Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa
i sprawiedliwości Unii Europejskiej
Geneza i rozwój współpracy
WYKA
AD
Wydział Politologii i Studiów Międzynarodowych UMK
(semestr 2012/2013)
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 1
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Zagadnienia organizacyjne
1. Egzamin końcowy  pisemny!
2. Mobilność zajęć
3. Żywy charakter zajęć! Q&A
4. Punktualność
5. Interaktywność mile widziana
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 2
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Literatura podstawowa:
1. J. Barcz, Poznaj Traktat z Lizbony, Warszawa 2009 (informator do ściągnięcia
ze strony www.ukie.gov.pl)
2. J. Barcz (red.), Przestrzeń Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości UE,
Warszawa 2009
3. F. Jasiński, K. Smoter (red.), Obszar wolności, bezpieczeństwa i
sprawiedliwości Unii Europejskiej, Warszawa (UKIE) 2005.
4. A. Grzelak, III filar Unii Europejskiej. Instrumenty prawne, Warszawa 2008.
5. A. Grzelak, M. Królikowski, A. Sakowicz (red.), Europejskie prawo karne,
Warszawa 2012
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 3
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Literatura uzupełniająca:
1. J.Monar, Justice and Home Affairs, Journal of Common Market Studies 2011
Volume 49 Annual Review pp. 145 164
2. A. Grzelak, T. Ostropolski, Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i
sprawiedliwości. Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych,
Warszawa 2009.
3. A. Gruszczak, Współpraca policyjna w Unii Europejskiej w wymiarze
transgranicznym. Aspekty polityczne i prawne, Kraków (UJ) 2009.
4. T. Safjański, Europejskie Biuro Policji Europol. Geneza. Główne aspekty
działania. Perspektywy rozwoju, Warszawa 2009.
5. R. Potorski (red.), Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych w Unii
Europejskiej, Toruń 2011.
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 4
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Rada Europy kiedyÅ› i dziÅ›!
Główne cele i zadania
1. ochrona praw człowieka, demokracji parlamentarnej i rządów prawa,
2. ujednolicanie praktyki społecznej i prawnej poszczególnych państw,
3. promowanie świadomości europejskiej tożsamości
4. pomoc krajom Europy Åšrodkowej i Wschodniej w procesie reform
5. przekazywanie wiedzy w dziedzinach takich jak prawa człowieka,
demokracja lokalna, edukacja, kultura i środowisko.
Inicjatywy w obszarze WSiSW:
1. Współpraca sądowa w sprawach karnych
2. Pomoc wzajemna i ekstradycja (1957 i 1959)
3. Ochrona praw człowieka i praworządności
4. Grupa Pompidou (1971)
5. Ochrona danych
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 5
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
 Laboratoria ale bynajmniej nie te od myszy:
Prof. J. Monar
Jak sklasyfikować/nazwać małe skupiska współpracy państw?
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 6
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Rada Nordycka
Główne cele i zadania
1. Współpraca regionalna (poza polityką zagraniczną i
obronnością)
2. Realizacja tzw. nordyckiej korzyści
3. Promocja solidarności nordyckiej
4. Nacisk na kompetencję i konkurencyjność
Inicjatywy dot. WSiSW:
unia paszportowa
współpraca służb
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 7
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Kluczowe inicjatywy państw Beneluxu
UÅ‚atwienia w przekraczaniu granic
Porozumienie o granicach zewnętrznych (1960)
Współpraca w sprawach karnych i cywilnych
Traktat o ekstradycji i wzajemnej pomocy (1962)
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 8
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
A co się wtedy działo na świecie?
Narkotyki
Grupa STAR (1972)
CND/UNODC
Pranie pieniędzy
OECD
Terroryzm
FATF
Rada Europy (1972)
Klub Berneński (1971)
Klub Wiedeński (1978)
UCLAT (1984)
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 9
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Grupa TREVI  dlaczego taka istotna?
1. Geneza powstania inicjatywy (1975)
2. Zakres współpracy
3. Model działania
1. Ministrowie
2. Urzędnicy wyższego szczebla
3. Eksperci
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 10
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Podgrupy TREVI
1. TREVI I  terroryzm
2. TREVI II  techniki policyjne i porzÄ…dek publiczny
3. TREVI III  przestępczość zorganizowana
4. TREVI IV  bezpieczeństwo nuklearne
5. TREVI V  środki kompensacyjne dot. przepływu osób
6. TREVI VI  ad hoc ds. Europolu
7. TREVI 1992  konsekwencje zniesienia kontroli na granicach
TREVI a Wspólnoty Europejskie
Czy taka struktura jest  zarządzalna ? Czy to nam coś mówi?
