Warszawa, dnia 14 stycznia 2013 r.
Prokuratura Rejonowa
Warszawa Śródmieście
ul. Krucza 38/42
00-512 Warszawa
pokrzywdzony:
Stowarzyszenie Marsz Niepodległości
ul. Majdańska 1/11
04-088 Warszawa
reprezentowane przez adwokata
A
ukasza Moczydłowskiego
Zawiadomienie
o podejrzeniu popełnienia przestępstwa
Działając w imieniu Stowarzyszenia Marsz Niepodległości, przedkładając w załączeniu stosowne
pełnomocnictwo, na zasadzie art. 304 ż 1 kpk, niniejszym składam zawiadomienie o podejrzeniu
popełnienia przez funkcjonariuszy policji w dniu 11 listopada 2012 r. w czasie trwania Marszu
Niepodległości następujących przestępstw:
- przekroczenia uprawnień jak również niedopełnienie obowiązków przez funkcjonariuszy poli-
cji, którzy działali w ten sposób na szkodę interesu publicznego jak również prywatnego tj. czy-
nów z art. 231 ż 1 Kodeksu karnego,
- rozproszenie przemocą przez funkcjonariuszy policji odbywającego się zgodnie z prawem
zgromadzenia tj. czynów z art. 260 Kodeksu karnego.
Składając niniejsze zawiadomienie wnoszę o wszczęcie postępowania karnego w niniejszej spra-
wie, zabezpieczenie i zgromadzenie dowodów, w tym dowodów wskazanych w niniejszym zawia-
domieniu, ustalenie danych funkcjonariuszy winnych naruszeń wskazanych w petitum zawiado-
mienia.
Uzasadnienie
I.Stan faktyczny
Stowarzyszenie Marsz Niepodległości było organizatorem w Warszawie w dniu 11 listopada 2012
r. legalnego zgromadzenia pod nazwą Marsz Niepodległości, w którym udział wzięło co najmniej
pięćdziesiąt tysięcy ludzi.
Manifestacja wyruszyła z Ronda Dmowskiego w okolicach godziny 15.40. Na trasie przemarszu
(w ul. Marszałkowskiej) stały zwarte oddziały policji, które bardzo powoli wycofywały się w stro-
nę bocznych ulic. Bezpośrednio po wyruszeniu uczestników zgromadzenia z Ronda Dmowskie-
go, na wysokości ul. Wspólnej, doszło do drobnych incydentów, które spowodowały błyskawicz-
ne zajęcie przez oddziały prewencji całej szerokości ulicy Marszałkowskiej, rozbicie zgromadze-
nia na dwie części i zablokowanie na ponad godzinę legalnego zgromadzenia. Następnie, pomimo
iż w starciach z policją brała udział jedynie niewielka grupa niezidentyfikowanych osób, policja
użyła wobec całego czoła legalnego zgromadzenia środki przymusu bezpośredniego m.in. w po-
staci środków chemicznych czy też pocisków niepenetracyjnych. Środki przymusu bezpośrednie-
go zostały użyte m.in. wobec osób nie biorących udział w konfrontacji z policją.
Jak wynika z informacji ujawnionych przez policję w czasie posiedzenia Sejmowej Komisji Spraw
Wewnętrznych i Administracji policja użyła w tym dniu 22 sztuki granatów hukowych, 3 sztuki
granatów z gazem łzawiącym, wystrzeliła 140 sztuk amunicji (w tym 104 sztuki pocisków gumo-
wych oraz 36 sztuki amunicji hukowej.) W interwencjach brało również udział 250 funkcjonariu-
szy po cywilu, którzy jak wynika z dostępnych materiałów zdjęciowych znajdowali się na czole
marszu, w tym pośród osób próbujących konfrontacji z policją.
Jak wynika z licznych materiałów zdjęciowych i filmowych strzały z broni gładkolufowej były
oddawane przez policjantów na wysokości głowy, w tym strzelano również w stronę zwartego
kilkudziesięciotysięcznego tłumu manifestantów nie podejmujących konfrontacji z policją. Rów-
nież z zabezpieczonych nagrań i zeznań świadków wynika, iż środki chemiczne używanie były w
stosunku do osób nie uczestniczących w starciach. Użyty przez policję gaz czuć było m.in. na
wysokości TIR-a którym poruszali się organizatorzy Marszu, a więc w znacznej odległości od
czoła zgromadzenia. W znacznej odległości od czoła zgromadzenia odnotowano również działa-
nie wystrzeliwanych przez policję pocisków niepenetracyjnych. Użycie przez policję środków
przymusu bezpośredniego wobec czoła zgromadzenia spowodowało gwałtowne cofnięcie się
tłumu, doprowadziło do tratowania się ludzi i spowodowało powstanie obrażeń u osób nie zaan-
gażowanych w jakąkolwiek konfrontację z policją. Jednocześnie duża część osób, które znajdowa-
ła się na czole Marszu nie była w stanie opuścić miejsca, w którym policja używała środków
przymusu bezpośredniego z uwagi na kilkudziesięciotysięczny tłum napierający od strony Ronda
Dmowskiego.
Zabezpieczenie medyczne Marszu odnotowało tego dnia m.in. postrzelenia z broni gładkolufo-
wej (w tym u jednej osoby przestrzelony policzek) jak również udzieliło pomocy 59 osobom po
użyciu gazu łzawiącego. Ratownicy nie uzyskali żadnej pomocy ze strony policji, a jeden z ratow-
ników został potraktowany gazem łzawiącym. W jednym przypadku policja utrudniała przejazd
karetki wracającej ze szpitala.
Dopiero po około godzinie, po przeprowadzonych negocjacjach, policja odblokowała trasę
przemarszu legalnego zgromadzenia. Co istotne po wycofaniu się sił policyjnych Marsz Niepod-
ległości spokojnie ruszył dalej.
II. Ocena działań policji przez specjalistów z zakresu bezpieczeństwa
Sposób przeprowadzenia przez policję interwencji wobec uczestników Marszu Niepodległości
został negatywnie oceniony przez specjalistów. Gen. Roman Polko, były dowódca JW Grom,
oceniając sposób działania policji i zablokowanie Marszu zwrócił uwagę, iż  było to działanie,
które jeszcze bardziej zaogniało całą sytuację, aniżeli przyczyniało się do jej rozładowania.
Podobnie Komisarz Dariusz Loranty  policyjny negocjator  ocenił zablokowanie tak dużego
zgromadzenia jako działanie niezrozumiałe. Wyjaśnił, iż  zasady psychologii tłumu są ważnym
elementem procesu szkolenia decydentów policyjnych. Powstrzymanie tak licznej grupy ludzi w
sytuacji skrajnych emocji, medialnej nagonki jest szczególnie niebezpieczne. Podobnie w przy-
padku np. zatrzymania konduktu pogrzebowego. Czy nie pojawią się emocjonalne i coraz licz-
niejsze wypowiedzi wobec blokujących policjantów? Tylko i wyłącznie dzięki sprawności organi-
zatorów zakończyło się to pozytywnie. Bogusław Święczkowski, były szef Agencji Bezpieczeń-
stwa Wewnętrznego, uznał, iż działania policji prowokowały i podsycały emocje. W szczególno-
ści negatywnie ocenił sposób działania wywiadowców policji ponieważ  co najmniej niektórzy z
nich zachowywali się tak jak agresywni uczestnicy tego marszu. Wszystkie te opinie wskazują na
co najmniej rażąco nieprofesjonalne zachowanie policji, która przekroczyła swoje uprawnienia
powodując niepotrzebny wzrost emocji, eskalację napięcia i zupełnie zbędne zablokowanie na
dłuższy czas legalnego zgromadzenia, które nie mogło kontynuować przemarszu po zaplanowa-
nej trasie. W konsekwencji swoim działaniem policja dopuściła się naruszenia jednej z podstawo-
wych wolności jaką jest wolność zgromadzeń.
III. Zasady postępowania policji wobec legalnych zgromadzeń publicznych
1.Charakterystyka wolności zgromadzeń
Zgodnie z art. 57 Konstytucji każdemu zapewnia się wolność organizowania pokojowych zgro-
madzeń i uczestniczenia w nich, a ograniczenia wolności może określać jedynie ustawa. Co istot-
ne Konstytucja określa przedmiotowe uprawnienie nie jako prawo zgromadzeń, ale jako wolność
zgromadzeń. Jak podkreśla się jest to istotne rozróżnienie ponieważ państwo nie stwarza wolno-
ści, a ma jedynie zapewnić obywatelom jej realizację.
W konsekwencji państwo ma przede wszystkim obowiązek nieprzeszkadzania swobodnemu
zgromadzaniu się. Jak zostało podkreślone chociażby w uzasadnieniu wyroku Trybunału Konsty-
tucyjnego z dnia 10 lipca 2008 r., sygn. P 15/08,  Obowiązkiem władz publicznych jest nie tylko
usunięcie przeszkód w zakresie korzystania z tak określonej sfery wolności i zaniechanie nieu-
zasadnionej ingerencji w tę strefę, ale również podjęcie pewnych kroków pozytywnych
mających na celu urzeczywistnienie tego prawa.
Konstytucyjne wolności nie mają charakteru absolutnego i mogą podlegać ograniczeniom jednak-
że ustawodawca, a następnie praktyka państwa w tym zakresie nie mogą naruszać zakresu wska-
zanego w art. 57 Konstytucji, w szczególności nie może naruszać istoty wolności oraz praw jak
również ingerencja organów państwa nie może być dowolna.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego przy ograniczaniu przez pań-
stwo konstytucyjnych praw i wolności podstawowe znaczenie ma zasada proporcjonalności, która
nakazuje stosowanie środków, które umożliwią stosowanie środków niezbędnych (najmniej uciąż-
liwych dla obywatela) oraz zachowanie odpowiedniej proporcji pomiędzy korzyścią jakie przyno-
szą zastosowane środki a ciężarami nałożonymi na obywateli.
Jak wskazał w powołanym powyżej wyroku Trybunał Konstytucyjny  interpretacja przepisów
ograniczających wolność zgromadzeń (& ) winna spełniać warunek niezbędności (konieczności)
w demokratycznym państwie, aby nie dopuścić do ekscesywnego (nieproporcjonalnego)
uszczerbku dla istnienia i funkcjonowania prawa do zgromadzania się jako prawa konstytucyjne-
go.
