Dziak A. nSOr.:krzyU." l'I)'d.III, PZ\VL, Wan:z.aW& J9'J4
Dziak A.: B<;I~ sz)'i, glo",)' i baftOI'l. Mcdidna Sportiv&, KrakDziakA-. Ta)'ll1l S.~Bole"nybarl:". K&-ZMIANY
Dziak A~ TayUll S.: UTllZY i u.'IZkodzenia sportow~. KIl..'peT, KnlJ;6w 2001
tuk To, Dziak A. "Ortopedia z taumltohlJ;i~nllJZ~dow ruchu:' PZWL, Wllnl7.l1Wa 19%
Ro..lawsl:i A- ..c:v.iczenilll=iczc: w choruha<:h T~mah'C7-llyo::h," W.vszawn : Wydaw. Lekltn.:ki" PZWL,
ZWYRODNIENIOWE
Roslaw!m\\"ow."WllT:RoslllW~ki A. "Podsla"'Y fizjOlellipii w chorob~ch reumaIYCZllvch." Wrlldaw: Wydaw. AV,'F. 1996
Rosla",ski A. "C\\laenial=ic7-<: WchllWhach r"umalyCZllVCh." Wa""7.11wa: Wydaw, War"ki" PZWL,
ilrlIhl W . .,7.al}'s reumalologii" WanlJl,Wll PlWL 19K7
Zimmermlnn - G''>!-.'l.
Mackiewicz S., Zimmermann - (ftior"b I. "R"um~h,loria." WlU'S?J'wa PZWL 19'J5
Ro.,law'>ki .'\. (1981). Rdlahiliblcja IVfe\lma1oid.lo)'m zapakniu .,laWOW.PZWL W - ""11
Ro.Zawa PZWL .199K
Sadow,ka - Wrohk"'.Sado-w.ZMIANY ZWYRODNIENIOWE
staw biodrm'ry
Strona hOC"'JIa: Pachwinll: Poiladek
Najc7~stsza przyczyna Nkaletki okolokn~tarzowc sl. biodrowy rzadzicj kalctki nuL; kaletka kulszowa:
rzadzicj st. biodrowy i ThfL lub sci~gm; mm przywodzicieli: slaw krzyzwo-biodrow~
SOL: piekllcy, rozlan}', przcpuldina
nasilaj1l;c)' si~ podczas chodu
i w noc)': tkliwosc krvtarza \\-'lk
DIAGNOSTYKA: bolcsnosc przy opukiwaniu krytarza i uciskaniu paehwiny:
Bol nasilajllC)' si~ w nocy i podczas pozycji statycznych; wczcsnc bolesnc ograniczcnic
rotacji we\\1ló"zncj
1) Profilaktyka i ieczenie w katdym okresie
Schemat postepowania ograniczen
SIADY
" rotacja wew. (stopa stawiana na zewnqtrz)
" przeprost i prostowanie (okres powstawania 2) Cwiczenia zwi~kszajqce zakresy ruchu (pIR, stretching itd.)
odwrotnie do wzorca zmian zakresu ruchu
hiperlordozy - sprzt(zenie zwrotne)
" odwodzenie (trudnosc w wykonaniu rozkroku,
utrudniona jazda na rowerze)
" przywodzenie ( trudnosci w staniu na jednej 4) Fizykoterapiajako przygotowanie do cwiczeil( tennoterapia,
hydroterapia) oraz pi b6lowo UD, eiektroterapia ...
nodze)
" zgit(cie i rotacja zew.
OKRESOSTRY
II
Pozycja ulozeniowa
I . . /
II Praca z punktami
Iff' ). !
