Historia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM
Historia
Poziom podstawowy
Listopad 2009
W kluczu sÄ… prezentowane przyk"adowe prawid"owe odpowiedzi. NaleÅ»y równieÅ» uznaç odpowie-
dzi ucznia, jeĘli są inaczej sformu"owane, ale ich sens jest synonimiczny wobec schematu, oraz in-
ne odpowiedzi, nieprzewidziane w kluczu, ale poprawne.
Zasady przyznawania Punkty
Zadanie Oczekiwane odpowiedzi
punktów za zadanie
1. a) Egipt, b) Indie, c) Mezopotamia Po 1 pkt za prawid"o- 3
we przyporzÄ…dkowa-
nie podpisu kaŻdemu
z zabytków
2. a) geronci i królowie, b) 28, c) Wyrocznia w Delfach a) 1 pkt, b) 1 pkt, 3
by"a jednym z oĘrodków w miejscu kultu Apollina. c) 1 pkt
Kap"anka (wieszczka) udziela"a przybywajÄ…cym tu
pielgrzymom rad we wszelkich sprawach.
3. a) Podczas uroczystoĘci religijnych Grecy sk"adali a) 1 pkt za poprawne 3
bogom ofiary ze zwierząt, b) aktorzy, widzowie podkreĘlenie,
b) po 1 pkt za kaŻdy
z elementów
4. a) Perykles by" ateł
skim politykiem (m´Å»em stanu), a) 1 pkt, b) 1 pkt 2
mówcą, strategiem, b) Na polecenie Peryklesa zbu-
dowano w Atenach wiele pi´knych gmachów uÅ»yt-
ku publicznego.
5. a) heloci  76,9%, periojkowie  20,5%, spartiaci a) Po 1 pkt za poda- 6
 2,6%, b) Heloci byli niewolnymi ch"opami, po- nie poprawnego od-
tomkami podbitych przez Dorów mieszkał
ców La- setka kaŻdej z grup
konii i Mesenii; przypisani do ziemi spartiatów, (maks. 3 pkt),
uprawiali jÄ…, p"acÄ…c danin´ w naturze, c) Tak wielka b) 1 pkt za treĘci wy-
dysproporcja mi´dzy obywatelami (spartiatami), róŻnione i 1 pkt za
a ludnoĘcią zniewoloną (helotami) powodowa"a, Że uzupe"nienie, c) 1 pkt
Sparta by"a ca"y czas zagroŻona wybuchem po-
wstania helotów. Dlatego teŻ funkcjonowanie pał
-
stwa podporzÄ…dkowane by"o w znacznej mierze za-
Żegnywaniu buntów.
6. a) fa"sz, b) fa"sz, c) fa"sz, d) prawda, e) prawda Po 1 pkt za kaŻde po- 5
prawne okreĘlenie
7. e) A, d) B Po 1 pk za poprawnie 2
wpisanÄ… liter´
8. a), c) Po 1 pkt za poprawne 2
podkreĘlenie
9. a) Boles"aw Chrobry, b) Kazimierz Odnowiciel, Po 1 pkt za kaŻdy po- 5
c) W"adys"aw ¸okietek, d) Kazimierz JagielloÅ‚
czyk, prawny wpis
e) Aleksander Jagielloł
czyk
1
Historia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Zasady przyznawania Punkty
Zadanie Oczekiwane odpowiedzi
punktów za zadanie
10. a) prawo sk"adu  przywilej handlowy nakazujÄ…cy a) 1 pkt, b) 1 pkt, 3
kupcom przejeŻdŻającym przez miasto wystawianie c) 1 pkt
w nim towarów na sprzedaŻ, b) manufaktura  za-
k"ad produkcyjny, w którym stosowano podzia" pra-
cy przy r´cznej produkcji, c) Å»upa  królewskie
przedsi´biorstwo wydobywcze (górnicze).
11. a) styl barokowy, b) styl romał
ski, c) styl renesan- Po 1 pkt za kaŻdy po- 4
sowy, d) styl gotycki prawny podpis
12. a) W"adys"aw Jagie""o, b) 1430 r., Jedlnia (naleŻy a) 1 pkt, b) 1 pkt 4
uznaç teÅ»: 1433 r., Kraków, lub przywilej jedlneÅ‚
sko- za rok i 1 pkt za miej-
-krakowski 1430 1433), c) W"adca zobowiÄ…zywa" sce, d) 1 pkt za pe"nÄ…
si´ nie wi´ziç szlachcica bez wyroku sÄ…dowego oraz odpowiedÄ™
gwarantowa" nietykalnoĘç majÄ…tku szlacheckiego.
