WAŻNE INFORMACJE
Podstawy Nauki
1. Przedmiot obejmuje 45 godzin wykładu (w blokach po
3 godziny) oraz 15 godzin ćwiczeń, start 8.15
o Przedsiębiorstwie
2. Nie ma zwolnień z egzaminu, egzamin obejmuje
tematykę wykładów oraz wskazaną literaturę
Katedra Ekonomiki Przedsiębiorstw
http://kep.wzr.pl/
3. Informacje bieżące dotyczące ćwiczeń oraz wykładów
na stronie Katedry Ekonomiki Przedsiębiorstw
dr Joanna Pioch (224)
dr Marzenna Czerwińska (221)
mgr Paulina Nogal  ćwiczenia (228)
Uniwersytet Gdański, Wydział Zarządzania
PLAN WYKA
ADU PNOP 2013/2014 PLAN WYKA
ADU PNOP 2013/2014 cd.
6. Cykl życia firmy  od rejestracji do
1. Klasyfikacja przedsiębiorstw i formy organizacyjno-
zakończenia działalności
prawne przedsiębiorstw  uwarunkowania wyboru
7. Współpraca przedsiębiorstw
2. Relacje przedsiębiorstwa z otoczeniem
3. Istota przedsiębiorstwa i przedsiębiorczości. Modele 8. Działalność innowacyjna
teoretyczne
9. Działalność inwestycyjna przedsiębiorstw
4. Cele działalności i impulsy działań przedsiębiorczych
10. y
ródła finansowania działalności
5. Zasoby i ich rola w firmie, w tym:
11. Restrukturyzacja i prywatyzacja
Gospodarowanie majątkiem
przedsiębiorstw
trwałym i obrotowym
12. Relacje z klientami, ryzyko w działalności
Gospodarowanie zasobami
gosp.
Uniwersytet Gdański, Wydział Zarządzania
niematerialnymi i ludzkimi
13. Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa
LITERATURA
Definicja przedsiębiorstwa
DO WYKA
ADU PNOP
KODEKS CYWILNY ART. 55
1. S.Marek, M.Białasiewicz: Podstawy nauki o organizacji,
PWE 2008 (także 2011)
definiuje przedsiębiorstwo jako zespół
składników materialnych i niematerialnych
2. Praca zbiorowa pod redakcją Stanisława Marka: Elementy
nauki o przedsiębiorstwie, Szczecin 1999
przeznaczonych do realizacji określonych
3. Praca zbiorowa pod redakcją Jana Lichtarskiego: Podstawy zadań gospodarczych, które obejmuje
nauki o przedsiębiorstwie, Wrocław 1999
wszystko co wchodzi w skład
4. Stanisław Sudoł: Przedsiębiorstwo. Podstawy nauki o przedsiębiorstwa
przedsiębiorstwie. Teorie i praktyka zarządzania. Toruń 1999
Uniwersytet Gdański, Wydział Zarządzania
1
Przedsiębiorstwo  pojęcie St. Sudoł
Definicja przedsiębiorstwa wg KC
A W SZCZEGÓLNOŚCI:
Przedsiębiorstwo jest jednostką (podmiotem)
Firmę (nazwę), znaki towarowe i inne oznaczenia
indywidualizujące przedsiębiorstwo prowadzącą działalność gospodarczą
Księgi handlowe i tajemnice przedsiębiorstwa
motywowaną chęcią uzyskania korzyści majątkowych
Nieruchomości i ruchomości należące do
mającą na celu zaspokojenie potrzeb innych
przedsiębiorstwa, w tym produkty i materiały
podmiotów życia społecznego
Patenty, wzory użytkowe i zdobnicze
przez wytwarzanie produktów i/lub świadczenie usług
Zobowiązania i obciążenia, zw. z prowadzeniem
przedsiębiorstwa
przy czym działalność ta prowadzona jest samodzielnie
Prawa wynikające z najmu i dzierżawy lokali
na ryzyko właścicieli
zajmowanych przez przedsiębiorstwo
Przyczyny braku jednolitej
definicji przedsiębiorstwa Atrybuty - cechy przedsiębiorstwa
Odmienne podejście ze strony różnych dyscyplin
WYODR
BNIENIE EKONOMICZNE 
naukowych
ALIENACJA
Inne usytuowanie w gospodarce narodowej oraz inny
zakres samodzielności (autonomii) decyzyjnej
WYODR
BNIENIE PRAWNE
w zależności od ustroju gospodarczego
Bardzo duże zróżnicowanie przedsiębiorstw
WYODR
BNIENIE TECHNICZNO-
Zanikanie jednych form przedsiębiorstw, powstawanie