Co więcej organy publiczne ograniczając wolność zgromadzeń powinny interpretować je zawęża-
jąco i w razie wątpliwości na korzyść wolności  zgodnie z zasadą in dubio pro libertate.
Powszechnie przyjmuje się, że w obowiązujących przepisach prawa znajduje się podstawa norma-
tywna dla samodzielnych działań policji zapobiegających naruszeniu prawa przez uczestników
zgromadzenia, która wynika wprost z przepisów ustawy o Policji.
Jak czytamy w uchwale Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 marca 1994 r.  gwarancją nienaru-
szalności przez policję praw obywateli do swobodnego gromadzenia się stanowi art. 14 ust. 3
ustawy o policji. Przepis ten nakłada na policję obowiązek respektowania godności obywateli oraz
przestrzegania i ochrony praw człowieka (& ) W razie naruszenia art. 14 ust. 3 i zastosowania
środków przymusu niewspółmiernych do naruszenia prawa lub podjęcia interwencji pomimo
braku przesłanek (& ) interwencję policji należy uznać za sprzeczną z prawem. W takiej sytuacji
uczestnicy zgromadzenia mogą dochodzić ochrony swoich uprawnień za pomocą środ-
ków przewidzianych w systemie prawa obowiązującego, zaś funkcjonariusze policji pod-
legają odpowiedzialności karnej.
2. Ocena prawna działań policji
Zdaniem organizatorów Marszu Niepodległości sposób działania policji, która z powodu chuli-
gańskich zachowań niewielkiej grupy niezidentyfikowanych osób:
(1)zablokowała przemarsz legalnego zgromadzenia kilkudziesięciu tysięcy osób,
(2) użyła wobec osób postronnych środków przymusu bezpośredniego z naruszeniem przepisów
i zasad bezpieczeństwa, w sposób co najmniej narażający te osoby na niebezpieczeństwo naru-
szenia czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia,
a więc zastosowała środki i metody niewspółmierne do naruszeń prawa winien rodzić odpowie-
dzialność karną funkcjonariuszy policji z tytułu naruszenia art. 231 ż 1 i art. 260 Kodeksu karne-
go.
IV. Środki przymusu bezpośredniego
1.Zasady stosowania przez policję środków przymusu bezpośredniego
Zasady stosowania przez policję środków przymusu bezpośredniego regulowane są przez przepi-
sy ustawy o Policji, jak również przez wydane na jej podstawie przepisy wykonawcze. Wydane na
podstawie art. 16 ust. 1 ustawy o Policji rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 17 września 1990 r.
w sprawie określenia przypadków oraz warunków i sposobów użycia przez policjantów środków
przymusu bezpośredniego (dalej: rozporządzenie w sprawie ŚPB) w ż 3 upoważnia funkcjonariu-
szy Policji do stosowania następujących środków przymusu bezpośredniego:
- siły fizycznej  w postaci chwytów obezwładniających oraz podobnych technik obrony lub
ataku
- urządzeń technicznych  w postaci kajdanek, prowadnic, kaftanów bezpieczeństwa, pasów i
siatek obezwładniających, paralizatorów elektrycznych, a także kolczatek drogowych i innych
przeszkód umożliwiających zatrzymanie pojazdu
- chemicznych środków obezwładniających,
- pałek służbowych  zwykłych, szturmowych, wielofunkcyjnych i teleskopowych,
- wodnych środków obezwładniających,
- psów i koni służbowych,
- pocisków niepenetracyjnych miotanych z broni palnej.
Podstawą prawną stosowania środków przymusu bezpośredniego poza w/w rozporządzeniem w
sprawie ŚPB, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 19 lipca 2005 r. w sprawie szczegółowych
warunków i sposobu użycia oddziałów i pododdziałów Policji oraz Sił Zbrojnych RP w razie
zagrożenia bezpieczeństwa publicznego lub zakłócenia porządku publicznego a także inne prze-
pisy, tzw. resortowe (np. zarządzenia, wytyczne, instrukcje).
Podstawą faktyczną zastosowania środków przymusu bezpośredniego przez policjanta jest nie-
podporządkowanie się obywatela wydawanym na podstawie prawa poleceniom organów Policji
lub jej funkcjonariuszy. Wynika z tego zapobiegawczy i porządkowy, a nie represyjny cha-
rakter tych środków. Celem ich stosowania nie jest ukaranie osoby za popełnione czyny,
lecz wymuszenie jej zachowania zgodnego z prawem. Jeżeli środki przymusu wymienione w
art. 16 ustawy o Policji okażą się niewystarczające lub ich użycie ze względu na okoliczności da-
nego zdarzenia nie jest możliwe, policjant ma prawo użycia broni palnej  w przypadkach ściśle
określonych w art. 17 ustawy o Policji.
Należy tutaj wspomnieć o regulacjach z zakresu prawa międzynarodowego, które regulują zasady
używania przez Policję środków przymusu bezpośredniego.
Na wstępie należy zwrócić uwagę na regulacje zawarte w Kodeksie postępowania funkcjonariuszy
porządku prawnego  Rezolucji 34/169 Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych z
1979 r.. W myśl art. 3 kodeksu funkcjonariusze porządku prawnego mogą użyć siły wyłącznie w
wypadku absolutnej konieczności i tylko w granicach niezbędnych do wypełnienia swego
obowiązku. Przepis ten podkreśla, że użycie siły powinno następować w sytuacjach wyjątkowych,
gdy jest to konieczne do zapobieżenia przestępstwu lub do dokonania prawnie uzasadnionego
zatrzymania. Z komentarzy do tego zapisu wynika również, iż w działaniu policja powinna
kierować się zasadą proporcjonalności - policja nie może stosować siły nieproporcjonalnej do
celu, jaki zamierza osiągnąć zgodnie z prawem. Zgodnie z art.12 Deklaracji o Policji  rezolucja
nr 690 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z 1979r. - funkcjonariusze policji powinni
wykazać zdecydowanie niezbędne do osiągnięcia celu niezbędnego lub dopuszczonego przez
prawo, zakazuje jednak użycia siły w stopniu większym niż jest to konieczne. Z kolei w myśl
art.13 policjanci powinni otrzymać jasne i precyzyjne instrukcje co do sposobu i okoliczności
używania broni.
Stosowanie środków przymusu bezpośredniego podlega więc szeregowi zasad, wśród których
kluczowe miejsce zajmuje wyrażona w art. 14 ust. 3 ustawy o Policji zasada respektowania godno-
ści ludzkiej oraz przestrzegania i ochrony praw człowieka przy wykonywaniu czynności przez
funkcjonariuszy. Do pozostałych zasad należą:
(a)Zasada ostrzeżenia
Środki przymusu bezpośredniego mogą być stosowane po uprzednim bezskutecznym wezwaniu
osoby do zachowania się zgodnego z prawem oraz uprzedzeniu o użyciu środków przymusu
bezpośredniego, a w przypadku pocisków niepenetracyjnych dodatkowo po uprzednim oddaniu
strzału ostrzegawczego. Policjant może odstąpić od wzywania osoby do zachowania się zgodnego
z prawem oraz od uprzedzenia o użyciu środków przymusu bezpośredniego lub oddania strzału
ostrzegawczego pociskami niepenetracyjnymi, jeżeli zwłoka groziłaby niebezpieczeństwem dla
życia lub zdrowia ludzkiego, a także mienia (ż 1 ust. 2 rozporządzenia w sprawie ŚPB).
(b) Zasada celowości
Zasada celowości oznacza, że policjanci mogą stosować jedynie środki przymusu bezpośredniego
odpowiadające potrzebom wynikającym z istniejącej sytuacji. Można stosować jednocześnie różne
środki przymusu bezpośredniego, jeżeli jest to konieczne do osiągnięcia podporządkowania się
wydanym poleceniom (np. kajdanki i siłę fizyczną (ż 2 ust. 3 rozporządzenia w sprawie ŚPB).
(c) Zasada minimalizacji skutków
Policjant powinien stosować środki przymusu bezpośredniego w taki sposób, aby osiągnięcie
podporządkowania się wydanym na podstawie prawa poleceniom powodowało możliwie naj-
mniejszą dolegliwość dla osoby, wobec której zastosowano środki przymusu bezpośredniego (ż 2
ust. 1 rozporządzenia w sprawie ŚPB).
(d) Zasada niezbędności
Zasada niezbędności nakazuje stosowanie przymusu tylko w granicach niezbędnych do usunięcia
zagrożeń. Odstępuje się od stosowania środków przymusu bezpośredniego, gdy osoba, wobec
której użyto tych środków, podporządkowała się wydanym poleceniom. Jeżeli użycie środka
przymusu bezpośredniego nie przyniosło i wiadomo, że nie przyniesie pożądanego skutku, od-
stępuje się od stosowania danego środka i zgodnie z zasadą celowości można zastosować inny
skuteczny środek przymusu (ż 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie ŚPB)
(e) Zasada praworządności
Jest to niezależna zasada, którą powinien kierować się organ państwowy przy realizacji swoich
zadań wynikających z określonych uprawnień. W myśl tej zasady użycie środków przymusu może
nastąpić tylko w sytuacjach ściśle określonych przepisami prawa, na określonych zasadach i wa-
runkach, które muszą być spełnione, aby środek mógł być zastosowany. Należy pamiętać, że po-
licjant w każdej sytuacji ma obowiązek respektowania praw człowieka. Stosowanie środków
przymusu bezpośredniego jest działaniem zmierzającym do naruszenia nietykalności cielesnej
człowieka. Mając to na uwadze, należy pamiętać, aby przymus bezpośredni stosować jedynie w
granicach prawa i w sytuacjach prawem przewidzianych. (Robert Stefański, Środki przymusu bezpo-
średniego  wybrane zagadnienia, Biblioteka Policjanta Prewencji, Słupsk 2012)
2. Obowiązki funkcjonariuszy Policji po zastosowaniu środków przymusu bezpośrednie-
go (dalej ŚPB)
Na funkcjonariuszach Policji spoczywają dwie grupy obowiązków, które muszą wykonać po za-
stosowaniu środków przymusu bezpośredniego:
(a) dotyczące minimalizacji skutków zastosowania ŚPB
Jeżeli wskutek zastosowania środka przymusu bezpośredniego nastąpiło zranienie osoby, poli-
cjant jest obowiązany natychmiast udzielić tej osobie pierwszej pomocy, a w razie potrzeby spo-
wodować podjęcie wobec niej medycznych działań ratowniczych  w rozumieniu przepisów o
Państwowym Ratownictwie Medycznym. W przypadku zranienia osoby oraz gdy w wyniku zasto-
sowania środka przymusu bezpośredniego nastąpiła śmierć osoby albo szkoda w mieniu, poli-
cjant, po udzieleniu pierwszej pomocy oraz spowodowaniu podjęcia ratowniczych działań me-
dycznych, jest obowiązany kolejno do zabezpieczenia śladów w miejscu zdarzenia i niedopusz-
czenia osób postronnych w to miejsce, ustalenia świadków zdarzenia, jeżeli jest to możliwe oraz
powiadomienia o zdarzeniu dyżurnego właściwej terytorialnie komendy powiatowej (miejskiej,
rejonowej) Policji oraz bezpośredniego przełożonego. Ponadto zawsze zapewnia się pomoc le-
karską kobiecie ciężarnej, wobec której użyto środka przymusu bezpośredniego (ż 16 rozporzą-
dzenia w sprawie ŚPB).