'~
spustowymi (ghv. m
,//~J '- \ ~ -18 /
gruszkowaty)
/ " ,
II trakcje stawu i
biodrowego
fu-s.M. ?ll'ilWj~ncj I ['l77('ji ~>i.tl'C]th dlao~~U li'ub:lIe:;" \.\'c.=lgii
II Regulacja obci:jZel\
II Bolesnos6 uciskowa szpary stawu kolanowego
II Mi~dzy 30 a 50 rt. dotyczy okolo 50 %
" " Pogrubienie obrysow St. kolanowego
ludnosci , po 70 rz. 100%. Zmiany dotyczllc
" Zanik m. czworoglowego uda.
najcz~sciej przysrodkowt:i , bocznej i udowo-
" Pogrubienie rzepki i jej nieznaczne przesuni,:cie ku
rzepkowej cz~sci stawu.
gorze
" Nieznaczne ograniczenie ruchu i slyszalne trzaski
II Regulacja obciqzen : kolano koslawe- " " Max. zgi,:cie i, prostowanie oraz ruchy rotacyjne
wywoluj'l bol
podwyzszony brzeg wew, kolano szpotawe -
" " Cz,:ste ucieplenie kolana
podwyzszony brzeg zew.; przy niestabilnosci
" " Cz,:ste zrniany zylakowate kkd
wi~zadlowej - orteza.
Zmiany zwyrodnieniowo-znieksztalcajace dotycza:
II plb6lowa i pi zapalna: UD, fonoforeza,
" " Pol'lczeil mi,:dzytrzonowych (srodkowa cz. C; L;
jonoforeza, krioterapia
VII-X Th)
II Rozluiniajqce: hydroterapia, fango
II Stawow zawartych pomi,:dzy wyrostkarni stawowymi
II UGUL, rotory
luk6w kr,:gowych (C7-Thl;Th2-Th5; L2-L4)
II Optymalizacja chodu
II Krói rni,:dzykr,:gowe
II Ergoterapia i regulacja obciqzen. II Stawy krzyzowo- biodrowe
II Wyrostki kolczyste (ch Bastroopa
" Zmiany najezcwertebralnych i krqzkach mi" W stawach mictdzykrcb61owego
" W trzonach krcwic" Najezckr'lzk6w C5-C6; C6-C7.
" Zesp61 b610wy ode. szyjnego i b61e karku
1) pi bOlowo: tennoterapia
" Zesp61 szyjno - ramienny
2) wyei~ prze'Ywany (dla odpr~zenia)
" B6le glowy
3) aktywne rozei~anie mm skr6eonych postaw,! obci'\Zeniow,!:
mm.: poehyle, ezworoboezny cz. zst~puj,!ca, prostowniki ode.
a) wywolane przez ueisk na tckrcSzyjnego
na pieh wsp6lczulny
4) cwo izomet'Yezne oslabionyeh grup mi~sniowyeh
5) nauka optymalnej postawy i ruehomosei
b) myofascial pain
6) ergoterapia
" Zmiany dotycz'lprzewamie wielu kr«gow i
" Pozycja ulozeniowa: LT, szyja zgi~ta ok. 20';
wyst«puj'l u osob starszych
kg lekko odwiedziona i zgi~ta w st.
" OBJAWY:
lokciowym;
- t«pe rozlane bOle plecow, czasami z objawami
!!!! Gdy wyst~puje niewydolnos6 krqzenia- duza
podramiema n mH,:dzyzebrowego.
poduszka pod plecy i glow~ + mala
bOle naSladuj'lce choroby narz'ldow klatki piersiowej
lub jamy brzusznej
utrzymujqca zgi~cie glowy
bole nasilaj'lce si~ przy dluzszym przebywaniu w
pozycji stoj'lcej i po wysilku
Leki p/zapalne i p/b6Iowe; kolnierz + \vyciqg +
roznicowanie z ch. niedokrwienn'lserca- bolnasila
krioterapia (nie cieplo!!!!) si« przy ruchach glowy i tulowia
BOLE OKOLICY L~DZWIOWO-
KRZYZOWEJ
" Przewlekly b61 krzyza
" Postrzal (lumbago)
" B61e korzeniowe (ucisk korzenia z segmentarnym
rozprzestrzenianiem sil' b6lu)
" B61e pseudokorzeniowe ( bez przyporza,ctkowania
segmentarnego)
PRZECIJ\ZENIA APARA TV
Pr7..eciilZcnie
WI~ZADLOWEGO I VKLADV
ill. nap~zaczn
powi~zi s7..eTokiej
MI~SNIOWEGO
m. poi;ladkowe sredni
Przyczyny Objawy m. posladkowe maly
m. gruszkowaty
" Ze\\TI'ltrzpochodne " Bole zwi~ane
czynniki przecipozycj'l, a nie z
" Zaburzenia statyki i1lub
BOLokolicy
wykonywan'l
st.
wzorc6w ruchowych na
czynnosci'l, narastaj'lce kolanowego
tie ontogenetycznym np.