ORGANIZACYJNE
innych
Wyodrębnienie ekonomiczne Wyodrębnienie ekonomiczne
1. działalność gospodarcza związana jest z ryzykiem
alienacja, samofinansowanie, samodzielność oznacza że: nieuzyskania oczekiwanych dochodów lub
poniesienia nieoczekiwanych strat
przedsiębiorstwo ma odrębność majątkową,
reprodukuje zużywane zasoby poprzez sprzedaż wyrobów
2. rozwój firmy poprzez powiększanie majątku
lub usług i osiąganie odpowiedniej rentowności,
trwałego zależy od możliwości wygospodarowania
środków na inwestycje
dochody pracowników zależą od wyników produkcyjnych
i ekonomicznych firmy  wspólny interes,
3. samodzielność - samodecydowanie
przedsiębiorstwa przejawia się autonomią
wewnętrzną i zewnętrzną, która zwykle jest
ograniczona w przedsiębiorstwach państwowych
lub działających w ramach koncernu
2
Wyodrębnienie prawne Rola rejestrów - KRS
Oznacza zdolność firmy do podejmowania
ZAPEWNIENIE DOST
PU DO JAWNEJ,
działań prawnych, takich jak zawieranie umów,
zaciąganie kredytów bankowych, występowanie
WIARYGODNEJ INFORMACJI
jako odrębny podmiot w obrocie towarowym itp.
O PODMIOTACH GOSPODARCZYCH,
CO WINNO SA
UŻYĆ ZWI
KSZENIU
BEZPIECZEC
STWA OBROTU GOSPODARCZEGO
Osobowość prawną uzyskuje się przez wpis do
Krajowego Rejestru Sądowego
Wyodrębnienie techniczno -
organizacyjne Zasady działalności firm
Oznacza, że dana firma posiada sobie tylko właściwą
ZASADA GOSPODARNOŚCI
strukturę organizacyjną, pozwalającą jej
w zorganizowany sposób wykonywać określone
ZASADA PRZEDSI
BIORCZOŚCI
zadania
ZASADA RENTOWNOŚCI
Wyodrębnienie techniczne i organizacyjne tworzy
ZASADA RACHUNKU EKONOMICZNEGO
podstawy formułowania wyodrębnienia
ekonomicznego
Zasada gospodarności Zasada gospodarności
Ogólna zasada racjonalnego postępowania
Może przyjmować 2 postaci
mówiąca o tym, że maksymalny stopień realizacji
1) zasada największej wydajności
celu osiąga się poprzez
2) zasada oszczędności środków
Sposób użycia środków zgodny z zasadą
uzyskanie większego efektu przy danym
racjonalnego gospodarowania nazywa się
nakładzie środków lub
optymalnym użyciem środków
w przeciwieństwie do ich marnotrawstwa
uzyskanie oczekiwanego efektu przy użyciu
które jest przejawem nieracjonalności działania
minimalnego nakładu środków
3
Zasada przedsiębiorczości Zasada przedsiębiorczości
1. ekspansywność, rozwój, poprawa sytuacji
Sensu largo:
2. wyszukiwanie i wykorzystywanie pojawiających się okazji
gotowość do podejmowania oraz
aby sprostać zwiększającej się konkurencji
twórczego rozwiązywania problemów
3. zrywanie z tradycyjnymi sposobami produkowania
i dystrybucji dóbr i usług
Sensu stricto: 4. to coś więcej niż przestrzeganie zasady ekonomiczności,
5. imperatyw maksymalnie twórczego podejścia do zasobów
zespół cech warunkujących bycie
kadrowych i materialnych firmy w celu wykorzystania
dobrym przedsiębiorcą
pojawiających się nowych możliwości i elastycznego
przystosowania się do zmieniających się warunków
Zasada rentowności Zasada rentowności
Samowystarczalność
Stosowanie zasady rentowności pozwala
oznacza osiąganie zysku ze sprzedaży dóbr i/lub
dokonać kwantyfikacji celu
usług w pewnym okresie
Pozwala na pokrywanie z nadwyżką kosztów
A to umożliwia
zbywanej produkcji dochodami z jej sprzedaży
określenie stopnia realizacji
Przestrzeganie tej zasady wiąże się z koniecznością
zasady gospodarności
prowadzenia ewidencji księgowej oraz kalkulacji