(b) informacyjne
Funkcjonariusz Policji ma obowiązek udokumentowania w notatniku służbowym fak-
tu zastosowania środka przymusu bezpośredniego. W przypadkach, udzielenia pierwszej pomocy
rannemu lub udzielenia pomocy kobiecie ciężarnej policjant składa szczegółowy pisemny raport
bezpośredniemu przełożonemu (ż 17 ust. 1 i 2 rozporządzenia w sprawie ŚPB).
3. Zakazy podmiotowe użycia ŚPB
Zakazuje się użycia środków przymusu bezpośredniego (z wyjątkiem chwytów obezwładniają-
cych) wobec:
- kobiet o widocznej ciąży,
- osób, których wygląd wskazuje na wiek do 13 lat,
- starców,
- osób o widocznym kalectwie.
chyba, że występuje sytuacja zagrożenia życia, zdrowia lub mienia a zastosowanie chwytów obez-
władniających okazało się nieskuteczne dla osiągnięcia podporządkowania się poleceniom wyda-
nym na podstawie prawa (ż 4 rozporządzenia w sprawie ŚPB).
4. Użycie środków przymusu bezpośredniego przez policjantów wchodzących w skład
oddziałów i pododdziałów zwartych Policji
Polecenie użycia środków przymusu bezpośredniego przez policjantów wchodzących w skład
oddziału Policji wydają komendant wojewódzki Policji, komendant główny Policji lub osoby
przez nich upoważnione. Użycie tych środków następuje na rozkaz dowódcy oddziału Policji.
Polecenie to nie jest wymagane, gdy zwłoka w użyciu środków przymusu bezpośredniego grozi-
łaby bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia, zdrowia ludzkiego lub mienia, a także niebez-
pieczeństwem dokonania zamachu, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o Policji (ż 17a
rozporządzenia w sprawie ŚPB). Niezwłocznie po zakończonych działaniach dowódca jest obo-
wiązany złożyć szczegółowy pisemny raport bezpośredniemu przełożonemu (ż 17d ust. 3 rozpo-
rządzenia w sprawie ŚPB).
V. Analiza użycia przez policję pocisków niepenetracyjnych
1.Wstęp
Celem niniejszej części uzasadnienia jest ocena działań Policji w czasie Marszu Niepodległości
2012 w zakresie użycia w stosunku do jego uczestników broni palnej, a konkretnie broni gładko-
lufowej, z której wystrzeliwano pociski niepenetracyjne (gumowe).
W tym celu poniżej przedstawione są regulacje prawne regulujące możliwości, warunki oraz do-
zwolone sposoby użycia tych środków oraz sposób w jaki zostały użyte w trakcie Marszu przez
funkcjonariuszy Policji.
2. Ogólne uwagi dotyczące broni palnej
Zgodnie z art. 7 ustawy o broni i amunicji broń palna to broń miotająca pociski energią gazów
powstałych ze spalania prochu. W rozumieniu prawa, broń palna to niebezpieczne dla życia lub
zdrowia urządzenie, które w wyniku działania sprężających gazów, powstałych wskutek spalania
materiału miotającego jest zdolne do wystrzelenia pocisku lub substancji z lufy albo elementu ją
zastępującego, a przez to do rażenia celów na odległość. Broń gładkolufowa jest jednym z rodza-
jów broni palnej, a zatem mają do niej zastosowanie zasady użycia broni palnej, bez względu na
to jakiego rodzaju amunicji używa Policja.
3. Pociski niepenetracyjne
Pociski niepenetracyjne mogą być wyłącznie pociskami gumowymi, miotanymi z broni palnej
gładkolufowej albo broni alarmowej i sygnałowej. Policja stosuje amunicję gumową: typu Bąk,
typu Chrabąszcz-20, Chrabąszcz-30, Chrabąszcz-50 (oznaczenia  20 ,  30 ,  50 wskazują na
zasięg skutecznego działania pocisku w metrach).
Pociski niepenetracyjne można stosować w przypadkach:
- odpierania czynnej napaści,
- odpierania gwałtownego zamachu na mienie,
- odpierania bezpośredniego bezprawnego zamachu przeciwko życiu lub zdrowiu ludzkiemu
albo w pościgu za sprawcą takiego zamachu,
- zbiorowego zakłócenia porządku publicznego.
Pociski niepenetracyjne stosuje się:
- oddając strzał ostrzegawczy (salwę ostrzegawczą) w górę,
- celując w dolną część ciała  do wysokości pasa osoby.
W przypadku działań sił zwartych w sytuacjach zbiorowego zakłócenia porządku publicznego
podczas stosowania tych środków należy zachować ostrożność, uwzględniając ich właści-
wości mogące stanowić zagrożenie zdrowia ludzkiego. Polecenie zastosowania pocisków
niepenetracyjnych wydają komendanci wojewódzcy Policji, komendant główny Policji lub osoby
przez nich upoważnione. Osoby te ponoszą odpowiedzialność za zastosowanie tego typu środ-
ków przymusu bezpośredniego.
4. Sposób użycia przez Policję broni palnej w trakcie Marszu.
Jak zostało już wyżej podniesione, według informacji przedstawionej po Marszu Niepodległości
przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w czasie trwania zgromadzenia funkcjonariusze Policji
zużyli 140 pocisków do broni gładkolufowej, z tego 36 hukowych i 104 gumowe. Jednakże w
ocenie organizatorów Marszu, jak i z relacji świadków pociski niepenetracyjne użyte zostały w
szerszym zakresie niż wynika to z informacji ujawnionych przez policję.
Z raportu medycznego z Marszu Niepodległości 2012 r. (stanowi aneks do raportu z przebiegu
Marszu) wynika, że w wyniku użycia przez Policję broni palnej co najmniej 3 osoby zostały po-
strzelone gumowymi kulami, w tym jedna osoba doznała urazu w postaci przestrzelonego policz-
ka. Organizatorzy Marszu otrzymali również sygnały od osób, które również zostały postrzelone
pociskami miotanymi przez policję z gładkolufowej broni palnej. Duża część postrzelonych osób
stała w znacznym oddaleniu od podejmowanych przez Policję działań.
Działania Policji w postaci strzelania do uczestników manifestacji z broni palnej miały miejsce
m.in. na wysokości ulicy Wspólnej. Z nagrań video i relacji świadków wynika, że Policja używała
broni palnej nie tylko wobec osób atakujących Policję, ale także wobec pokojowo zachowujących
się uczestników zgromadzenia. Co więcej, wbrew przepisom i elementarnym zasadom bezpie-
czeństwa funkcjonariusze Policji kierowali swoje strzały na wysokość głowy manifestantów, nara-
żając ich tym samym na utratę zdrowia i życia.
Jak wynika z nagrania przebiegu Marszu Niepodległości, w jego trakcie, w stosunku do osób,
które bądz
to spokojnie uczestniczyły w w/w zgromadzeniu, bądz
też wręcz wycofywały się na
tył zgromadzenia, były wystrzeliwane z broni palnej gładkolufowej pociski gumowe, w tym bez
wątpliwości pociski typu CHRB-30, których łuski były znajdowane na miejscu zdarzenia. Stano-
wiło to formą bezprawnego co do formy i intensyfikacji ataku na osoby postronne i manifestacją
siły Policji w stosunku do uczestników Marszu. Funkcjonariusze Policji nie dokonali czynności
informacyjnych, których powinni dokonać, zgodnie z rozporządzeniem w sprawie zasad użycia
broni palnej. Zabrakło wykonania strzałów ostrzegawczych w sposób, który wskazywałby, że po
nim nastąpią strzały wymierzone w osoby naruszające prawa. Pomijając fakt bezprawnego i nieu-
zasadnionego użycia broni palnej wobec pokojowo zachowujących się manifestantów, należy
podnieść, że Policja w ogóle nie była uprawniona do użycia środków przymusu bezpośredniego
wobec osób uczestniczących przecież w legalnym, nie rozwiązanym ani przez przewodniczącego
ani przez organ gminy zgromadzenia. Warto przy tym dodać, że funkcjonariusze Policji, wbrew
spoczywającemu na nich obowiązkowi, nie udzielili a nawet nie pomogli udzielić pomocy me-
dycznej osobom, które ucierpiały w wyniku stosowania broni palnej. Doszło nawet do sytuacji, w
której Policja blokowała przejazd interweniującym karetkom pogotowia.
Nawet zachowanie, stanowiącej zdecydowaną mniejszość zgromadzenia, grupy agresywnie za-
chowujących się osób nie uzasadniało użycia środków przymusu bezpośredniego w postaci broni
palnej w stosunku do uczestników zgromadzenia. Warto zaznaczyć, że w Marszu licznie brały
udział osoby starsze, dzieci do 13 roku życia, kobiety, również te w widocznej ciąży wobec któ-
rych użycie środków przymusu bezpośredniego jest zabronione.
5. Wnioski
Biorąc pod uwagę sposób i natężenie użycia broni palnej w czasie Marszu Niepodległości, działa-
nie Policji w tym zakresie należy uznać jako rażące nadużycie uprawnień do stosowania środków
przymusu bezpośredniego.
