezrobotnych z miasta Gorlice).
17
 Z dostępnych danych wynika, że 77 osób (tj. 30% ogółu omawianej grupy) nie
posiadało zawodu wyuczonego. Wśród pozostałych były i takie osoby, które posiadały
dwa, a nawet trzy zawody wyuczone.
Osoby bezrobotne samotnie wychowujące niepełnoletnie dziecko to głównie kobiety.
Ma to zasadnicze znaczenie dla struktury zawodowej, w której można dostrzec przede
wszystkim zawody typowe dla kobiet.
Co piąta osoba z omawianej grupy (tj. 21%) posiadała prawo jazdy kat. B (samochód
osobowy). Najbardziej popularnymi formalnie potwierdzonymi umiejętnościami
u badanych osób były: obsługa komputera  12 osób (tj. 5% ogółu), obsługa kasy
fiskalnej  9 osób (tj. 4% ogółu). Formalnie potwierdzoną umiejętnośd aktywnego
poszukiwania pracy (fakt obycia szkolenia) posiadało 31 osób, stanowiąc 12% ogółu
omawianej grupy.
59% osób z omawianej grupy samotnie wychowywało wyłącznie jedno dziecko do
18 roku życia. Dwoje dzieci miało 30% osób, zaś troje i więcej dzieci było
u 11% osób.
U 27% osób z badanej grupy najmłodsze dziecko było w wieku do 3 lat. U kolejnych
26% stwierdzono, iż najmłodsze dziecko było w wieku 3-6 lat. Te dwie grupy osób,
z uwagi na posiadanie bardzo małych dzieci mogą byd najmniej elastyczne zarówno
w poszukiwaniu pracy jak i jej podejmowaniu (czas pracy, zmianowośd, lokalizacja
pracodawcy).
Aktywnośd osób bezrobotnych
Wskaz
nik płynności rynku pracy, który przyjęto jako iloraz liczby podjęd pracy
i napływu osób bezrobotnych do rejestru osiągnął w 2008 roku wartośd 0,50. U osób
bezrobotnych samotnie wychowując co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia
wskaz
nik ten był na bardzo zbliżonym poziomie  wynosił 0,48. Dalsza analiza może
dowodzid jednak, że osoby z omawianej grupy mogły odznaczad się nieco mniejszą
aktywnością z uwagi na bardziej utrwalone pozostawanie w rejestrze bezrobotnych.
Obliczenia, których dokonano w raporcie potwierdzają wyraz
ne zróżnicowanie udziału
osób z omawianych grup szczególnej sytuacji na rynku pracy w realizowanych formach
wsparcia. Bezrobotni samotnie wychowujący niepełnoletnie dzieci, stanowiący
w 2008 roku średniomiesięcznie 4,5% ogółu bezrobotnych często rozpoczynali prace
społecznie użyteczne (stanowili 8,1% osób aktywizowanych tą formą wsparcia) oraz
skorzystali z usługi poradnictwa indywidualnego (stanowili 9,8% osób wspartych tą
usługą). Osoby samotnie wychowujące niepełnoletnie dzieci stosunkowo często
rozpoczynały także szkolenia z aktywnego poszukiwania pracy, które odbyły się
w ramach Klubu Pracy (stanowiąc 9,9% osób aktywizowanych tą formą wsparcia).
18
 Samotnośd w wychowywaniu niepełnoletnich dzieci może mied zasadniczy wpływ na
aktywnośd osób na rynku pracy, w tym również na udział w aktywnych formach
wsparcia. W przypadku takich osób ograniczenia mogą wiązad się np. z brakiem
możliwości oraz chęci pozostawienia dzieci pod opieką innych osób.
OPRACOWAA
:
ROBERT WAL
19
Spis Tabel i Wykresów
Wykres 1.1: Liczba bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia. Dane według stanu na
koniec poszczególnych kwartałów w okresie III 2008 - IX 2009 roku.
Wykres 1.2: Udział bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w ogółem bezrobotnych.
Dane według stanu na koniec poszczególnych kwartałów w okresie III 2008 - IX 2009 r.
Wykres 2.1: Struktura bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w kategorii płed. Dane
według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Wykres 2.2: Struktura bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w kategoriach wieku
(w latach). Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Wykres 2.3: Struktura bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w kategoriach
wykształcenia. Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Wykres 2.4: Struktura bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w kategoriach czasu
pozostawania w rejestrze (w miesiącach). Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Wykres 2.5: Struktura bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w kategoriach stażu
pracy (w latach). Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Wykres 2.6: Struktura bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w kategorii miejsca
zamieszkania. Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Wykres 2.7: Struktura bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w kategorii liczby
niepełnoletnich dzieci. Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Wykres 2.8: Struktura bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w kategorii wieku
najmłodszego niepełnoletniego dziecka. Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Wykres 3.1: Porównanie rocznego wskaz
nika płynności rynku pracy ogółu bezrobotnych i bezrobotnych
samotnie wychowujący co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia. Dane za rok 2008.
Wykres 3.2: Udział osób bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w ogółem
bezrobotnych rozpoczynających poszczególne aktywne formy wsparcia. Dane za 2008 rok.
Tabela 2.1: Udział osób samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w ogółem bezrobotnych według
wieku. Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Tabela 2.2: Udział osób samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w ogółem bezrobotnych według
wykształcenia. Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Tabela 2.3: Udział osób samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w ogółem bezrobotnych według
czasu pozostawania w rejestrze. Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
20
Tabela 2.4: Udział osób samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w ogółem bezrobotnych według
stażu pracy. Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Tabela 2.5: Udział osób samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia w ogółem bezrobotnych według
jednostek terytorialnych (uwzględniono miasta). Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Tabela 2.6: Lista najpopularniejszych zawodów wyuczonych u bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko
do 18 roku życia (zestawienie zawiera zawody, które nabyły w wyniku kształcenia co najmniej
3 osoby). Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Tabela 2.7: Lista najpopularniejszych zawodów wykonywanych przez bezrobotnych samotnie wychowujących
dziecko do 18 roku życia (zestawienie zawiera zawody, w których pracowało co najmniej 5 osób).
Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Tabela 2.8: Lista zawodów wyuczonych i zarazem wykonywanych przez bezrobotnych samotnie
wychowujących dziecko do 18 roku życia (zestawienie zawiera zawody, w których pracowały co
najmniej 2 osoby) Dane według stanu na dzieo 30.09.2009 roku.
Tabela 3.1: Średniomiesięczna liczba osób bezrobotnych samotnie wychowujących dziecko do 18 roku życia
oraz ich udział w ogółem zarejestrowanych. Dane za rok 2008.
21