Forum Czytelników
Forum Czytelników
Sterownik oświetlenia
Sterownik oświetlenia
kabiny samochodu
kabiny samochodu
Układ sterowania oświetleniem kabi- zem w roli przerzutnika monostabilnego. Na modelu przy pełnym wysterowaniu wynosi
ny samochodu służy do regulacji prą- wyjściu Q pojawi się dodatnie napięcie usta- 50mV), a przede wszystkim małymi strata-
du płynącego przez żarówkę poprzez lone przez czas t=1,1*(PR1+R7+R8)*C4. Z mi mocy. Tak więc gdy drzwi zostaną
zmianę współczynnika wypełnienia wartościami takimi jak na schemacie czas ten otwarte, żarówka będzie się rozjaśniać w
impulsów. Rozjaśnienie jest realizo- można regulować potencjometrem PR1 w tempie zależnym od wartości C5, R9 i R10.
wane przez wydłużenie czasu trwa- granicach od około 6s do ponad 50s. Stan Czas do pełnego otwarcia tranzystora T4,
nia impulsów, ściemnianie zaś przez wysoki z wyjścia Q włączy diodę LED i jed- tzn. zmniejszenia spadku napięcia do warto-
ich skracanie. nocześnie zacznie ładować kondensator C5 ści minimalnej, w modelu wynosił 8s. Jeże-
Otwarcie drzwi samochodu będzie przez rezystory R9, R10. Kondensator ten li drzwi zostaną zamknięte przed upływem
powodować rozjaśnianie oświetlenia jest połączony z wejściem odwracającym (6) stałej czasowej (PR1, R7, R8, C4), to za po-
wnętrza samochodu przez kilka se- wzmacniacza operacyjnego U2B, pracujące- średnictwem kondensatora C1 dodatni im-
kund, a potem świecenie pełną mocą go jako komparator. Do drugiego wejścia (5) puls otworzy tranzystor T1, który spowodu-
przez ustalony czas, a na koniec wol- podawany jest przebieg zbliżony do piłok- je szybkie doładowanie kondensatora C4 i
ne zgaszenie żarówki. Jeżeli drzwi zo- ształtnego z kondensatora C6. Wzmacniacz zmianę stanu wyjściowego (3) Q. Stan niski
staną zamknięte wcześniej, to auto- U2A pracuje jako generator. Częstotliwość będzie teraz rozładowywał kondensator C5
matycznie lampka zacznie wolno ga- generowanego przebiegu wynosi około przez rezystor R9. Żarówka będzie powoli
snąć. 900Hz. Na wyjściu (7) komparatora U2B gasnąć. Czas do całkowitego wygaszenia
pojawiają się ujemne impulsy, kiedy napię- wynosi około 10s. Tak samo żarówka bę-
Opis układu cie na wyprowadzeniu 6 przewyższa war- dzie wygaszona, jeżeli pozostawimy otwar-
Na rysunku 1 zamieszczony został schemat tość napięcia na wyprowadzeniu 5. Impulsy te drzwi przez dłuższy czas (kondensator C4
ideowy. W stanie spoczynku żarówka L1 nie te doprowadzane są do tranzystora T2, który zostanie naładowany przez PR1, R7 i R8).
świeci a wyłącznik drzwiowy jest rozwarty. z kolei wysterowywuje tranzystor polowy Reasumując, każde otwarcie drzwi będzie
W momencie otwarcia drzwi samochodu T4, pracujący jako element regulujący powodować rozjaśnianie oświetlenia wnętrza
przełącznik P1 zostanie zwarty. Spowoduje oświetlenie. Zastosowanie tego tranzystora samochodu przez kilka sekund, a potem
to podanie ujemnego impulsu na wejście wy- było podyktowane małym spadkiem napię-
zwalające 2 układu U1, pracującego tym ra- cia pomiędzy z
ródłem a drenem (w moim Rys. 1 Schemat ideowy
Elektronika dla Wszystkich
56
świecenie pełną mocą przez czas zależny od sowaniu żarówki 10W. Nie sprawdzałem, jak
Wykaz elementów
ustawienia PR1, a na koniec wolne zgaszenie działa układ z żarówkami o wyższych mo-
żarówki. Jeżeli drzwi zostaną zamknięte cach nominalnych. Dioda LED swym świe-
Rezystory
wcześniej, to automatycznie lampka zacznie ceniem sygnalizuje pracę układu.