Po pierwsze Policja użyła środków przymusu bezpośredniego w postaci gumowych kul wystrze-
liwanych z broni palnej gładkolufowej nie tylko wobec agresywnych osobników ale wobec
wszystkich znajdujących się w jej zasięgu uczestników Marszu, wywołując tym samym bezpo-
średnie zagrożenia dla zdrowia i życia jego uczestników, wśród których byli również starcy, dzieci
i kobiety w ciąży.
Po drugie Policja używała broni palnej z naruszeniem zasad bezpieczeństwa, o czym świadczy
strzelanie na wysokości głów uczestników Marszu, czego efektem jest m.in. zranienie w twarz
przynajmniej jednego uczestnika Marszu.
Po trzecie Policja użyła broni palnej bez konkretnego ostrzeżenia o planie jej użycia. Policja ogra-
niczyła się jedynie do lakonicznego, nie wyczerpującego obowiązku informacyjnego, stwierdzenia
,,W przypadku niezastosowania się do poleceń zostaną użyte środki przymusu bezpośredniego .
Po czwarte Policja nie udzieliła pomocy osobom poszkodowanym w wyniku użycia broni palnej,
wbrew spoczywającemu na nich obowiązkowi, a nawet blokowała przejazd karetek pogotowia.
W konsekwencji funkcjonariusze policji dopuścili się naruszeń prawa wskazanych w pkt. III. 2
niniejszego zawiadomienia.
VI. Analiza użycia przez policję chemicznych środków obezwładniających
1.Wstęp
Jak wskazałem już powyżej z licznych relacji świadków  uczestników Marszu  wynika, że w
stosunku do nich zostały użyte środki chemiczne w postaci gazu. Potwierdzeniem tych relacji są
liczne nagrania video, dokonane zarówno przez dziennikarzy, jak i samych uczestników Marszu.
Do użycia chemicznych środków obezwładniających przyznała się Policja. Według danych przed-
stawionych przez MSWiA dla potrzeb Sejmowej Komisji Spraw Wewnętrznych i Administracji, w
ramach prowadzonych przez Policję działań użyte zostały m.in. granaty z gazem łzawiącym (3
sztuki).
2. Rodzaje środków chemicznych użytych przez Policję w czasie Marszu Niepodległości
W trakcie Marszu, Policja użyła przynajmniej dwóch rodzajów chemicznych środków obezwład-
niających: plecakowych miotaczy gazu pieprzowego oraz granatów łzawiących. Plecakowe miota-
cze substancji łzawiącej zostały wprowadzone do uzbrojenia policyjnego w 2005 r. decyzją nr 222
Komendanta Głównego Policji (KGP). Zarówno środki chemiczne, jak i przedmioty przezna-
czone do miotania nimi są wymienione jako uzbrojenie w par. 1 rozporządzenia w sprawie uzbro-
jenia Policji. Przesłanki użycia oraz dopuszczalne rodzaje chemicznych środków obezwładniają-
cych reguluje wydane na podstawie art. 16 ust.4 ustawy o Policji rozporządzenie w sprawie użycia
środków przymusu bezpośredniego. Zgodnie z par.12 ust.1 wskazanego rozporządzenia che-
miczne środki obezwładniające można stosować w przypadkach:
- odpierania czynnej napaści,
- pokonywania czynnego i biernego oporu,
- pościgu za osobą podejrzaną o popełnienie przestępstwa, udaremnienia ucieczki osoby skaza-
nej, tymczasowo aresztowanej bądz
zatrzymanej,
- przeciwdziałania niszczeniu mienia.
Jak wskazuje ust. 2 w/w. par. 12 rozporządzenia, przy stosowaniu środków, o których mowa w
ust. 1, należy zachować ostrożność, uwzględniając ich właściwości mogące stanowić zagrożenie
dla zdrowia ludzkiego. Natomiast na mocy ust. 3, polecenie zastosowania chemicznych środków
obezwładniających, z wyjątkiem broni gazowej i ręcznych miotaczy gazowych, wydają: komen-
danci wojewódzcy Policji, Komendant Główny Policji lub osoby przez nich upoważnione.
Jak wskazuje Robert Stefański w monografii ,,Środki przymusu bezpośredniego. Wybrane za-
gadnienia , chemiczne środki obezwładniające dzielą się na środki aerozolowe oraz środki miota-
ne. Do środków aerozolowych zaliczamy: ręczny miotacz gazowy (RMG-75) i ręczny miotacz
pieprzu (RMP LE-10), które są na indywidualnym wyposażeniu każdego policjanta, oraz pleca-
kowe miotacze substancji łzawiącej wykorzystywane w działaniach pododdziałów zwartych Po-
licji. Natomiast miotane środki obezwładniające to:  granaty łzawiące UGA
-200, UGA
-200/1
(urządzenia do miotania: RWGA
-3, AWGA
-3, rzut), NPA
-26 (urządzenia do miotania: PS-86,
RGZ-86),  CS-94M (wystrzeliwany z broni gładkolufowej Mossberg i SDASS Imperator).
Podczas działań policyjnych użycie środków chemicznych może nastąpić między innymi w celu:
wyparcia okupujących z zajmowanych pomieszczeń, miejsc, terenów, zmuszenia do opuszczenia
blokowanych przejść, barykad, miejsc gromadzenia się, obezwładniania i dezorientacji okupują-
cych, maskowania działań policyjnych, uniemożliwienia przemieszczania się, psychologicznego
oddziaływania na stronę przeciwną, zapewnienia bezpieczeństwa działającym siłom policyjnym,
rozbicia i ukierunkowania wycofania zgrupowanych osób, krótkotrwałego zakłócenia zdolności
widzenia lub obezwładnienia.
Decyzję i polecenie stosowania chemicznych środków obezwładniających podejmuje - policjant
 co do wyposażenia indywidualnego (broń gazowa, ręczny miotacz gazowy), Komendant Głów-
ny Policji, komendanci wojewódzcy Policji lub osoby przez nich upoważnione  w pozostałych
przypadkach. Użycie tych środków  w działaniach oddziału lub pododdziału Policji - następuje
na rozkaz dowódcy oddziału lub pododdziału. (Zdzisław Kozłowski, Chemiczne środki obezwładnia-
jące, Szkoła Policji w Pile, marzec 2008). Jak wynika z cytowanego wyżej rozporządzenia z 17
września 1990 r. przy stosowaniu chemicznych środków obezwładniających należy zachować
ostrożność, uwzględniając ich właściwości mogące stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzkiego.
W instrukcjach i materiałach szkoleniowych Policji znalez
ć można opis poszczególnych rodzajów
środków przymusu bezpośredniego, w tym zasad ich użycia.
Granaty łzawiące UGA
200  przeznaczone są do szybkiego i skutecznego wypierania zbiegowisk,
manifestacji powodujących zagrożenie porządku i bezpieczeństwa publicznego, czy likwidacji
grupowych wystąpień o charakterze chuligańskim. a także do obrony obiektów chronionych
przez Policję. Używane są głównie przez pododdziały w czasie działań zespołowych Policji.
Uniwersalny granat łzawiący UGA
200 jest chemicznym środkiem obezwładniającym przeznaczo-
nym do wytwarzania długotrwałych obłoków dymno-łzawiących w celu obezwładniania osób.
Obezwładniające działanie granatu oparte jest na wykorzystaniu drażniących właściwości cząste-
czek chloroacetofenonu (CAF), który jest składnikiem obłoku dymnego, na błony śluzowe czło-
wieka. W czasie jednej minuty ekspozycji wywołuje pieczenie oczu, łzawienie , uczucie obcego
ciała pod powiekami, wyciek śluzu z nosa. Stężenie 0,005mg/l CAF przy ekspozycji jedną minu-
tę staje się nie do zniesienia. Wyższe stężenie może spowodować przejściowe ograniczenie wi-
dzenia, zapalenie spojówek a także podrażnienie skóry, zwłaszcza w miejscach spoconych i roz-
grzanych. Objawy skażenia ustępują po kilkunastu minutach, natomiast przy skażeniach cięższych
nawet po kilkunastu godzinach. Czas intensywnego dymienia  ok, 15 sekund. Zasięg napastliwe-
go działania obłoku dymnego  ok. 90-120 m. UGA
mogą być odpalane ręcznie lub przy użyciu
urządzeń technicznych przeznaczonych do ich miotania (broni). Przy posługiwaniu się granatami
należy zwrócić uwagę na sposób trzymania granatu. Odpalonego granatu nie należy kierować
główką zapalnika w stronę ubrania, czy rzucać bezpośrednio w osobę lub w grupę osób.
Dym wydostaje się z otworu w kadłubie i dnie granatu i formuje się w obłok dymno-łzawiązy,
który rozprzestrzenia się w okolicy miejsca upadku granatu. W normalnych warunkach atmos-
ferycznych przy pogodzie bezwietrznej obłok rozprzestrzenia się w odległości 25-30 m od
miejsca upadku. Przy pogodzie wietrznej obłok dymny przybiera kształt eliptycznego warkocza
rozprzestrzeniającego się z kierunkiem wiatru. Prędkość i szerokość warkocza zależą od prędko-
ści wiatru.
Plecakowe miotacze substancji łzawiących (PMSA
) zaliczane są do grupy środków rozpylanych.
Znajdują się one na wyposażeniu oddziałów Policji i stosowane są w działaniach zespołowych.
Używane są w pomieszczeniach o trudnym dostępie i takich, w których użycie środków palnych
powodowałoby niebezpieczeństwo powstania pożaru oraz na otwartej przestrzeni. Policjant ob-
sługujący miotacz nasobny kieruje dyszę wylotową węża w pożądanym kierunku i przyciska za-
wór. Nie wolno kierować strumienia gazu w twarz i odkryte części ciała osób, wobec któ-
rych miotacz jest stosowany. (Zdzisław Kozłowski, Chemiczne środki obezwładniające, Szkoła
Policji w Pile, marzec 2008).
Zasady używania chemicznych środków obezwładniających znajdują się w następujących doku-
mentach:
- Decyzji nr 222 Komendanta Głównego Policji z dnia 9 maja 2005 r. w sprawie wprowadzenia
na uzbrojenie Policji plecakowych miotaczy substancji łzawiących (Dz.Urz. KGP Nr 10, poz. 65),
ż 1.