w przedsiębiorstwie
kosztów za usługi i/lub wyroby
Zasada rachunku Zasada rachunku
ekonomicznego ekonomicznego
Rachunek ekonomiczny jest narzędziem realizacji
Zmusza do myślenia kategoriami alternatywy
zasady gospodarności, pozwala lepiej wykorzystywać
oraz stosowania narzędzi matematycznych
zasadę rentowności oraz ma silny związek z zasadą
i wymiernych elementów rachunku
przedsiębiorczości
Tam gdzie nie ma konieczności
Oznacza on sposób mierzenia nakładów i efektów
lub możliwości wyboru
działalności gospodarczej sprzyjający podejmowaniu
NIE WYST
PUJE problem optymalizacji
optymalnych decyzji
a więc nie ma także rachunku ekonomicznego
dla maksymalizacji efektów użytkowych
4
Podmioty gospodarcze w statystyce GUS
TABL. 1 LICZBA PODMIOTÓW GOSPODARKI NARODOWEJ W OKRESIE 31 XII 2002 - 31 XII 2011
Klasyfikacje przedsiębiorstw
WYSZCZEGÓLNIENIE 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
O GÓ A
EM 3 468 218 3 581 593 3 576 830 3 615 621 3 636 039 3 685 608 3 757 093 3 742 673 3 909 802 38698971
Przykładowe kryteria podziału:
WEDA
UG SEKTORÓ W WA
ASNO ŚCI
120 593 129 315 134 513 137 597 138 769 139 505 124 528 120 488 121 948 121 871
sektor publiczny
sektor prywatny 3 347 625 3 452 278 3 442 317 3 478 024 3 497 270 3 546 103 3 632 565 3 622 185 3 787 854 3 748 026
WEDA
UG WYBRANYCH FO RM PRAWNYCH
Przedsiębiorstwa państwowe 1 951 1 736 1 306 1 029 913 572 363 289 246 194
Spółki handlowe 196 681 208 753 220 162 230 588 243 338 258 299 268 942 283 712 303 040 322 474
Wielkość
w tym:
spółki akcyjne 8 609 8 641 8 633 8 607 8 614 8 853 8 842 8 969 9 322 9 797
Rodzaj i/lub obszar działalności
spółki z o.o. 169 022 177 380 186 431 195 029 205 558 216 887 224 345 236 355 252 411 268 550
spółki komandytowe 645 763 964 1 213 1 657 2 632 3 737 5 004 6 439 8 282
spółki jawne 17 978 21 370 23 381 24 847 26 429 28 587 30 298 31 353 32 390 32 711
Sposób zintegrowania zakładów
spółki partnerskie 418 581 730 849 971 1 086 1 203 1 317 1 428 1 621
Spółki cywilne 208 547 279 208 276 897 277 422 278 337 280 890 276 112 267 615 271 869 276 380
Spółdzielnie 18 682 18 548 18 435 18 303 18 200 18 128 17 352 17 193 17 156 17 067
Forma i/lub sektor własności
Fundacje 6 169 6 967 7 724 8 400 9 119 9 812 10 409 11 305 12 444 13 617
Stowarzyszenia i organizacje społ. 56 737 61 548 66 573 71 121 76 279 80 636 84 343 88 096 92 044 95 870
Forma organizacyjno  prawna
O soby fizyczne prowadzące dz. gosp. 2 714 118 2 795 860 2 763 380 2 776 459 2 765 348 2 787 650 2 845 321 2 815 617 2 942 965 2 871 457
1
Na spadek liczby podmiotów w 2011 r. miała wpływ aktualizacja rejestru REGON w oparciu o informacje o osobach zmarłych uzyskane z rejestru PESEL oraz aktualizacja
w oparciu o informacje z Krajowego Rejestru Sądowego o podmiotach wykreślonych z KRS.
y
ródło: Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w rejestrze REGON 2011r., GUS Warszawa 2012
Podmioty gospodarcze w statystyce GUS
TABL. 1 LICZBA PODMIOTÓW GOSPODARKI NARODOWEJ W OKRESIE 31 XII 2002 - 31 XII 2011
WYSZCZEGÓLNIENIE 2011
O GÓ A
EM 3 869 897
WEDA
UG SEKTO RÓ W WA
ASNO ŚC I
121 871
sektor publiczny
3 748 026
sektor prywatny
WEDA
UG WYBRANYC H FO RM PRAWNYCH
y
ródło: Zmiany strukturalne
Prze dsię biorstwa państwowe 194
grup podmiotów
Spółki handlowe 322 474 gospodarki narodowej w
rejestrze REGON 2011r.,
w tym:
GUS Warszawa 2012
spółki akcyjne 9 797
268 550
spółki z o.o.
