Choroby stawu skroniowo-żuchwowego
Choroby stawu skroniowo-żuchwowego prowadzą często do jego zesztywnienia. Powoduje to unieruchomienie jednego z wyrostków
kłykciowych żuchwy, co uniemożliwia jej prawidłowy rozwój. Jeśli zesztywnienie występuje po obydwu stronach, żuchwa nie
rozrasta się do przodu i pozostaje cofnięta, dając tzw.  ptasi profil .
Wyżynanie zębów stałych jest bardzo skomplikowanym i precyzyjnym procesem. Zęby mleczne niejako  trzymają miejsce dla
zębów stałych i dlatego ich przedwczesna utrata może się przyczynić do powstawania wad zgryzu, np.:
" Przedwczesna utrata mlecznych trzonowców górnych może spowodować powstanie zgryzu krzyżowego.
" Przedwczesna utrata mlecznych trzonowców górnych może spowodować powstanie zgryzu przewieszonego.
" Przedwczesna utrata zębów siecznych górnych powoduje przodozgryz, a dolnych nadzgryz.
" Przedwczesna utrata któregokolwiek zęba mlecznego, przyczyni się do powstania zbitej tkanki kostnej nad zawiązkiem
zęba stałego. To może być przyczyną zatrzymania tego zęba.
UWAGA!!! U 27% dzieci z wadami zgryzu, zaburzenia te spowodowane były przedwczesną utratą zębów mlecznych.
Pomimo, iż u poszczególnych osób zęby bardzo różnią się kształtem, wielkością i kolorem, ich wzajemne ustawienie oraz stosunek
górnego i dolnego łuku zębowego, podlegają bardzo ścisłym regułom. Chcąc zatem wiedzieć co jest, a co nie jest wadą zgryzu,
należy najpierw poznać te uniwersalne normy:
1.Kształt górnego i dolnego łuku zębowego powinien być regularny i symetryczny, przypominający półkola. Poszczególne
zęby w łuku powinny stykać się ze sobą powierzchniami bocznymi.
2.Ząb górny powinien stykać się z dwoma zębami dolnymi, z wyjątkiem przyśrodkowych siekaczy dolnych i dolnych
ósemek. I tak na przykład górne siekacze przyśrodkowe po zwarciu zębów powinny kontaktować się z dolnym
przyśrodkowym i bocznym siekaczem itd.
3.Górny łuk zębowy jest nieco większy niż dolny i dlatego zęby górne znajdują się niejako przed zębami dolnymi, tzn. guzki
policzkowe górny zębów bocznych dotykają ścian policzkowych zębów dolnych. Z kolei guzki policzkowe zębów dolnych
znajdują się w bruzdach biegnących przez środek powierzchni żujących zębów górnych.
4.Siekacze górne powinny przykrywać dolne w 1/3 ich wysokoÅ›ci (maksimum do ½ dÅ‚ugoÅ›ci). JeÅ›li przykrywajÄ… w
większym stopniu mamy do czynienia ze zgryzem głębokim.
5.Ortodoncja posiada dwie bardzo ważne klasyfikacje opierające się na położeniu kłów i pierwszych zębów trzonowych
górnych i dolnych podczas zwarcia łuków zębowych:
" W prawidłowym zgryzie kieł górny znajduje się między kłem dolnym a pierwszym zębem przedtrzonowym. W
przodozgryzie między zębami przedtrzonowymi dolnymi, a w tyłozgryzie między kłem a dolnym siekaczem bocznym.
" Norma zakłada, że przedni guzek policzkowy pierwszego zęba trzonowego górnego znajduje się między guzkami
policzkowymi pierwszego dolnego zęba trzonowego.
Wyróżnia się następujące wady zgryzu:
" zgryz krzyżowy częściowy (przedni, boczny),
" zgryz krzyżowy całkowity,
" boczne przemieszczenie żuchwy,
" zgryz przewieszony (jednostronny, obustronny),
" tyłozgryz,
" tyłożuchwie,
" przodozgryz,
" zgryz otwarty,
" zgryz głęboki,
" stłoczenia zębów,
" nieprawidłowości zębów: zaburzenia budowy, zaburzenia liczby, zaburzenia położenia, zaburzenia wyrzynania,
" przodożuchwie.