13. a) koĘció" halowy, b) bazylika; Uzasadnienie Po 1 pkt za prawid"o- 4
klasyfikacji: oba koĘcio"y są wielonawowe, lecz ten we okreĘlenie typu
ukazany na ryc. b) ma naw´ ĘrodkowÄ… wyÅ»szÄ… i wy- kaÅ»dej z budowli,
raęnie szerszą od naw bocznych, co jest podstawo- 1 pkt za podanie jed-
wÄ… cechÄ… bazyliki. Innym elementem wskazujÄ…cym nego argumentu
na to, Å»e na ryc. b) ukazano bazylik´, jest fakt, Å»e okreĘlajÄ…cego bazyli-
ma ona bezpoĘrednie oĘwietlenie nawy g"ównej k´ lub koĘció" halowy,
i oddzielne zadaszenia naw bocznych. W koĘcio"ach 1 pkt za argumenty
halowych nawa g"ówna ma zwykle wysokoĘç i sze- dodatkowe
rokoĘç zbliÅ»onÄ… do naw bocznych. OĘwietlenie na-
wy g"ównej w koĘcio"ach halowych jest poĘrednie
(przez okna naw bocznych), a zadaszenie wspólne
z nawami bocznymi.
14. a) merkantylizm (kolbertyzm), b) powstrzymanie a) 1 pkt, b) 1 pkt, 4
nap"ywu obcych towarów do Francji, sprowadzanie c) 1 pkt za ocen´
z kolonii surowców, zwi´kszenie sprzedaÅ»y w"asnych wp"ywu, 1 pkt za
towarów za granic´, c) Polityka Colberta wyraÄ™nie argumentacj´
poprawi"a bilans finansowy Francji i jej sytuacj´ go-
spodarczÄ….
15. a) Rzeczpospolita po II rozbiorze w 1793 r., b) Ksi´- Po 1 pkt za kaÅ»dÄ… 4
stwo Warszawskie w 1807 r., c) Rzeczpospolita prawid"owo zidentyfi-
po I rozbiorze w 1772 r., d) Królestwo Polskie kowanÄ… map´
w 1815 r.
16. Francja  Nowa Funlandia, Anglia  Wirginia, Hisz- Po 1 pkt za poprawne 5
pania  Peru, Meksyk, Floryda, Portugalia  Brazy- przyporzÄ…dkowanie
lia, wyspy Moluki, Gwinea, Cejlon, Holandia  Kraj posiad"oĘci poszcze-
Przylądkowy, wyspa Manhattan, Jawa, Surinam gólnym pał
stwom
17. a) Å»elazo, miedÄ™, sól, srebro, o"ów, b) wzrost zapo- a) 2 pkt za pi´ç su- 6
trzebowania na zboŻe w Europie Zachodniej, niski rowców lub 1 pkt
koszt produkcji zboÅ»a w Polsce ze wzgl´du na bez- za trzy bÄ…dÄ™ cztery
p"atnÄ… si"´ roboczÄ… (paÅ‚
szczyzna), duŻe area"y ziem surowce, b) 1 pkt,
uprawnych (produkcja ekstensywna), c) konflikty c) 1 pkt, d) 1 pkt
zbrojne prowadzone przez Polsk´ w XVII w., straty za sformu"owanie
wĘród ludnoĘci ch"opskiej (w tym zbiegostwo), spa- opinii i 1 pkt za uza-
dek zapotrzebowania na polskie zboŻe (wzrost pro- sadnienie
dukcji w Europie Zachodniej dzi´ki zastosowaniu in-
tensywnych metod uprawy), d) Opinia, Że Polska
by"a spichlerzem Europy jest uzasadniona w bardzo
ograniczonym zakresie. ZboŻa sprzedawanego
do Europy Zachodniej by"o zbyt ma"o, aby mog"o
ono spe"niaç kluczowÄ… rol´ w wyÅ»ywieniu tej cz´Ä˜ci
2
Historia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Zasady przyznawania Punkty
Zadanie Oczekiwane odpowiedzi
punktów za zadanie
kontynentu. Polskie zboŻe mog"o jedynie uzupe"-
niaç braki w kryzysowych momentach.
18. Przyczyny powstania listopadowego: "amanie kon- Po 1 pkt za kaŻdą po- 4
stytucji z 1815 r. przez cara, ks. Konstantego i rzÄ…d prawnie wype"nionÄ…
Królestwa, ucisk ekonomiczny, niespe"nienie obiet- rubryk´ (po dwie
nicy o po"Ä…czeniu z ziemiami zaboru rosyjskiego, przyczyny/skutki
represje, przygotowanie cara do uŻycia armii Króle- w kaŻdej rubryce)
stwa Polskiego przeciw rewolucjom we Francji
i w Belgii; skutki: ograniczenie autonomii Króle-
stwa Polskiego, wzmoŻony ucisk narodu polskiego
we wszystkich zaborach, zsy"ki powstał
ców na Sy-
bir, emigracja powstał
ców do Europy Zachodniej
(Wielka Emigracja), przekreĘlenie moŻliwoĘci inter-
wencji rosyjskiej w Belgii i Francji.