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 11
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Porozumienia z Schengen
1. Układ z Schengen (1985)
2. KWS (1990)
3. WÅ‚ochy (1990), Hiszpania i Portugalia (1991), Grecja (1992)
4. Zniesienie kontroli na granicach wewnętrznych (1995)
5. Austria (1995) Dania, Finlandia Szwecja (1996)
6. Status UK, Irlandii oraz Danii
7. 8 nowych państw (w tym PL) - 2008
8. Przyszłość?
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 12
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Idea Schengen czyli czy tylko  znosimy granice ???
Swobodny przepływ osób
granica wewnętrzna i zewnętrzna
zasady wjazdu i dokumenty podróży
biała i czarna lista wizowa
Ochrona porządku publicznego i bezpieczeństwa wewnętrznego
Zwalczanie przestępczości
Kontrola osób i towarów
SIS
Współpraca sądowa w sprawach cywilnych i karnych
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 13
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Grupa ad hoc ds. migracji
1. Geneza i powołanie (1986)
2. Zakres i kompetencje:
kwestie azylu i nielegalnej migracji
ujednolicenie procedur azylowych
monitoriowanie ruchu uchodz
ców
Czym jest migracja i ruchy migracyjne?
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 14
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
CELAD
(Europejski Komitet ds. Zwalczania Narkotyków)
Geneza powstania inicjatywy (1989)
Zakres przedmiotowy
ograniczanie popytu
prace nad harmonizacją polityk krajowych wobec narkotyków
Model działania
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 15
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Współpraca organów wymiaru sprawiedliwości
1. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych
Haskie Konferencje Prawa Prywatnego
JAE (1986)
2. Współpraca sądowa w sprawach karnych
Ekstradycja (1993)
Korupcja i interesy finansowe (1995)
Corpus Juris (1995-1996)
EJN (1998)
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 16
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Traktat z Maastricht
1. JAE (1986)
2. Podpisanie (1991) i wejście w życie (1993)
3. Struktura  filarowa
I filar a WPZiB i WSiSW
4. Główne postanowienia materialne
współpraca międzyrządowa
III filar UE
5. Główne postanowienia instytucjonalne
Rada JHA/JAI
Komitet Koordynacyjny
6. Ocena
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 17
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Traktat Amsterdamski
1. Podpisanie (1997) i wejście w życie (1999)
2. Główne postanowienia materialne
Cel UE jako takiej
I a III filar UE
WÅ‚Ä…czenie dorobku prawnego Schengen
3. Główne postanowienia instytucjonalne
CATS
4. Ocena
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 18
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Konkluzje z Tampere
1. Geneza i przyjęcie (1999)
2. Wolność
Azyl
migracja i nielegalna migracja
współpraca z państwami trzecimi
3. Bezpieczeństwo
Prewencja
JITs
PCTF
Eurojust
CEPOL
PCTF
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 19
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Konkluzje z Tampere
Sprawiedliwość
Dostęp do organów wymiaru sprawiedliwości
wzajemne uznawanie orzeczeń
normy minimalne
prawo cywilne
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 20
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Dlaczego konkluzje z Tampere sÄ… takie sexy?
Bo sprawnym Finom udało się dać PWBiS VIP-om do
dyskusji!!!
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 21
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Traktat z Nicei
1. Podpisanie (2001) i wejście w życie (2003)
2. Zakres przedmiotowy
III filary
Eurojust
3. Główne postanowienia instytucjonalne
4. Ocena
Nicea albo śmierć!
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 22
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Traktat Konstytucyjny UE
1. Prace Konwentu Europejskiego
2. X Grupa Robocza ds. WBiS
Europol
Europejska Straż Graniczna?
Prokuratura Europejska
3. Podpisanie (2004)
4. Fiasko
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 23
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Program Haski
1. Geneza i przyjęcie (2004)
2. Obywatelstwo UE
wizy
ochrona granic
współpraca z państwami trzecimi
3. Bezpieczeństwo
narkotyki
terroryzm
zasada dostępności
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 24
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Program Haski
1. Sprawiedliwość
współpraca sądowa
wykonywanie orzeczeń
2. Stosunki zewnętrzne PWBiS
Bałkany
Rosja
Afryka
Afryka Północna
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 25
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Traktat z Lizbony
1. Follow-up do TK
2. Podpisanie (2008)
3. Zakres przedmiotowy
Brak filarów
 Uwspólnotowienie dawnego III filara
Kompetencja dzielona UE
Instrumentarium prawne ( okresy przejściowe )
COSI
4. Wejście w życie: 1.XII.2009
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 26
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Co czyni Traktat z Lizbony wyjÄ…tkowym?