- Zarządzeniu nr 95 Dyrektora Departamentu Gospodarki Materiałowo-Technicznej MSW z
dnia 30 grudnia 1978 r. w sprawie zatwierdzenia i wprowadzenia do użytku służbowego instruk-
cji:  Ręczna wyrzutnia granatów łzawiących RWGA
-3 , PGT 883/78, s. 7.
- Instrukcji nr 1 Komendanta Głównego Milicji Obywatelskiej z dnia 6 lutego 1975 r. o wzorze i
sposobie posługiwania się ręcznym miotaczem gazowym  RMG-66 , L.dz. 2W 136/75, ż 3 i 6,
- Instrukcji nr 2 Komendanta Głównego Milicji Obywatelskiej z dnia 6 lutego 1975 r. o wzorze i
sposobie posługiwania się ręcznym granatem łzawiącym i pistoletowym nabojem łzawiącym
(RGA
i NPA
-26), L.dz. ZW 137/75, ż 8.
3. Sposób użycia przez Policję chemicznych środków obezwładniających w trakcie Mar-
szu Niepodległości.
Jak wynika z nagrania przebiegu Marszu Niepodległości, chemiczne środki obezwładniające, zo-
stały użyte i oddziaływały na osoby bądz
to spokojnie uczestniczące w w/w zgromadzeniu, bądz

też wręcz wycofujące się na tył zgromadzenia, co było formą bezprawnego co do formy i intensy-
fikacji ataku na osoby postronne, w żaden sposób nie zainteresowane konfrontacją z policją.
Prawie każdy uczestnik demonstracji, który znajdował się na ulicy Marszałkowskiej
i w odchodzących od niej bocznych uliczkach na południe od Ronda Dmowskiego, odczuł skutki
użycia przez Policję chemicznych środków obezwładniających. Rażenie gazu łzawiącego lub pie-
przowego było tym intensywniejsze im bliżej działań Policji znajdowali się uczestnicy zgroma-
dzenia. Działania Policji sprawiły, że uczestnicy zgromadzenia zaczęli się cofać w kierunku Ron-
da Dmowskiego, nie mogąc znieść skutków oddziaływania gazu. W ten sposób na dłuższy czas
zgromadzenie zostało rozproszone, a wielu jego uczestników, przerażonych działaniami Policji, w
obawie o swoje życie i zdrowie całkowicie opuściło zgromadzenie. Wielu uczestników musiało
skorzystać z pomocy medycznej a niektórzy z nich w wyniku działań Policji wymagało specjali-
stycznej interwencji lekarskiej.
Warto przy tym dodać, że funkcjonariusze Policji, wbrew spoczywającemu na nich obowiązkowi,
nie udzielili a nawet nie pomogli udzielić pomocy medycznej osobom, które ucierpiały w wyniku
zastosowania środków chemicznych. Doszło nawet do sytuacji, w której Policja blokowała prze-
jazd interweniującym karetkom pogotowia. Takie zachowanie było oczywistym i kolejnym przy-
kładem nieliczenia się z potrzebą dbania o bezpieczeństwo uczestników Marszu i stanowiło nara-
żenie ich zdrowia i życia.
Nawet zachowanie, stanowiącej zdecydowaną mniejszość zgromadzenia, grupy agresywnie za-
chowujących się osób nie uzasadniało użycia środków przymusu bezpośredniego w tym gazów w
stosunku do pozostałych uczestników zgromadzenia.
Jak wynika z zapisów video policjanci używali w stosunku do manifestantów plecakowych miota-
czy substancji łzawiących wbrew zasadom ich bezpiecznego użycia, w tym wbrew przytoczonej
wyżej instrukcji, która zakazuje kierowania strumienia gazu w stronę twarzy i odkrytych części
ciała. Policjanci używali miotaczy gazu zwyczajnie ,,na oślep , nie zwracając uwagi czym takie
działanie może się skończyć. Postępowanie Policji było wymierzone w stosunku do wszystkich, w
tym również do pokojowo zachowujących się uczestników zgromadzenia, a nie tylko wobec
osobników agresywnie zachowujących się, których Policja nawet nie próbowała skutecznie od-
dzielić od reszty tłumu. Brak jest obecnie danych na temat sposobu użycia przez Policję granatów
łzawiących.
Skutki użycia zarówno plecakowych miotaczy gazu a prawdopodobnie również granatów z gazem
odczuła znaczna część uczestników marszu. Warto zaznaczyć, że w Marszu licznie brały udział
osoby starsze, dzieci do 13 roku życia, kobiety, również te w widocznej ciąży. Policja w ogóle nie
zwracała uwagi na ich obecność, mimo że, zgodnie z przepisami rozporządzenia w sprawie użycia
środków przymusu bezpośredniego zabrania ich użycia wobec wskazanych grup osób, chyba że
występuje stan zagrożenia życia, zdrowia lub mienia.
4. Wnioski
Stosując wobec uczestników Marszu Niepodległości chemiczne środki obezwładniające Policja
przekroczyła swoje uprawnienia, wynikające z ustawy o Policji i aktów wykonawczych regulują-
cych jej działania.
Po pierwsze Policja użyła środków przymusu bezpośredniego w postaci chemicznych środków
obezwładniających (plecakowych miotaczy gazu, granatów) nie tylko wobec agresywanych osob-
ników ale wobec wszystkich znajdujących się w jej zasięgu uczestników Marszu, wywołując tym
samym bezpośrednie zagrożenia dla zdrowia i życia jego uczestników, wśród których byli również
starcy, dzieci i kobiety w ciąży.
Po drugie Policja używając plecakowych miotaczy gazu, kierowała dysze w kierunku twarzy
uczestników zgromadzenia, co jest niezgodne z prawem i potęguje zagrożenia dla zdrowia i życia.
Po trzecie Policja nie udzieliła pomocy osobom poszkodowanym w wyniku użycia chemicznych
środków obezwładniających, wbrew spoczywającemu na nich obowiązkowi.
Zdaniem organizatorów funkcjonariusze policji dopuścili się w ten sposób naruszeń przepisów
prawa wskazanych w pkt. III. 2 niniejszego zawiadomienia.
VII. Obowiązki policjantów w zakresie umundurowania i ujawniania swojej tożsamości.
1.Ogólne przepisy w zakresie umundurowania policjantów
Zgodnie z art. 60 ust. 1 ustawy o Policji, policjant w czasie służby jest obowiązany do noszenia
przepisowego munduru i wyposażenia. Szczegółowe zasady w tym zakresie zawarte są w kilku
aktach prawnych wydanych na podstawie ustawy. Podstawowym z nich jest rozporządzenie w
sprawie umundurowania policjantów (Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Admini-
stracji z dnia 20 maja 2009 roku w sprawie umundurowania policjantów (tekst jednolity  Dz.U.
z 2009 roku, nr 90, poz. 738, ze zm.)  dalej także  rozporządzenie ws. umundurowania policjan-
tów ), wydane na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2-4 ustawy, określające m.in. ubiór policjantów oraz
zasady i sposób jego noszenia. Policjantom przysługują cztery rodzaje mundurów (ubiór służbo-
wy, wyjściowy, galowy i ćwiczebny), których wzory określone są w załącznikach do rozporządze-
nia. Sposób i zasady noszenia ubioru są ściśle określone  zgodnie przepisem ż 36 rozporządze-
nia, zakazane jest noszenie przez policjantów przedmiotów umundurowania niezgodnie
z obowiązującym ich zestawem albo przeznaczeniem, noszenie ich w połączeniu z przedmiotami
ubioru cywilnego lub samowolne dokonywanie przeróbek i zniekształceń przedmiotów umundu-
rowania. Wobec braku odmiennych regulacji, należy przyjąć że zakazy te obejmują także poli-
cjantów pełniących służbę bez umundurowania. Nie jest zatem dopuszczalne noszenie przez
nieumundurowanych funkcjonariuszy jedynie niektórych elementów umundurowania, np. w celu
wzajemnej identyfikacji wśród innych uczestników zgromadzenia. Wśród przedmiotów umundu-
rowania wymienionych zarówno w treści rozporządzenia (m.in. ż 9), jak i w załącznikach do nie-
go, znajdują się m.in. koszulki ciemnego koloru z napisem  POLICJA , które  według nagrań
video i relacji świadków  były noszone przez grupy nieumundurowanych mężczyzn podczas
wydarzeń w dniu 11 listopada 2012 roku.
Działania takie należy uznać za naruszenie przepisów dotyczących umundurowania, co może
stanowić podstawę odpowiedzialności dyscyplinarnej ubranych w ten sposób funkcjonariuszy,
bądz
ich przełożonego, o ile wydał im takie polecenie. Warto dodać, że osoba niebędąca
policjantem nie ma prawa noszenia jakichkolwiek elementów umundurowania. Zabrania tego
wprost przepis ż 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie w sprawie zakazu używania munduru
policyjnego lub jego części (Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z
dnia 13 maja 2004 roku w sprawie w sprawie zakazu używania munduru policyjnego lub jego
części (Dz.U. z 2004 roku, nr 130, poz. 1398, ze zm.)  dalej także  rozporządzenie ws. zakazu
używania munduru policyjnego lub jego części . Wyszczególnienie składników umundurowania
objętego zakazem zawiera także element w postaci koszulki z krótkim rękawem i napisem
 POLICJA (ż 2 ust. 2 pkt 2) lit. f) rozporządzenia).