Przyczyny powstania styczniowego: os"abienie Ro-
sji w wyniku wojny krymskiej, wp"yw idei niepodle-
g"oĘciowej z Europy Zachodniej (zjednoczenie
W"och), dzia"alnoĘç tajnych niepodleg"oĘciowych
ugrupował
, uliczne i koĘcielne manifestacje patrio-
tyczne, na które w"adze odpowiada"y terrorem,
zsy"ki manifestantów, polityka ugody z Rosją w za-
mian za ust´pstwa autonomiczne reprezentowana
przez A. Wielopolskiego, branka (pobór m"odzieŻy
do wojska);
skutki: likwidacja autonomii Królestwa Polskiego,
ostry kurs rusyfikacyjny, zsy"ki, rekwizycje majÄ…t-
ków powstał
ców, sympatia i pomoc narodów eu-
ropejskich, uw"aszczenie ch"opów na warunkach
korzystniejszych niÅ» w pozosta"ych zaborach, trwa-
"y Ęlad w literaturze i sztuce polskiej.
19. a) Rembrandt van Rijn, Lekcja anatomii doktora Tul- Po 1 pkt za kaŻde 4
pa, b) Gustave Courbet, Kamieniarze, c) Paul Gau- w pe"ni opisane dzie-
guin, Tahitanki, d) Jacek Malczewski, Zatruta stud- "o
nia
20. a) konkwista, b) karawela, c) faktorie, d) redukcje Po 1 pkt za kaŻde po- 4
prawnie wpisane poj´-
cie
21. a) Indianie; by"o to spowodowane wymieraniem ich a) 1 pkt za podanie 5
na skutek wojen z bia"ymi osadnikami, chorobami w"aĘciwej grupy
przywleczonymi z Europy oraz zamykaniem ich i 1 pkt za podanie
wrezerwatach przez bia"ych  nie mieli tam wy- przyczyn; b) 1 pkt
starczających Ęrodków do Życia, b) Czarni; by"o to za podanie grupy
spowodowane sprowadzaniem wielkiej liczby czar- i 1 pkt za podanie
nych niewolników z Afryki na plantacje w po"udnio- przyczyn; c) 1 pkt
wej cz´Ä˜ci USA, c) Zmniejszenie przyrostu liczby za wyjaĘnienie przy-
czarnej ludnoĘci USA spowodowane by"o zniesie- czyn
niem niewolnictwa (wojna secesyjna), a tym sa-
mym zaprzestaniem sprowadzania niewolników
z Afryki. Od tego czasu ludnoĘci czarnej przybywa"o
jedynie na skutek normalnego przyrostu naturalne-
go i niewielkiej (wówczas) imigracji.
22. Narodowej Demokracji (endecji), Roman Dmowski Po 1 pkt za kaŻde 2
uzupe"nienie
3
Historia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Zasady przyznawania Punkty
Zadanie Oczekiwane odpowiedzi
punktów za zadanie
23. a) poleskie, wo"ył
skie, stanis"awowskie, b) ukraił
- a) 1 pkt za podanie 4
skiego (lub ukraił
skiego i bia"oruskiego), c) Wysoki w"aĘciwych woje-
odsetek mniejszoĘci narodowych w Polsce mia" wództw, b) 1 pkt,
wp"yw m.in. na polityk´ wewn´trznÄ… i zagranicznÄ…, c) 1 pkt za ocen´
powodowa" pewnÄ… niestabilnoĘç politycznÄ… i spo- i 1 pkt za argumenta-
"ecznÄ…. W polityce wewn´trznej polskie w"adze cj´
praktycznie dąŻy"y do spolonizowania mniejszoĘci
(asymilacji), co prowadzi"o do wzrostu napi´ç,
a niekiedy nawet starç zbrojnych (UkraiÅ‚
cy).
W miastach, w których zamieszkali Úydzi, dochodzi-
"o niekie dy do manifestacji i zajĘç antyÅ»ydowskich
organizowanych g"ównie przez sympatyków ende-
cji. W stosunkach mi´dzynarodowych mniejszoĘci
stawa"y si´ niekiedy przyczynÄ… napi´cia (np. sto-
sunki polsko-litewskie, mniejszoĘç niemiecka by"a
argumentem dla roszczeniowej polityki Hitlera wo-
bec Polski).
24. a) prawda, b) prawda, c) prawda Po 1 pkt za kaŻdy 3
poprawny wpis
25. a) B, b) A Po 1 pkt za popraw- 2
nie wpisanÄ… liter´
26. a) Józef Stalin, Franklin Delano Roosevelt, Winston a) Po 1 pkt za pe"ne 4
Churchill, b) Rysunek jest satyrą na niezdecydowa- opisanie kaŻdej po-
nie przywódców pał
stw zachodnich do otwarcia staci, b) 1 pkt
drugiego frontu (na zachodzie). Stalin pop´dza za przedstawienie
swoich sojuszników, by wyruszyli z armiami na kon- wymowy rysunku
tynent europejski.
27. a) 1902, b) 1905, c) 1913 1 pkt za poprawnie 3
wpisanÄ… dat´
4