.[L st.
w miar« up!ywu dnia
romica dlugosci
Przeciqi.enie ill. gruszkowatego
biodrowego
konczyn,
RWA GRUSZKOWA
Przecilttcnie ThIL
hipermobilnos6, otylos6 -ro. biodrowo-lc;diwiO\,y
-m. czworoboczny lói",i
-ro. prostownik grzbietu L
-ill. prosty uda
TrP ipromieniowanie bolu
.....
:.'.,'i7~'.":
...
':} - .... J.
:';';'1 '"
.1 (!
. I
~
PIR- technika wykorzystujJ:lca 7JukJadpacjcrJtowi wykonac czynny przcciwopOf (ojnk najmniejszym nat~zcnill przcz ok j() p67Jli;j
nast~pujc faz<\ max rozluiJlicnia horn u-wa do 30 s cykJ 3- 5 r~
Badania anatomiczne wykazaly, ie u poszczego!nych
osob wyst~puj~ duie r6inice w budowie tego mi~snia
jak i w przebiegu nerwu kulszowego
II F: stabilizacja st.krzyzowo~
" Prawidlowo przebiegajqcy u ok. 90 % nerw kulszowy przebiegal dystainie w stosunku
biodrowego; rotacja zew. St
do nie podzielonego mi,snia gruszkowatego;
mi~sier1 zaczyna siy na
biodrowego przy wyprostowanym
przedniej stronie powierzchni
udzie, natOllllast pO zgi~ciu uda
kr,gow 51,52 i 53, a takze na u ok. 7 % mi,sieiI gruszkowaty by! podzielony na dwie
spe!nia funkcj~ odwodziciela w
tore bee st. krzyzowo- ez,sci, pomi,dzy ktolymi przebiegalajedna z gal,z; nerwu
stawie biodrowym
kulszowego, z klasycznym przebiegiem pozostalych gal,zi n.
biodrowego, przedniej cz\,sci
kulszowego g. dystalnie w stosunku do ill. gruszkowatego;
kolea biodrowego tylnego
dolnego oraz cz,sto na gomej
cz,sci wi,zadla krzyzowo- u ok. 2 % nerw kulszowy by! podzielony, ajego g!owne
gal,zie przebiegaly proksymalnie w stosunku do ill.
guzowego. Opuszcza miednic,
gruszkowatego;
przez otwor kuIszowy wi,kszy i
przyczepia si, do kr,tarza
wi,kszego l1f5'S'l!fWtriWe./'6Iu u ok. I % m. gruszkowaty byl przedzielony, a gal,zie nerwu
kulszowego przebiegaly pomiydzy ohiema cz,sciami
Podzial nemu kulszowcgo
z nic/:\\'yktym pr7..cbicgicnl II. piszczelowego
p. m. grus7..kowat~
T· n piszczelo\\'y
c· n strzalkowy wSpOln)
GS- bJiiJliaczy gamy
0- Lllslaniacz \Vcwn~tr:t.n)
GI. bJii:niaczy dlon)
Q- czworoboc7.nv uda
Fjgtl!6 21.Ph~~~ "lO""~ the 1U;llldivJ$.JooC>ft!>e
~('jllrll'
c.r>:. {f~ Vltllllw UOIl\Ul\I COIU"'" of litPam.nm>:W.l!.de. T~ Tl~I.u~CCQl.lVlW&l~,uoe~lI",
GS' ('_1l>"l<'IJ~ wpen01: 0., " " " " " W",iotmus.de 1I.ld '"" (,,= " "
11= " " " 1,.,.,..Ie
MECHANIZM POWSTANIA
HIPOTEZAI
" pierwotnie jest ono spowodowane przez upadek, ale
jako przyczyny wymienia si~ twe ropne zapalenie
mi~snia, kostniejqce zapalenie mi~snia, dystoni~
mi~sniow'l. znieksztalcaj'l.c'l. oraz zwl6knienia po
gl~bokich iniekcjach
ucisk ncrwu kulszowego
przcz krawll!di mi~snia lub
" wt6rnie podaje si~ podraz.nienie stawu krzyzowo-
scir;gna podczas rotacji
biodrowego Jub powstanie guza W okolicy otworu
wewn~trzneJ stawu
biodrowego
ku1szowego
m wi~ksze predyspozycje kobiet do tego typu
zaburzenia (61),
MECHANIZM POWST ANIA HIPOTEZA
HI
" Wg Robinsona uraz powoduje st~n zapalny mi~snia i powi,zi, ieh
obrzmienie, a II' konsekweneji usidlenie nerwu kulszowego.