Poza umundurowaniem, policjanci obowiązani są do noszenia przepisowego wyposażenia (w tym
broni). Zasady w tym zakresie określa rozporządzenie w sprawie uzbrojenia Policji i zarządzenie
ws. norm wyposażenia (Zarządzenie nr 13 Komendanta Głównego Policji z dnia 23
sierpnia 2002 roku w sprawie określenia norm wyposażenia jednostek, komórek
organizacyjnych Policji i policjantów oraz szczegółowych zasad jego przyznawania i
użytkowania (Dz.Urz. KGP z 2002 r., nr 11 poz. 70, ze zm.)  dalej także  zarządzenie KGP ws.
norm wyposażenia ). .Najistotniejszym elementem wyposażenia z punktu widzenia
przedmiotowej sprawy jest kominiarka, której używała w dniu 11 listopada część
funkcjonariuszy. Zgodnie z Zestawami norm należności przedmiotów wyposażenia
mundurowego, zwartych w załączniku nr 2 do zarządzenia KGP ws. norm wyposażenia,
policjanci mogą nosić trzy typy kominiarek, zależnie od pełnionej przez nich służby. Pierwszą z
nich jest kominiarka letnia z kermelu, wskazana w Zestawie nr 5 (dla policjantów różnych służb)
jako element wyposażenia policjantów z Wydziału ds. zabójstw, Wydziału kryminalnego,
Wydziału do walki z przestępczością samochodową, Wydziału do walki z terrorem kryminalnym
oraz Wydziału wywiadowczego. Kolejny typ kominiarki, tj.  kominiarka narciarska
przeznaczona jest, zgodnie z Zestawem nr 8, dla policjantów realizujących zadania służbowe na
stokach górskich. Ostatnim typem jest kominiarka z włókien trudnopalnych (np. NOMEX),
przewidziana dla policjantów biorących udział w misjach międzynarodowych sił
pokojowych/policyjnych, policjantów komórek minersko-pirotechnicznych, policjantów
pododdziałów antyterrorystycznych oraz policjantów Centralnego Biura Śledczego Komendy
Głównej Policji i Biura Spraw Wewnętrznych Komendy Głównej Policji. Jak wynika z
powyższych przepisów, policjanci CBŚ oraz BOA KGP w czasie pełnienia służby są uprawnieni
do używania kominiarek z włókien trudnopalnych. Ponieważ kominiarki nie są wymienione jako
element umundurowania w rozporządzeniu ws. umundurowania policjantów ani w zarządzeniu
KGP ws. zakazu używania munduru lub jego części, należy uznać że nie ma zakazu ich
używania w połączeniu z przedmiotami ubioru cywilnego.
2. Możliwość pełnienia służby bez umundurowania.
W sytuacjach określonych przepisami zarządzenia ws. braku obowiązku noszenia munduru, wy-
danego na podstawie art. 60 ust. 2 ustawy o Policji, policjanci mogą pełnić służbę bez umundu-
rowania. Zgodnie z ż 1 ust. 1 tego zarządzenia dopuszcza się to w przypadku policjantów służby
kryminalnej, śledczej, Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych i komórek wywiadowczych
służby prewencyjnej. Ponadto, z obowiązku noszenia munduru mogą zostać zwolnieni policjanci
innych służb i komórek, jeżeli jest to uzasadnione potrzebami służby lub ich stanem zdrowia.
Możliwość zwolnienia części policjantów od obowiązku noszenia munduru jest w oczywisty spo-
sób uzasadniona z punktu widzenia niektórych rodzajów podejmowanych przez nich czynności
(zwłaszcza czynności operacyjno-rozpoznawczych dokonywanych  pod przykryciem ). Zadania
policjantów ze służb wymienionych w zarządzeniu KGP ws. braku obowiązku noszenia munduru
obejmują prowadzenie spraw, w których ich tożsamość może, a często wręcz powinna pozostać
niejawna dla osób przeciw którym podejmowane są czynności.
Także i w odniesieniu do wydarzeń z dnia 11 listopada 2012 roku argument ten był przywoływa-
ny jako uzasadnienie dla działań nieumundurowanych, zamaskowanych formacji. Według słów
rzecznika Komendy Głównej Policji i samego Komendanta Głównego, funkcjonariusze ci mieli
reagować w sytuacjach zagrożenia porządku publicznego, izolować i  wyławiać osoby łamiące
prawo w celu ich zatrzymania. Przepisy ustawy o Policji dopuszczając możliwość pełnienia przez
policjantów służby bez przepisowego umundurowania nakładają na nich jednak dodatkowe obo-
wiązki w zakresie ujawniania swojej tożsamości, przewidziane w art. 61. Zgodnie z jego brzmie-
niem, policjant nienoszący munduru podczas wykonywania określonych czynności, w tym prze-
widzianego w art. 15 ust. 1 pkt 3 ustawy zatrzymywania osób stwarzających w sposób oczywisty
bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia, obowiązany jest
okazać legitymację służbową w taki sposób, aby zainteresowany miał możliwość odczytać i zano-
tować numer i organ, który wydał legitymację, oraz nazwisko policjanta. Ponadto, zgodnie z
przepisem ż 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2005 w sprawie sposobu
postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów, wydanego na podstawie
art. 15 ust. 8 ustawy, policjant przystępując do czynności służbowych związanych m.in. z zatrzy-
maniem osoby stwarzającej w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia
ludzkiego, a także dla mienia, jest obowiązany podać swój stopień, imię i nazwisko w sposób
umożliwiający odnotowanie tych danych, a także podstawę prawną i przyczynę podjęcia czynno-
ści służbowej. Choć zatem ani przepisy ustawy o Policji, ani aktów wykonawczych wydanych na
jej podstawie nie przewidują wprost zakazu pełnienia służby przez nieumundurowanych policjan-
tów jednocześnie zakrywających twarze kominiarkami (lub w jakikolwiek inny sposób), dokony-
wanie zatrzymań przez tak ubranych funkcjonariuszy nie jest możliwe bez uprzedniego ujawnie-
nia ich tożsamości, w drodze ustnego przedstawienia się, podania stopnia i okazania legitymacji
służbowej. A contrario, każde zatrzymanie dokonane bez zachowania tych wymogów należy trak-
tować jako nieprawidłowe i dokonane z niedopełnieniem obowiązków służbowych.
Ponadto, przepis art. 61 ust. 2 w zw. z ust 1 ustawy o Policji stanowi, że przy wykonywaniu in-
nych czynności administracyjno-porządkowych nieumundurowany policjant obowiązany jest na
żądanie obywatela okazać legitymację służbową lub znak identyfikacyjny w taki sposób, aby zain-
teresowany miał możliwość odczytać i zanotować numer i organ, który wydał legitymację, oraz
nazwisko policjanta. "Czynności administracyjno-porządkowe" nie są wprawdzie wprost zdefi-
niowane w ustawie, jednak jak wskazuje piśmiennictwo, należy przez nie rozumieć kontrolę prze-
strzegania przepisów porządkowych i administracyjnych w związku z działalnością publiczną lub
obowiązujących w miejscach publicznych. Czynności te wykonywane są w celu ochrony spokoju i
porządku publicznego, a ich efektem jest najczęściej ujawnianie wykroczeń1.
Taki właśnie charakter miały zadania policjantów mających kontrolować przestrzeganie prawa
przez uczestników zgromadzenia publicznego. Co za tym idzie, powinni oni liczyć się z koniecz-
nością przedstawienia się i okazania legitymacji służbowej na każde żądanie któregokolwiek
uczestnika zgromadzenia. Fakt, iż część zamaskowanych funkcjonariuszy nosiła dodatkowo ele-
menty policyjnego umundurowania i wyposażenia tym bardziej zwiększał prawdopodobieństwo
wystąpienia takiej sytuacji.
Zamaskowanie twarzy funkcjonariuszy wchodzących w skład zwartych, nieumundurowanych
grup podejmujących interwencje w dniu 11 listopada 2012 roku nie mogło zatem spełniać funkcji
wskazywanej przez KGP i rzecznika KGP, tj. ochrony tożsamości policjantów wykonujących na
co dzień pracę operacyjną  pod przykryciem . Jeżeli policjanci chcieli pozostać anonimowi z po-
wodu charakteru swojej codziennej pracy w CBŚ lub BOA KGP, maskowanie twarzy rzeczywi-
ście mogło być uznane za środek do tego celu. Użycie tych funkcjonariuszy w charakterze od-
działów mających dokonywać zatrzymań (tak bowiem należy rozumieć odizolowanie i  wyłowie-
nie osób łamiących prawo spośród uczestników zgromadzenia, o którym mówili przedstawiciele
KGP) całkowicie jednak niweczyłoby ten zamiar  takie czynności musiałyby zostać uznane za
nieprawidłowe, co w konsekwencji mogłoby znacznie utrudnić ściganie osób łamiących prawo.
Niezależnie od tego należy uznać, że osoby, które wydałby nieumundurowanym policjantom
polecenie dokonywania zatrzymań osób bez ujawniania tożsamości popełniły przestępstwo stypi-
zowane w art. 18 ż 1 w zw. z art. 231 ż 1 k.k. poprzez wydanie tym policjantom polecenia, aby nie
dopełnili oni obowiązków służbowych. Równocześnie, każdy przypadek zatrzymania osoby do-
konanego przez policjantów nieumundurowanych, którzy nie dopełnili obowiązków zdefiniowa-
nych w ustawie o Policji i rozporządzeniu ws. sposobu postępowania policjantów należy trakto-
wać jako przestępstwo z art. 231 ż 1 k.k. popełnione indywidualnie przez każdego z tych funk-
cjonariuszy w formie sprawstwa wykonawczego.
Ponadto, z uwagi na fakt, że działania dowódcy operacji, jak i uczestniczących w niej funkcjona-
riuszy podjęte z użyciem przemocy doprowadziły do rozproszenia odbywanego zgodnie z pra-
wem zgromadzenia publicznego, czym udaremniły jego odbycie w sposób zaplanowany przez
uczestników, doszło także do popełnienia przestępstwa z art. 260 k.k. Działania dowódcy miały i
w tym przypadku charakter sprawstwa kierowniczego, prowadzącego do popełniania przestępstw
bezpośrednio przez funkcjonariuszy pod jego rozkazami.
VIII. Analiza działań Policji
1.Plan działania dowódcy operacji.