R1,R11,R12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100k&!
wolno gasnąć. Jeżeli ktoś chciałby, aby świa- Być może lepiej by wyglądała sprawa sa-
R2*,R4,R8,R19* . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10k&!
tło gasło nie po zamknięciu drzwi, tylko po mego rozjaśniania i ściemniania, gdyby za- R3,R5,R6,R17 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1k&!
R7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47k&!
przekręceniu stacyjki, powinien dodać je- miast obwodu RC zastosować proste z
ródło
R9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33k&!
szcze jeden obwód z tranzystorem T3. Włą- prądowe na tranzystorach. Nie sprawdzałem
R10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .330k&!
czenie stacyjki to podanie stanu wysokiego tego doświadczalnie. Wymagałoby to dodat-
R13,R18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4,7k&!
na wejście A, który natychmiast zresetuje kowego rozbudowania płytki drukowanej. A
R14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5,6k&!
przerzutnik U1 (żarówka L1  gaśnie). W propos płytki, wydaje mi się, że schemat R15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8,2k&!
R16 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3,3k&!
tym przypadku nie stosować elementów R1, montażowy nie jest potrzebny i wystarczy
PR1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .470k&! PR
R2, C1, T1 (elementy na schemacie zazna- sam model. Wiadomo, że w samochodzie pa-
czone gwiazdką). nują trudne warunki i układ należałoby za-
Kondensatory
bezpieczyć przed wpÅ‚ywem wilgoci np. C1* . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1µF
C2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47nF
Montaż i uruchomienie przez zalakierowanie, zaklejenie.
C3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100nF
Jeśli ktoś zdecyduje się użyć tranzystora T1, Przy montażu układu należy przeciąć
C4,C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100µF/16V tantal
wówczas powinien być to tranzystor o du- przewód łączący żarówkę z włącznikiem
C6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33nF
żym wzmocnieniu stałoprądowym np. drzwiowym i koniec przewodu prowadzący
C7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100nF ceramiczny
C8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100µF/16V
BC547C. Dioda D1 dodana została na wszel- do wyłącznika podłączyć do punktu B. Dru-
ki wypadek, gdyby napięcie na C4 wzrosło gi koniec przeciętego przewodu podłączyć
Półprzewodniki
powyżej napięcia zasilania. Kondensatory do punktu X. Ewentualnie można także po-
D1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1N4001
C4 i C5 w spoczynku nie pozostają pod na- łączyć przewodem punkt A z takim frag- D2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1N4148
D3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LED
pięciem, a więc powinny to być  tantale . W mentem instalacji, na którym napięcie wy-
T1* . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BC547C
modelu zastosowałem jednak zwykłe elek- stępuje dopiero po włączeniu stacyjki. Na
T2,T3* . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BC557
trolity (takie miałem pod ręką). koniec podłączamy przewody zasilające, je-
T4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BUZ10
W spoczynku gotowy model pobierał den  do masy pojazdu, drugi  do punktu
U1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .NE555
U2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LM358
około 1,2mA prądu (PR1 skręcony na mini- instalacji, na którym zawsze występuje na-
mum), oczywiście przy zastosowaniu U1 w pięcie.
wersji CMOS. Wydaje się to dobrym wyni- Przy pierwszym uruchomieniu mojego R12, R13 i zmniejszyłem R14 i C6. Po zmia-
kiem w stosunku do prądu regulowanego. sterownika żarówka zbyt szybko się rozja- nie, napięcie na kondensatorze C5 wynosiło
Dla akumulatora jest to praktycznie żaden śniała po otwarciu drzwi. Z początku nie mo- około 1,2V, wyjście 7 komparatora chwilę
prąd. głem tego zmienić. Przyczyna tego stanu zostaje w stanie niskim i zapoczątkowuje
Układ był testowany w zakresie napięć tkwiła w zbyt płytkiej histerezie w generato- proces rozjaśniania. Przy zastosowaniu ele-
10-15V i działał bez zarzutu. Nie testowałem rze U2A. Napięcie na wejściu 5 zmieniało się mentów jak na schemacie układ działał już
go natomiast w różnych temperaturach. Tran- w zakresie 4V do 8V. Zmieniłem wartość od- bez zarzutu.
zystor prawie w ogóle się nie grzeje przy sto- powiadających za histerezę rezystorów R11, A
ukasz Podgórnik
Elektronika dla Wszystkich
57