(najwi,eej zwolennik6w)
6 typowvch ceeh dla pourazowego zespolu mie$nia gruszkowatego:
" bol pojawia si, po upadku na posladki
" b61jest odezuwany II' okolley stawu krzytowo-biodrowego,
wi,kszego otworu kulszowego i ml,snla gruszkowatego, i
promieniuje II' d61 nogi
" b61 zaostrza si, podezas poehylania si, i wyprostu
powslanie punkt6w spustO\vych w
" obeene jest zgrubienie ponad mi,sniem gruszkowatym
ob~bic miĄs.nia gruszJ.:owatego
" jest dodatni objaw Laseque'a
moZe podra.l..niac ten miesien
" mi,snie posladkowe ulegajq lub jut ulegly atrolii.
I) II' pozyeji letenia tylem
3) Test Pace - II' pozyeji
(L T) przy wyprostowanyeh
siedzqeej oeenia si, utrat~
konezynaeh dolnyeh widoezna
funkeji, oslabienie oraz b61
asvmetria; po stronie
podezas oporowanego
zaburzonej konezyna doln~
ustawiona II' rotaej; odwodzenia uda (Rye. C).
zewn~trznej (rye, A)
4) Kombinaeja
oporowanego odwodzenia
2) Test Freberg'a - dodatni
i rotaeji zewn,trznej
gdy II' pozyeji LT oporowana
pot,gujqea b61jest
rotaeja wewn,trzna przy
ez,stym objawem u tyeh
wyprostowanym udzie
paejent6w (Rye. 0)
spowoduje zwi,kszenie b6lu
nerwu kulszowego (r~ka
oporujqea ulotona na udzie
(Rye, B).
Post~powanie przy zaburzeniach
kr~zka mi~dzykr~gowego
STANDARDOWE
DZIALANIE
" UD
" Laser
II Metoda McKenzie
" Jonoforeza
~~
g Dynamiczna stabilizacja
" Tennoterapia
II Cwiczenia na specjalistycznych " Elektrolecznicrwo
" Wyciqg
przyrzqdach
" kinezyterapia
~~~~
Rys, 103. Prqkhdy niektol'}'ch poz)'cji cab w 162ku mogl.1:eycb pr-.qniesc
zmniejsz.cnk Jub ZlllCsiC:lic bulu w ost:::.cn bOiach h;diwiowo-knyzowych
lub w rwie kulszewej (;::3. A. Dziakiem: B6lc kr;;yia)
TERAPIA MANUALNA --. PROBLEM OCENY SKUTECZNOSCI OPARTEJ JEDY:'-:IE
NA SUBIEKTYWNYM ODCZUCJU PACJENTA
Spondyloza ,h~gozmyk, przcpuklinajqdra miahlzy~lcgo, OS(coporozn - p:'w do terapii
manua!ncj
SYSTEM OPARTY NA ZALOZENIU, i.c powodcm b6lu u wiykszosci chorychjest
zablokO\vanie mechaniczne. Zadania lccwiczc koncentruj<{ siC nn prz)'\\Toccniuj'ldra
miai..dzystego, krq71a miydzykr~gowego i struktur podtrzymujqcych do stanu bnrdziej
prawidJowcgo
Podczas odpowicdnio dobranych cwiczen pacjcnt odcZl.lwa przcmicszczanie sl~ b61u do
srodkowcj cz~sci kr~goslupa
CWICZENIA STABILIZUJJ\CE
Celem terapii jest powstanie
odpowiedniej kontroli
mifsniowej nad
krfgoslupem Ifdiwiowym
Cwiczenia poprawiaja :
" elastycznosc m i,sni
symetrycznll sil<;mi<;sniowll
" rownowag<; mi<;sniowll
CWICZENIA STABILIZUJ~CE CWICZENIA NA PRZYRZJ\DACH
" czucie gl~bokie j
kontrol~ na tulowiem
" wytrzymalosc j
wydolnosc tlenow'l
mi~sni
BOLESNY BARK
BOL BARKU NIE SCHODZI PONIZEJ LOKCIA
OPTYMALNA TERAPlA
PRZECI4.ZENIE
" un na okolice
zmienionych sci~gien
" Laser·TrP
TKANEK MIEKKICH
" Termoterapia na okolice
napif(tych mitrsni
" Specjalistyczne techniki
relaksacyjne na
ograniczone zakresy ruchu
" Cwiczenia w odci~eniu
BOL
NAJCZF;STSZA DROGA 80LU TO PROMIENIO\yANIE DO
BOCZNEJ STRONY RAMIENIA NA WYSOKOSCI PR YCZEPU M.