Niezależnie od obowiązków poszczególnych funkcjonariuszy uczestniczących w wydarzeniach w
dniu 11 listopada 2012 roku, istotne jest zbadanie podstaw prawnych na których oparto użycie
poszczególnych rodzajów oddziałów i pododdziałów tworzonych przez tych policjantów. Na
potrzeby niniejszej analizy przyjęto, że wydarzenia z dnia 11 listopada 2012 roku wyczerpują
znamiona sytuacji kryzysowej w myśl przepisu ż 3 pkt 2 zarządzenia nr 213 Komendanta Głów-
nego policji w sprawie metod i form przygotowania i realizacji zadań Policji w przypadku zagro-
żenia życia i zdrowia ludzi lub ich mienia albo bezpieczeństwa i porządku publicznego, wydanego
na podstawie przepisu art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o Policji. Zgodnie z treścią zarządzenia, za sytua-
cję kryzysową mogą być uznane  zgromadzenia i uroczystości publiczne wysokiego ryzyka . Ni-
niejsza analiza nie odnosi się do prawidłowości takiej oceny Marszu Niepodległości; zakłada jed-
nakże, iż ocena taka została przyjęta przez organy Policji. Na podstawie przepisów ż 7 ww. zarzą-
dzenia, właściwy komendant Policji uprawniony jest do zarządzenia operacji w celu obsługi sytu-
acji kryzysowej. Dla jej przeprowadzenia niezbędny jest plan działania dowódcy operacji. Plan 
zgodnie z załącznikiem nr 3 do zarządzenia  powinien zawierać: ogólną charakterystykę zagro-
żeń; podstawę prawną, w tym decyzję kierownika jednostki Policji o zarządzeniu operacji; cel
działań; siły i środki operacji; organizację dowodzenia i współdziałania; przewidywane warianty
działań; rodzaj i zakres użycia środków przymusu bezpośredniego; organizację łączności; umun-
durowanie i wyposażenie do działań; organizację zabezpieczenia logistycznego działań; postano-
wienia końcowe, w tym terminy rozpoczęcia podoperacji; załączniki graficzne i inne, w tym prze-
pisy związane z prowadzoną operacją.
Użycie jakichkolwiek sił i środków w trakcie operacji powinno znalez
ć odzwierciedlenie
w sporządzonym zgodnie z powyższymi wymogami planie działania. Także udział funkcjonariu-
szy nieumundurowanych powinien zostać w nim odnotowany, ze wskazaniem celów, dla których
siły te miałyby zostać użyte, ich wyposażenia i umundurowania (lub jego braku) i zakresu środ-
ków przymusu bezpośredniego które mogą zostać zastosowane. Ze względu na zawartość planu
operacji policyjnej, ze szczególnym uwzględnieniem powodów, dla których jej dowódca podjął
decyzję o użyciu konkretnych sił i środków w określony sposób, celowe wydaje się zobowiązanie
Policji do złożenia planu operacji i przeprowadzenie dowodu z tego dokumentu na okoliczność
legalności tych decyzji.
2. Dopuszczalny sposób działania poszczególnych formacji policyjnych.
Ogólną podstawę dla metod i form wykonywania zadań przez poszczególne służby policyjne
stanowi art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o Policji, na podstawie którego Komendant Główny wydaje
zarządzenia wykonawcze. Spośród kilkuset aktów wydanych na podstawie tego przepisu najistot-
niejsze dla potrzeb niniejszej analizy jest zarządzenie nr 715 KGP z dnia 22 grudnia 2003 r. w
sprawie szczegółowych zasad organizacji i zakresu działania nieetatowych pododdziałów o od-
działów prewencji Policji, zarządzenie nr 1114 KGP z dnia 19 grudnia 2006 r. w sprawie szyków,
ugrupowań oraz przemieszczania oddziałów i pododdziałów Policji, zarządzenie nr 749 KGP z
dnia 27 maja 2010 r. w sprawie regulaminu Komendy Główniej Policji oraz  wspomniane już
wyżej  zarządzenie ws. metod realizacji zadań Policji. Zarządzenie KGP ws. szyków Policji oraz
załączniki do niego określają zasady formowania i przemieszczania zwartych grup funkcjonariu-
szy Policji w poszczególnych sytuacjach, wskazują na wyposażenie dopuszczone do stosowania
przez te oddziały i sposoby jego użycia. Podstawowym szykiem pieszym stosowanym przez od-
działy Policji w działaniach przywracających porządek publiczny jest tyraliera, zdefiniowana w
pkt. 56 Załącznika nr 3 do zarządzenia; innym szykiem stosowanym w tym celu jest kordon zde-
finiowany w pkt 1 Załącznika nr 1. Żaden z przepisów zarządzenia KGP ws. szyków Policji ani
załączników do niego nie przewiduje szyku, ani sposobu jego przemieszczania, który przypomi-
nałby działania grup nieumundurowanych, zamaskowanych funkcjonariuszy raz po raz wdziera-
jących się biegiem w tłum złożony z uczestników zgromadzenia publicznego  co według relacji
świadków i nagrań video miało miejsce w Warszawie w dniu 11 listopada 2012 roku. Określone
w zarządzeniu ws. szyków Policji sposoby ich formowania i przemieszczania służą jasno określo-
nym celom  zabezpieczeniu zgromadzenia, ochronie osób i mienia, czy bezpieczeństwu samych
policjantów. Działania niektórych funkcjonariuszy w dniu 11 listopada, nieznajdujące oparcia w
przepisach, trudno też uzasadnić nagłą sytuacją która zaistniała w trakcie zgromadzenia, ponie-
waż formacje to były przygotowane do działania już przed jego rozpoczęciem, a ich działanie dla
każdego rozsądnego obserwatora wyglądało na zaplanowane. Nie zaprzeczali temu zresztą przed-
stawiciele Komendy Głównej Policji, twierdząc jakoby grupy nieumundurowanych, zamaskowa-
nych funkcjonariuszy zostały stworzone w celu odizolowania i  wyławiania z tłumu najbardziej
agresywnych osób. Przygotowanie planu działania tych formacji nieopartego na przepisach za-
rządzenia KGP ws. szyków należy zatem uznać za przekroczenie uprawnień przez dowódcę ope-
racji, a tym samym za przestępstwo z art. 231 ż 1 k.k. Ponadto, biorąc pod uwagę że działania
dowódcy operacji doprowadziły do rozproszenia odbywanego zgodnie z prawem zgromadzenia
publicznego i przemocą udaremniły jego odbycie w sposób zaplanowany przez uczestników, do-
szło także do popełnienia przestępstwa z art. 260 k.k. Działania dowódcy miały i w tym przypad-
ku charakter sprawstwa kierowniczego.
3. Możliwość użycia poszczególnych rodzajów służb.
Wątpliwość budzi także użycie do działań w zakresie obsługi sytuacji kryzysowej funkcjonariuszy
służących na co dzień w CBŚ i BOA KGP. Jednostki te stanowią komórki organizacyjne Ko-
mendy Głównej Policji, a ich zadania są jasno określone w regulaminie KGP. Zgodnie z ż 18 ust.
1 tego regulaminu, zadaniem BOA KGP jest przeciwdziałanie terroryzmowi i jego fizyczne zwal-
czanie oraz organizowanie, koordynowanie i nadzorowanie działań Policji w tym zakresie, w
szczególności: prowadzenie działań bojowych oraz rozpoznawczych, zmierzających do likwido-
wania zamachów terrorystycznych, a także przeciwdziałanie zdarzeniom o takim charakterze, w
tym działań o szczególnym stopniu skomplikowania oraz w środowisku narażonym na działanie
czynnika chemicznego, biologicznego, promieniowania jonizującego, nuklearnego i materiału
wybuchowego; prowadzenie działań wymagających użycia specjalistycznych sił i środków lub
stosowania specjalnej taktyki; prowadzenie negocjacji policyjnych; wykonywanie zadań wspiera-
jących działania ochronne podejmowane wobec osób podlegających ochronie; wspieranie dzia-
łań jednostek organizacyjnych Policji i komórek organizacyjnych KGP w warunkach szczególne-
go zagrożenia lub wymagających określonych kwalifikacji i umiejętności; koordynowanie przygo-
towań Policji do prowadzenia działań bojowych, minersko-pirotechnicznych i negocjacji policyj-
nych; analizowanie różnych aspektów zwalczania terroryzmu oraz podejmowanie inicjatyw mają-
cych wpływ na właściwą realizację zadań Policji w tym zakresie; oraz współpraca z krajowymi i
zagranicznymi formacjami właściwymi w sprawach przeciwdziałania terroryzmowi i jego zwal-
czania.
Uczestniczenie w zabezpieczeniu Marszu Niepodległości przez funkcjonariuszy BOA KGP, przy
rozszerzającej interpretacji tego przepisu, mogłoby zostać uznane za wspieranie działań jednostek
organizacyjnych Policji i komórek organizacyjnych KGP w warunkach szczególnego zagrożenia
lub wymagających określonych kwalifikacji i umiejętności. Sprzeciwia się temu jednak zarówno
sam cel, dla którego powołano tę jednostkę, jak i treść Załącznika nr 10 do regulaminu KGP,
określająca zadania komórek organizacyjnych BOA. Przewidziane do realizacji m.in. tych zadań
Wydziały Bojowe I-II oraz Wydział Szkoleniowo-Bojowy BOA powinny je wykonywać w przy-
padkach: uprowadzenia środka transportu w komunikacji lądowej, wodnej lub lotniczej; zajęcia
obiektu, w tym również z przetrzymywaniem zakładników; uprowadzenia osób; bezpośredniego
użycia urządzeń wybuchowych lub innych niebezpiecznych środków bądz
urządzeń; zagrożenia
lub zamachu na zdrowie, życie lub wolność osób chronionych; zatrzymania osób uznanych za
szczególnie niebezpieczne; zatrzymania członków zorganizowanych grup przestępczych o cha-
rakterze zbrojnym; zatrzymania osób stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdro-
wia; prowadzenia zorganizowanych działań pościgowych; prowadzenia prac podwodnych; prze-
ciwdziałania zagrożeniu lub likwidowania zamachu na konwój o zwiększonym zagrożeniu bez-
pieczeństwa.
Właściwa interpretacja powyższej listy nie pozwala na uznanie, że ich wystąpienie mogło być ra-
cjonalnie zakładane przez dowódcę operacji w dniu 11 listopada 2012 roku. Jedynie zatrzymania
osób stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia mogłyby zostać uznane za
przesłankę użycia sił BOA KGP. Aby jednak było to dopuszczalne, musiały zaistnieć  warunki
szczególnego zagrożenia lub wymagające określonych kwalifikacji i umiejętności . Nie wydaje się,
aby angażowanie funkcjonariuszy BOA KGP w działania mające na celu zapewnienie prawidło-
wego przebiegu zgromadzenia publicznego i dokonywanie zatrzymań agresywnych osób zakłóca-
jących przebieg tego zgromadzenia można uznać za taką sytuację, zwłaszcza biorąc pod uwagę
główny cel, dla którego powołano tę komórkę  tj. zwalczanie terroryzmu. Nie istniało zatem
uzasadnienie do użycia w tym dniu oddziałów złożonych z funkcjonariuszy BOA KGP.