Øð Bo co do zasady ma być jedna procedura decyzyjna
Øð Bo do tanga trzeba trojga
Øð Bo rzuca wyzwanie na przyszÅ‚ość
Øð Bo może jest poczÄ…tkiem  odwrotu w PWBiS?
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 27
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Program Sztokholmski
1. Geneza i przyjęcie (2009)
2. Strategia Bezpieczeństwa Wewnętrznego (4.1)
3. Wzajemne zaufanie (4.2.1)
4. Wymiana informacje (4.2.2)
5. Nowe technologie (4.2.3)
6. Współpraca służb i przeciwdziałanie przestępczości
(odpowiednio: 4.3.1 oraz 4.3.2)
7. Statystyka (4.3.3)
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 28
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Program Sztokholmski
1. Przeciwdziałanie i zwalczanie przestępczości zorganizowanej i
innej poważnej przestępczości (4.4)
2. Zewnętrzne aspekty i priorytety tematyczne (7.3)
3. Priorytety geograficzne (7.5), w tym:
1. Bałkany Zachodnie
2. EPS
3. Region Morza Czarnego
4. Unia dla Morza Śródziemnego
5. USA
6. Rosja
7. Afryka, Chiny, Indie, Afganistan i LAC
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 29
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Co w 2014 z nowym programem?
1. Czas prezydencji włoskiej (Rzym, Neapol, a może& Palermo?)
2. Problem ze stanowiskiem Komisji
3. Czy Rada Europejska będzie chciała o tym dyskutować?
4. Jak zachowają się państwa członkowskie
5. A co z zasadą traktatową czyli subsydiarnością?
6. Kluczowe też jaką ma mieć formę: powrót do Tampere czy też
bardziej jeszcze rozbudowany niż Sztokholmski?
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 30
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Przyszłość PWBiS:
1. Co po Lizbonie?
2. Zasada dostępności?
3. Nowy obszar Schengen  nowe wyzwania?
4. Terroryzm  współpraca służb policyjnych i służb specjalnych
mitem czy realnÄ… perspektywÄ…?
5. Prokurator Europejski?
6.  Wspólna polityka UE wobec przestępczości?
7. Wspólna Polityka Migracyjna?
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 31
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
CO TO JEST PWBIS??
JAKIE S
JEJ CELE???
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 32
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Traktat o Unii Europejskiej:
Unia zapewnia swoim obywatelom przestrzeń
wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości bez
granic wewnętrznych, w której zagwarantowana
jest swoboda przepływu osób, w powiązaniu
z właściwymi środkami w odniesieniu do kontroli
granic zewnętrznych, azylu, imigracji, jak również
zapobiegania i zwalczania przestępczości.
(art. 3 ust. 2)
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 33
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (1):
Unia stanowi przestrzeń wolności, bezpieczeństwa
i sprawiedliwości w poszanowaniu praw
podstawowych oraz różnych systemów i tradycji
prawnych Państw Członkowskich.
(art. 67 ust. 1)
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 34
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (2):
Unia zapewnia brak kontroli osób na granicach
wewnętrznych i rozwija wspólną politykę w
dziedzinie azylu, imigracji i kontroli granic
zewnętrznych, opartą na solidarności między
Państwami Członkowskimi i sprawiedliwą wobec
obywateli państw trzecich. Do celów niniejszego
tytułu, bezpaństwowcy są traktowani jak obywatele
państw trzecich.
(art. 67 ust. 2)
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 35
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (3):
Unia dokłada starań, aby zapewnić wysoki poziom
bezpieczeństwa za pomocą środków zapobiegających
przestępczości, rasizmowi i ksenofobii oraz zwalczających te
zjawiska, a także za pomocą środków służących koordynacji i
współpracy organów policyjnych i sądowych oraz innych
właściwych organów, a także za pomocą wzajemnego
uznawania orzeczeń sądowych w sprawach karnych i, w miarę
potrzeby, przez zbliżanie przepisów karnych.
(art. 67 ust. 3)
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 36
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (4):
Unia ułatwia dostęp do wymiaru sprawiedliwości,
w szczególności przez zasadę wzajemnego
uznawania orzeczeń sądowych i pozasądowych w
sprawach cywilnych.
(art. 67 ust. 4)
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 37
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Unii Europejskiej.
Dziękuję za uwagę.
Kontakt: [e-mail]
2010-03-17 Geneza i rozwój współpracy 38