Historia. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM
Historia
Poziom rozszerzony
Listopad 2008
Zasady przyznawania Punkty
Zadanie Oczekiwane odpowiedzi
punktów za zadanie
1. a) Ko loseum, Rzym, b) Rekonstrukcja przed stawia a) 1 pkt za pe"nÄ… od - 2
widok miasta po I w. n.e. powiedÄ™, b) 1 pkt
2. a) Amenhotep IV Echnaton (wystarczy podaç Amen- 1 pkt za wszystkie po- 1
hotep IV lub Echnaton), b) Demostenes, c) Ma rek prawne wpisy
Aureliusz
3. a) Podzia"u dokonano w 843 r. w Verdun, b) A. Kró- a) 1 pkt za pe"ną od - 2
lestwo Za chodniofrankijskie, B. Kró lestwo Ita powiedę, b) 1 pkt za po-
lii,
(moÅ»na uznç  Italia), C. Królestwo Wschodniofran- prawne wpisanie trzech
kijskie nazw
4. a) B, III, b) A, II, c) D, I, d) C, V, e) E, IV 1 pkt za po prawne 2
przyporzÄ…dkowanie
dat do wszyst kich
przywilejów i 1 pkt za
poprawne przyporzÄ…d-
kowanie postanowieł

do wszystkich przy -
wilejów
5. Np.: Du alizm go spodarczy wy stÄ…pi" w Eu ropie 1 pkt za zawarcie 3
od XVI w., kiedy na stÄ…pi" podzia" Eu ropy na dwie w wypowie dzi po -
stre fy go spodarcze, których gra nica prze biega"a prawnego okre su, 2
mniej wi´cej na ¸abie. Na wschód od tej rzeki nast´- pkt za poprawne opi-
powa"a re feudalizacja sto sunków go spodarczych, sanie dualizmu z uŻy-
zaĘ na zachód defeudalizacja. Na zachód od ¸aby na- ciem wszystkich pole-
st´powa" sto sunkowo szyb ki rozwój sto sunków conych terminów lub
wczesnokapitalistycznych, w których ch"opi zamiast 1 pkt za uŻycie dwóch
obciąŻeł
rentami naturalnymi byli oczynszowywani. terminów
Zaowocowa"o to m.in. stosowaniem w rolnictwie in-
tensywnych me tod produkcji, któ re dawa"y lepsze
plony, a zatem wyŻsze zyski dla ch"opów. Na wscho-
dzie zaĘ, gdzie dominowa"a renta odrobkowa zwana
pał
szczyznÄ…, prowadzono go spodark´ eks tensyw-
nÄ…, w której powi´kszanie plonów odbywa"o si´ po-
przez zwi´kszanie area"ów ziemi uprawnej i wzrost
nak"adów pracy ch"opów.
6. a) Córka Zygmunta Sta rego, Ka tarzyna Jagiellonka a) 1 pkt, b) 1 pkt 2
wysz"a za w"ad c´ Szwe cji z rodu Wa zów Jana III,
a z ich zwiÄ…zku urodzi" si´ Zygmunt III Waza, król Pol-
ski i przez pewien czas takŻe Szwecji, b) Skutkiem po-
litycznym obj´cia przez Wazów polskiego tronu by"o
zaangaŻowanie po lityczne i mi litarne Polski w spór
okoron´ Szwecji oraz o ziemie oderwane od Szwecji
(Estonia), a przy "Ä…czone do Pol ski przez Zygmun-
ta III Waz´ (moÅ»na uznaç odpowiedÄ™: wciÄ…gni´cie
Rzeczpospolitej w d"ugotrwa"e wojny ze SzwecjÄ…).