" PROWADZENIE TERAPII BOLESNEGO BARKU BEl NARAMIENNEGO
SPRA WDlENIA KOMPONENTY l PODRAZNIENIA
NERW6w RDZENIOWYCH
" Podraznienie nenvu rdzeniowego na poziome C4 -C5 daje
objawy zwi~kszonego napi~cia mm. nadgrzebieniowego.
" Dalej zaburzenie dotyczy calej okolicy przykr~goslupowej
g6rnego odc piersiowego i dolnego szyjnego plus
charakterystyczne objawy jak przy bolesnym barku
" !I Uwolnienie okolicy nerw6w rdzeniowych- automatyczne
zwi~kszenie ruchomosci zaburzonej KG
Odwodzenie st. ram l
" OGRANICZENIE RUCH6w CZYNNYCH I BIERNYCH POCHODZENJA
Rotacjast. ram 1
STAWOWEGO
Rozcilllianic lorebki 1001
odwodzenie -> rotacja zew. -> rotacja wew.
Bieme odwodzenic duzcgo stopnial
Odczyn zapalny sta\vu maze bye nie tylko pourazowy , ale tak7.e na tIc zmian
BOI nara.'>la w cittgu kilku dni i prom obwodovlO Z\\-}-Todnieniowych lub idiopalycznych
stawll
KlIlclka W!1l:(;!iW:J n.a ucisk
ROlacjc """normie
" OGRANICZENIE RUCH6w BIERNYCH I CZYNNYCH POCHODZENIA
STAWOWEGO
Najcz~sciej ostrc zapalenie kaJetki pod nl naramiennym.
Ruch'i bicrnc pdnc i Ilicoolesnc
Ruchyczynm:i(lporo\\'c1
Dlltycry t-'lw. 30·9tr odwndzcnie
Zapalcnic tub uszkodzcnic sci~gna ~ ruch bolcsny wobcc opom
WAtNE: jdJi manly uszkodzcnic sci~gna naclgrzcbicniowcgo mamy dodntkowo
bo!csnosc micjscowzllp:llcniekalctkl\lodmn " " " ..
.lmicnnYm
HISTORIA ZESPOLU ZEsrOL CIESNI STAWU
BOLESNEGO BARKU PODBARKOWEGO
PRZYCZYNY
zapalenie kaletki maziowej
" I STADIUM
J) Patologia przcci,ricniowa glw. m nadgrzcbicniowcgo (sumownnic siv rnikrourazow)
2) Podwichnii;c:.iclub zwichniycie stawu ramicnncgo
zapaIenie torebki stawowej
" II STADIUM
i sci~gien
" III STADIUM uszkodzenie stozka rotator6w lubli
sci~gna m. dwuglowego
If stadium - poczqtek zmian zW)Todnicniowych \\' obrlwysilku)
II stadium- usz.kodzcnie stozka ( stale doJcgliwosci bOlowe, cZ9Stow nocy)
" Najcz~tsza przyczyna: konflikt guzowatosci kosci
ramiennej z : wyrostkiem barkowym, z przeroslym RDZNICOW,,""IE
Zapalenie Scilw. kruczym oraz ze zmienionym st. barkowo-
Zapalcnic scicgna nt. dwuglowego
obojczykowym .1, US/.1odzenie n. podlopatkowego
BOLESNOSC NADKLYKCIA
BOCZNEGO K. RAMIENNEJ
WZMOZONE NAPI!;CIE MM.