Zgryz krzyżowy
W prawidłowych warunkach zęby górne  wystają przed dolne, tzn. guzki policzkowe zębów górnych znajduję się przed guzkami
policzkowymi zębów dolnych. W przypadku zgryzu krzyżowego zęby dolne zachodzą na zęby górne na niektórych odcinkach lub w
całym łuku (częściowy i całkowity).
Zgryz przewieszony
Jest przeciwieństwem zgryzu krzyżowego i wynika z poszerzenia się szczęki lub zwężenia żuchwy. Guzki językowe znajdują się
przed guzkami policzkowymi zębów dolnych, tak jakby szczęka obejmowała żuchwę od zewnątrz. Wada ta uniemożliwia
prawidłowe żucie, ponieważ ruchy boczne żuchwy są bardzo ograniczone.
Boczne przemieszczenie żuchwy
Boczne przemieszczenie żuchwy może być czynnościowe lub morfologiczne. Czynnościowe oznacza, iż prawidłowo zbudowana
żuchwa z różnych powodów ulega przemieszczeniu na jedną ze stron. Morfologiczne jest natomiast spowodowane zaburzeniami w
budowie żuchwy - jedna z jej stron jest niejako mocniej rozbudowana lub przeciwnie, zmniejszona. Przemieszczenie morfologiczne i
czynnościowe można między sobą rozróżnić dzięki prostemu testowi. Wystarczy przesunąć żuchwę do prawidłowego,
symetrycznego położenia względem szczęki. W przypadku przemieszczania czynnościowego nastąpi znaczne poprawienie wyglądu
twarzy i zgryzu (stanie siÄ™ symetryczna), zaÅ› w przypadku morfologicznego wyglÄ…d i zgryz ulegnÄ… pogorszeniu.
Tyłozgryz
To wada polegająca na przesunięciu żuchwy do tyłu w stosunku do szczęki. U osób z tyłozgryzem rzuca się w oczy cofnięcie bródki i
opadnięcie kącików ust. Wada ta może być spowodowana niedostatecznym rozwojem części zębodołowej lub całej żuchwy (tzw.
retrogenia), lub też nadmiernym wzrostem szczęki.
Przodozgryz
Wady doprzednie charakteryzują się wysunięciem zębów dolnych przed górne, co nadaje twarzy agresywny, nieprzyjemny wygląd.
Analogicznie do tyłozgryzu, przodozgryz może być spowodowany nadmiernym rozwojem części zębodołowej lub całej żuchwy
(tzw. progenia), lubteż niedostatecznym wzrostem szczęki.
Zgryz otwarty
W normalnych warunkach zęby górne powinny stykać się z zębami dolnymi podczas ich zwarcia. W zgryzie otwartym pomiędzy
zębami pozostaje szpara. Jeśli wada dotyczy tylko części zębów, nie widać zmiany rysów twarzy. Jeśli jednak dotyczy całego
uzębienia dolny docinek twarzy jest znacznie wydłużony. Zgryz otwarty uniemożliwia prawidłowe żucie i może powodować wady
wymowy.
Zgryz głęboki
Zgryz głęboki polega na większym w stosunku zachodzeniu siekaczy górnych na dolne (czyli zęby sieczne dolne są przykryte przez
górne w wiÄ™cej niż w ½ ich wysokoÅ›ci). W ekstremalnych przypadkach siekacze górne mogÄ… nawet nagryzać na bÅ‚onÄ™ Å›luzowÄ… w
przedsionku jamy ustnej, a dolne na błonę śluzową podniebienia. Dolny odcinek twarzy jest wtedy skrócony.
Stłoczenia zębów
Stłoczenia zębów są często powodowane zbyt dużymi zębami w stosunku do wyrostków zębodołowych. W przypadku dzieci, często
dochodzi do stłoczeń z powodu przedwczesnej utraty zębów trzonowych mlecznych, które niejako  trzymały miejsce dla stałych
trzonowców. Stłoczenia zębów powodują ich rotację, opóz
nione wyżynanie, wyżynanie w nieprawidłowym miejscu (np. od strony
przedsionka, albo na podniebieniu), czy nawet zatrzymanie (ząb stały dla którego nie ma miejsca w łuku pozostaje w kości).