8 282
spółki komandytowe
32 711
spółki jawne
spółki partnerskie 1 621
Spółki cywilne 276 380
Spółdzie lnie 17 067
Fundacje 13 617
Stowarz ysz enia i organizacje społ. 95 870
O soby fiz yczne prowadz ące dz . gosp. 2 871 457
y
ródło: Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w rejestrze REGON 2011r., GUS Warszawa 2012
Duże, średnie, małe, mikro... Rodzaj działalności
Produkcyjne, handlowe, usługowe
1. Duże
średnioroczne zatrudnienie >250 osób
Rodzaj działalności PKD (wg Polskiej Klasyfikacji Działalności)[1] - określa
obrót >50 mln Euro lub aktywa > 43 mln Euro
przeważający rodzaj działalności wskazany przez rejestrowany podmiot (czteroznakowy
2. Średnie
symbol):
Sekcja A  rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo:
średnioroczne zatrudnienie <250 osób
(01 ...)  rolnictwo i łowiectwo, łącznie z działalnością usługową.
obrót nie przekracza 50 mln Euro lub aktywa < 43 mln Euro
(02 ...)  leśnictwo, łącznie z działalnością usługową.
Sekcja B  rybołówstwo i rybactwo:
3. Małe
(05 ...)  rybołówstwo i rybactwo, łącznie z działalnością usługową.
średnioroczne zatrudnienie <50 osób
Sekcja C  górnictwo i kopalnictwo:
obrót nie przekracza 10 mln Euro lub aktywa < 10 mln Euro (10 ...)  górnictwo węgla kamiennego i brunatnego; wydobywanie torfu.
[1]  Polska Klasyfikacja Działalności , załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z
4. Mikroprzedsiębiorstwo
dnia 7.10.1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), Dziennik Ustaw
Rzeczpospolitej Polskiej zał. do nru 128, poz. 829 z dnia 21.10.1997 r., Kancelaria Prezesa
średnioroczne zatrudnienie <10 osób
Rady Ministrów.
obrót nie przekracza 2 mln Euro lub aktywa < 2 mln Euro
5
Podmioty gospodarcze w statystyce
Dane GUS za 2010 r. grupy kapitałowe
GUS (dane za 2010/11 r.)
Państwo Organizacja organów statutowych
Austria Dwupoziomowa
Belgia Jednopoziomowa
Bułgaria Opcjonalnie  Jednopoziomowa/ Dwupoziomowa
Cypr Jednopoziomowa
Czechy Dwupoziomowa
Obszar działalności
Dania Dwupoziomowa
Estonia Dwupoziomowa
Finlandia Opcjonalnie  Jednopoziomowa/ Dwupoziomowa
Francja Opcjonalnie  Jednopoziomowa/ Dwupoziomowa
Krajowe, międzynarodowe,
Organizacja
Grecja Jednopoziomowa
wielonarodowe, globalne Hiszpania Jednopoziomowa
organów
Holandia Opcjonalnie  Jednopoziomowa/ Dwupoziomowa
Irlandia Jednopoziomowa
statutowych Litwa Opcjonalnie  Jednopoziomowa/ Dwupoziomowa
Luksemburg Opcjonalnie  Jednopoziomowa/ Dwupoziomowa
spółek w A
otwa Opcjonalnie  Jednopoziomowa/ Dwupoziomowa
SE Spółka Europejska > 120 tys. Euro
Malta Jednopoziomowa
Niemcy Dwupoziomowa
(odpowiednik SA) może zostać założona Europie
Polska Dwupoziomowa
tylko przez osoby prawne
Portugalia Opcjonalnie  Jednopoziomowa/ Dwupoziomowa
system
EZIG Europejskie Zgrupowanie Interesów
Rumunia Opcjonalnie  Jednopoziomowa/ Dwupoziomowa
Gospodarczych (sp. j. + konsorcjum) Słowacja Dwupoziomowa
dualistyczny
Słowenia Opcjonalnie  Jednopoziomowa/ Dwupoziomowa
SCE Spółdzielnia Europejska >30 tys. Euro
Szwecja Jednopoziomowa
vs
Węgry Opcjonalnie  Jednopoziomowa/ Dwupoziomowa
Włochy Opcjonalnie  Jednopoziomowa/ Dwupoziomowa
monistyczny
Wielka Brytania Jednopoziomowa
Przedsiębiorstwa
wielozakładowe Klasyfikacja według sektorów własności
Ze względu na sposób zintegrowania zakładów
wyróżnia się przedsiębiorstwa:
zintegrowane poziomo - podstawowe zakłady
zajmują się tym samym rodzajem działalności
zintegrowane pionowo - podstawowe zakłady