1) m. prostowniki nadgarstka i
palcow
2) m. odwracacz przedramienia;
3) m. ramienno-promieniowy
TERAPIA
1) praca z punktami spustowymi
zabiegi fizykalne (laser, un ...)
2) zabiegi rozluzniaj<\,ce
(hydroterapia, masai,
stymulacja eksteroceptywna)
3) dziabnie przeciwzapalne
zabiegi fizykalne (laser,
jonoforeza, UD, krioterapia)
I {
II
I~
i~~,
I \
I~
I
I I
If;[
Irj
Iii!
I' \',
",
)- t
I~
" h\~
I
fA" " ;! &,jU'
I'
""CM;"I -ld
h,~;j
"IN
TEST THOMSONA
" PW: pacJenl- nicznaczn)' wypmsl
nadg.afstka, zgilfcic palco\\' w pi~sc
~~;~;~~~'~"i:,:;~;,~~,:,~~i"
'"""glt;hllkwj
oraz wyprost slawu !OkCIO\\-Cgo:
pW: pU7..\'Cjll5tuh~lI: Buduj'lcy j~'do~\
B(/d{!jqcy-~ksuj~ nadgarstek od
rt;kl\.occnw pulpucYJlllc,dyslulnicod
strony dlomowcJ, drugq rykll.
boczncgtlnat..lklykclu,rmnt;polozOllll.
obejrnujc pi~scchorego
prornicni(1woWSI(1;;unkudol11i';'~llio
" Tcst-pacjcn1l?fostuje piysc w~rcw prostU\\l1ika promicoitlw~go dlugicgo
opomw! bada)tlce.go lub badaJlWY om.lgarstl.:wbrc\\"czvnnCllIunO\\TlIClmiui
pOWlnien starat SIr.:zgiqc dloniowo
oowracanlu
wyprost.owan~· nadgarstck \" " ..
br.cw
Interpretllcj~: st~Jy 00] uciskowy w
oporawl stawlanemu przcz paCJcnta
rytulic mH;smOWCJ lub b6lc w bhz..'izcj,
Intcrprctacja·zn3czny b61 nad
promicni?\\"cj Cz~cl przedrumieniu, kt6re
00c7.llym nadklykcie~l ipo stronic
rmsiloJ!\.slt;wczosicIJl\\TlIclInJai
promieniowej loZy mll.snl
othnacania, s\\iadczilOuciskugal<;7j
pros(ownik6w. ghrookicj ncrnu prolllienio\Vcgo przez
mir,:sieiJ OO\\rdCUl:;Z.
" TEST COZENA " TESTMILLA
" PW; pozycja siedzllc8; bad.aj~cy " PW stoj~ca. Rami(: pacjenta
jedn'l r~k"l fiksuje slaw lokclOwy, ustawione w niewielkim
a drugwyprostowanej w nadgarstku lokciO\-vym, a nadgarstek w
pi~sci. wyproscie
" Test- Pacjent powinien dalej " Test-Jedn'l r~k<\badaj<\.cy chwyta
prostowac pi~c wbrew oporowi staw tokcio\V)', a drug<\.uktada
r(:ki albo badaj<\.cy stara si(: bocznie lub obejrnuje datsZl\ cZ(:sc
ufiksowan(\ w wyproscie pi(:sc przedramienia. Pacjentowi poleca
wbrew oporowi chorego nacisnw kierunku zgi(:Cia. badaj.\Cego odwr6cic przedrami(:.
" Interpretacja: znaczny b61 nad " Interpretacjaj bot na wys?kosci
bocznym nadklykciem i po stronie nadktykcia bocznego kosci
promieniowej loZy mi(:sni ramiennej/lub tei:prostownik6w. bocznej mi(:sni prostownik6w.