Podobny wniosek należy wyciągnąć w odniesieniu do funkcjonariuszy CBŚ. Przepis
ż 29 regulaminu KGP określa zadania tej służby jako rozpoznawanie i zwalczanie przestępczości
zorganizowanej oraz rozpoznawanie zagrożeń terrorystycznych, w tym: planowanie, koordyno-
wanie i podejmowanie działań ukierunkowanych na rozpoznawanie i zwalczanie przestępczości
zorganizowanej w kraju oraz o charakterze międzynarodowym, a w szczególności o charakterze
kryminalnym, ekonomicznym i narkotykowym; prowadzenie postępowań przygotowawczych w
sprawach dotyczących zorganizowanych grup przestępczych; prowadzenie operacji specjalnych;
ochrona świadków koronnych i osób dla nich najbliższych oraz koordynowanie czynności zwią-
zanych z ochroną innych osób zagrożonych; koordynowanie działań w zakresie rozpoznawania
operacyjnego zagrożeń terrorystycznych i ekstremistycznych; nadzorowanie, organizowanie i
wspieranie realizowanych w jednostkach organizacyjnych Policji zadań w zakresie zwalczania
przestępczości związanej z handlem ludz
mi; organizowanie i podejmowanie czynności operacyj-
no-rozpoznawczych we współpracy z jednostkami organizacyjnymi Policji, prowadzenie działań
poszukiwawczych; współpraca z policjami innych państw, a także z krajowymi służbami i urzę-
dami administracji publicznej w dziedzinach i w zakresie niezbędnym do skutecznego zapobiega-
nia i zwalczania przestępczości zorganizowanej; prowadzenie rejestru wniosków i zarządzeń do-
tyczących kontroli operacyjnych, zarządzanych na wniosek Komendanta Głównego Policji, oraz
czynności operacyjnych podejmowanych na podstawie art. 19a ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o
Policji, a także wniosków, o których mowa w art. 20 ust. 5 tej ustawy, dotyczących spraw prowa-
dzonych przez CBŚ KGP.
Również w przypadku CBŚ nie można zatem mówić o zaistnieniu przesłanek do użycia tej służby
w dniu 11 listopada 2012 roku w Warszawie. W konsekwencji, użycie przez dowódcę operacji
policjantów zarówno tej komórki, jak i BOA KGP, należy uznać za przekroczenie przez niego
uprawnień  a tym samym za przestępstwo z art. 231 ż 1 k.k.
4. Nieetatowe oddziały prewencji Policji
Nieetatowe oddziały i pododdziały prewencji (NOP i NPP) mogą być tworzone do wykonywania
zadań typowo wykonywanych przez  regularne oddziały i pododdziały tego rodzaju służby
(OPP). Formowanie NOP i NPP może nastąpić w sytuacjach przewidzianych w ż 7 zarządzenia
KGP, o którym mowa w części II, lit k) niniejszej analizy, tj. w razie wystąpienia wydarzeń wyma-
gających natychmiastowego użycia zwiększonych sił policyjnych. Zgodnie z ż 2 ust. 2 zarządze-
nia, do składu NOP i NPP wyznacza się policjantów pełniących na co dzień służbę w komórkach
organizacyjnych prewencji, patrolowych, interwencyjnych, patrolowo-interwencyjnych, konwojo-
wych, ochronnych, konwojowo-ochronnych, dzielnicowych, policji sądowej, lub innych, wykonu-
jących zadania odpowiadające zadaniom tych komórek. Przy wyborze policjantów do służby w
oddziałach nieetatowych należy ponadto kierować się ich kwalifikacjami przydatnymi do wyko-
nywania zadań NPP, w tym sprawnością fizyczną (ż 6 ust. 1 zarządzenia). Na liście komórek or-
ganizacyjnych, spośród których możliwe jest rekrutowanie członków NOP i NPP nie ma jedno-
stek prowadzących działalność antyterrorystyczną, czy zwalczanie przestępczości zorganizowanej,
do której powołane jest CBŚ i BOA KGP. Także fakt, iż rekrutacja do oddziałów nieetatowych
odbywa się m.in. na podstawie kryterium sprawności fizycznej wskazuje, że służbę w ramach
NOP i NPP mogą pełnić osoby niewykonujące na co dzień zadań wiążących się z używaniem
siły, do jakich należą m.in. zatrzymania osób. Z tego względu trudno uznać, że funkcjonariusze
BOA i CBŚ, wykonujący takie zadania na co dzień, mogą być powoływani do służby w nieetato-
wych oddziałach prewencji. Nawet jednak gdyby dopuścić taką możliwość, funkcjonariusze ci,
wykonując zadania  regularnych oddziałów prewencji, powinni nosić odpowiednie umunduro-
wanie i przepisowe wyposażenie, oraz formować szyki i przemieszczać się w sposób określony
wskazanymi wyżej przepisami. Z tego względu działań funkcjonariuszy CBŚ i BOA KGP w dniu
11 listopada 2012 roku nie sposób uznać za służbę w ramach oddziałów nieetatowych. Gdyby
funkcjonariusze ci weszli jednak w skład takich oddziałów, ich sformowanie można by uznać za
przekroczenie uprawnień przez komendantów Policji tworzących te oddziały, a tym samym za
przestępstwo z art. 231 ż 1 k.k.
5. Możliwość użycia oddziałów uzbrojonych
Niezależnie od przepisów regulujących działania poszczególnych formacji wspomnianych wyżej,
w myśl przepisu art. 18 ust. 1 ustawy o Policji, w razie zagrożenia bezpieczeństwa publicznego
lub zakłócenia porządku publicznego, Prezes Rady Ministrów (a w wypadkach niecierpiących
zwłoki  także minister właściwy do spraw wewnętrznych) może zarządzić użycie uzbrojonych
oddziałów lub pododdziałów Policji. Szczegółowe warunki i sposób użycia oddziałów i podod-
działów Policji reguluje rozporządzenie w sprawie warunków użycia oddziałów uzbrojonych.
Rozporządzenie to nie wypowiada się szczegółowo na temat przesłanek użycia takich oddziałów.
Przepis zawarty w ż 3 ust. 1 tego aktu określa jedynie, że ich użycie powinno być odpowiednie do
stopnia zagrożenia bezpieczeństwa publicznego lub zakłócenia porządku publicznego. Wyposa-
żenie tych oddziałów w broń regulowane jest rozporządzeniem ws. uzbrojenia Policji.
Niezależnie od okoliczności, że w przedmiotowej sytuacji nie zostało wydane zarządzenie użycia
oddziałów uzbrojonych, także i rozporządzenia regulujące ww. kwestię nie przewidują ram dzia-
łania sił składających się z nieumundurowanych, zamaskowanych funkcjonariuszy. Tym samym
nie ma w nich przepisu szczególnego, który wyłączałby przestępność czynów opisanych w treści
niniejszego zawiadomienia.
IX. Wnioski dowodowe
Zważywszy na opisane powyżej zarzuty wnoszę o przesłuchanie następujących osób, które po-
siadają wiedze w zakresie opisanych powyżej w uzasadnieniu naruszeń:
- Witold Tumanowicz 
- Adam Małecki 
- Przemysław Czyżewski 
 - Marcin Iwanowski 
Ponadto wnoszę o:
- ustalenie osoby dowodzącą akcją przeciwko uczestnikom Marszu Niepodległości jak również
dowódców poszczególnych oddziałów biorących w niej udział, w szczególności oddziałów uży-
tych do zablokowania Marszu na wysokości ul. Wspólnej, jak również oddziałów używających
wobec manifestantów środków przymusu bezpośredniego,
- ustalenie danych funkcjonariusza/funkcjonariuszy policji którzy wydali decyzję o stosowaniu
wobec uczestników legalnego zgromadzenia środków przymusu bezpośredniego,
- ustalenie danych funkcjonariuszy policji, który w sposób sprzeczny z zasadami używania w/w
środków używali ich wobec uczestników legalnego zgromadzenia,
- zwrócenie się do: TVN24 (ul. Wiertnicza 166, 02-952 Warszawa), Telewizji Polsat Sp zo.o. (ul.
Ostrobramska 77, 04-175 Warszawa) i TVP SA  TVP Info (ul. Woronicza 17, 00-999 Warszawa)
o nadesłanie materiałów filmowych zrealizowanych w czasie Marszu Niepodległości,
- zabezpieczenie materiałów filmowych zrealizowanych przez Policję w czasie Marszu Niepodle-
głości,
- zabezpieczenie nagrań z monitoringu miejskiego z ul. Marszałkowskiej, z miejsca w którym
doszło do użycia przez Policję środków przymusu bezpośredniego, pomiędzy godz. 15.00 a 17.00
z dnia 11 listopada 2012 r.,
- zabezpieczenie nagrań rozmów radiowych prowadzonych pomiędzy funkcjonariuszami policji
biorących udział w akcji przeciwko uczestnikom Marszu Niepodległości zarejestrowanych po-
między godz. 15.00- 17.00,
- zabezpieczenie planu działania dowódcy operacji w stosunku do uczestników Marszu Niepod-
ległości,
- zabezpieczenie pisemnych raportów z użycia środków przymusu bezpośredniego sporządzo-
nych przez funkcjonariuszy biorących udział w interwencjach w czasie Marszu Niepodległości,
- ustalenie przypadków zatrzymań dokonywanych podczas Marszu Niepodległości w dniu 11
listopada 2012 r. przez nieumundurowanych funkcjonariuszy policji, a następnie ustalenie czy w
czasie zatrzymań funkcjonariusze ujawniali swoją tożsamość, co jest warunkiem prawidłowości
zatrzymań,
Przeprowadzenie wskazanych powyżej czynności, w tym przesłuchania świadków i zabezpiecze-
nie dowodów jest konieczne w celu ustaleniu czy funkcjonariusze dopuścili się opisanych powyżej
naruszeń, ustalenia danych funkcjonariuszy którzy naruszyli przepisy, a w konsekwencji ukaranie
sprawców.
Właściwość tutejszej Prokuratury wynika z dyspozycji art. 31 ż 1 kpk  miejsce, w którym doszło
do popełnienia czynów wskazanych w petitum niniejszego zawiadomienia.
W tym stanie wnoszę jak na wstępie.
A
ukasz Moczydłowski
adwokat
Załączniki:
- pełnomocnictwo,
- odpis z KRS-u Stowarzyszenia,
- Raport Straży Marszu Niepodległości