zajmują się realizacją jednej z faz cyklu
produkcyjnego od surowca do wyrobu gotowego
konglomeraty - podstawowe zakłady zajmują się
działalnością nie mającą ze sobą żadnego związku
technologicznego
6
Klasyfikacje przedsiębiorstw
Klasyfikacja według sektorów własności
Forma własności[1] - W krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej REGON
Ze względu na formę własności można wyróżnić
funkcjonuje trzypoziomowa klasyfikacja form własności składająca się z 26 pozycji
klasyfikacyjnych. Na pierwszym poziomie klasyfikacyjnym uwzględnia ona podział na sektory
własności: publiczny - grupujący własność państwową (Skarbu Państwa i państwowych osób przedsiębiorstwa:
prawnych), własność jednostek samorządu terytorialnego oraz  własność mieszaną z przewagą
kapitału (mienia) podmiotów sektora publicznego i prywatny grupujący własność prywatną krajową
prywatne (jednoosobowe, spółki, gospodarstwa rolne)
(osób fizycznych i pozostałych jednostek prywatnych), własność zagraniczną (osób zagranicznych)
oraz  własność mieszaną z przewagą kapitału (mienia) podmiotów sektora prywatnego, na drugim
poziomie klasyfikacyjnym - charakter własności (jednorodna, mieszana - w obrębie sektora, między
samorządu terytorialnego (gminne, municypalne,
sektorami) na trzecim zaś rodzaj własności według wyżej podanych sześciu kategorii właścicieli.
Forma własności jest określana na podstawie procentowego udziału poszczególnych
komunalne)
rodzajów własności w ogólnej wartości kapitału podawanego we wniosku RG-1 o wpis do krajowego
rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej REGON lub o zmianę cech objętych wpisem.
państwowe (pp, JSSP)
[1] Na podstawie: - krajowych aktów prawnych: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lipca
spółdzielcze
1999 r. w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji rejestru podmiotów gospodarki
narodowej, w tym wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń oraz szczegółowych warunków i trybu
współdziałania służb statystyki publicznej z innymi organami prowadzącymi urzędowe rejestry i
organizacji społecznych
systemy informacyjne administracji publicznej;
- międzynarodowych aktów prawnych, zaleceń itp.: 31993R2186 Rozporządzenie Rady (EWG) NR
2186/93 z dnia 22 lipca 1993 r. w sprawie wspólnotowej koordynacji sporządzania rejestrów zagraniczne
przedsiębiorstw do celów statystycznych.
mieszane
Klasyfikacje przedsiębiorstw
ze względu na formę prawną lub organizacyjno-prawną
można wyróżnić:
przedsiębiorstwo jednoosobowe
spółki (cywilna, jawna, partnerska, komandytowa,
komandytowo-akcyjna, spółka z o.o., akcyjna)
spółdzielnia
Joint-Venture
JSSP
pp
SSA
y
ródło: Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w rejestrze REGON 2011r.,
GUS Warszawa 2012
Podmioty gospodarcze w statystyce
GUS (dane na koniec 2011 r.)
7
Kryteria wyboru formy
Tylko spółki & / KSH prawnej przedsiębiorstwa
koszty założenia
zakres kontroli
wielkość podejmowanego ryzyka
elastyczność dokonywania zmian
potrzeby kapitałowe
opodatkowanie
Spółki osobowe a kapitałowe Spółki osobowe a kapitałowe
Podobieństwa i różnice
cd. porównania
liczba wspólników
odpowiedzialność za zobowiązania
kapitał zakładowy
reprezentowanie
minimalny wkład wspólnika
prowadzenie księgowości
obowiązek zawarcia umowy w
dopuszczalne formy opodatkowania
określonej formie
kontrola nad działalnością firmy
obowiązek rejestracji przedsiębiorstwa
procedury zakładania i likwidacji
osobowość prawna
8
9