Forum Czytelników
Automatyczne
A
u
t
o
m
a
t
y
c
z
n
e
Automatyczne
A
u
t
o
m
a
t
y
c
z
n
e
zabezpieczenie
z
a
b
e
z
p
i
e
c
z
e
n
i
e
zabezpieczenie
z
a
b
e
z
p
i
e
c
z
e
n
i
e
samochodu
s
a
m
o
c
h
o
d
u
samochodu
s
a
m
o
c
h
o
d
u
Zaprezentowany poniżej układ jest odmianą stykiem S2, oraz załączanie napięcia zasila- czalnych zalet, jak skuteczność i prosta budo-
zabezpieczenia typu  dodatkowy wyłącznik nia pompy stykiem S1. wa, ma jedną poważną wadę: do uruchomie-
i uniemożliwia uruchomienie silnika samo- Należy podkreślić, że zabezpieczenie tego nia silnika należy używać obu rąk jednocze-
chodu przez odcięcie zasilania pompy pali- typu jest bardzo skuteczne, gdyż do jego śnie. Jest to niezbyt wygodne i może być gro-
wa nawet w przypadku zaboru kluczyka i pi- obejścia muszą być spełnione dwa warunki: z
ne, gdy np. podczas nawet krótkotrwałego
lota autoalarmu. Zabezpieczenie włącza się 1. należy znalez
ć przycisk, ostrego hamowania dojdzie do zablokowania
automatycznie po każdym zatrzymaniu sil- 2. należy wiedzieć, jak uruchomić
nika. Szczegółowy opis połączeń dotyczy sa- silnik.
mochodu Skoda Octavia, choć układ może Producenci samochodów nie
być stosowany także w samochodach innych mogą stosować tego typu zabezpie-
marek. czenia, gdyż byłoby ono ogólnie
znane, ale do indywidualnego mon-
Opis układu tażu nadaje się znakomicie.
Schemat ideowy pokazany został na rysun- W przypadku awarii układu należy
ku 1. Sterownik silnika podaje napięcie zasi- wyciągnąć wtyczkę-bezpiecznik
lania pompy na bezpiecznik oznaczony nu- i w to miejsce włożyć sprawny bez-
merem 28 w skrzynce bezpieczników w na- piecznik 15A, co przywraca stan
stępujący sposób: poprzedni. W ten sam sposób moż-
Jeżeli zapłon zostanie włączony, ale nie na wyłączyć zabezpieczenie, gdy
jest uruchomiony rozrusznik, napięcie na trzeba na przykład oddać samochód
bezpieczniku 28 zanika po kilku sekundach. do serwisu.
Uruchomienie rozrusznika powoduje poda- Po kilku miesiącach użytkowania Rys. 1 Schemat układu zabezpieczającego
nie napięcia zasilającego pompę i taki stan okazało się jednak, że układ pokaza-
zostanie podtrzymany w czasie pracy silnika. ny na rysunku 1, pomimo niezaprze- Rys. 2 Schemat układu zabezpieczającego
Jeżeli z jakichkolwiek powo- ze stopniem czasowym
dów silnik się zatrzyma, zani-
ka również napięcie zasilania
pompy na bezpieczniku 28.
Aby podłączyć układ za-
bezpieczajÄ…cy, bezpiecznik 28
wykorzystano jako wtyczkÄ™
po uprzednim jego uszkodze-
niu, a rolę bezpiecznika speł-
nia dodatkowy bezpiecznik
15A zamontowany w oprawce
bezpośrednio w przewodzie
połączeniowym.
Z powyższego opisu dzia-
łania wynika, że przy każdym
uruchamianiu rozrusznika na-
leży na chwilę przycisnąć
ukryty przycisk K, co powo-
duje uruchomienie przekaz
ni-
ka P i jego samopodtrzymanie
Elektronika dla Wszystkich
54
Forum Czytelników
kół i tym samym do zatrzymania pracy silni- na wejściach bramki B2 osiągnie wartość Montaż i uruchomienie
ka. Próba uruchomienia silnika może spowo- progową (bramka z wejściami Schmitta), stan Układ można zmontować na płytce drukowa-
dować utratę kontroli nad kierownicą. Z tego wyjścia bramki B2 zmieni się na niski, tran- nej pokazanej na rysunku 3. Montaż na płyt-
powodu układ zabezpieczający został zmody- zystor T1 przestaje przewodzić, przekaz
nik ce jest klasyczny i nie powinien nikomu spra-
fikowany przez dodanie prostego stopnia cza- P zwalnia swoje styki, układ jest w stanie spo- wić problemów.