1
Historia. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Zasady przyznawania Punkty
Zadanie Oczekiwane odpowiedzi
punktów za zadanie
7. Rewolucja w Anglii 1642 1648 (moÅ»na uznaç: woj- 1 pkt za pe"ny tytu" 1
na domowa w Anglii w latach 1642 1648)
8. a) prawda, b) fa"sz, c) fa"sz 1 pkt za po prawne 1
oznaczenie wszystkich
stwierdzeł

9. a) kon stytucja lipcowa (lub: kon stytucja 1952 r., 2 pkt za po prawne 2
konstytucja PRL), b) konstytucja marcowa (lub kon- podanie nazw wszyst-
stytucja 1921 r.), c) Konstytucja 3 maja, d) konsty- kich konstytucji lub 1
tucja kwietniowa (lub konstytucja 1935 r.) pkt za podanie nazw
trzech konstytucji
10. Powstanie styczniowe 1863 1864 1 pkt za pe"nÄ… odpo- 1
wiedÄ™
11. a) Vincent van Gogh, b) Marcel Duchamp, c) Andy 1 pkt za po prawne 1
Warhol podpisanie wszystkich
dzie"
12. Ocena ucznia moÅ»e byç subiektywna, musi jednak 1 pkt za sformu"owa- 2
odpowiadaç realiom historycznym oraz byç uzasad- nie oceny i 1 pkt za po-
niona poprawnymi merytorycznie argumentami. prawnÄ… argumentacj´
13. Do opisywanych w ęródle wydarzeł
dosz"o w czerw- 1 pkt za podanie mie- 2
cu 1956 r. w Poznaniu. Ocena racji premiera Cyran- siÄ…ca, ro ku i mia sta
kiewicza sformu"owana przez ucznia mo Å»e byç w którym dzia"y si´
subiektywna, mu si jednak odpowiadaç realiom hi - opisywane wy darze-
storycznym i byç uzasadniona poprawnymi meryto- nia, 1 pkt za sformu"o-
rycznie argumentami. wanie oceny i jej uza-
sadnienie
14. Powodem og"o szenia re zolucji by"o ograniczanie 1 pkt za pe"nÄ… odpo- 1
przez w"adze PRL swobody twórczej artystów, cze- wiedę
go wyrazem by" zakaz wystawiania  Dziadów w re-
Żyserii K. Dejmka. ZLP w swo jej rezolucji wzywa"
do przywrócenia w Polsce swobody twórczej.
15. W Warszawie do sz"o do pro testów stu denckich 1 pkt za okreĘlenie wy- 2
wobronie relegowanych studentów i zamieszek wy- darzeł
i ich przy czyn
wo"anych wtargni´ciem na teren Uniwersytetu War- i 1 pkt za wy jaĘnienie
szawskiego oddzia"ów mi licji i ORMO.  Bananowa znaczenia terminu  ba-
m"odzieŻ to ne gatywne (po gardliwe) okre Ęlenie nanowa m"odzieŻ
nadane przez w"adze m"odzieŻy, która mia"a jakoby
do st´pdotowarów uwaÅ»anych powszechnie za luk-
susowe (np. banany). M"odzieÅ» ta, zdaniem w"adz za-
miast doceniç swojÄ… kom
fortowÄ… sy tuacj´ (moÅ» li-
woĘç uczenia si´, a nie obowiÄ…zek pracy), z nudów
rozrabia"a.
16. Do opisywanych w wierszu wydarzeł
dosz"o w grud- 1 pkt za podanie przy- 2
niu 1970 r. w TrójmieĘcie na skutek og"oszenia przez czyn i opisu zajĘç oraz
w"adze PRL podwyŻek cen Żyw noĘci w okre sie 1 pkt za wy jaĘnienie
przedĘwiątecznym. Dosz"o do strajków i manifesta- zwrotu
cji, a przeciwko strajkującym stoczniowcom Gdał
ska
i Gdyni w"adze skierowa"y milicj´ i wojsko. Úo"nierze
otworzyli ogieł
do robotników, by"y ofiary Ęmiertel-
ne. Przez okreĘlenie  krwawy Kocio"ek moŻna rozu-
mieç, iÅ» wicepremier PRL Stanis"aw Kocio"ek by" od-
powiedzialny za rozlew krwi w TrójmieĘcie.
2
Historia. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Zasady przyznawania Punkty
Zadanie Oczekiwane odpowiedzi
punktów za zadanie
17. Powodem wybuchu by"a kolejna podwyŻka cen ar- 1 pkt za pe"ną odpo- 1
tyku"ów ŻywnoĘciowych og"o szona przez w"adze wiedę
PRL. Represjami by"y: aresztowania, bicie przy roz-
p´dzaniu demonstracji, wyrzucanie z pracy, wymu-
szanie ze znał
tor turami, wy roki wi´ zienia. Apel
og"osi" Komitet Obrony Robotników.
18. Ograniczenie w poruszaniu si´, wprowadzenie tzw. 1 pkt za opisanie zmian 2
godziny milicyjnej, koniecznoĘç uzyskania zezwoleÅ‚
wprowadzonych sta -
na organizowanie zgromadzeł
, imprez, zakaz straj- nem wojennym i 1 pkt
ków, cenzura przesy"ek pocztowych i rozmów tele- za zdefiniowanie inter-
fonicznych, ka ry za upowszechnianie wiadomoĘci nowania
godzących w spokój publiczny. Internowanie po le-
ga"o na zatrzymaniu bez wyroku sÄ…du na nieokre-
Ęlony czas kaŻdego, który ukoł
czy" 17 rok Życia, ko-
go uzna no za oso b´ "amiÄ…cÄ… de o sta nie
kret
wojennym.
19. Zadanie rozszerzonej odpowiedzi (20 pkt)
Temat I: Scharakteryzuj sposoby, jakimi Polacy w XIX w. próbowali odzyskaç niepodleg"oĘç.