sowego z wykorzystaniem bramki Schmitta. czynku (czuwania). Jeżeli w czasie 8 sekund Układ zabezpieczający można dołączyć
po naciśnięciu przycisku K zostanie urucho- do samochodu w trudniejszy, ale pewniejszy
Opis układu
miony silnik, napięcie zasilania pompy pali- sposób, pozostawiając bezpiecznik 28 nie-
zabezpieczajÄ…cego
wa jest podtrzymane przez sterownik silnika, uszkodzony i Å‚Ä…czÄ…c styki S1 przekaz
nika
ze stopniem czasowym na wejściach bramki B1 jest stan wysoki, a na w obwód przeciętego przewodu, za bezpiecz-
Schemat tego rozwiązania pokazany został wyjściu B1 niski. Dioda D1 powoduje utrzy- nikiem od strony pompy. Nie trzeba wtedy
na rysunku 2. Działanie zabezpieczenia manie stanu niskiego na wejściach B2, na stosować dodatkowego bezpiecznika. Wiąże
z tym układem jest następujące: wyjściu B2 stan wysoki, tranzystor T1 prze- się to jednak z kłopotliwym demontażem
Naciśnięcie przycisku K uruchamia prze- wodzi, przekaz
nik P pozostanie załączony tak dolnej osłony pulpitu oraz skrzynki z bez-
kaz
nik i jest on podtrzymywany przez 8 se- długo jak pracuje silnik oraz dodatkowe 8 se- piecznikami. Należy pamiętać o odpowie-
kund po zwolnieniu przycisku. Jeżeli w tym kund po jego zatrzymaniu. dnim przekroju przewodów zasilających po-
czasie zostanie uruchomiony silnik, przeka- Naciskanie przycisku K w czasie pracy mpÄ™ paliwa, co najmniej 2mm2 . Przycisk
z
nik zostanie podtrzymany napięciem zasila- silnika nie ma żadnego wpływu na układ, Kmoże być montowany w dowolnym miej-
nia pompy paliwa (za pomocą układu elek- gdyż przycisk zbocznikowany jest stykiem scu, warunkiem pożądanym jest wygodne
tronicznego) przez dowolnie długi czas pracy S2 przekaz
nika. Gdy silnik nie pracuje, naci- sięganie ręką. Z tego powodu można go
silnika. skanie przycisku K przed upływem czasu montować nawet na widocznym miejscu,
Jeżeli silnik zostanie wyłączony lub gdy opóz
nienia przedłuża czas włączenia przeka- maskując np. pod postacią łba śruby lub ja-
zatrzyma się z jakichkolwiek powodów, z
nika o następne 8 sekund od chwili zwolnie- kiejś ozdoby. W Octavii płytkę urządzenia
można go ponownie uruchomić w czasie 8 nia przycisku. Ta właściwość jest ważna ze najlepiej jest zamontować na dnie pulpitu po
sekund bez naciskania przycisku. W tym cza- względu na możliwą konieczność długotrwa- stronie kierownicy, tuż nad małą półeczką na
sie układ czasowy utrzymuje przekaz
nik Å‚ego uruchamiania silnika. drobiazgi.
w stanie załączonym. Silnik można urucho- Odwrotne włączenie wtyczki bezpieczni- Układ może być zamontowany także w in-
mić jedną ręką, naciskając przycisk, a następ- ka (zamiana końcówek) nie wpływa na dzia- nych samochodach, oczywiście z uwzględnie-
nie przekręcając kluczyk. łanie zabezpieczenia. niem odpowiedniego sposobu podłączenia.
Po wyłączeniu silnika, układ po czasie 8
sekund wraca do stanu spoczynku (czuwa- Rys. 3 Schemat montażowy Marian Burkowski
nia), w którym nie pobiera prądu, gdyż jest
zachowana przerwa powietrzna.
Krótkie naciśnięcie przycisku K powodu-
je włączenie zasilania układu od strony masy
Wykaz elementów
przez diodę D4, jednocześnie dioda D3 po-
woduje rozładowanie kondensatora C1, oraz
R1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100k&!
stan niski na wejściach bramki B2, na jej
R2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10k&!
wyjściu będzie stan wysoki, tranzystor T1
R3,R5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1k&!
przewodzi, przekaz
nik P zadziała i stykiem
R4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1M&!
S1 utworzy drogÄ™ do zasilania pompy, a sty-
C1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10µF/25V
kiem S2 podtrzyma zasilanie układu boczni-
D1-D4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1N4007
kujÄ…c przycisk K.
T1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BD139
Jeżeli silnik nie zostanie uruchomiony, na
US1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4093
bezpieczniku 28 nie będzie napięcia zasilania
P . . . . . .przekaz
nik LY2-12VDC (10A) z podstawkÄ…
pompy paliwa, a więc na wejściach bramki
ZÅ‚Ä…cza konektorowe 4-stykowe
B1 będzie stan niski, a na wyjściu wysoki.
Konektory (2 szt.) do podłączenia dodatkowego
Kondensator C1 zacznie się ładować przez
bezpiecznika
rezystor R4, i po pewnym czasie (8s) zależ-
Złącze do podłączenia przycisku K
nym od wartości elementów R4C1, napięcie
Ciąg dalszy ze strony 49. zasilających, celem dopasowania nadajnika cjalnego wzmacniacza prądu stałego np.
do układu antenowego. z użyciem wzmacniaczy operacyjnych.
Warto także obalić pewien mit panujący Na zakończenie warto wspomnieć o moż- Zastosowanie układu pokazanego na ry-
wśród radioamatorów o stosowaniu kabli liwości zwiększenia czułości reflektometru sunku 3 (podwójny wzmacniacz prądu stałe-
zasilających (głównie na CB i UKF) o wie- podczas pomiarów urządzeń QRP (małej mo- go na czterech wzmacniaczach operacyjnych
lokrotności k x L/2 (k - współczynnik cy). Oczywiście zwiększenie czułości można np. wchodzących w skład układu scalonego
skrócenia). w pewnym zakresie osiągnąć poprzez zwięk- TL084) jest także wygodne w przypadku
W przypadku, gdy antena posiada inną szenie liczby zwojów cewki L2, a także za- użycia podwójnego wskaz
nika wychyłowego
oporność niż linia zasilająca i wyjście nadaj- stosowanie bardziej czułego wskaz
nika po- np. wskaz
nika wysterowania stereo (elimina-
nika, należy stosować dodatkowe transfor- miarowego np. 50µH. cja przeÅ‚Ä…cznika, równoczesna kontrola REF
matory (baluny), skrzynki antenowe lub ko- Jednak najlepszym sposobem na uzyska- i FWD).
rzystać z transformujących właściwości linii nie reflektometru QRP jest zastosowanie spe- Andrzej Janeczek
Elektronika dla Wszystkich
55