(przewidywany czas na rozwiÄ…zanie: ok. 60 min)
Kryteria szczegó"owe dla poszczególnych poziomów Punkty
poziom I:
Zdający poprawnie umieĘci" temat w czasie i przestrzeni. Poda" jedynie kilka infor- 1 5
macji ĘwiadczÄ…cych o tym, Å»e zrozumia" temat, bez wskazywania zwiÄ…zków mi´ -
dzy nimi, poda" równieŻ kilka nie zawsze uporządkowanych przyk"adów obrazują-
cych walk´ Polaków o niepodleg"oĘç.
poziom II:
ZdajÄ…cy uwzgl´dni" podstawowÄ… faktografi´ (np. powstania polskie w XIX w. pra - 6 10
ca u podstaw). Wykaza" si´ rozumowaniem historycznym: poda" niektóre przyczy-
ny i skutki, dostrzeg" podstawowe etapy, umieĘci" je poprawnie w czasie i pod ją"
prób´ ich omówienia. W uproszczonej formie przedstawi" charakterystyk´ przyjmo-
wanych po staw. Wykaza" si´ zna jomoĘciÄ… terminologii po trzebnej do odpowied-
niej prezentacji tematu.
poziom III:
Zdający do kona" traf nej se lekcji faktów, scha rakteryzowa" pro ces na wy bra- 11 15
nych przyk"adach w uj´ciu dynamicznym, zwróci" uwag´ na najwaÅ»niejsze jego eta-
py i uwzgl´dni" wewn´trzne cezury. Do strzeg" z"oÅ»onoĘç procesu, pod jÄ…" prób´
powiązania aspektów po litycznych z gospodarczymi, kulturowymi i ideologiczny-
mi, odnotowujÄ…c kontekst mi´dzynarodowy. PodjÄ…" prób´ oceny omawianego pro-
cesu.
poziom IV:
Zdający w pe"ni scha rakteryzowa" omawiany pro ces, uka za" róŻne jego aspek - 16 20
ty i sformu"owa" wnioski. Dokona" w"asnej oceny sposobów walki Po laków o nie-
podleg"oĘç.
3
Historia. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Temat II: Na wybranych przyk"adach scharakteryzuj proces budzenia si´ ĘwiadomoĘci narodowej
spo"eczeł
stw XIX-wiecznej Europy. (przewidywany czas na rozwiÄ…zanie: ok. 60 min)
Kryteria szczegó"owe dla poszczególnych poziomów Punkty
poziom I:
Zdający poprawnie umieĘci" temat w czasie i przestrzeni. Poda" jedynie kilka infor- 1 5
macji ĘwiadczÄ…cych o tym, Å»e zrozumia" temat, bez wskazywania zwiÄ…zków mi´dzy
nimi, poda" równieŻ kilka nie zawsze uporządkowanych przyk"adów obrazujących
budzenie ĘwiadomoĘci narodowej w XIX-wiecznej Europie.
poziom II:
ZdajÄ…cy uwzgl´dni" podstawowÄ… faktografi´ (np. Wiosna Ludów, zjednoczenie Nie- 6 10
miec i W"och, walka narodów ba"kał
skich); wykaza" si´ rozumowaniem historycz-
nym: poda" niektóre przyczyny i skutki, dostrzeg" podstawowe etapy, umieĘci" je
poprawnie w czasie i podjÄ…" prób´ ich omówienia. W uproszczonej formie przedsta-
wi" charakterystyk´ rodzÄ…cych si´ poglÄ…dów. Wykaza" si´ znajomoĘciÄ… terminologii
potrzebnej do odpowiedniej prezentacji tematu.
poziom III:
Zdający dokona" trafnej se lekcji fak tów, scha rakteryzowa" proces na wybranych 11 15
przyk"adach w uj´ciu dynamicznym, zwróci" uwag´ na najwaÅ»niejsze jego etapy
i uwzgl´dni" wewn´trzne cezury. Dostrzeg" z"oÅ»onoĘç procesu, podjÄ…" prób´ powiÄ…-
zania aspektów politycznych z gospodarczymi, kulturowymi i ideologicznymi, odno-
towujÄ…c kontekst mi´dzynarodowy. PodjÄ…" prób´ oceny omawianego procesu.
poziom IV:
Zdający w pe"ni scha rakteryzowa" omawiany proces, ukaza" róŻne jego aspek ty 16 20
i sformu"owa" wnioski. Dokona" w"asnej oceny szans i zagrozeł
wynikajÄ…cych z bu-
dzenia si´ na cjonalizmów w XIX -wiecznej Eu ropie. Powo"a" si´ na li teratur´
i uwzgl´dni" oceny historiografii.
4